UNTITLED

more unfamiliar than an accident
more complete than ruins

having uttered your name
it abandons you forever

youth's mud is left behind
inside the clock

Vô Đề

kỳ hơn tai nạn
đủ hơn điêu tàn

bạn thốt tên bạn
nó vĩnh viễn bỏ bạn

bùn thanh xuân để lại đằng sau
trong cái đồng hồ
[bên dưới cầu Thị Nghè] (1)

(1)

Biết đâu em sẽ thèm mùi bùn
Bốc lên từ những hốc, hẻm, ngõ sâu
Từ dòng nước đen bên dưới cầu Thị Nghè
Khi cơn mưa đầu mùa chợt tới

THE ROSE OF TIME

when the watchman falls asleep
you turn back with the storm
to grow old embracing is
the rose of time

when bird roads define the sky
you look behind at the sunset
to emerge in disappearance is
the rose of time

when the knife is bent in water
you cross the bridge stepping on flute-songs
to cry in the conspiracy is
the rose of time

when a pen draws the horizon
you're awakened by a gong from the East
to bloom in the echoes is
the rose of time

in the mirror there is always this moment
this moment leads to the door of rebirth
the door opens to the sea
the rose of time 

Bông Hồng Thời Gian

Khi tên gác thiếp ngủ
Bạn trở lại với dông bão
Sống già trong ôm ấp, hoài bão, cưu mang.. là
Bông hồng thời gian

Khi đuờng chim định nghĩa bầu trời
Bạn nhìn lại phía sau vào lúc hoàng hôn
Để hiện ra trong biến mất là
Bông hồng thời gian

Khi con dao bị bẻ cong trong nước
Bạn đi qua cây cầu theo tiếng sáo
La khóc trong âm mưu là
Bông hồng thời gian

Khi cây viết vẽ chân trời
Bạn thức giấc khi nghe tiếng cồng từ hướng Đông
Nở ra trong tiếng dội là
Bông hồng thời gian

Trong tấm gương luôn có khoảnh khắc
Khoảng khắc dẫn tới cánh cửa tái sinh
Cánh cửa mở ra biển
Bông hồng thời gian

Ai điếu

Viết cho nạn nhân 4/6

Không phải người sống mà kẻ chết
kết đoàn cùng đi
dưới bầu trời sậm đỏ tận thế
khổ nạn dắt dìu khổ nạn
tận cùng thù hận là hận thù
nước suối cạn khô, lửa cháy triền miên
đường về xa vời vợi. 

Không phải ông trời mà con trẻ
nguyện cầu
giữa tiếng loảng xoảng va đập của nón sắt và nón sắt
mẹ cưu mang ánh sáng
bóng tối cưu mang mẹ
những hòn đá lăn, đồng hồ chạy ngược
nhật thực đã tới

Không phải xác thịt mà linh hồn
các bạn cùng một lứa bên trời lận đận
mỗi năm cùng đón sinh nhật một lần
tình yêu mang đến cho người chết
một đồng minh vĩnh cửu
các bạn ôm chặt lấy nhau
trong danh sách dài thật dài của nỗi chết không lìa.

Bei Dao

Dã Viên [dịch]

Thơ NGUYỄN TÔN NHAN

Không còn mùi gì để ngửi
Đời chẳng cho ta chút gì cả
Một mảnh không gian thở ngợp người
Gió tạt hôm kia môi phai má
Nắng ngườm bữa nọ má hoàn môi
Từ chốn không quen mà chẳng lạ
Ta đi về tới dứt luân hồi 

Em bồng ngây dại ra hong tóc
Sớm bay tạt hết khô mồ hôi
Lồng lộng trời cao sa xuống thấp
Không cho ngửi chút ngái trong người
Thì ra ta vẫn thèm ghê gớm
Xin cho ngửi đến chết mùi đời 

Hỡi ơi mộng ngắn như gang tấc
Đo chẳng vừa nào nắng cứ phai
Mưa cứ tạt cho bay nửa giấc
Ta chẳng còn biết nhớ mong ai 

Một mảnh không gian nho nhỏ thở
Ngày sau thoi thóp thoáng hương nhài
Hay là hương của em xưa cũ
Vỡ nửa dưới thềm hơi hướng rơi. 

1995

Ui chao, bài thơ thần sầu, làm Gấu nhớ tiền kiếp của mình, vì không kịp hửi tay người đẹp mà bị Trời nguyền luân hồi đời đời kiếp kiếp, như 1 tên Do Thái lang thang trong cõi tình...

