Thơ Mỗi Ngày

Đọc lại thơ Adam Zagajewski

Out Walking

Sometimes out walking, on a country road
or in a quiet green forest,
you hear scraps of voices, perhaps they're calling you,
you don't want to believe them, you walk faster,
but they catch up quickly,
like tame animals.

You don't want to believe them, then later
on a busy city street
you're sorry you didn't listen
and you try to summon up
the syllables, the sounds, and the intervals between them.

But it's too late now
and you'll never know
who was singing, which song,
and where it was drawing you.

Adam Zagajewski: Mysticism for Beginners

Dã Ngoại

Đôi khi tản bộ ngoài trời, trên con đường quê
Hay trong 1 cánh rừng xanh im ắng
Bạn nghe như có tiếng người, giống như những mảnh vụn,
và những tiếng nói đó đang gọi bạn
Bạn không muốn tin và bạn bước nhanh hơn lên
Nhưng chúng bắt kịp bạn thật lẹ
Như những con vật đã được thuần hóa

Bạn không muốn tin, và sau đó,
Trên một con phố bận rộn
Bạn than thở, bạn xin lỗi,
rằng bạn đã không chịu lắng nghe
Và bạn cố chắp nối, vá víu, những mảnh vụn,
Những âm thanh, những quãng ngừng giữa chúng 

Nhưng quá trễ mất rồi
Và bạn sẽ chẳng bao giờ biết
Ai hát, và bài hát nào,
Và nó kéo bạn đi đâu.

 

AIRPORT IN AMSTERDAM 

In memory of my mother 

December rose, pinched desire
in the dark and empty garden,
rust on the trees and thick smoke
as if someone's loneliness were burning.

Out walking yesterday I thought again
about the airport in Amsterdam-
the corridors without apartments,
waiting rooms filled with other people's dreams
stained with misfortune. 

Airplanes struck the cement
almost angrily, hawks
without prey, hungry. 

Maybe your funeral should have been held
- here-hubbub, bustling crowds,
a good place not to be. 

One has to look after the dead
beneath the airport's great tent
We were nomads again;
you wandered westward in your summer dress,
amazed by war and time,
the moldering ruins, the mirror
reflecting a little, tired life. 

In the darkness final things shone:
the horizon, a knife, and every rising sun.
I saw you off at the airport, hectic
valley where tears are for sale.
December rose, sweet orange:
without you there can be
no Christmases. 

Mint leaves soothe a migraine ...
In restaurants you always
studied the menu longest ...
In our ascetic family
you were the mistress of expression,
but you died so quietly ...

The old priest will garble your name.
The train will halt in the forest.
At dawn snow will fall
on the airport in Amsterdam. 

Where are you?
There where memory lies buried.
There where memory grows.
There where the orange, rose, and snow lie buried.
There where ashes grow.

Adam Zagajewski:
Without End
* 

Phi trường AMSTERDAM 

Tưởng nhớ Mẹ 

Hoa hồng vào Tháng Chạp, ước muốn trái khoáy
trong khu vườn tối thui, trống trơn,
gỉ sét ở trên đám cây và khói dầy đặc
như thể nỗi cô đơn của ai đó đang cháy

Trong lúc lang thang ở ngoài trời ngày hôm qua, tôi lại nghĩ
về phi trường Amsterdam -
những hành lang không phòng ốc,
những phòng đợi đầy ắp những giấc mộng của những người khác,
những giấc mộng đầy tì vết của vận rủi

Phi cơ cào xiết trên nền xi măng
giận dữ, những con chim ưng
không có mồi, đói meo

Có lẽ đám tang của mẹ nên được tổ chức
tại đây - những đám đông ồn ào, bát nháo
đúng là một nơi chốn tốt, bỏ uổng.

Một con người nên lo lắng đến những người đã chết
ở bên dưới tấm lều lớn ở phi trường.
Chúng ta lại là những kẻ du mục;
Mẹ lãng đãng đi về phía tây trong cái áo dài mùa hè,
ngỡ ngàng vì chiến tranh, và thời gian,
những điêu tàn vụn nát, tấm gương
phản chiếu một cuộc đời nhỏ nhoi, mệt mỏi.

