Củi một cành khô lạc mấy giòng
Huy Cận: Trường Giang, trong tập Lửa Thiêng

Câu thơ trên, nghe qua giai thoại, chính Huy Cận kể, nguyên văn của nó là:

Củi một cành khô lạc giữa dòng
Anh thợ sắp chữ, đọc, phán, "lạc giữa dòng thì có ghê gớm chi đâu", và bèn sửa, như trên.
*

Nai cao gót lẫn trong mù
Huy Cận: Thu rừng, cũng trong Lửa Thiêng

[Theo bản in của nhà xb Sống Mới, tái bản tại hải ngoại].

Theo bạn lẫn hay lẩn? Chữ nào hay hơn chữ nào?
Huy Cận, khi làm, ông dùng từ lẫn, hay lẩn?
*
Gấu nhớ đến chữ lẫn, hay lẩn này, của Huy Cận, khi làm dòng thơ sau đây, trong bài Biển:

Chỉ còn ta cô đơn lẫn vào đêm
Như con hải âu già
Giấu chút tình sầu
Vào lời thì thầm của biển...

Tuy nhiên, sau cùng Gấu chọn chữ lẫn, ấy là vì từ giấu sau đó.
Bởi vì đã giấu, lại thêm lẩn nữa, thì gian quá!

Trần Anh Thái: Trong tập "Lửa Thiêng" chỉ có tám bài thơ lục bát, bài nào cũng toàn bích, nhà thơ có bí quyết gì?
Huy Cận: Ấy là bản năng thơ, tôi không có bí quyết gì, không có lý luận gì, thơ là thiên bẩm.
Source

đẹp xưa

Ngập ngừng mép núi quanh co,
Lưng đèo quán dựng, mưa lò mái ngang…
Vi vu gió hút nẻo vàng;
Một trời thu rộng mấy hàng cây cao. 

Dừng cương nghỉ ngựa non cao,
Dặm xa lữ thứ kẻ nào héo hon...

Đi rồi, khuất ngựa sau non;
Nhỏ thưa tràng đạc tiếng còn tịch liêu...
Trơ vơ buồn lọt quán chiều,
Mái nghiêng nghiêng gửi buồn theo hút người

Note: Bài thơ này, sử dụng hệ thống tọa độ ba trục.
Trục hoành, thí dụ, thu rộng.
Trục tung: non cao
Trục thứ ba, là trục thời gian, và thời gian, như Brodsky phán:
Bao thơ tôi ít nhiều chi là về thời gian, về thời gian làm gì con người.
Những héo hon, lữ thứ, buồn theo hút người... là nói về "thời gian làm gì con người".

Cái tít "đẹp xưa" [đẹp cổ điển] là theo nghĩa đó.
NQT

Bài thơ trên Gấu chép lại từ tập Lửa Thiêng của nhà sách Sống Mới. Nhưng một độc giả TV cho biết mây nao mới đúng.
Trần Mạnh Hảo, trong bài viết về HC, ghi là mây nao.
Tks.  NQT

Cách giải thích bài thơ, như trên, là Gấu phịa ra, mượn ý niệm trục tọa độ, trong toán.

TMH viết:

Trong 50 bài "Lửa thiêng", chỉ có 8 bài thơ lục bát :" Buồn đêm mưa", " Trông lên", "Chiều xưa", "Đẹp xưa", " Thuyền đi", "Xuân ý ", "Thu rừng" và "Ngậm ngùi". Nhưng nếu không có 8 bài thơ lục bát này, "Lửa thiêng " dù có nhiều bài thất ngôn hay ví như "Tràng giang" thì cũng chưa thể làm nên một Huy Cận vượt thời gian như đã có. Nguyễn Du đại thiên tài lục bát, đã đưa nhịp sáu tám Việt Nam lên tới đỉnh mây trời nhân loại. Nguyễn Du từng ít nhiều ảnh hưởng lục bát ca dao, ảnh hưởng lục bát của Đoàn Thị Điểm, Nguyễn Gia Thiều để làm ra hàng nghìn câu thiên thu tuyệt diệu riêng mình. Thấm đẫm hồn thơ cha ông, Huy Cận đã hiện đại hóa câu thơ sáu tám Việt Nam. Ông như người kế thừa trung thành của phả hệ lục bát Nguyễn Du rồi phát triển nó về u tịch. Đọc thơ lục bát Huy Cận, cơ hồ như hồn Nguyễn Du phảng phất đâu đây, như thể bút thần xưa được hậu thế cầm lên viết tiếp, như bài " Đẹp xưa": 

"Ngập ngừng mép núi quanh co
Lưng đèo quán dựng, mưa lò mái ngang...
Vi vu gió hút nẻo vàng
Một trời thu rộng mấy hàng mây nao 

Dừng cương nghỉ ngựa non cao
Dặm xa lữ thứ kẻ nào héo hon

Đi rồi khuất ngựa sau non
Nhỏ thưa tràng đạc tiếng còn tịch liêu
Trơ vơ buồn lọt quán chiều
Mái nghiêng nghiêng gửi buồn theo hút người..."

