Thơ Mỗi Ngày  

EGOISM

IN HER MEMOIRS, Lidia Chukovsky, who knew Solzhenitsyn well, tells how The Gulag Archipelago came to be. Solzhenitsyn devoted every free moment to this work. He had no time for conversation. After eating dinner he rushed from the table and returned to work. He stopped seeing friends. Friends bitterly accused him of egoism.

On the Anniversary of Joseph Brodsky’s Death

No Childhood

Tuổi thơ ư, No!

ETERNITIES

Small store, is it only cobwebs
And shadows you sell?
I saw my pale reflection
In your dimmed-out interior

Like a gentleman burglar
Unable to make up his mind
Between a pearl necklace
And an antique clock on the wall.

Raindrops blurred the rest,
Trickling down the glass
I pressed my forehead against
As if to cool down its fevers.

Vĩnh Cửu

Tiệm nhỏ, không lẽ mi chỉ bán mạng nhện và những cái bóng?
Gấu nhìn thấy cái bóng nhợt nhạt của mình
Phản chiếu từ bên trong tiệm lù tà mù

Như 1 tên trộm phong nhã
Không làm sao quyết định
Giữa chuỗi hạt
Và cái đồng hồ cổ xưa ở trên tường

Mưa xoá nhòa cái còn lại
Lách tách trên ô kính
Gấu bèn tì cái trán của mình lên
Như để làm mát đi cơn sốt của nó.
 

LATE-NIGHT INQUIRY

Have you introduced yourself to yourself
The way a visitor at your door would?

Have you found a seat in your room
For everyone of your wayward selves

To withdraw into their own thoughts
Or stare into space as if it were a mirror?

Do you have a match you can light
To make their shadows dance on the wall

Or float dream-like on the ceiling
The way leaves do on summer afternoons,

Before they take their bow and the curtain drops
As the match burns down to your fingertips?

Điều ch/tra ch/trễ trong đêm

Mi tự thổi mi,
Cách mà bạn quí tới trước cửa nhà mi?

Mi có kiếm ra cái ghế ở trong phòng của mi
Một cái ghế dành cho mọi người
Thì tất cả một đám GCC ương ngạnh, bướng binh, “bad Gấu”, như mi

Để chúng, như con rùa, co rúm vào trong những ý nghĩa của riêng chúng
Hay ngơ ngáo nhìn vào… hư vô, như thể đó là một tấm gương?

Nếu có quẹt thì hãy đốt lên
Để làm bóng chúng nhảy múa trên tường

Hay lững lờ như mơ trên trần nhà
Như những lá cây vào những buổi xế trưa mùa hạ

Trước khi chúng cúi đầu chào và những chiếc màn cửa buông xuống
Mà này, liệu que diêm đã đốt bỏng ngón tay của mi chưa?

WITH ONE GLANCE

That mirror understood everything about me
As I raised the razor to my face.
Oh, dear God!
What a pair of eyes it had!
The eyes that said to me:
Everything outside this moment is a lie.

* 

As I looked out of the window today
At some trees in the yard,
A voice in my head whispered:
Aren't they something? 

Not one leaf among them stirring
In the heat of the afternoon.
Not one bird daring to peep
And make the hand of the clock move again. 

*

Or how about the time when the storm
Tore down the power lines on our street
And I lit a match and caught a glimpse
Of my face in the dark windowpane

With my mouth fallen open in surprise
At the sight of one tooth in front
Waiting like a butcher in his white apron
For a customer to walk through his door.

*

It made me think of the way a hand
About to fall asleep reaches out blindly
And suddenly closes over a fly,
And remains tightly closed,
Listening for a buzz in the room,
Then to the silence inside the fist
As if it held in it an undertaker
Taking a nap inside a new coffin.

Charles Simic: The Lunatic

Với Cú Nhìn

Cái gương biết mọi chuyện về Gấu Cà Chớn
Khi GCC đưa lưỡi dao cạo lên mặt
Ôi, Chúa! Nhìn kìa!
Nhìn cặp mắt lé, mắt nọ chửi bố mắt kia.
Chúng nói với Gấu:
Mọi chuyện ở bên ngoài thời khắc này đều là dối trá
Đều thuộc Vua Bịp
Hà, hà!

Khi Gấu nhìn ra ngoài cửa sổ bữa nay
Nhìn mấy cái cây ở ngoài vườn
Một giọng nói trong đầu Gấu thì thầm:
Nè, liệu chúng là “cái gì gì, cái chi chi, something”?

Không 1 chiếc lá trong bọn chúng động đậy
Trong cái nóng của buổi xế trưa
Không một chú chim nào dám hé nhìn
Và làm cho cái kim đồng hồ lại nhích nhích

Hay là như thế nào, ấy là nói về trận bão,
Khi nào thì nó quật sụm mấy đường dây điện trên con phố.
Và Gấu bèn đốt 1 que quẹt
Và chộp được cái nhìn khuôn mặt thảm hại của Gấu trên kính của sổ
Bèn nhớ cái lần nhìn bóng dáng thiểu não của Gấu
Trên cái kính xe hơi bên đường
Lần chạy theo BHD,
Ở bên ngoài Đại Học Khoa Học
Đại lộ Cộng Hòa, Xề Gòn!

Với cái mõm há hốc, xệ xuống, ngạc nhiên
Khi nhìn thấy cái răng độc nhất còn lại ở trước mặt
Đợi, như tên đồ tể với chiếc tạp dề trắng
Một khách hàng bước vô tiệm

Làm GCC nghĩ đến cách mà bàn tay
Trong khi lim rim ngủ, bèn mù lòa phóng ra
Và bất thình lình chộp được con ruồi
Và cứ để nguyên như thế,
Với con ruồi ở trong lòng bàn tay
Lắng nghe, tiếng rù rù của loài ruồi ở trong phòng
Rồi thì, tiếng câm lặng ở bên trong lòng bàn tay khum lại
Như thể tóm được, tên chủ nhà hòm, đúng xừ lủy
Làm 1 giấc ngủ trưa
Trong chiếc hòm mới đóng.

---

    

Filthy Landscape

The season of lurid wildflowers
Strewn on the meadows
Drunk with kissing
The red-hot summer breezes.

