Hai
Lúa by NHT
Marxism
Mác
học
Kinh
Nghiệm
Nguyễn
Đình Thi
Hôm
nay nhân loại nói chung một thứ tiếng
Tư
tưởng gia
tân
thế kỷ [thế kỷ 21]: Marx
Tới
Ga Phần Lan
Hannah
Arendt lên phim
|
Trong
suốt quãng đời còn lại, Benjamin tự nhận hoặc một tay Cộng Sản, hoặc
một bạn đồng
hành. Chúng ta tự hỏi, cuộc tình giữa ông với chủ nghĩa Cộng Sản say
đắm, sâu
xa tới mức nào?
Nhiều năm sau khi gặp gỡ Lacis, Benjamin có lẽ vẫn lập đi lập lại những
‘chân
lý’ Mác xít, mà chẳng cần đọc Marx, thí dụ như "giai cấp trưởng giả… bị
kết
án phải suy sụp do những mâu thuẫn nội tại, và nó sẽ tiêu luôn theo với
đà phát
triển của những mâu thuẫn này". "Trưởng giả" là một từ nguyền rủa
đối với ông, và nó có nghĩa là chạy theo vật chất, thờ ơ, ích kỷ, giả
hình, và
trên tất cả, hoàn toàn tự mãn về mình – và ông tỏ ra rất thù nghịch, do
bản
năng. Tự coi mình là Cộng Sản là một hành động chọn bên, vừa về mặt đạo
đức vừa
về mặt lịch sử, nhằm chống lại giai cấp trưởng giả và luôn cả dòng dõi
trưởng
giả của chính ông.
Coetzee:
Những kỳ tích của Walter Benjamin.
Gấu
mới đọc 1 bài viết của 1 tay, cũng dân Toronto, về W. Benjamin, vì vậy
đành bấm
bụng mua tờ báo.
Sẽ scan và giới thiệu, vì cũng ngắn.
Thú câu này:
Phơi bày những giấc mơ của giai cấp trưởng giả, ông ta [Benjamin] không
hề ngờ,
rằng ông ta cũng đang sống trong 1 giấc mơ, Mạc Xịt, về 1 xã hội...
"Tay
này không học bơi, theo chiều, hay nguợc chiều dòng nước"
Hannah
Arendt
Trong
bài viết về ông, trên tờ Le Magazine
Littéraire,
số Tháng Chín, 2009, có một chi tiết sai: ông
mất ở Port-Bou,
thuộc Tây Ban Nha, không phải Pháp.
"To great writers, finished
works weigh lighter than those
fragments on which they work throughout their lives."
("Với những nhà văn lớn, những tác phẩm hoàn tất nhẹ ký hơn, so với
những
mẩu đoạn mà họ miệt mài suốt đời.")
Walter Benjamin (1892-1940)
Ui chao,
câu
trên mà đề tặng
Gấu Nhà Văn thì thật là tuyệt:
Bài viết nào cũng nhếch nhác, chẳng bài nào hoàn tất, chẳng biết khúc
nào
Gấu viết, khúc nào Gấu chôm chĩa!
Vẫn thua giấc đại mộng của Benjamin: Viết một đại tác phẩm, toàn trích
đoạn, chôm của kẻ khác!
Cuốn sách "Thương Xá", cho dù chúng ta
đánh giá nó như thế nào – điêu
tàn, thất bại, một dự án bất khả, impossible project – đề nghị một
đường lối mới,
để viết về một nền văn minh: sử dụng những rác rưởi làm chất liệu, thay
vì những
nghệ phẩm của cái nền văn minh đó; lịch sử từ đáy thay vì lịch sử từ
đỉnh. Và
lời kêu gọi của Benjamin (trong "Những luận đề" -
"Theses"), cho một lịch sử xoáy vào đau khổ của những người thua,
thay vì thành tựu của những kẻ thắng: lời kêu gọi này mang đầy tính
tiên tri,
về cung cách mà việc viết sử bắt đầu nghĩ về chính nó, trong quãng đời
[còn lại
ngắn ngủi của chúng] ta.
Chính vì vậy, dù
vốn liếng tiếng Anh ăn đong, Gấu vẫn cố, quá sức mình, dịch bài
viết.