Câu thơ "Lưng đèo quán dựng, mưa lò mái ngang" trên của Huy Cận làm ta nhớ đến "Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia "của Tố Như xưa. Huy Cận lấy hồn muôn năm trước mà hiện đại hóa câu thơ lục bát bây giờ, như gió xưa vàng đẫm lá thu nay :" Vi vu gió hút nẻo vàng ". Ngọn gió Huy Cận mặc áo vàng nghìn thu mà hun hút, mà nghiêng nghiêng mái chữ, mái-hiên-người, cũng là mái thơ :" Mái nghiêng nghiêng gởi buồn theo hút người". Cũng như bài "Đẹp xưa", bài lục bát "Buồn đêm mưa" và bài "Chiều xưa" hay đến từng câu từng chữ. Cái buồn Huy Cận nơi đây đẹp đến rụng rời, đẹp đến ngơ ngác, hoang vu.
*

Trần Mạnh Hảo là một nhà thơ, nhưng khi ông viết phê bình, qua những dòng trên, về Huy Cận, thì có vẻ cũng 1 thứ phê bình tán phó mát, rông rài với mớ chữ.
Thí dụ nhận xét này của ông: Thấm đẫm hồn thơ cha ông, Huy Cận đã hiện đại hóa câu thơ sáu tám Việt Nam.
Hiện đại hóa, như thế nào, ông không giải thích. 

Lấy thí dụ, với Cung Trầm Tưởng, và dòng lục bát, mà Gấu nhớ lõm bõm:

Tháng Giêng buốt sẻ đôi đằng
nửa chì mưa đục, nửa băng giá hồn

Tuyệt cú!

Trước, đâu có ai làm lục bát như thế?

Bảo Huy Cận “hiện đại hóa lục bát”, Gấu sợ nói ngược, HC làm cho nó cổ mãi ra, trở thành sầu thiên cổ, sầu vạn cổ, thí dụ hình ảnh sau đây, mà chẳng là đẩy cái hiện tại về tới ngàn xưa:

Đồn xa quằn quại bóng cờ,
Phất phơ buồn tự thuở xưa thổi về.

Bởi vậy mà Hoài Thanh – Hoài Chân, từ Mars, 1941, đã phán về ông:

Có người sẽ bảo thơ Huy Cận già… Tôi thấy thơ Huy Cận trẻ lắm.

Chỉ hai từ trẻ/già này đủ nói lên cõi thơ HC, nhất là với những bài lục bát của ông.
Gấu sẽ lèm thêm, về cặp già/trẻ, hay, hiện đại/cổ điển.

Cẩn.

NQT

Note: Cái này là vinh danh ông bố, chờ VC làm thịt ông con! NQT

Huy Cận

Chiều Xưa

Buồn gieo theo gió veo hồ,
Đèo cao quán chật, bến đò lau thưa.

Đồn xa quằn quại bóng cờ,
Phất phơ buồn tự thuở xưa thổi về.

Ngàn năm sực tỉnh, lê thê
Trên thành son nhạt - Chiều tê cúi đầu... 

Bờ tre rung động trống chầu,
Tưởng chừng còn vọng trên lầu ải quan,

Đêm mơ lay ánh trăng tàn,
Hồn xưa gửi tiếng thời gian, trống dồn.

Bản in trong tập thơ Lửa Thiêng, nhà sách Sống Mới, tái bản tại Huê Kỳ

---

Thursday, April 21, 2011 1:18 AM

Thưa bác Gấu:
Câu thứ tư khổ đầu bài Đẹp xưa, nếu tôi nhớ không nhầm, phải là:
Một trời thu rộng mấy hàng mây nao
Vả lại, tác giả Lửa thiêng không phải là nhà thơ mới vào nghề, đến nỗi phải mắc lỗi lặp lại âm tiết “cao” trong câu thơ kế tiếp
Kính
DV

Note: Bài thơ Ðẹp Xưa, khi đánh máy, post lên, là Gấu đã biết sai rồi. Tính để sáng coi lại, và, kể như suốt đêm băn khoăn với vấn nạn, “không phải cây cao, chắc chắn rồi, nhưng thế thì nó là cái gì?”
Tới 4 giờ sáng thì thức giấc, thấy cái mail của độc giả DV, mới ơ rơ ka 1 tiếng, hoá ra là như vậy!