A ditch opens its legs
In the half-undressed orchard
Teeming with foulmouthed birds
And smutty shadows.

Scandalous view of a hilltop
In pink clouds of debauchery.
The sun peeking between them
Now and then like a whoremaster.

Charles Simic: Jackstraws

Phong cảnh dơ dáy

Mùa hoa wildflower tái mét
Nở vãi đồng
Say mèm hôn gió nóng đỏ, hạ

Rãnh nước dạng háng
Trong căn vườn nửa kín nửa hở
Ăn nằm với lũ chim sàm sỡ
Và những bóng dâm tục tĩu

Kìa, ngọn đồi mới dâm ô làm sao
Với những đám mây hồng trác táng

Mặt trời chọt chẹt lén nhìn
Lúc này, lúc nọ
Như tên chủ nhà thổ.

I enter the waiting room in a station.
Not a breath of air.
                            I have a book in my pocket,
someone's poems, traces of inspiration.
At the entrance, on benches, two tramps and a drunkard
(or two drunkards and a tramp).
At the other end, an elderly couple, very elegant, sit
staring somewhere above them, toward Italy and the sky.
We have always been divided. Mankind, nations,
waiting rooms.
                     I stop for a moment,
uncertain which suffering I should
join.
    Finally, I take a seat in between
and start reading. I am alone but not lonely.
A wanderer who doesn't wander.
                                                  The revelation
flickers and dies. Mountains of breath, close
valleys. The dividing goes on.

Kẻ Đi Dạo

JUST CHILDREN

                                                                                                                                                                                For Ewunia

It was just children playing in the sand
(accompanied by the narcotic scent
of blooming lindens, don't forget),
just children, but after all
the devil, and the minor gods,
and even forgotten politicians
who'd broken all their promises,
were also there and watched them
with unending rapture.
Who wouldn't want to be a child
-for the last time!

Chỉ là những đứa trẻ

               Gửi Ewunia

Chỉ là những đứa trẻ chơi đùa trong cát
(kèm với mùi hoa đoan, đừng quên),
chỉ những đứa trẻ, nhưng nói cho cùng,
Quỉ sứ, những vị thần nhỏ,
Và ngay cả những chính trị gia chẳng ai còn nhớ
Những kẻ đã phản bội những hứa hẹn của họ
Thì cũng có ở đó
Và theo dõi con nít chơi đùa
Với sự sung sướng vô ngần
Ai mà chẳng mê
Làm 1 đứa con nít
Lần cuối cùng trong đời?

Adam Zagajewski: Without End

(1)

ALEKSANDAR RISTOVIC

[1933-1994]

Born in Cacak, Ristovic studied Serbian language and literature and taught school for many years at the elementary and high-school level in his hometown. His first book of poems was published in 1959. Since then there have been over twenty, as well as a novel, a dream book, and numerous essays. In 1989 Charioteer Press brought out a book of his poems, Some Other Wine and Light, and in 1999 a large selection of his poetry, Devil's Lunch, was published by Faber in England.

Out in the Open

While crossing a field,
someone who in that instant
is preoccupied with thoughts of suicide,
is forced by nature's call
to delay the act,
and so, finds himself enjoying
some blades of grass
from a squatting position,
as if seeing them for the first time
from that close,
while his cheeks redden,
and he struggles to pull a sheet of paper
out of his pocket
with its already composed
farewell note. 

Thênh thang trời rộng

Khi đi qua một cánh đồng
Một người nào đó, vào lúc đó
Đang thèm tự tử
Như nghe tiếng gọi của thiên nhiên
Và bèn ngưng 1 phát
Để vui với đời
Thưởng thức những ngọn cỏ
Như thể lần đầu tiên nhìn thấy chúng
Gần gụi đến như thế
Má anh ta bỗng đỏ ửng
Và anh bèn cố lôi tờ giấy ở trong túi ra
Trong tờ giấy
Có lời từ giã đời           

Dead Leaves

Danton is waiting to die
but the day won't break.
His vest is full of lice
and he has rain in his boots.
On his face there are already signs
of his exceptional destiny.
He watches me from a great distance
walk under the trees
and gather dead leaves
with a long stick ending in a spike. 

Lá chết

Danton đợi chết
Nhưng ngày đéo chịu dứt
Áo khoác của anh thì đầy rận
Giầy thì đầy nước mưa
Trên mặt đã hiện ra những dấu hiệu của số phận đặc biệt của anh ta rồi
Từ 1 khoảng thật xa anh theo dõi tôi
Đi dạo dưới tàng cây
Lượm lá chết
Bằng cái gậy dài, đầu gậy là 1 mũi đinh nhọn

Death sentences ( Ivan V. Lalíc)

Death Sentences

I was born too late and I am much too old,
My dear Hamlet,
To be your pimply Ophelia, 

To let my hair like flattened wheat
Spread over the dark waters
And upset the floating water lilies
With my floating eyes, 

To glide fishlike between fishes,
Sink to the bottom like a dead seashell,
Burrow in sand next to shipwrecks oflove,
I, the amphora, entangled in seaweeds. 

1'd rather you take off my dress,
Let it fall at my feet like aspen leaves
The wind shakes without permission
As if there's nothing to it. 

1'd rather have that death sentence:
Eternity of your arms around my neck.

Án Tử

Ta sinh ra quá trễ, và ta lại quá già
Ðể làm nàng Ophelia đầy mụn trứng cá của mi,
Tên hoàng tử thân thương vừa Hâm lại vừa Liệt của ta ơi!

Ðể tóc ta như lúa mì
Trải dài trên mặt nước tối
Và làm bực mình những bông hoa kèn
Với cặp mắt trôi lềnh bềnh của ta

Ðể lướt như cá giữa đám cá
Chìm xuống đáy biển như cái vỏ
Của một con sò chết
Lặn lội trong cát kế bên những mảnh vỡ của chiếc thuyền tình
Ta, chiếc bình hai quai, bị quấn quýt giữa mớ rong biển

Ta thà để cho mi lột quần áo của ta ra
Và chúng rớt xuống chân ta như những chiếc lá dương
Và gió, vô lễ, chẳng thèm xin phép ta
Nghịch ngợm với chúng
Như thể chẳng có chi là quan trọng

Ta thà có bản án tử, này:
Thiên thu, vĩnh viễn
Vòng tay của mi vòng quanh cổ ta.

