---

Những bài thơ của Pasternak thì giống như một loé sáng – nhấp nháy một cái - và trong thoáng chốc đó, nó làm lộ ra một góc vũ trụ không thể nhìn với mắt trần. Tôi tương tư những bài thơ này khi còn là một đứa trẻ. Chúng thì huyền ảo, những mẩu đoạn của thế giới tự nhiên được tóm vào chữ mà tôi luôn không hiểu. Pasternak là nhà thơ số 1 của ông già của tôi. Vào buổi chiều, ông thường cao giọng đọc những bài thơ của Pasternak, như Marina Tsvetayeva cũng làm như vậy. Bà là một người bạn của gia đình tôi, và thường tới nhà chơi, trong những năm trước cuộc chiến.
Mãi nhiều năm sau đó, George Plimpton và Harold Humes mang một ông Pasternak bằng xương bằng thịt vào cuộc đời của tôi. Một năm, chắc chừng đó, sau khi cuốn Bác Sĩ Zhivago nổi lên như cồn, và khi mà bụi đã bắt đầu lắng xuống, về cái vụ scandal ông từ chối giải thưởng Nobel, tôi được phái tới Moscow để phòng vấn nhà thơ cho tờ The Paris Review.
Làm sao tôi có thể quên được cái ngày nắng đó, tại Peredelkino, vào mùa đông 1959-1960, một vài tháng trước khi Pasternak mất. Tuyết long lanh, cây linh sam, và một mẩu giấy xé đôi, trên cánh cửa, dọc hành lang: “Tôi đang làm việc. Tôi không tiếp bất cứ một ai. Xéo đi!”
Nhói một cái, tôi nghĩ đến những món quà nho nhỏ mà tôi mang tới cho nhà thơ, từ Tây Phương, của những độc giả hâm mộ ông, thế là tôi gõ cửa. Và cửa mở.

Pasternak đứng đó, đội cái nón astrakhan [da cừu]. Khi tôi tự giới thiệu, ông chào mừng tôi, thân mật, như là đứa con gái của ba tôi - họ đã từng gặp nhau vào thập niên 1920 ở Berlin. Giọng của ông, như của những bài thơ của ông. Trong một thoáng chốc, cái giọng ấm áp, có tí giọng mũi, khi hát đó, đoan chắc với tôi là, cái xứ sở của cha mẹ tôi vẫn còn, và nó có một tương lai, y hệt như ngày nắng này.

Ngày nay, cho dù xứ Nga đó cực khổ khó khăn như thế nào, cái thoáng chốc của cảm nghĩ đó, đã được chứng nghiệm. Nga xô đã sống sót, và cái thế giới tự nhiên, thiên nhiên chung quanh chung ta, mà Pasternak chào mừng, thì vẫn tuyệt vời như bao giờ.

---