Và làm nhớ mùi bùn cầu Thị Nghè: 

Chúng ta chẳng bao giờ là của nhau
Nhưng hãy chia nhau những khoảnh khắc-ngoài cuộc đời đó
Chút phù du giữa những lo toan
Khi em kẹt xe ở một ngã tư đường, chẳng hạn
Chợt để hồn mình chao nghiêng thay vì theo xe di động 

Biết đâu em sẽ thèm mùi bùn
Bốc lên từ những hốc, hẻm, ngõ sâu
Từ dòng nước đen bên dưới cầu Thị Nghè
Khi cơn mưa đầu mùa chợt tới

Anh ở đây, em ở đây
Vậy mà chúng ta cách xa nhau, thật cách xa nhau, quá đỗi
Còn nhận ra nhau
Nhờ chiếc lá mùa Thu
Nhân đôi niềm nhớ 

Thu vàng
Rộn rã những giờ những phút giây ngày xưa 

Em,
Vàng tươi mầu áo
Xanh rực mầu trời
Đen thăm thẳm, mướt như tóc
Như chẳng bao giờ em phải lo toan 

 (Sáng nay nhặt sợi tóc ngà
Nhìn con chợt thấy như là chút hương)

Như ở đây, là bốn câu thơ
Hãy cho anh những gì mà em đã bỏ
Đã quên
Hoặc không thèm nhớ

(Dấy lên từ bụi vô thường
Ngày qua tháng lại, tà dương kiếp người) 

Note: Một em, đọc bài thơ này, hỏi Gấu: Đen thăm thẳm, mướt như tóc, là ở đâu vậy!

* 

Bài viết của PVP về NTN quá tuyệt, nhưng có 1 chi tiết không đúng về ông. Khi một người quen của chúng ta nằm xuống, thường là chúng ta bỏ qua mọi ý nghĩ mà chúng ta nghĩ là ‘xấu’ về người đó, nhưng theo GNV, bạn phải ‘đừng có bỏ qua’, thì những lời khen tặng của chúng ta mới càng thêm có ý nghĩa.
NTN không phải là 1 con người không để tâm đến tiền bạc, mà là một người rất kỹ càng về nó, và điều này là do tuổi thơ, những ngày mới lớn, học hành chẳng đi tới đâu, chẳng có tí bằng cấp, trốn lính, chỉ có thơ là dong duổi cùng với ông suốt cả cuộc đời. Có lần GNV đọc 1 câu tự than của chính ông, về cái thời đến cái thân của mình cũng không nuôi nổi, rất là cảm động.
Vì mê thơ, cho nên ông học chữ Hán, vì theo ông, không biết chữ Hán, khó mà có thể biết tới chỉ, tiếng của dân Giao Chỉ.
Và, chỉ đến khi VC thắng lớn ở Miền Nam, và sử dụng tới cái tài rành chữ Hớn của ông, thì lúc đó, độc giả mới biết đến ông, như là 1 nhà Hán học. Ngay cả những ai điếu ở trong nước về ông, họ đâu có thèm nhắc tới ông như là 1 nhà thơ đâu?
GNV có vài kỷ niệm về NTN, cũng thật là tuyệt vời, nhưng chẳng liên quan gì đến chuyện đếch để ý đến chuyện tiền bạc cả. Chúng làm GNV nhớ đến xứ Bắc Kít, và những bà con còn lại của Gấu, ở đó, nhất là bà chị ruột của Gấu. Thê lương lắm, không đơn giản đâu. Khen NTN không để ý đến tiền bạc, là làm mất đi cả 1 nửa con người của 1 nhà thơ!
Một nửa con người cũng tuyệt vời như thơ của ông, và có thể, chính là nhờ nó, mà có nhà thơ NTN.
Bà cụ TTT, có lần  nhận xét về thằng con nuôi của bà, là GNV: Mi thật giống thằng T. Cứ thấy người nào giầu có là tởm rồi 

GNV sợ rằng, chính cái nỗi khổ sở, và lời tự thán về mình của NTN từ đó bật ra, “đến cái thân của mình, mà chẳng  làm sao nuôi nổi”, là khía cạnh đẹp nhất ở con người của ông.

Lan man chuyện nọ xọ chuyện kia, Gấu bỗng nhớ tới một vị nữ lưu độc giả rất là thân thiết với trang TV, và có lần Gấu hỏi đùa, giá mà hồi còn trẻ gặp nhau, thì sẽ ra sao, bà bật cười nói, hồi đó, tôi đi học bằng Mercedes, Gấu mà đến cổng trường trồng cây si, thì chỉ có ngửi bụi xe…

Bà muốn nhắc tới cái cảnh Gấu kể trong Một Người Anh:

Trở lại chuyện cô Hà. Có lần tôi viết cho cô một lá thư, đại để: Đây là lá thư thứ nhì, bởi vì lá thư thứ nhất kể như không có. Kể như là chuyện anh yêu em, em đã biết rồi, và đã được em chấp nhận. Sau bức thư, một buổi sáng tôi cuốc bộ đến trường Thánh Mẫu ở khu Hoà Hưng chờ đón cô tan học về. Ngày trọng đại, hút đâu cỡ chừng cũng cả gói thuốc lá. Khi tan trường ra, trông thấy tôi, chắc cô cũng có chút bối rối, nhưng thản nhiên kêu xích lô đi một mách, ra ý, ngay cả một bức thư tỏ tình mà anh cũng không viết nổi, nói chi đến chuyện yêu thương, khoan nói chuyện ăn đời ở kiếp. (2)