Nhưng, nếu không vì dung nhan tàn tạ, chắc gì Thầy nhận ra em?

Bụi

II

CONON IN EXILE

Author's Note

Conon is an imaginary Greek philosopher who visited me twice in my dreams, and with whom I occasionally identify myself; he is one of my masks,
Melissa is another; I want my total poetic work to add up as a kind of tapestry of people, some real, some imaginary. Conon is real.

I

Three women have slept with my books,
Penelope among admirers of the ballads,
Let down her hair over my exercises
But was hardly aware of me; an author
of tunes which made men like performing dogs;
She did not die but left me for a singer in a wig.

II

Later Ariadne read of The Universe,
Made a journey under the islands from her own
Green home, husband, house with olive trees.
She lay with my words and let me breathe
Upon her face; later fell like a gull from the
Great ledge in Scio. Relations touched her body
Warm and rosy from the oil like a scented loaf,
Not human any more-but not divine as they had hoped.         

III

You who pass the islands will perhaps remember
The lovely Ion, harmless, patient and in love.
Our quarrels disturbed the swallows in the eaves,
The wild bees could not work in the vine;
Shaken and ill, one of true love's experiments,
It was she who lay in the stone bath dry-eyed,
Having the impression that her body had become
A huge tear about to drop from the eye of the world.
We never learned that marriage is a kind of architecture,
The nursery virtues were missing, all of them,
So nobody could tell us why we suffered.

IV

It would be untrue to say that The Art of Marriage
And the others: Of Peace in the Self and Of Love
Brought me no women; I remember bodies, arms, faces,
But I have forgotten their names.

V

Finally I am here. Conon in exile on Andros
Like a spider in a bottle writing the immortal
Of Love and Death, through the bodies of those
Who slept with my words but did not know me.
An old man with a skinful of wine
Living from pillow to poke under a vine.
At night the sea roars under the cliffs.
The past harms no one who lies close to the Gods.
Even in these notes upon myself I see
I have put down women's names like some
Philosophical proposition. At last I understand
They were only forms for my own ideas,
With names and mouths and different voices.
In them I lay with myself, my style of life,
Knowing only coitus with the shadows,
By our blue Aegean which forever
Washes and pardons and brings us home.

1943/1942
 

BITTER LEMONS

In an island of bitter lemons
Where the moon's cool fevers burn
From the dark globes of the fruit,

And the dry grass underfoot
Tortures memory and revises
Habits half a lifetime dead

Better leave the rest unsaid,
Beauty, darkness, vehemence
Let the old sea-nurses keep

Their memorials of sleep
And the Greek sea's curly head
Keep its calms like tears unshed

Keep its calms like tears unshed.

LAWRENCE DURRELL

Note: Cuốn sách & bài thơ trong đó, mua & dịch, những ngày mới tới Xứ Lạnh [đừng hỏi tại sao Durrell, thuổng “xì tai” bạn Cà, đừng hỏi tại sao chân anh run] mới vô nghề bán bảo hiểm nhân thọ, có tí tiền còm, không phải tiền trợ cấp xã hội.
Nhờ 1 năm đi làm, sau đó, khi khám phá bịnh đầy mình, nhà nước Canada bèn cho ăn chế độ bịnh, bảnh hơn trợ cấp xã hội. Thế là bèn bye bye tờ VH/NMG ra ở riêng, làm trang TV, hoành dương Cái Ác Bắc Kít.
Cái bà nhân viên nhà nước còn gật gù, ta biết, mi qua xứ ta không phải để ăn vạ nhà nước ta.
Vào cỡ tuổi của mi, ăn vạ cũng chẳng ai nói gì!
Ui chao lại nhớ cái tay Cà Na Điên già, trưởng phái đoàn Canada, ở Trại Tị Nạn, khi nhận Gấu. Chương trình nhận người tị nạn của Canada có tên là Nhân Lực, Man Power. Nước Canada cần cu li, đếch cần nhà văn. Nhưng nghe mày nói đi tì VC vì viết văn, ta bèn phá thông lệ!
Hà, hà!

Bản dịch bài thơ  trên, nhớ là có mấy câu thần sầu, kiếm không ra, cái gì gì "giữ những giọt lệ đá xanh, trong tim, trong hồn, đếch cho chẩy ra ngoài, cho lũ ngu nhìn thấy".

Chắc là thuổng ý TTT, lệ không rơi ngoài tim mình, lệ là những viên đá xanh, tim rũ rượi…
Bài thơ trên, cũng có trong Collected Poems, mua 20, April 95!
Bi giờ mới đọc được/được đọc!

Coi lại, cuốn Bitter Lemons mua xon.

The Lunatic

---

Số dzách. Phải order. Sách mới về: Nhà văn Ba Lan lầu bầu về chuyện dziết dzăng. Nhân tiện cầm luôn Người Nữu Ước, số 11.5.2015, trong có bài
Trận đánh bảo vệ Cột Chống Trời,
The Battle to save Africa's Elephants
Elephant Watch
As poachers grow bolder, Andrea Turkalo records the behavior of a vanishing species.
By Peter Canby

After Midnight

Hugo Williams

It was an old book about crime detection,
with pictures of murders
and the places where they were committed,
including street plans
showing you how to get there.

You were supposed to solve the murders
then fill in the answers
in boxes. It was like looking for
the partner to a rhyme
and not being able to find one.

As I struggled with my deductions
I kept losing my place
in the narrative, or being tricked
into following up false clues
and obvious red herrings.

Here was someone charged
with breaking the news of a murder
to the victim's family,
who turned out to be the murderer himself.
I suppose I should have guessed.

I wondered where I was
in the story of my own death
and whether I should hold myself
responsible. Could such a thing be prevented?
Or had it already happened?

It was after midnight
when I flung the book away from me
and went to open the front door
for my ritual look at the nighthawks
standing outside the Old Queen's Head.