Tks again. NQT (a)

The Invisible

Những Kẻ Vô Hình

 

Trong vương quốc của những người đã chết
Tôi vẫn thường thơ thẩn đi về... 

Hát ở đâu đâu...

1

It was always here.
Its vast terrors concealed
By this costume party
Of flowers and birds
And children playing in the garden. 

Only the leaves tell the truth.
They rustle darkly,
Then fall silent as if listening
To a dragonfly
Who may know a lot more of the invisible, 

Or why else would its wings be
So translucent in the light,
So swift to take flight,
One barely notices
It's been here and gone. 

2 

Don't the shadows know something about it?
The way they, too, come and go
As if paying a visit to that other world
Where they do what they do
Before hurrying back to us. 

Just today I was admiring the one I cast
As I walked alone in the street
And was about to engage it in conversation
On this very topic
When it took leave of me suddenly. 

Shadow, I said, what message
Will you bring back to me,
And will it be full of dark ambiguities
I can't even begin to imagine
As I make my slow way in the midday sun? 

Charles Simic

1 

Nó luôn luôn ở đó.
Những nỗi ghê rợn rộng lớn của nó thì được giấu kín
Bằng bữa tiệc đại tiệc bận đồ lớn này:
Ba muơi năm mới có ngày hôm nay, vui sao nước mắt lại trào?
Nào hoa, nào chim
Và những đứa trẻ chơi ở công viên Lê Văn Tám 

Chỉ những chiếc lá nói sự thực
Chúng rì rào âm u
Rồi buông mình xuống
Như lắng nghe một con chuồn chuồn
Có thể biết khá nhiều về những kẻ vô hình,

Hay là tại sao cánh của nó lại trong mờ như thế, dưới ánh sáng
Nhanh như thế, mỗi khi cất cánh
Vừa mới thấy nó, mà đã bay đi mất rồi: 

Chuồn chuồn có cánh thì bay
Có thằng VC đang rình mày đây nè! 

2

 Liệu những bóng đen biết gì về nó?
Cái cách mà chúng, cũng thế, tới và đi
Như làm 1 cú viếng thăm vương quốc của những người đã chết
Nơi chúng làm điều chúng làm
Trước khi vội vã trở lại với chúng ta 

Đúng ngày hôm nay Gấu trầm trồ chiêm ngưỡng
một cái bóng đen mà Gấu tóm được
Trong khi đi một mình trên con phố Nguyễn Du tưởng tượng
Và Gấu vừa mới mon men gạ chuyện
Thì bóng đen này đã bất thình lình rời bỏ Gấu

BHD đó ư, Gấu gọi theo?
Thông điệp nào em mang về cho anh cu Gấu?
Liệu nó thì đầy những hàm hồ u tối
Gấu không thể nào mà biết được, dù tưởng tượng cách mấy,
Trong khi lừ đà lừ đừ giữa trưa, một ngày nắng ấm Sài Gòn? 

 

CITY OF MY YOUTH

It would be more decorous not to live. To live is not decorous,
Says he who after many years
Returned to the city of his youth. There was no one left
Of those who once walked these streets.
And now they had nothing, except his eyes.
Stumbling, he walked and looked, instead of them,
On the light they had loved, on the lilacs again in bloom.
His legs were, after all, more perfect
Than nonexistent legs. His lungs breathed in air
As is usual with the living. His heart was beating,
Surprising him with its beating, in his body
Their blood flowed, his arteries fed them with oxygen.
He felt, inside, their livers, spleens, intestines.
Masculinity and femininity, elapsed, met in him
And every shame, every grief, every love.
If ever we accede to enlightenment,
He thought, it is in one compassionate moment
When what separated them from me vanishes
And a shower of drops from a bunch of lilacs
Pours on my face, and hers, and his, at the same time.

BIOGRAPHY OF AN ARTIST

So much guilt behind them and such beauty!
These landscapes, in the quiet splendor
Of early summer, toward evening, these coves
Of lakes amid lush green, when, for welcome,
Messengers come running, in saffron robes,
And bring gifts, huge balls made of light.
Or his portraits. Is not tenderness
Needed to drive a brush with such attention
Along the eyelids of a sorrowing eye
Through the furrow at lips closed by grief?
And how could he do it? Knowing what we know
About his life, every day aware
Of harm he did to others. I think he was aware.
Just not concerned, he promised his soul to Hell,
Provided that his work remained clear and pure.