Trong bóng tối, những sự vật sau chót sáng chói:
chân trời, một con dao nhỏ, và mọi mặt trời mọc
Mẹ rời phi trường, bề bộn
thung lũng là nơi nước mắt bán xôn.
Hồng tháng Chạp, cam ngọt:
Không có mẹ chẳng có Giáng Sinh.

Những chiếc lá bạc hà làm dịu cơn nhức đầu...
Ở tiệm ăn mẹ luôn luôn nghiền ngẫm tờ thực đơn thật lâu....
Trong gia đình khổ hạnh của chúng ta
mẹ là bà chủ của diễn đạt
nhưng mẹ chết thật thầm lặng....

Vị linh mục già sẽ lắp bắp xướng tên mẹ.
Xe lửa sẽ ngưng ở cánh rừng.
Bình minh tuyết sẽ rơi
ở nơi phi trường Amsterdam

Mẹ ở nơi đâu?
Nơi hồi ức vùi lấp.
Nơi hồi ức nẩy nở.
Nơi trái cam, bông hồng, và tuyết vùi lấp.
Nơi tro than nẩy nở.

Adam Zagajewski
Without End

[Note: Bài thơ này, nguyên được in trong Mysticism for Beginners]

---

I'd lost a country but won a dream
Tớ mất 1 xứ sở và được 1 cơn mộng

RESURRECTION

Poetry slips into dreams
like a diver in a lake.
Poetry, braver than anyone,
slips in and sinks
like lead
through a lake infinite as Loch Ness
or tragic and turbid as Lake Balaton.
Consider it from below:
a diver
innocent
covered in feathers
of will.
Poetry slips into dreams
like a diver who's dead
in the eyes of God.

Tái sinh

Thơ chui vô mộng
Như người lặn lao xuống hồ.
Thơ, can đảm hơn bất cứ ai,
Lặn và chìm
Như chì
Qua 1 con hồ vô cùng như hồ Loch Ness
Hay bi thương và đục như Hồ Balaton
Hãy nhìn từ dưới đáy:
Một người lặn
Ngây thơ
Phủ đầy lông chim
Là ước muốn của mình.
Thơ tuồn vô mộng
Như người lặn chết
Trong con mắt Chúa.

THE ROMANTIC DOGS

Back then, I'd reached the age of twenty
and I was crazy.
I'd lost a country
but won a dream
As long as I had that dream
nothing else mattered.
Not working, not praying
not studying in morning light
alongside the romantic dogs
And the dream lived in the void of my spirit.
A wooden bedroom,
cloaked in half-light,
deep in the lungs of the tropics.
And sometimes I'd retreat inside myself
and visit the dream: a statue eternalized
in liquid thoughts,
a white worm writhing
in love.
A runaway love.
A dream within another dream.
And the nightmare telling me: you will grow up.
You'll leave behind the images of pain and of the labyrinth
and you'll forget.
But back then, growing up would have been a crime.
I'm here, I said, with the romantic dogs
and here I'm going to stay.

Helen Vendler Lecture
The Ocean, the Bird, and the Scholar

"Poetry is the scholar's art."
Wallace Stevens, Opus Posthumous

Poetry and Criticism: Helen Vendler

Helen Vendler là Bà Trùm phê bình thơ. “Góc độ thơ” của Bà phải nói khủng khiếp, nhưng cái đó chỉ là…  phụ. Phải có cái gì đó của riêng bà khi đọc thơ.
“Thơ ca là nghệ thuật của những nhà tiến sĩ khoa bảng”, bà trích dẫn câu trên, trong bài diễn văn khi nhận giải thưởng thi ca. TV sẽ dịch bài này, sure, để xác định điều, cái trò tự cao tự ngạo của giới viết lách, thì ai cũng biết, nhưng, bạn càng bảnh tới đâu, thì cái sự kiêu ngạo của bạn, của nghệ thuật của bạn, càng khó nhận ra đến đó.

-Adam Zagajewski
(Translated, from the Polish, by Clare Cavanagh)

Trong thung lũng

Summer 2013

Thơ Mỗi Ngày

SQUARE D'ORLEANS

A place where pain and beauty
mingled once-two substances
that have long been acquainted.
A bank now occupies this space;
dapper gentlemen enter and exit,
each one slim as a new banknote. 