Rain was lighting the street for violence
and I was that shadowy figure
lurking in a doorway
being looked back at suspiciously
from the other side of the street.

Sau Nửa Đêm

Đó là 1 cuốn sách trinh thám cũ
Với hình ảnh những cú giết người
Nơi chốn xẩy ra
Có cả bản đồ phố xá
Để bạn mò tới

“Job” của bạn là phá án
Rồi điền vô những ô trống
Những câu trả lời
Giống như tìm “pạc tơ ne”
Cùng khiêu vũ
Nhưng không thể kiếm ra được một đấng.

Trong khi Gấu loay hoay điều cha điều bố
Thì thường là quên béng chỗ của mình trong dòng kể,
Hoặc bị lừa/lùa vô những dấu vết dởm,
Những cú rõ ràng là hỏa mù

Đây là một kẻ mà được giao trách nhiệm
Loan tin sốt rẻo đã phá được vụ án
Tới cho gia đình nạn nhân
Tên khốn hóa ra là tên sát nhân, đích thị hắn.
Thông minh, uyên bác… đúng ra là
GCC phải đoán ra được cái trò con nít như thế chứ, nhỉ?

GCC tự hỏi mình thì ở đâu
Trong câu chuyện về cái chết của chính GCC
Hay là Gấu phải coi như có trách nhiệm về cái chết của Gấu?
Liệu 1 cú làm thịt chính thằng cha Gấu Cà Chớn, như thế, có thể ngăn ngừa?
Hay là nó đã xẩy ra rồi?

Đã quá nửa đêm
Khi Gấu quăng cha cuốn sách
Và đi ra mở cửa chính
Ném cái nhìn nghi lễ
Tới những tên đi chơi đêm
Đứng bên ngoài “Cái Đầu Cựu Nữ Hoàng”

Mưa, hung bạo, chiếu sáng con phố
Và Gấu là cái hình tượng lù tà mù
Rình mò lối ra
Cửa bị khóa
Từ phía bên ngoài đường.

TODAY'S MENU

All we got, mister,
Is an empty bowl and a spoon
For you to slurp
Great mouthfuls of nothing,

And make it sound like
A thick, dark soup you're eating,
Steaming hot
Out of the empty bowl.

Thực Đơn Bữa Nay

Tất cả những gì chúng ta có,
Là một cái bát rỗng và một cái thìa
Dành cho Ngài,
Để có được những cú đợp lớn lao
Của… giả đỏ,
Hư vô,
Chẳng có gì
[Bắc Kít gọi là ăn bánh vẽ]

Và cứ làm như là đang ăn thực
Một tô cháo gà Ngã Sáu Nguyễn Tri Phương
Cháo cá, cháo bầu dục…  Chợ Cũ
Hơi nóng của cháo tỏa ra làm mù mắt
Từ một cái bát rỗng không
Mang từ Hà Lội vô
Trong ba lô anh Sài.            

DEAD TELEPHONE

Something or someone I can't name
Made me sit down to this game
I'm still playing many years later
Without ever learning its rules or finding out
Who's winning or losing,

Even as I strain my wits studying
The shadow I cast on the wall
Like a man waiting for a phone call
All night by a dead telephone
Telling himself it might still ring.

The silence around me so deep
I hear a pack of cards being shuffled,
But when I look back startled,
There's only a moth on a window screen,
Its mind like mine too wired to sleep.

Điện thoại chết

Một điều gì, hay một người nào
Tôi không thể nêu tên
Bắt tôi ngồi vô trò chơi này
Tôi vưỡn chơi nhiều năm sau đó
Không học luật chơi
Không hiểu ra được ai thắng ai bại

Ngay cả khi tôi rèn luyện trí thông minh
Nghiên cứu cái bóng của mình
Ở trên tường
Như 1 người đợi chờ cú phôn
Suốt đêm
Bên cái điện thoại chết
Tự nhủ mình, thể nào nó cũng reo!

Sự im lặng quanh tôi quá đặc
Tôi nghe tiếng quân bài xào
Và khi tôi kinh ngạc ngoái cổ nhìn
Thì chỉ thấy 1 con bướm đêm trên kính cửa sổ
Cái đầu của nó thì cũng như của tôi
Rối tơi bời,
Đếch làm sao ngủ được.

IN THIS PRISON OF OURS

Where the turnkey is so discreet,
No one ever sees him
Making the rounds,
It takes a brave soul
To tap on the wall of his cell
When the lights are out,
Hoping to be overheard,
If not among the angels in heaven,
Then among the damned in hell.

Trong nhà tù này của chúng ta

Một khi mà tên giữ chìa khoá quá thận trọng
Chẳng ai nhìn thấy hắn ta
Làm những tua tuần tra,
Phải là 1 linh hồn can đảm
Mới dám gõ tường xà lim của hắn ta
Khi đèn tắt
Hy vọng nghe lén
Nếu không, giữa những thiên thần ở thiên đàng
Thì là, giữa những kẻ trầm luân nơi địa ngục

AUTUMN EVENING

Poor goldfish
Some kid threw in
A rain puddle.

No, worse than that!

Swimming
In a dead man's
Pickle jar.

Yeah, poor fish. 

Chiều Thu

Tội con cá vàng
Một tên nhóc
Ném vũng bùn vô

Tệ hại hơn thế nhiều!

Tung tăng trong bình nước giầm
Của người chết

Ui dà dà
Tội nghiệp chú cá vàng
 

THE FEAST

Dine in style tonight
With your misery, Adele.
Put on your silver wig
And that black dress
With plenty of cleavage,
And haughtily offer it a seat
At the head of the table,
Leaving the intimacies
That are sure to follow
This feast of empty plates
To your neighbor's imagination. 

Charles Simic: The Paris Review, Summer 2014 

Bữa tiệc

Ăn tối, đúng điệu, tối nay
Với sự khốn cùng của em, Adele.
Hãy đội mớ tóc giả bạc
Mặc cái áo dài đen
Thiếu vải, khoe hàng
Và thật kiêu căng,
Ban cho nó chỗ ngồi
Ở đầu bàn.
Bỏ mặc những riêng tư
Thật dễ dàng theo dõi
Bữa tiệc với những cái dĩa không
Cho sự tưởng tượng của lối xóm.