Có thể nói, tất cả
những bài dịch đầu tay khi mới ra ngoài này đều quá sức của Gấu, cả về
vốn liếng
tiếng Anh lẫn tầm nhìn: những bài viết của Steiner, Borges, Coetzee…
Có vẻ như
trong
khi dịch, Gấu đã mường tượng ra, ngoài hai tác phẩm vĩ đại nhất của thế kỷ, cả
hai đều điêu
tàn và viết về điêu tàn, như tác giả
của
chúng, còn một tác phẩm điêu tàn, khủng hơn nhiều: Cuộc chiến Mít, và
cảnh
tượng điêu tàn băng hoại như hiện
thời!
The Real
Karl Marx
Mác Thiệt
May 9, 2013
John Gray.
In many
ways, Jonathan Sperber suggests, Marx was “a backward-looking figure,”
whose
vision of the future was modeled on conditions quite different from any
that
prevail today:
The view of
Marx as a contemporary whose ideas are shaping the modern world has run
its
course and it is time for a new understanding of him as a figure of a
past
historical epoch, one increasingly distant from our own: the age of the
French
Revolution, of Hegel’s philosophy, of the early years of English
industrialization and the political economy stemming from it.
Sperber’s
aim is to present Marx as he actually was—a nineteenth-century thinker
engaged
with the ideas and events of his time. If you see Marx in this way,
many of the
disputes that raged around his legacy in the past century will seem
unprofitable, even irrelevant. Claiming that Marx was in some way
“intellectually responsible” for twentieth-century communism will
appear
thoroughly misguided; but so will the defense of Marx as a radical
democrat,
since both views “project back onto the nineteenth century
controversies of
later times.”
Theo nhiều
đường hướng, Marx là "hình tượng nhìn lui", viễn ảnh tương lai
của xừ luỷ, được tạo khuôn từ những điều kiện hoàn toàn khác biệt với
bất cứ cái
nào đưa đến ngày này:
Cái nhìn
Marx, như là 1 nhà đương thời, những tư tưởng tạo dáng thế giới
hiện đại, đi hết con đường của nó rồi, và bây giờ là lúc phải có 1 hiểu
biết
mới về
ông, như 1 hình tượng của 1 thời kỳ lịch sử quá khứ, ngày một xa lạ với
thời của
riêng chúng ta: thời Cách Mạng Pháp, những năm đầu của công cuộc kỹ
nghệ hóa tại
Anh, và từ đó phát sinh ra kinh tế chính trị.
Mục đích của
Sperber, là trình ra 1 Marx như thực sự là - một nhà tư tưởng thế kỷ 19
với những
ý nghĩ, tư tưởng và những biến động, sự kiện của thời của ông ta. Nếu
bạn nhìn
Marx theo đường hướng này, thì bao nhiêu cãi cọ mắc mớ đến gia tài, di
sản của ông,
trong thế kỷ đã qua, xem ra đếch có tí lợi lộc, và có thể nói, đếch
thích hợp. Phán,
“Marx phải chịu trách nhiệm về mặt trí thức” về chủ nghĩa cộng sản thế
kỷ 20, sẽ
trở nên lạc đường, và cũng thế, bảo vệ ông, coi ông như là một nhà dân
chủ
cấp tiến- Bởi là vì cả hai cách nhìn này thì đều “giật ngược về những
hỗn loạn, nhốn
nháo, tranh cãi… của thế kỷ 19, về những
thời sau đó”
Note: TV
tính dịch hầu độc giả, nhưng Phạm Vũ Lửa Hạ nhanh tay dịch rồi. (1)
Theo Gấu Cà
Chớn, "The Real Marx" có lẽ không nên dịch là "Con người đích thực
của Marx", mà là, Mác Thiệt, so với hằng hà Mác Giả. Rồi Mác Trẻ khác
Mác Già. Đây là 1 từ có
tính
truyền thống, và chuyên môn, trong giới khoa bảng. Chúng ta có Bác Hát
thiệt, đếch
biết có thiệt
không, và hằng hà Đỉnh Cao Chói Lọi Dởm!
Tơ nhện
thiên đường dệt giấc mơ.
Nguyễn
Hữu Đang (1)
Sử dụng chất liệu, những
sợi tơ nhện của Đức Phật, để dệt thiên đường Cộng Sản:
Tuyệt! Xứng đáng Trùm Nhân Văn Giai Phẩm!