Chopin lived here once.
His fingers struck the keyboard, matter, in a rage.
Impassioned poetry once lived here.
Peace and quiet now prevail, while nearby
insurance agents flourish, and the doctor
receives his patients at appointed hours. 

Dusk falls; apartment houses stand
like worried herons on the century's rubble
(the distant whistle of the city sounds).
In the center of the square a little fountain
shyly raises up two braids of water,
reminding us of what life really is.

We sit on the steps as nothing happens.
It's also impossible to say
that we feel anything like sorrow.
Anxiety and frenzy (two
younger nations) have given way
to classical restraint.

The September evening slowly darkens,
a gentle wind traverses Paris
like an elderly Kabuki actor
playing the ingénue's part.
If anything upsets us-but nothing
does-it's only emptiness.

Quảng trường Orleans 

Một nơi chốn, nơi đau và đẹp,
trước có thời là hai, nay trộn vào nhau,
Một ngân hàng bây giờ chiếm chỗ đó,
những bậc phong nhã lanh lẹ ra vô,
ông nào thì cũng mảnh mai như tờ ngân phiếu mới. 

Chopin đã một thời sống ở đây.
Những ngón tay của ông giận dữ gõ lên phím đàn
Thơ tha thiết thiết tha đã từng sống ở đây,
bình an, trầm lặng bây giờ là tất cả, trong khi gần đó,
những nhân viên bảo hiểm nở rộ,
và vị bác sĩ nhận bịnh nhân vào những giờ có hẹn trước. 

Hoàng hôn, những căn phòng, những căn nhà đứng sững,
như là những con diệc buồn phiền lo lắng trên đống gạch vụn của thế kỷ
(có những tiếng huýt sáo của thành phố từ xa).
Ở giữa quảng trường có một cái vòi nước nhỏ,
e thẹn vọt ra hai dải nước, nhắc nhở chúng ta, đời sống thực sự là gì

Chúng ta ngồi ở những cái bực, như thể chẳng có gì xẩy ra.
Thật cũng khó mà nói,
rằng chúng ta cảm thấy một điều gì đó,
có tên là buồn phiền.
Xao xuyến và cuồng điên (hai đất nước non trẻ hơn)
đã xô dạt đi cái thói kiềm chế,
thắt lưng buộc bụng cổ điển.

Buổi chiều Tháng Chín dần dà tối đậm,
một cơn gió dịu dàng, lịch sự thổi qua Paris
như là một nghệ sĩ Kabuki già
chơi cái phần thơ ngây của vở kịch
Cứ giả như có điều gì làm chúng ta bực –
làm chó gì có cái thứ chó đó –
thì đó, tất nhiên, là, sự trống rỗng.

Zagajewski: Without End 

TRY TO PRAISE THE MUTILATED WORLD 

 Try to praise the mutilated world.
Remember June's long days,
and wild strawberries, drops of rose wine.
The nettles that methodically overgrow
the abandoned homesteads of exiles.
You must praise the mutilated world.
You watched the stylish yachts and ships;
one of them had a long trip ahead of it,
while salty oblivion awaited others.
You've seen the refugees going nowhere,
you've heard the executioners sing joyfully.
You should praise the mutilated world.
Remember the moments when we were together
in a white room and the curtain fluttered.
Return in thought to the concert where music flared.
You gathered acorns in the park in autumn
and leaves eddied over the earth's scars.
Praise the mutilated world
and the gray feather a thrush lost,
and the gentle light that strays and vanishes and returns. 

Hãy cố mà ca ngợi thế giới bị tùng xẻo

Hãy nhớ những ngày dài Tháng Sáu
và những trái dâu dại, những giọt rượu vang hồng
Những cây tầm ma mọc um tùm một cách có hệ thống
những trại ấp bỏ hoang của những người lưu vong.
Bạn phải ca ngợi thế giới bị tùng xẻo.
Bạn ngắm những chiếc du thuyền, những chiếc tầu kiểu cách
một trong chúng thì có một chuyến đi dài phía trước mặt,
trong khi sự lãng quên đẫm vị mặn của muối chờ đợi những chiếc còn lại.
Bạn đã nhìn thấy những người tị nạn chẳng có 1 nơi chốn nào để mà tới
Bạn đã nghe đám đao phủ hát một cách thật là sảng khoái.
Bạn nên ngợi ca thế giới bị tùng xẻo
Hãy nhớ khoảnh khắc mà chúng ra cùng bên nhau
Trong căn phòng trắng và tấm màn xốn xang.
Hãy để cái đầu của mình trở về buổi hòa tấu khi âm nhạc bừng lên.
Chúng ta nhặt trái sồi ở công viên vào mùa thu
và những chiếc lá xoay xoay ở bên trên những vết sẹo trên mặt đất.
Hãy ngợi ca thế giới bị tùng xẻo
Và chiếc lông xám con chim hét đã mất
Và ánh sáng dịu dàng lang thang, biến mất, rồi trở lại.