Note: Bản trong The Lunatic, câu chót:

To your friend's imagination

Softly

Lay the knife and fork by your plate.
Here, where it's always wartime,
It's prudent to break bread unobserved,
Take small sips of wine or beer
Sneaking glances at your companions. 

June evening, how your birds worry me.
I can hear them rejoicing in the trees
Oblivious of the troubles that lie ahead.
The fly on the table is more cautious
And so are my bare feet under the table. 

Hundreds of bloody flags fleeing at sunset
Across the darkening plains.
Some general leading another army into defeat,
While you pour honey over the walnuts,
And I wait my turn to lick the spoon. 

Charles Simic: New and selected Poems 

Nhè nhẹ

Để con dao và cái nĩa kế bên cái dĩa của bạn
Ở đây, nơi luôn luôn là thời chiến
Nên thận trọng bẻ mẩu bánh mì, đừng để ai nhìn thấy
Uống những ngụm nho nhỏ, rượu chát, hay là bia
Lén đưa mắt nhìn bạn quí cùng ngồi

Buổi chiều 30 Tháng Tư,
Như thế nào mấy con chim của Cao Bồi làm Gấu tôi bừng bực
Chúng vui mừng ở trên cây
Rõ ràng là đếch thèm để ý đến những troubles của lũ Ngụy ở phía bên dưới
Con ruồi trên mặt bàn cũng thật là thận trọng
Và cũng thế, là đôi bàn chân của Gấu ở dưới mặt bàn

Hàng trăm lá cờ máu me, ba que, cà chớn…  bỏ chạy vào lúc hoàng hôn
Qua những cánh đồng thẫm tối
Vài ông tướng dẫn một binh đội khác vào thất trận
Trong lúc bạn quí tưới mật ong lên cái bánh bông lan
Và Gấu thì đợi đến lượt mình liếm cái muỗng!

The Paris Review Spring 2015

Poems

Three Poems

Charles Simic

January

Children’s fingerprints
On a frozen window
Of a small schoolhouse.

An empire, I read somewhere,
Maintains itself through
The cruelty of its prisons.

[Note: Bài thơ này, trên báo giấy, có hai khúc, như trên.
Trên báo net, ba:

A LIFE OF VICE BEGINS IN THE CRADLE

Grandpa loved crawling
Under the skirts of his mother's friends
As they sat on the porch
On warm summer afternoons
Sipping sweet tea and chatting
About neighbors and relatives,
Ignoring the toddler running
His small hands up their legs.

Ông nội mê xục xạo
Bên dưới váy mấy bà bạn của mẹ
Khi họ ngồi buôn chuyện
Ở bên dưới vòm cổng
Vào những chiều hè
Về lối xóm và bà con họ hàng
Lim dim chiêu ngụm chè tươi
Vờ ngón tay thằng bé lăn tăn, lăn tăn
Giữa những sợi lông chân
Tới tận háng!

MYSTERY THEATER

Bald man smoking in bed,
Naked lightbulb over his head,

The shadow of his cigar
Next to him on the wall,

Its long ash about to fall
Into a pitch-dark fishbowl.

Đầu trọc nằm hút thuốc lá trên giường
Cái bóng đèn trộc lốc trên đầu hắn ta

Cái bóng điếu xì gà
Kế hắn ta, trên tường

Mẩu tàn thuốc, dài ơi là dài
Hăm he rớt
Xuống cái chậu cá, đen ơi là đen.

DOOMSDAY

It will be when the trumpet sounds, as Saint John the
        theologian writes.
It was in 1757, according to Swedenborg.
It was in Israel (when the she-wolf nailed the flesh of Christ
        to the cross) but not only then.
It happens with every heartbeat.
There is no moment that can't be the pit of Hell.
There is no moment that can't be the water of Paradise.
There is no moment that isn't a loaded gun.
At any second you could be Cain or the Buddha, the mask or
        the face.
At any second Helen of Troy could reveal her love for you.
At any second the rooster could have crowed three times.
At every second the water clock lets fall the final drop.
-S.K.

J.L. Borges: Poems of the Night

Tận Thế

The Lunatic by Simic

Let Us Be Careful

More could be said
of a dead fly
in the window
of a small shed,
and of an iron typewriter
that hasn't
lifted a key in years
both in delight
and dark despair.

 

Hãy để chúng ta cẩn thận

Nhiều điều có thể được nói,
về một con ruồi chết
ở cửa sổ
của một cái chuồng,
Và về một cái máy đánh chữ bằng sắt,
đã bao năm không nhắc 1 cái phím,
hoặc sướng điên lên,
hoặc âm u chán chường.

ONCE DECEMBER COMES

There's another kind of sky,
Another kind of light
Over the wintry fields,
Some other kind of darkness
Following in its footsteps,
Eager to seek our company
In these frostbitten little homes,
Standing bravely
With no dog in sight.

Có lần Tháng Chạp tới

Có một bầu trời khác
Một thứ ánh sáng khác
Trên những đồng gió
Một thứ bóng tối khác nào đó
Theo bước chân của nó
Hăm hở kiếm đồng bạn, là lũ chúng ta
Trong những căn nhà nhỏ sương giá gặm
Can đảm đứng
Không thấy một con chó .

THE LIGHT

Our thoughts like it quiet
In this no-bird dawn,
Like the way the early light
Takes the world as it finds it
And makes no comment
About the apples the wind
Has blown off a tree,
Or the horse broken loose
From a fenced field grazing
Quietly among the tombstones
In a small family graveyard.

Ánh sáng

Ý nghĩ của chúng ta thích nó yên tịnh
Trong buổi rạng đông không chim chóc này
Thích cách ánh sáng sớm
Tóm lấy thế giới khi nó kiếm thấy nó
Và đếch thèm đi 1 đường còm nào
Và những trái táo trận gió
Quạt khỏi cây
Hay con ngựa xổng chuồng
Từ cánh giậu đồng cỏ
Lặng lẽ giữa bia mộ
Một nghĩa địa gia đình     

WITH ONE GLANCE

That mirror understood everything about me
As I raised the razor to my face.
Oh, dear God!
What a pair of eyes it had!
The eyes that said to me:
Everything outside this moment is a lie.