Czeslaw Milosz: Facing the River

30.4.2014

Tôi biết, nghĩa là gì, không trở về.
Qua những hàng rào kẽm gai
tôi nhìn thấy mặt trời xuống và chết
Và da thịt tôi như bị xé ra
Bởi những dòng thơ của một thi sĩ già:
“Mặt trời thì có thể lặn và mọc
Nhưng chúng tôi, ngược hẳn lại
Ngủ, sau 1 tí ánh sáng ngắn ngủi,
Một đêm dài ơi là dài”

Xứ Mít

One Art

The art of losing isn't hard to master;
so many things seem filled with the intent
to be lost that their loss is no disaster.

Lose something every day. Accept the fluster
Of lost door keys, the hour badly spent.
The art of losing isn't hard to master.

Then practice losing farther, losing faster:
places, and names, and where it was you meant
to travel. None of these will bring disaster.

I lost my mother's watch. And look! my last, or
next-to-last, of three loved houses went.
The art of losing isn't hard to master.

I lost two cities, lovely ones. And, vaster,
some realms I owned, two rivers, a continent.
I miss them, but it wasn't a disaster.

-Even losing you (the joking voice, a gesture
I love) I shan't have lied. It's evident
the art of losing's not too hard to master
though it may look like (Write it!) like disaster.

-Elizabeth Bishop, The Complete Poems, 1927-1979,
Farrar, Straus & Giroux
[Robert Hass: Now & Then] 

Một Nghệ Thuật

Nghệ thuật mất thì không khó để trở thành một “sư”;
Rất nhiều thứ, có mặt trên cõi đời này, là để mất đi, 1 cách hăm hở,
Ra ý, ta có ra khỏi đời mi, thì đâu có phải là 1 thảm họa,
Vả chăng, mi cũng đâu có thương yêu gì ta, hử, GCC?

Mất 1 cái gì đó, mỗi ngày, mọi ngày.
Chấp nhận vô thường, mất nhộn nhịp
Nào chùm chìa khóa,
Nào những giờ phút qua đi một cách đếch ra cái chó gì!
Nghệ thuật mất đâu có khó để mà làm 1 bậc đại sư phụ.

Rồi thực tập nó, làm sao mất mau lẹ hơn, xa mãi hơn: nơi chốn, tên tuổi,
những thánh địa mà bạn hằng mong thăm viếng [căn nhà ở đường PDP ư?]
Chẳng có cái chi trong ba thứ làm xàm đó sẽ mang đến thảm họa

Tớ mất cái đồng hồ của mẹ tớ.
Mà nhìn kìa, căn nhà sau cùng, kế cái sau cùng, của ba căn nhà thân thương, thì đều đi đong!
Nghệ thuật mất, dễ ợt, không học cũng thành bậc sư

Gấu mất một thành phố, rồi hai thành phố, toàn những thành phố cực thân thương.
Rồi rộng rãi hơn, thoáng hơn, Gấu mất mẹ một đất nước.
Vài cõi Gấu sở hữu, hai con sông, một đại lục
Gấu nhớ quá, làm sao không, nhưng đếch phải 1 thảm họa

Ngay cả mất Em (một giọng nói tếu tếu, một cử chỉ mà Gấu cực mê),
Gấu không nói dối. Thì hiển nhiên rồi, nghệ thuật mất thì không khó làm chủ
Tuy rằng, nó cẩm như (Này, viết ra liền nhe!), một thảm họa.

Whoever wishes to remember must trust to oblivion, to the risk entailed in forgetting absolutely, and to this wonderful accident that memory then becomes.

-Maurice Blanchot

Người nào mong mỏi hoài nhớ chắc hẳn đã tin rằng có lãng quên, tin rằng có sự rủi ro tiếp đó là sẽ quên tuốt tuột, và chính từ sự ngẫu nhiên tuyệt vời này mà kỷ niệm được hình thành.

Người ta biết rằng sẽ quên, không chừng quên tuốt, nên biến những gì đáng nhớ thành ký ức, để sau này khỏi quên đó mà .