Thay vì Mác
thiệt, bị chôm mất, TV sẽ giới thiệu Mác của… TTT, qua bài viết tưởng
nhớ ông của
Phan Lạc Phúc (Gấu nhớ đã đọc toàn bài, đăng trên 1 tờ báo ở Úc, có cái
hình căn
nhà ở Xóm Gà chôm của TV, nay kiếm lại trong PC chỉ còn có 1 nửa), và
tất nhiên
của Gấu, những ngày mới lớn. và có thể, thêm bài viết về Mác trên tờ
Harper TV cũng tính giới thiệu. (1) Thêm bài về Raymond Aron, chắc cũng
1
tác
giả ruột
của TTT, về Mác Xít, như qua bài viết của PLP cho thấy.
Coi như là 1
giai đoạn giải phóng con người, trong có lũ Ngụy, chế độ VC Bắc Kít
dựng
lên Trại Cải Tạo, giấy đi đường, sổ thường trú, hộ khẩu, chứng minh
nhân dân, Cớm khu vực, Cớm toàn trị, một chế độ công an trị khủng hơn
cả thời vua chúa, như vậy là quá cả ngu đần, vậy mà lũ tinh anh Bắc Kít
vưỡn
chịu được
và còn lấy làm tự hào!
Raymond
Aron, Những nghịch lý của chủ nghĩa
CS
[Le Magazine Littéraire, Juillet &
Aout 2007: La Bêtise, un invention moderne, Ngu đần, một phát kiến hiện
đại
[Gấu dịch loạn]
,
Số báo NYRB đã
dẫn, 9 May 2013, ngoài bài về Mác, thứ còn dzin, chưa biến thành "đĩ
tinh ròng",
nói theo anh vô lại NV, còn bài điểm cuốn “Vị của Tro Than: Đời Sau (Taste of Ashes:
The Afterlife… ] của chủ nghĩa toàn trị ở Đông Âu”,
cũng thú, nội cái tít
của nó đã thú rồi: Những vết chàm sâu của chế độ độc tài, The Deep Stains
of the Dictatorship.
(1)
Bài trên Harper, cũng 1
bài điểm cuốn của
Jonathan Sperber:
Bài của
Terry Eagleton đả nặng cuốn của Sperber.
Cách nhìn Marx, của cả hai,
khác hẳn… Gấu, đọc Marx qua các vị như
Lukacs, Henri Lefebvre, Nguyễn Đình Thi, Trần Văn Toàn… tất
cả đều đặt nặng vấn đề vong thân, và như
thế, chủ nghĩa CS là 1 chủ nghĩa tu thân, thâu đoạt lại cái bị phóng
thể, vong
thân, và từ đó, ra ý niệm đạt thân, con người hoàn toàn...
Mác Học
Đoạn, nhà
sư
già quét dọn Tàng Kinh Các trong Thiếu Lâm Tự, giải thích vấn nạn tại
sao Phật
Giáo dậy võ công, giết người… y chang đoạn
Henri Lefebvre giải thích, Thực hành và Lý thuyết rong ruổi, kiềm chế
lẫn nhau,
đưa đến đạt thân… Kim Dung hẳn phải rành Mác Xít
Mác Học
Ông này thiêng thật.
Vừa nhắc tới, trong vụ góp
ý với một tác giả trên talawas,
sáng nay, 21.2.2006, gặp ông liền, tại một tiệm sách Tây ở Toronto.
Gấu đọc ông, ngay sau
khi thoát chết, tuy xơi cả hai trái mìn claymore của VC tại nhà hàng
nổi Mỹ Cảnh, chào mừng Mẽo đổ bộ bãi biển Đà Nẵng, năm 1965.
Khoảng 1970, có sách Marx bầy bán tại Sài Gòn. Gấu thấy cuốn Misère de la philosophie, Sự khốn
cùng của triết học, của Marx, tủ sách 10/18, in kèm luôn cả bản văn của
Proudhon,Triết học của sự khốn cùng,
tại một tiệm sách trên đường Lê Lợi, nằm khoảng giữa Khai Trí và một
tiệm thuốc Tây khá nổi tiếng nhưng bây giờ chẳng thể nhớ tên.
1965, Gấu, trong khi nằm chờ mổ lần thứ nhì, tại nhà thương
Grall, không biết làm gì, bèn đọc Lefebvre. Nhờ ông anh vợ
hụt mua giùm, tận bên Tây.
Một lần, cô em, Bông Hồng Đen, thương tình, ghé thăm, trên đường từ
nhà, đường Gia Long, Ngã Sáu Sài Gòn, em đi ngang Chợ Bến Thành, qua Lê
Lợi, ghé tiệm sách nói trên, mua
cho Gấu cuốn Un Beau Matin d'Été, của James Hadley Chase,
tiểu thuyết đen, série noire, hay thriller, hay polar như bây giờ
thường gọi.