* 

As I looked out of the window today
At some trees in the yard,
A voice in my head whispered:
Aren't they something? 

Not one leaf among them stirring
In the heat of the afternoon.
Not one bird daring to peep
And make the hand of the clock move again. 

Or how about the time when the storm
Tore down the power lines on our street
And I lit a match and caught a glimpse
Of my face in the dark windowpane

Cái gương biết mọi chuyện về Gấu Cà Chớn
Khi GCC đưa lưỡi dao cạo lên mặt
Ôi, Chúa! Nhìn kìa!
Nhìn cặp mắt lé, mắt nọ chửi bố mắt kia.
Chúng nói với Gấu:
Mọi chuyện ở bên ngoài thời khắc này đều là dối trá
Đều thuộc Vua Bịp
Hà, hà!

Khi Gấu nhìn ra ngoài cửa sổ bữa nay
Nhìn mấy cái cây ở ngoài vườn
Một giọng nói trong đầu Gấu thì thầm:
Nè, liệu chúng là “cái gì gì cái chi chi, something”?

Không 1 chiếc lá trong bọn chúng động đậy
Trong cái nóng của buổi xế trưa
Không một chú chim nào dám hé nhìn
Và làm cho cái kim đồng hồ lại nhích nhích

Hay là như thế nào, ấy là nói về trận bão,
Khi nào thì nó quật sụm mấy đường dây điện trên con phố.
Và Gấu bèn đốt 1 que quẹt
Và chộp được cái nhìn khuôn mặt thảm hại của Gấu trên kính của sổ
Bèn nhớ cái lần nhìn bóng dáng thiểu não của Gấu
Trên cái kính xe hơi bên đường
Lần chạy theo BHD
Ở bên ngoài Đại Học Khoa Học
Đại lộ Cộng Hòa, Xề Gòn!

---

Sweetest

Little candy in death's candy shop,
I gave your sugar a lick
When no one was looking,
Took you for a ride on my tongue
To all the secret places,

Trying to appear above suspicion
As I went about inspecting the confectionary,
Greeting the owner with a nod
With you safely tucked away
And melting to nothing in my mouth.

Charles Simic

Ngọt ngào nào hơn Em?

Cục kẹo nhỏ trong tiệm kẹo của Thần Chết
Lừa lúc không ai nhìn
Gấu liếm Em 1 phát
Đưa Em đi 1 đường dong chơi,
Tới mọi nơi bí mật
Trên cái lưỡi của Gấu

Cố tỉnh bơ, trên mọi sự nghi ngờ
Gấu làm cú kiểm tra cửa hàng mứt kẹo
Chào chủ tiệm bằng cú gật đầu
Trong khi Em đi 1 đường vờ
Tan thành hư vô
Trong miệng Gấu Cà Chớn.

The Tragic Sense of Life

Because few here recall the old wars,
The burning of Atlanta and Dresden,
The great-uncle who lies in Arlington,
Or that Vietnam vet on crutches
Who tries to bum a dime or a cigarette.

The lake is still in the early-morning light.
The road winds; I slow down to let
A small, furry animal cross in a hurry.
The few remaining wisps of fog
Are like smoke rising out of cannons.

In one little town flags fly over dark houses.
Outside a church made of gray stone,
The statue of the Virgin blesses the day.
Her son is inside afraid to light a candle,
Saying, Forgive one another, clothe the naked.

Niobe and her children may live here.
As for me, I don't know where I am-
And here I'm already leaving in a hurry
Down a stretch of road with little to see,
Dark woods everywhere dosing in on me.

Charles Simic

Ý nghĩa bi thương về cuộc đời

Bởi là vì chỉ còn 1 dúm người ở đây còn nhớ những cuộc chiến cũ
Atlanta trong lửa, Trại Cây Xồi thành tro tàn
Hay trận lửa tiêu hủy Dresden
Ông cố nội nằm ở nghĩa trang Arlington
Hay tay cựu chiến binh cuộc chiến Mít, chống nạng,
Cố hỏi xin 1 đồng bạc hay một điếu thuốc lá 

Con hồ, trong ánh sáng mới tinh của buổi sáng sớm
Con lộ quanh co; Gấu đi chậm lại
Tránh 1 con vật nhỏ, xù xì vội băng qua đường
Dúm sương mù còn sót lại,
Như khói dâng lên từ những hẻm núi 

Trong thành phố nhỏ, cờ bay trên những căn nhà tối.
Bên ngoài một nhà thờ đá xám
Tượng thánh Virgin ban phúc cho ngày.
Đứa con trai của bà ở bên trong, sợ không dám đốt ngọn đèn cầy
Phán, Hãy tha thứ cho nhau, hãy mặc quần áo cho những kẻ trần truồng.

Niobe và những đứa trẻ của bà chắc là sống ở đây
Còn Gấu ư, Gấu đếch biết mình ở đâu –
Và bây giờ, Gấu đây nè, vội vã rời bỏ nơi chốn này
Xuống con lộ nối dài, chẳng có gì để mà ngó ngó
Rừng, đen thui, đâu đâu cũng là rừng đen thui
Vây quanh, bó chặt thằng cha Gấu Cà Chớn!

The Lunatic by Simic

PEEP SHOW

Behold! A snowball in hell
Next to a burning lake.
One of the devil's little imps
Is about to throw hard
At the back of some naked,
Newly damned woman
Still wearing her bridal veil.

Coi kìa! Trái banh tuyết ở địa ngục
Kế bên con hồ cháy
Một tên quỉ nhỏ
Tính ném trái banh thật mạnh
Vào lưng trần
Một cô nàng vừa trầm luân
Vưỡn choàng khăn cô dâu.

Passing Through

An unidentified,
inconspicuous someone,
smaller than a flea
snuck over my pillow last night,
unbothered by me,
in a big rush, I bet,
to get to his church
and thank his saints.