K

I seek the crucial region of the soul where absolute Evil and fraternity clash.
-Andre Malraux

Tôi tìm vùng chủ yếu của linh hồn, nơi Cái Ác tuyệt đối và tình anh em đụng độ (1)

Thơ Mỗi Ngày

ANTENNAS IN THE RAIN

Auden

Bảnh, thật bảnh - kiểu đó - đó là cái mà Hắn tìm
Và thơ Hắn phịa ra - hoặc chôm của Tẫu – thì thật dễ hiểu
Hắn rành sự khùng điên của con người như lưng bàn tay
Hắn rất quan tâm tới những binh đoàn kéo nhau ra tiền tuyến
Khi Hắn cười, cả bộ sậu Bắc Bộ Phủ bò ra cười
Và khi Hắn khóc những đứa trẻ chết như rạ ở đường phố Xề Gòn

Cũng trong cùng bài essay, ông nói về sự quan trọng đối với mọi độc giả là có ít nhất 1 nhà thơ để mà lận lưng.  Với ông, hẳn là Auden. Nhưng ngoài Auden ra, liệu Eugenio Montale có xứng đáng…

Xứng đáng quá đi chứ. Tôi nghĩ phải thêm vô Thomas Hardy, Robert Frost… Tôi thấy mình gần Frost hơn so với Auden. Bạn có nhớ không Lionel Trilling đã từng gọi Frost là 1 nhà thơ khủng khiếp. Còn Eliot.... Bishop, bà này Canada chính gốc. Trong số ngoại nhân, làm sao bỏ qua Milosz. Wislawa Szymborska mà không bảnh sao, a wonderful lady…

Adieu & Bon Voyage, Nguyễn Quang Sáng!

Khi Mẽo vãi đô la, làm chương trình WJC, không lẽ chúng chỉ mong gặt hái được kít đái?

Theo GCC, giống Bi Bì Xèo, sau 30 Tháng Tư 1975, chúng đuổi hết đám Ngụy, mời đám Bắc Kít Đông Âu vô, đám này, nhờ ăn cướp được Miền Nam, có tí chiến lợi phẩm, bèn bỏ nước ra đi, ra khỏi cái hang Plato, hang Pác Bó, lần đầu tiên nhìn thấy con người, phải chết thôi. Thành ra khi Solz mất, chúng đi 1 “bản tin”, dịch, “Quần Đảo Gulag” thành “Bán Đảo Cu Lắc”. Có người chỉ cho [GCC chứ ai nữa], bèn lẳng lặng sửa, đếch biết “kám ơn” là cái đéo gì hết.
Đây là cái lịch sự bắt buộc, làm sao vờ?
GCC bị chửi hoài, sao hơi tí là…  xin lỗi, là…  cám ơn, Gấu được cái xứ Miền Nam Sâu Thẳm dạy như thế, làm sao làm khác?
Với WJC, có tí khác, chúng sử dụng đám Ngụy bỏ chạy cuộc chiến, thay vì qua Tây làm “người của chúng ta ở Paris”, thì qua Mẽo, thành bồi Mẽo cả thảy, làm ra vẻ ngựa Hồ hí gió Bắc, thực sự, là mong VC trong nước đoái hoài đến chúng, thí cho chúng 1 cái gì đó, hà hà!
Tên NBC, học hành dốt nát, bỏ tiền ra mua cái bằng, nhờ vậy được đi du học, trốn thoát cuộc chiến, không cám ơn Ngụy, mà lại quay ra chửi, vì… tiếc tiền mua bằng Tú Tài, như hắn có lần than.

Câu phán của nhà sư già lo quét dọn Tàng Kinh Các, Thiếu Lâm Tự - Phật Pháp tới đâu thì Võ Công tới đó, cả hai rong ruổi bên nhau, kiềm chế lẫn nhau, khi tới cõi vô cảnh, cả hai triệt tiêu lẫn nhau, chúng ta có con người hoàn toàn, theo ý niệm của Marx - cũng là ý của Brodsky, khi ông cho rằng Mỹ mới là mẹ của Đạo Hạnh, như Coetzee giải thích, “Trong diễn từ Nobel, Brodsky vạch ra một mỹ tín [aesthetic credo] mà cuộc sống đạo đức của dân chúng sẽ được xây dựng trên nền tảng đó. Mỹ học như ông nói, là mẹ của đạo đức, theo nghĩa, con người càng trọng mỹ tới đâu thì sàng lọc ra cái vô đạo tới đó. Và nếu như vậy, nghệ thuật tốt sẽ ở về phía của cái tốt. [Good art is thus on the side of the good]. Cái ác, cái tà ma, về mặt còn lại, ‘đặc biệt là cái ác chính trị, luôn luôn là một thứ văn phong tồi tệ” [Evil, on the other hand, ‘especillay political evil, is always a bad stylist”. On Grief… trang 49].”

Sở dĩ những bản văn của đám VC viết cho WJC, để có tí đô, quá bửn, chính là do tâm hồn của chúng quá bửn, trong khi, có thể nói, đó là cơ may để chúng viết được 1 cái gì đó ra hồn, Gấu đâu có thù hằn gì tụi nó, nhưng không viết ra thì…  ai viết?