Bài thơ “Hãy ca ngợi một thế giới bị tùng xẻo”, lần thứ nhất được đăng trên số báo “đen” hậu-11/9, của tờ Người Nữu Ước. 

When I read it I was struck, first, by an awareness that, far from lecturing his reader, the speaker was speaking to himself; his use of "You" (a Zagajewski trademark) a welcome change from the self-important I-deology of so many contemporary poets. It struck me, then, that he had brilliantly obeyed his own imperatives - "Remember .... Remember .... Return .... Praise" - and had made me do the same. More generally, I was arrested by the authority of the voice, the courage and wisdom of a call to praise in a time (like any other) of mutilation: praise, a word with Christian associations, repeated with increasing urgency in the refrain, acquiring the force of a liturgical response, a prayer. Behind the distinctive new voice, one can hear a voice heard in Auden's "Musée des Beaux Arts" ("About suffering they were never wrong / The Old Masters"), juxtaposing "miraculous birth" with "dreadful martyrdom" in which "the torturer" plays a part. At some level, Zagajewski remembers this as well as his own love, a fluttering curtain (in a window Auden had opened), and a "mutilated world" where "the executioners sing joyfully". Surely, too, Auden's "expensive delicate ship" must be one of Zagajewski's "stylish ships" - perhaps one heading for the "salty oblivion" that awaits Icarus in the Bruegel painting on which Auden's poem is based. 

Khi đọc bài thơ “Hãy cố ngợi ca thế giới bị tùng xẻo”, tôi bị chấn động, thứ nhất, từ nỗi quan hoài, thay vì lên giọng với độc giả thì nhà thơ lại nói với chính mình; cách sử dụng đại từ “You”, "Bạn", một thương hiệu của Zagajewski, quả là một sự chuyển đổi thật tuyệt, tách ra khỏi cái thói tự quan trọng mình của rất nhiều nhà thơ đương thời. Rồi tôi còn bị chấn động bởi sự kiện, nhà thơ thật thông minh, thật duyên dáng tuân theo những mệnh lệnh của chính mình - Hãy nhớ... Hãy nhớ... Hãy trở lại.... Hãy ngợi ca – và tôi cũng làm như vậy.
Nói chung là, tôi còn bị chấn động hơn thế nữa, bởi giọng quyền uy, sự can đảm và tính minh triết của một lời kêu gọi, hãy ngợi ca vào 1 thời [như bất cứ mọi thời] của sự tùng xẻo: ca ngợi, praise, một từ với những gia nghĩa mang tính Ky tô giáo, được lập đi lập lại với cường độ của sự khẩn thiết cứ thế tăng dần, ở điệp khúc, đòi hỏi một sức mạnh của 1 đáp ứng mang tính tế lễ, một lời cầu nguyện, khẩn cầu, cầu xin, a prayer.
Đằng sau giọng thơ mới mẻ một cách thật rành rẽ, phân biệt này, chúng ta nghe ra một giọng thơ cũ, của một bậc thầy, của Auden, trong "Viện Bảo Tàng Nghệ Thuật:: "Về đau khổ họ chẳng hề bao giờ lầm/Những Vị Thầy Cũ", và, chồng lên, sự “ra đời thần kỳ, giống như là 1 phép lạ”, là, sự "tuẫn nạn đáng sợ, chết chóc” trong đó, “tên đao phủ, kẻ tra tấn, tên hành hạ”, cũng có phần đóng góp của nó, vai trò của nó. Ở một mức độ nào đó, Zagajewski nhớ rõ điều này như tình yêu của riêng ông, bức màn xốn xang (nơi cửa sổ Auden mở), và một ‘thế giới bị tùng xẻo’, nơi “những tên đao phủ hát hớn hở”. Cũng chắc chắn, “con tầu sang trọng, lịch lãm” của Auden phải là một trong những con tầu kiểu cách “stylish ships” của Zagajewski – có lẽ là con tầu hướng về "biển mặn, biển nhớ, biển chờ, biển lãng quên".. TCS, ấy chết.... Icarus, trong bức họa của Brugel mà bài thơ của Auden dựa trên nó.
*
Nhờ bài điểm trên TLS mà chúng ta nắm được phần nào ý nghĩa bài thơ hũ nút trên, nhưng câu thơ “and the gray feather a thrush lost”, Gấu chẳng hiểu nó nói về cái quái gì. Cầu cứu sư phụ, sư phụ cũng chịu thua:

K. không biết dịch sao cho đúng , nhất là bài thơ ấy là một bài thơ dịch từ tiếng Ba Lan qua tiếng Anh . Nhưng K. tìm được bài thơ sau đây mà K. thấy cũng có chút gì liên quan . Bài thơ được viết vào mùa đông giữa hai thế kỷ 19 và 20 (1900) , với giọng bi quan . Giữa trời đất xám buồn áo não, chợt nghe tiếng hót ngập tràn hạnh phúc của một con chim già nhỏ bé tả tơi   : 

The Darkling Thrush
by Thomas Hardy 

I leant upon a coppice gate
     When Frost was spectre-gray,
And Winter's dregs made desolate
     The weakening eye of day.
The tangled bine-stems scored the sky
     Like strings of broken lyres,
And all mankind that haunted nigh
     Had sought their household fires.
The land's sharp features seemed to be
     The Century's corpse outleant,
His crypt the cloudy canopy,
     The wind his death-lament.
The ancient pulse of germ and birth
     Was shrunken hard and dry,
And every spirit upon earth
     Seemed fervourless as I.
At once a voice arose among
     The bleak twigs overhead
In a full-hearted evensong
     Of joy illimited;
An aged thrush, frail, gaunt, and small,
     In blast-beruffled plume,
Had chosen thus to fling his soul
     Upon the growing gloom.
So little cause for carolings
     Of such ecstatic sound
Was written on terrestrial things
     Afar or nigh around,
That I could think there trembled through
     His happy good-night air
Some blessed Hope, whereof he knew
     And I was unaware. 

“Ngày dài tháng Sáu”, thì chắc là nhiều người biết, nếu ai đã từng coi Ngày Dài Nhất, thì lại càng biết.

A TALE

The poet imitates the voices of birds
he cranes his long neck
his protruding Adam's apple
is like a clumsy finger on a wing of melody 

when singing he deeply believes
that he advances the sunrise
the warmth of his song depends on this
as does the purity of his high notes 

the poet imitates the sleep of stones
his head withdrawn into his shoulders
he is like a piece of sculpture
breathing rarely and painfully

when asleep he believes that he alone
will penetrate the mystery of existence
and take without the help of theologians
eternity into his avid mouth 

what would the world be
were it not filled with
the incessant bustling of the poet
among the birds and stones

Zbigniew Herbert

Một câu chuyện

Thi sĩ bắt chước tiếng chim
anh ta dướn cái cổ dài
trái táo Adam lồi hẳn lên
như 1 ngón tay vụng về trên cánh giai điệu

khi hát, anh thực tin
anh đi trước mặt trời mọc
bài ca ấm áp là nhờ vậy
cũng nhờ vậy, sự tinh khiết của những nốt nhạc cao

thi sĩ bắt chước giấc ngủ của những hòn đá
cái đầu của anh ta tụt vô vai
trông anh chẳng khác chi một mẩu điêu khắc
thở, hiếm hoi và đau đớn làm sao

khi ngủ, anh ta nghĩ chỉ mình anh ta
nhập vô được sự bí mật của hiện hữu
và đợp được vĩnh cửu vào trong
cái miệng thèm thuồng của mình
đếch cần sự trợ giúp của mấy đấng thần học

thế giới sẽ ra làm sao
nếu không được làm đầy bằng những tiếng lèm bèm
không ngừng của thi sĩ Gấu Cà Chớn
giữa chim và đá.