London Review of Books 9 May 2013

Quá Giang

Một tên nào đó
Làm sao biết là ai
Lịch sự, kín đáo
Nhỏ hơn con bọ chét
Tối qua ghé ngang cái gối của tôi
Không làm tôi bực mình.
Phận dấu bèo,
Và hình như đang rất vội, hẳn thế,
Tới nhà thờ
Cám ơn những vì thánh của hắn

Ui chao đọc bài thơ này, thì lại nhớ, 1 lần, Gấu nằm mơ, sống lại những ngày Mậu Thân, cực kỳ thê thảm, và hình như khóc khủng khiếp lắm.
Bất chợt thức giấc, thấy 1 em ngồi bên giường, dáng ảo não.
Em nói, con ta khóc, ta dậy lấy sữa cho nó, mà không làm sao bỏ mặc mi. Thôi, tỉnh rồi, hãy lo thân mi, đừng làm phiền ta quá như thế.
Giấc mơ thì có thật, mơ đúng cái cảnh trên đây.
Thảm thế!

DARK NIGHT

Because life eternal is boring,
Angels play pinochle in heaven,
Devils play poker in hell.
You can hear the cards smack the table
In the dead of the night.
God playing a game of solitaire,
Satan playing one as well,
Except he cusses and cheats.

ĐÊM ĐEN

Bởi là vì đời thì lúc nào cũng, thiên thu cũng, chán ngấy người lên được
Thế là thiên thần bèn chơi bài pinochle ở thiên đàng
Quỉ sứ chơi poker ở địa ngục
Bạn có thể nghe tiếng mấy con bài rớt lách nhách lên mặt bàn
Trong đêm đen tận cùng đêm đen,
Chúa chơi solitaire, mình Chúa
VC cũng chơi, ở BBP, như bất cứ một ai
Nhưng vừa chơi, vừa chửi tục, vừa bịp.

[Chúng nghĩ ra cú đầu độc tù VC ở Phú Lợi,
Học tập cải tạo 10 ngày...
Vào những lúc này]

Hà, hà!

Đọc lại, mấy dòng chót, thì Gấu bỗng nhớ tới bài viết của Charles Simic, vừa loáng thoáng đọc, trong Cuộc sống của những Hình Ảnh, The Life of Images, song song với tập thơ “Tên Khùng”, The Lunatic, của ông.
Cái tít bài viết thật hợp với mấy dòng phịa ra ở trên:

Ngợi Ca Sỉ Vả, In Praise of Invective.

Bài viết mở ra bằng 1 câu, cũng quá thú vị:
Ở cuối thế kỷ sát nhân, hãy trù ẻo….  lũ VC!
[At the end of murderous century, let’s curse the enemies of the individual]

…. How are we to defend ourselves against these monsters dividing the members of society into useful and useless? For them, the ideal citizen is a voluntary slave! America, or any other place on earth, must be a school of virtue where even the political meaning of a sunset in a poem will be carefully examined for unauthorized views!
    I knew a thirteen-year-old who wrote a letter telling off President Johnson about the conduct of the Vietnam War. It was some letter. Our president was an idiot and a murderer who deserved to be napalmed himself, and worse. One evening as the boy and his mother and sister, who told me the story, were sitting around the kitchen table slurping their soup, the doors and the windows leading to the fire escape opened at the same time and men with drawn guns surrounded the table. We are the FBI, they announced, and they wanted to know who was Anthony Palermo? The two women pointed at the boy with thick glasses and crossed eyes. Well, it took a while to convince them that he was the one who wrote the letter. They were expecting a full-grown Commie assassin with long hair and an arsenal of weapons and bombs by his side.
    "What do you want from me, blood?" I heard an old woman shout once in a welfare office. She kept cussing them for another five minutes, not because she had any expectation that the wrongs done to her would be righted, but simply in order to make herself feel good and clean for one brief moment.

Charles Simic: In Praise of Invective

Tôi biết 1 thằng bé 13 tuổi viết thư sỉ vả tổng thống Mẽo Johnson về cách hành xử trong Cuộc Chiến Mít. Mi thật đáng đem nướng bằng bom napan, hay tệ hơn thế nữa, bởi là vì mi vừa ngu ngốc vừa sát nhân.
Một buổi chiều, đứa bé đang ngồi với mẹ và chị thì FBI đạp cửa xông vô nhà, hỏi, đứa nào là Anthony Palermo. Họ chỉ thằng bé mắt lé, kính cận dày cộm…
“Tụi mi muốn chi, lũ khốn!”
Tôi đã từng nghe một bà già sỉ vả như thế, tại 1 văn phòng trợ cấp xã hội. Bà già tiếp tục sỉ vả thêm vài phút nữa, không hẳn là để đòi hỏi họ phải điều chỉnh gì đó, ở trong hồ sơ trợ cấp của bà, nhưng chắc là để cảm thấy mình dễ chịu hơn, trong 1 thoáng chốc nào đó.

BIRDS IN WINTER

These wars of ours with their daily horrors
Of which few ever think or care about,
While others go off quietly to fight them,
Returning to their loved ones in coffins.

The early darkness making it difficult
To chase away such thoughts
Or distract oneself with a book,
Find again that passage of Thoreau

Where he speaks of the grand old poem
Called winter coming around each year
Without any connivance of ours, or perhaps
The one where he pleads to heaven

To let us have birds on days like these
With rich, colorful plumage to recall
The ease and splendor of summer days
Among the frozen trees and bushes in the yard. 

Chim Mùa Đông

Những cuộc chiến của chúng ta với máu me, những điều ghê rợn của nó
Ít người thèm nghĩ, hay để ý đến chúng
Trong khi những người khác lặng lẽ lên đường
Và trở về với những người thân yêu trong những cỗ quan tài

Cái bóng tối đến sớm sủa, làm thật khó xua đuổi
Những ý nghĩ như thế
Hay giải trí mình bằng 1 cuốn sách
Lại tìm thấy đoạn về Thoreau

Khi ông ta nói về một bài thơ lớn cổ
Gọi mùa đông, cứ mỗi năm, đến hẹn lại lên
Đếch cần bất cứ 1 sự đồng lõa nào của chúng ta
Hay có lẽ,
Sự đồng lõa khi ông ta cầu xin thiên đàng.

Để chúng ta có bầy chim như bầy chim này
Với mớ lông mầu sắc xum xuê làm nhớ
Những ngày hè dễ dãi, huy hoàng, thần sầu, tuyệt cú mèo
Giữa cây bụi chết cóng ở ngoài vườn.