Người Về

Thơ Tháng Tư

---

THE ROSE OF TIME

when the watchman falls asleep
you turn back with the storm
to grow old embracing is
the rose of time

when bird roads define the sky
you look behind at the sunset
to emerge in disappearance is
the rose of time

when the knife is bent in water
you cross the bridge stepping on flute-songs
to cry in the conspiracy is
the rose of time

when a pen draws the horizon
you're awakened by a gong from the East
to bloom in the echoes is
the rose of time

in the mirror there is always this moment
this moment leads to the door of rebirth
the door opens to the sea
the rose of time 

Today at 5:30 AM

Hi bác Gấu: 

D.V mới dịch bài thơ của Bei Dao, để dành tặng bác và Tin Văn
Kính mời bác đọc.
D.V

Bông hồng của Thời gian              

Khi người gác cửa lịm giấc ngủ sâu
Bạn trở mình cùng gió bão
Già đi trong vòng tay ôm là
Bông hồng của Thời gian 

Khi đường chim bay phân định bầu trời
Bạn ngoảnh trông mặt trời lặn
Hiện lên trong hư mất là
Bông hồng của Thời gian

Khi ngọn dao uốn cong trong nước
Bạn dẫm tiếng sáo bước qua cầu
Nức nở khóc trong âm mưu là
Bông hồng của Thời gian 

Khi bút vạch ra đường chân trời
Bạn bị tiếng chiêng phương đông khua tỉnh
Bừng nở trong vang vọng là
Bông hồng của Thời gian 

Trong gương mãi là khoảnh khắc này
Khoảnh khắc thông ra cánh cửa tái sinh
Cửa tái sinh mở ra biển lớn
Bông hồng của Thời gian.

Tks. Many Tks. 

Bạn dẫm tiếng sáo bước qua cầu

Khi bút vạch đường chân trời

Trở mình cùng dông bão.... 

So với bản tiếng Anh, không khác mấy, về nghĩa, nhưng bản tiếng Việt “cực” hung bạo.
Đúng air thơ TTT.
Thần tình thật. Đúng dịp kỷ niệm 30 Tháng Tư năm nay. 

NQT/TV

DECLARATION

for Yu Luoke

Perhaps the final hour is come
I have left no testament
Only a pen, for my mother
I am no hero
In an age without heroes
I just want to be a man

The still horizon
Divides the ranks of the living and the dead
I can only choose the sky
I will not kneel on the ground
Allowing the executioners to look tall
The better to obstruct the wind of freedom
From star-like bullet holes shall flow
A blood-red dawn

Bei Dao

Tuyên ngôn

Có lẽ giờ cuối đã tới
Tôi không để lại di chúc
Chỉ cây viết, cho mẹ tôi
Tôi không là anh hùng
Trong thời không anh hùng
Tôi chỉ muốn là một người

Chân trời sững
Chia sống và chết
Tôi chỉ có thể chọn bầu trời
Tôi sẽ không quỳ
Để cho tên đao phủ đứng, cao hơn tôi
Che ngọn gió tự do

Từ những lỗ đạn hình ngôi sao
Bình minh đỏ như máu chảy ra

FERNANDO PESSOA:
A LITTLE LARGER THAN THE ENTIRE UNIVERSE

Gấu Cà Chớn Xuống Tàu

Gấu xuống tàu
Và bye bye một ông bạn
Hai đứa cùng đi tàu 18 giờ đồng hồ
Và có 1 cuộc tán gẫu thật là dễ chịu
Và Gấu thật buồn khi xuống tàu
Từ giã người bạn may mắn gặp
Mắt ướt vãi
Mọi giã biệt thì đều là cái chết
Đúng thế, mọi giã biệt là chết
Trên con tàu mà chúng ta gọi là đời người
Chúng ta luôn có cơ may trong cuộc đời một người khác, và ngược lại.
Và chúng ta đều cảm thấy buồn khi tới giờ xuống tàu.

Tất cả những gì có mùi người đều làm Gấu Cà Chớn cảm động
Bởi là vì Gấu là 1 con người
Tất cả những gì có mùi người đều làm Gấu ướt vãi
Không phải là vì Gấu có tí lân la với những ý tưởng hay lý thuyết về con người
[Gấu đếch phải nhà phê bình, và chưa hề bao giờ vỗ ngực xưng tên
là nhà phê bình, là Thầy này, Thầy nọ,
hà, hà]
Nhưng bởi là vì Gấu ‘nhân hậu và cảm động’!
Bởi cái tình bạn vô cùng của Gấu với nhân loại, chính nó!