Cô hỏi, đọc chưa, Gấu ngu quá, nói, đọc rồi.
Cô nói, em cũng đoán là
anh đọc rồi.
Lần này, mua, là mong gặp lại cuốn kia.
Gặp lại, một buổi sáng đẹp, mùa hè.
Nhưng "thành thật mà nói", Gấu chưa đọc, của Marx.
Chỉ đọc, về Marx.
Và bỗng nhớ một trong những nhà "Mác học" sừng sỏ, Althusser, lúc hấp
hối, bèn
thành thật than: Tội nghiệp đám mình, phịa ra cả một triết học ảo cho
Marx!
Ce petit livre représente un
épisode dans la lutte acharnée à
l’intérieur du marxisme [et au-dehors du marxisme]…
Cuốn sách nhỏ bé này trình bầy một giai đoạn trong cuộc đấu đá dữ dằn,
ở trong
lòng chủ nghĩa cộng sản, [và ở cả bên ngoài], giữa
giáo điều
và phê bình giáo điều.
Cuộc đấu đá chưa kết thúc và ngày càng dữ dằn thêm lên.
Đám giáo điều thì mạnh, chúng có sức, có quyền, của kẻ cầm
quyền, của nhà nước, và của những định chế, nghị quyết. Hơn nữa, giáo
điều thì
tiện lợi: giản dị, dễ giảng dậy, nó gạt bỏ ba cái lằng
nhằng,
khó nhai, và đây chính là ý nghĩa và mục đích của chủ nghĩa giáo điều:
đối với đám
đảng viên cắc ké, nó đem đến cho họ, cùng một lúc hai cái sướng: một là
sự xác
tín và hai là sự an toàn, vững tin vào chế độ.
Lefebvre: Duy vật biện chứng pháp,
Lời nói đầu.
Có vẻ như nhà Mác học số một của Tây, ngay từ năm
1940, khi viết những
dòng trên, là đã nhìn ra cuộc đấu đá hiện đang xẩy ra, giữa hai phe ở
trong nước, và hải ngoại, thú vị thay, là "đấu trường", và Hai Lúa này,
do ngứa miệng, cũng dính vô!
Có
mấy ông Marx?
Nếu chủ nghĩa Marx, qua cái thực hành của nó, đúng như một trong những
ông tổ sư lý thuyết của nó, Henri Lefebvre, diễn tả, thì có một, và chỉ
một mà thôi.
Cái Thực Hành là điểm xuất
phát và điểm tới của chủ nghĩa duy vật biện
chứng. Từ này chỉ ra, theo nghĩa triết học, điều mà thế nhân gọi là
"đời sống thực". Cái đời thực này, thì, cùng lúc, vừa thô kệch, tầm
thường, vừa bi thiết, thê lương, còn hơn cả những gì mà thế nhân giả
định về nó. Mục tiêu của chủ nghĩa duy vật biện chứng, không là cái chi
đâu đâu, mà chính là biểu hiện rất ư là sáng suốt về Cái Thực Hành, về
nội dung thực của cuộc đời.....
*
Ui chao, già rồi, sắp xuống lỗ rồi, BHĐ thì cũng đi trước
rồi, và đang chờ, đúng lúc đó, đọc những câu sau đây, đã từng đọc trên
giường
bệnh, trong lúc chờ Em, kiếm lý do ra khỏi nhà, chạy vội chạy vàng đến
nhà thương Đồn Đất, Sài Gòn mà chẳng… cảm khái sao!
Le devenir-philosophie du monde est en même temps un
devenir-monde de la philosophie, sa réalisation est en même temps sa
perte,
écrit-il à l'époque où il rédige sa thèse de doctorat sur La
philosophie de la nature chez Démocrile et Épicure.
Cái trở nên-triết học của thế giới, thì cùng lúc, là
cái trở
nên-thế giới của triết học, thực hiện nó là lúc mất nó...
Gấu chỉ cần đổi, một hai từ trên đây, là ra ý nghĩa
thê lương của cuộc tình của Gấu:
Vừa có em là lúc mất em!
*
Ui chao, một, áp dụng thông minh và thiên tài chủ nghĩa Mác vào thực tế
Việt Nam, một, ngu ngơ và dại khờ vào cuộc tình ngất ngư của "cả một
thời, để yêu và để chết", trước khi con bọ xuất hiện !
*
Bác cháu ta là nhất, là số một, thưa Bác!
|