CAMEO APPEARANCE

I had a small, nonspeaking part
In a bloody epic. I was one of the
Bombed and fleeing humanity.
In the distance our great leader
Crowed like a rooster from a balcony,
Or was it a great actor
Impersonating our great leader?

That's me there, I said to the kiddies.
I'm squeezed between the man
With two bandaged hands raised
And the old woman with her mouth open
As if she were showing us a tooth

That hurts badly. The hundred times
I rewound the tape, not once
Could they catch sight of me
In that huge gray crowd,
That was like any other gray crowd.

Trot off to bed, I said finally.
I know I was there. One take
Is all they had time for.

We ran, and the planes grazed our hair,
And then they were no more
As we stood dazed in the burning city.
But, of course, they didn't film that.

Charles Simic

Cameo Apperance: Sự xuất hiện của 1 nhân vật nổi tiếng, trong 1 phim….

CAMEO APPEARANCE

Tớ có cái phần nhỏ mọn, không nói
Trong cuốn sử thi đầy máu của dân tộc tớ.
Tớ là một trong cái nhân loại
Bị bom, oanh tạc, pháo kích, và bỏ chạy té đái!
Từ xa, vị lãnh đạo của chúng tớ lúc đó, hình như là Sáu Dân thì phải
Gáy như 1 con gà trống, từ ban công dinh Độc Lập
Hay là thằng khốn nào đóng vai Sáu Dân vĩ đại?

“Tớ đó”, tớ nói với lũ con nít
Tớ bẹp dí, giữa một người đàn ông
Hai tay băng bó, cùng giơ lên
[Sao giống TCS quá, khi chào mừng Sáu Dân,
sau khi ca Nối Vòng Tay Lớn?]
Và một bà già miệng há hốc
Như thể bà muốn chỉ cho coi một cái răng của bả.

Đau thật. Nhức nhối thật.
Hàng trăm lần, tớ coi đi coi lại You tube,
Không chỉ 1 lần
Liệu họ nhận ra tớ không nhỉ,
Trong cái đám đông ở Dinh Độc Lập bữa đó?
Thì cũng như mọi đám đông xám xịt,
Bè lũ Cách Mạng 30 Tháng Tư,
Đứa nào cũng có 1 cái băng đỏ ở cánh tay!

Thôi đi ngủ, tớ sau cùng phán
Tớ biết, có tớ ở đó.
Một cú [cameo appearance]
Họ đâu có thì giờ, 1 cú là đủ rồi.
Chúng tớ chạy, và những chiếc trực thăng thổi tóc chúng tớ,
Như muốn giật chúng ra khỏi đầu.
Và rồi chẳng còn gì hết
Chẳng còn máy bay trực thăng
Khi chúng tớ đứng bàng hoàng trong Sài Gòn bốc cháy.
Nhưng, tất nhiên, lũ khốn VC có bao giờ cho nhân loại coi cảnh này!

Hà, hà!

Migrating Birds

If only I had a dog, these crows congregating
In my yard would not hear the end of it.
If only the mailman would stop by my mailbox,
I'd stand in the road reading a letter
So all you who went by could envy me.
 

If only I had a car that ran well,
I'd drive out to the beach one winter day
And sit watching the waves
Trying to hurt the big rocks
Then scatter like mice after each try. 

If only I had a woman to cook for me
Some hot soup on cold nights
And maybe bake a chocolate cake
A slice of which we'd take to our bed
And share after we've done loving. 

If only these eyes of mine would see better,
I could read about birds migrating,
The vast oceans and deserts they cross
And their need to return to this shithole
After visiting many warm and exotic countries. 

Bầy Chim Bỏ Xứ

Chỉ cần một chú chó
là đám quạ ở sân nhà tớ
sẽ hiểu liền tù tì,
tận thế là đây có nghĩa là gì!
Chỉ một ông đưa thư ngưng lại ở cái hộp thư của tớ
Là tớ sẽ đứng ngay giữa đường đọc thư
Và các bồ đi ngang thì sẽ khóc thét lên
vì ghen tức và thèm được như là Gấu.

Giả như là tớ có một cái xế thật bảnh, chạy thật ngon lành, nhỉ.
Tớ sẽ chạy ra bờ biển vào một ngày đông
Ngồi nhìn sóng
Cố đụng mấy cục đá lớn
Và sau đó, chạy tứ lung tung như lũ chuột, sau mỗi cú thử.

Giả như tớ có một bà đầu bếp,
Nấu cho tớ tô cháo nóng vào những đêm lạnh lẽo
Hay nướng bánh xô cô la
Và một miếng bánh như thế, bà mang vô giường
Chia với Gấu, sau khi iêu Gấu.

Giả như cặp mắt già của Gấu sáng ra lại một chút
Gấu sẽ đọc về những con chim di cư
Những biển rộng những sa mạc mà chúng vượt qua
Và cái sự chúng cần trở về cái hố kít này
Sau khi viếng thăm cả đống những xứ sở ấm áp, ướt át.

Epitaph on a Tyrant

Perfection, of a kind, was what he was after,
And the poetry he invented was easy to understand;
He knew human folly like the back of his hand,
And was greatly interested in armies and fleets;
When he laughed, respectable senators burst with laughter,
And when he cried the little children died in the streets.

January 1939

Bia mộ Bác Hát

---

Sách Báo Mới [new]

Xử VC

Mother Tongue

That's the one the butcher
Wraps in a newspaper
And throws on the rusty scale
Before you take it home

Where a black cat will leap
Off the cold stove
Licking its whiskers
At the sound of her name

Charles Simic

 

Tôi êu tiếng nước tôi

Đó là thứ tiếng mà tay đồ tể
Gói trong tờ báo chợ Người Vịt,
Của băng Cờ Lăng,
Rồi thẩy lên cái bàn cân gỉ sét
Rồi bạn trả tiền
Và mang về

Nơi con mèo đen nhảy qua cái bếp lò lạnh tanh
Liếm liếm mấy sợi ria mép của nó
Khi nghe bạn kêu “Miu Miu”