Cô người làm ghét rời bỏ
Khóc vì nhớ
Căn nhà, ở đó cô bị đối xử chẳng ra gì….

Tất cả những điều đó, ở trong tim Gấu, thì là cái chết, và là nỗi sầu não của thế gian này
Tất cả những điều đó sống, bởi vì nó chết, ở trong trái tim của Gấu.
Và trái tim của Gấu thì nhỉnh hơn cả vũ trụ,
Một tí!

---

Valentine's Day

Dã Viên 

Một đêm mưa bên sông nhớ bến 

Hỡi mưa đêm, dệt tơ những hồi ức xa xôi
Hỡi bóng hình, ngồi bên sông nhìn mưa rơi
Mưa rơi mưa rơi êm đềm như đêm xưa kia thôi 

Con đò nào đã về từ nẻo lạ, đậu bến này
Nhớ mùi than củi, bếp hồng hơ ấm bàn tay
Bến đây không mùa, chỉ có một trời mưa lạnh thôi 

Mưa rơi mưa rơi, lạnh tay ai ngồi nhìn mưa rơi
Chỉ một bếp lửa, nhớn nhác tìm hoài, tìm hoài
Con đò nào đã về từ nẻo lạ, đậu bến này
Đâu còn bến nào khác, để đò gieo neo cuộc chơi. 

Bản thảo thời gian 

Nhìn coi (làm sao nhìn) thời gian không hình tướng
Nhưng cái đuôi vô hình quệt nhẹ lên mọi vật
Làm chúng mờ đi: cánh cửa gỉ sét kẽo kẹt
Rồi im bặt. Ngọn đèn lu mờ dần
Rồi tắt ngúm. Gương mặt xoã tóc soi mặt hồ, run rẩy
Rồi lặng ngắt…

Thời gian dắt chúng ta đi như những chiếc bóng
(trên bức tường này in dấu chúng ta tựa lưng nghỉ mệt
không còn ai nhìn thấy)
Những chiếc mũi khoằm gật gù, ra chiều thông cảm
Với những người nửa đêm đốt đuốc đi tìm, lối ra bờ tường bóng tối
Nhưng chỉ hoài công 

Thư cao nguyên 

Cú vọ, nhìn xuyên đêm đen, 

Nhưng chẳng thấy, những nỗi đau riêng, trơ trọi
Goá phụ ngậm mật đắng, mớm cho đàn con vị ngọt từ tâm
Tiếng cú rúc từ cánh rừng lam chướng 

Vọng lại mấy thập niên, nhắc rằng, vận rủi chỉ dài như vệt sao băng
Người goá phụ gói ghém tay nải rỗng không đời mình, ném vào vực thẳm.
Và làn gió ma thiêng thổi bay chiếc áo lam lũ về lại đồng bằng.

LAMENTO

He put the pen down.
It lies there without moving.
It lies there without moving in empty space.
He put the pen down.

So much that can neither be written nor kept inside!
His body, is stiffened by something happening far away
though the curious overnight bag beats like a heart.

Outside, the late spring.
From the foliage a whistling-people or birds?
And the cherry trees in bloom pat the heavy trucks on the way home.

Weeks go by.
Slowly night comes.
Moths settle down on the pane:
small pale telegrams from the world. 

Tomas Transtromer: Selected Poems [ed by Robert Hass] 

Lamento

Anh ta để cây viết xuống
Nó nằm liệt
Nó nằm liệt trong không gian trống rỗng
Anh ta để cây viết xuống.

Quá nhiều điều không thể viết, mà cũng không thể giữ khư khư trong mình!
Cơ thể của anh ta cứng ngắc, bởi 1 điều gì xẩy ra ở thật xa
Mặc dù cái túi qua đêm kỳ cục, đập như 1 trái tim.

Bên ngoài xuân muộn
Từ tàng lá có tiếng lào xào - người hay chim?
Và những cây anh đào đang nở rộ vỗ nhẹ lên những xe tải nặng trên đường trở về nhà.

Những tuần lễ qua đi
Đêm chầm chậm tới
Bướm đêm làm tổ trên ô cửa:
Những thông điệp nhỏ nhợt nhạt từ thế giới?

Note: Đọc “Bản thảo thời gian”, bèn dịch bài này.
Thơ của bạn lạ lắm, có cái air thơ Đường, có cái chất nostalgie, và có, ở trong cái tít của bài thơ của Tomas Transtromer: Lamento.  

Tks. Take care. NQT

Web definitions

A lament or lamentation is a passionate expression of grief, often in music, poetry, or song form. The grief is most often born of regret, or mourning.

http://en.wikipedia.org/wiki/Lamento

Tạm dịch: Lamento là tiếng than van, thường là trong nhạc, thơ và bài hát, phát sinh từ ân hận, hay tưởng niệm...