REBEL

The shadow that tries to please the light
leads me to pass between
the aspen that has drunk milk
and the fox that has drunk blood
like a treaty passing between
peace and conspiracy

The chair draped with an overcoat sits
in the east, the sun is its head
it opens a cloud and says:
here is the end of history
the gods have abdicated, the temples are locked
you are nothing but
a pictograph that's lost its sound

Nổi loạn

Cái bóng, cố làm hài lòng ánh sáng,
Dẫn tôi đi giữa hàng dương uống sữa
Và con chồn uống máu
Như tờ hiệp ước, giữa
Hòa bình và âm mưu

Cái ghế choàng cái áo choàng
Ngồi ở phía Đông
Mặt trời là cái đầu của nó
Nó mở ra 1 đám mây và nói:
Đây là chấm dứt lịch sử
Những vị thần đã từ ngôi, ngôi đền đã khóa cửa
Bạn chẳng là gì
Ngoài 1 chữ tượng hình mất âm thanh
Không làm sao đọc lên

 

REQUIEM

for the victims of June Fourth

Not the living but the dead
under the doomsday-purple sky
go in groups
suffering guides forward suffering
at the end of hatred is hatred
the spring has run dry, the conflagration stretches unbroken
the road back is even further away

Not gods but the children
amid the clashing of helmets
say their prayers
mothers breed light
darkness breeds mothers
the stone rolls, the clock runs backward
the eclipse of the sun has already taken place

Not your bodies but your souls
shall share a common birthday every year
you are all the same age
love has founded for the dead
an everlasting alliance
you embrace each other closely
in the massive register of deaths

Kinh Cầu
Cho những nạn nhân ngày 4 Tháng Sáu

Không phải người sống mà kẻ chết
Dưới bầu trời tận thế màu tím
Đi thành nhóm
Đau dẫn tới đau, khổ dẫn tới khổ
Cuối hận thù là hận thù
Mùa xuân chạy cháy khô, tai họa vươn mãi ra, không bị bẻ gẫy
Con đường trở lại sao như xa vời, so với trước đó

Không phải thánh thần mà là những đứa trẻ
Giữa đống nón sắt va chạm kêu loảng xoảng
Đọc lời cầu nguyện của chúng
Những người mẹ nuôi dưỡng ánh sáng
Bóng tối nuôi những bà mẹ
Hòn đá lăn, đồng hồ chạy ngược
Nhật thực đã tới

Không phải cơ thể mà những linh hồn của các bạn
Sẽ chia nhau sinh nhật chung mỗi năm
Tất cả các bạn thì cùng 1 tuổi
Tình yêu đã tìm ra cho những người chết
Một đồng minh vĩnh cửu, hằng hằng
Các bạn ôm lấy nhau
Thật chặt
Trong danh sách dài thòng là bản đăng ký những cái chết.

Ai điếu
Viết cho nạn nhân 4/6

Không phải người sống mà kẻ chết
kết đoàn cùng đi
dưới bầu trời sậm đỏ tận thế
khổ nạn dắt dìu khổ nạn
tận cùng thù hận là hận thù
nước suối cạn khô, lửa cháy triền miên
đường về xa vời vợi. 

Không phải ông trời mà con trẻ
nguyện cầu
giữa tiếng loảng xoảng va đập của nón sắt và nón sắt
mẹ cưu mang ánh sáng
bóng tối cưu mang mẹ
những hòn đá lăn, đồng hồ chạy ngược
nhật thực đã tới

Không phải xác thịt mà linh hồn
các bạn cùng một lứa bên trời lận đận
mỗi năm cùng đón sinh nhật một lần
tình yêu mang đến cho người chết
một đồng minh vĩnh cửu
các bạn ôm chặt lấy nhau
trong danh sách dài thật dài của nỗi chết không lìa.

Dã Viên

POSTWAR

Images distilled from the dream
abandon the flag at the horizon

the light cast by the pond
the laughter of those missing
makes it clear: pain
is the cry of the lotus

our silence
became straw pulp became
paper, that winter
healing the written wounds 

Hậu Chiến

Những hình ảnh chiết ra từ giấc mộng
bỏ chạy lá cờ ở chân trời

ánh sáng ánh lên từ mặt ao
tiếng cười của những người mất tích
làm rõ ra điều này: nỗi đau
là tiếng khóc của bông sen

sự im lặng của chúng ta
trở thành rơm rác, trở thành
giấy, mùa đông này
làm lành những vết thương được viết ra.

Bei Dao

Gửi bác bản dịch bài Hậu chiến,
cũng không khác gì nhiều so với bản của bác.

Hậu chiến

Những hình tượng chiết ra từ giấc mộng
lá cờ bỏ lại ở chân trời

ao chuôm trở nên sáng rỡ
tiếng cười của kẻ mất tích
giãi bày: nỗi đau
là tiếng kêu thương của bông sen

sự im lặng của chúng ta
trở thành rơm rác, trở thành
giấy, ấy mùa đông
làm lành những vết thương được viết ra

Dã Viên 

Tks
Khác nhiều, mà cũng không khác!
Tuyệt quá.

NQT