NYRB, Feb 20, 2014
 

VII

The Verdict

The word landed with a stony thud
Onto my still-beating breast.
Nevermind, I was prepared,
I will manage with the rest.
 

I have a lot of work to do today;
I need to slaughter memory,
Turn my living soul to stone
Then teach myself to live again…

But how. The hot summer rustles
Like a carnival outside my window;
I have long had this premonition
Of a bright day and a deserted house. 

~ Anna Akhmatova

excerpt from Requiem,  taken from The Complete Poems with thanks to journal of a nobody

Bản án 

Như 1 cục đá
Rớt xuống ngực tôi, còn đập
Cũng chẳng sao. Tôi đã được sửa soạn
Và sẽ xoay sở với hồi kết cục 

Tôi có khá nhiều việc để làm bữa nay
Tôi cần tàn sát hồi ức,
Biến hồn mình thành đá
Và dạy cho chính mình,
Lại sống…. 

Nhưng làm sao.
Mùa hè nóng xào xạc
Như 1 ngày hội ở bên ngoài cửa sổ phòng tôi
Tôi dự cảm điều này lâu rồi
Về một ngày sáng rỡ và một căn nhà bỏ hoang

~ Anna Akhmatova

BITTER LEMONS

In an island of bitter lemons
Where the moon's cool fevers burn
From the dark globes of the fruit,

And the dry grass underfoot
Tortures memory and revises
Habits half a lifetime dead

Better leave the rest unsaid,
Beauty, darkness, vehemence
Let the old sea-nurses keep

Their memorials of sleep
And the Greek sea's curly head
Keep its calms like tears unshed
Keep its calms like tears unshed.

LAWRENCE DURRELL

Note: Cuốn sách & bài thơ trong đó, mua & dịch, những ngày mới tới Xứ Lạnh [đừng hỏi tại sao Durrell, thuổng “xì tai” bạn Cà, đừng hỏi tại sao chân anh run] mới vô nghề bán bảo hiểm nhân thọ, có tí tiền còm, không phải tiền trợ cấp xã hội.
Nhờ 1 năm đi làm, sau đó, khi khám phá bịnh đầy mình, nhà nước Canada bèn cho ăn chế độ bịnh, bảnh hơn trợ cấp xã hội. Thế là bèn bye bye tờ VH/NMG ra ở riêng, làm trang TV, hoành dương Cái Ác Bắc Kít.
Cái bà nhân viên nhà nước còn gật gù, ta biết, mi qua xứ ta không phải để ăn vạ nhà nước ta.
Vào cỡ tuổi của mi, ăn vạ cũng chẳng ai nói gì!
Ui chao lại nhớ cái tay Cà Na Điên già, trưởng phái đoàn Canada, ở Trại Tị Nạn, khi nhận Gấu. Chương trình nhận người tị nạn của Canada có tên là Nhân Lực, Man Power. Nước Canada cần cu li, đếch cần nhà văn. Nhưng nghe mày nói đi tì VC vì viết văn, ta bèn phá thông lệ!
Hà, hà!

Bản dịch bài thơ  trên, nhớ là có mấy câu thần sầu, kiếm không ra, cái gì gì "giữ những giọt lệ đá xanh, trong tim, trong hồn, đếch cho chẩy ra ngoài, cho lũ ngu nhìn thấy".

Chắc là thuổng ý TTT, lệ không rơi ngoài tim mình, lệ là những viên đá xanh, tim rũ rượi…

PRIDE OF PLACE

Past the gaga experiments
to ginger high school thriller days
I wheel fragile issues: a fight on there,
bulbous antennae, a herald
carved alone in the archer position-sweet!

We had a few people over to
celebrate the monotony of the new place.
Meatless meat loaf. Roger. Over to

you. I took a piece of plain foolscap,
my American University in Baku stationery,
sole thing to be underestimated here,
and set down just words that wrote something,
probably as close as I want to keep to it,

all the water and stringiness.
It feels like Sunday today
but it's Saturday. What does Saturday feel like
on Sunday? Not that it's that
hard to remember. I'd always be grinning and opened.
No protocol; heck, no manners
on flood watch. She's one of the famed Gowanus sisters.
It hasn't affected the weather yet.

Do you get a sense of white table settings,
the so-called vacant stare that afflicts them
as adults on a sit-down strike?
Listen up, tenderfoot. Who says you need to be awake
to appreciate poetry? The landlady, that's who.
Where are they now?

-John Ashbery

NYRB Feb 6, 2014

Roadkill