Requiem

Under the wide and starry sky
Dig the grave and let me lie:
Glad did I live and gladly die,
And I laid me down with a will.

This be the verse you grave for me:
Here he lies where he long'd to be;
Home is the sailor, home from sea,
And the hunter home from the hill.

Robert Louis Stevenson [1850-1894], in
Best Remembered Poems
Edited and Annotated by Martin Gardener

Kinh Cầu

Dưới bầu trời rộng, đầy sao
Đào cái hố
Để Gấu nằm xuống đó:
Vui Gấu sống, và vui, Gấu đi
Và Gấu nằm đó, với lời ước của Gấu.

Nơi đây Gấu yên nghỉ,
Nơi vừa bò ra đời, là Gấu đã mong cầu
Nhà của tên thuỷ thủ, nhà, khi rời biển
Nhà của tên thợ săn, nhà, khi xa ngọn đồi.

Elegy

I open the first door.
It's a large sunlit room.
A heavy car passes in the street
and makes the porcelain tremble. 

I open door number two.
Friends! You drank the darkness
and became visible. (1)

Door number three. A narrow hotel room.
Outlook on a backstreet.
A lamp sparking on the asphalt.
Beautiful slag of experiences.

Tomas Transtromer: the great enigma, new collected poems

Bi Khúc

Tôi mở cánh cửa thứ nhất
Một căn phòng rộng, rạng rỡ ánh mặt trời
Một chiếc xe hạng nặng chạy ngoài đuờng
Chiếc bình sành rung rinh 

Tôi mở cửa số hai
Bạn! Bạn uống bóng đen
Và trở thành nhìn rõ mồn một 

IF THERE IS NO GOD

If there is no God,
Not everything is permitted to man.
He is still his brother's keeper
And he is not permitted to sadden his brother,
By saying that there is no God. 

Nếu không có Chúa

Nếu không có Chúa
Không phải chuyện gì con người cũng được phép
Nó vẫn là người chăn giữ thằng em
Và nó đâu được phép làm buồn thằng em
Khi nói không có Chúa

HIGH TERRACES

Terraces high above the brightness of the sea.
We were the first in the hotel to go down to breakfast.
Far off, on the horizon, huge ships maneuvered.
In King Sigismund Augustus High School
We used to begin each day with a song about dawn.

I wake to light that warms
My eye
And feel Almighty God
Nearby.

All my life I tried to answer the question, where does evil come from?
Impossible that people should suffer so much, if God is in Heaven
And nearby.

Sân thượng trên cao 

Sân thượng cao hơn cả vùng sáng của biển
Chúng tôi là những người khách đầu tiên của khách sạn
Đi xuống dùng điểm tâm
Xa tít xa, ở nơi đường chân trời, những con tầu lớn loay hoay vận hành
Ở trường trung học King Sigismund Augustus High School
Chúng tôi thường bắt đầu mỗi ngày bằng 1 bài hát về rạng đông 

Tôi thức dậy sưởi ấm mắt bằng ánh mặt trời
Và cảm thấy Thượng Đế Cao Cả
Ở ngay kế bên 

Cả đời tôi, tôi cố trả lời câu hỏi, cái ác, cái quỉ ma đến từ đâu
Thật không thể, nếu con người đau khổ như thế đó, mà lại có một đấng Thượng Đế ở Thiên Đàng
Hay
Ngay kế bên (1)

Czeslaw Milosz: Selected Poems 1931-2004

NYRB April 25, 2013

ORWELL'S ALBUM

He didn't manage his life very well a certain Eric Blair
on every picture his face is extraordinarily melancholy.
A top student at Eton-Oxford-then colonial service
during which he cut the sum total of elephants by one.
He was witness to the hanging of some unruly Burmese
and described it in detail. War in Spain with the anarchs.
There's a picture: fighters in front of the Lenin barracks
in the background he stands too tall and entirely alone.

Sadly there's no photo of his period of poverty studies
in Paris and London. A gap allowing for speculation.

And then finally late fame-more than that-wealth:
we see him with dog and grandson. Two pretty wives
a country house in Banhil where he lies under a stone.

Not one holiday snapshot-tennis shoes a sunlit yacht
the courting of amusement. Good. Luckily no photo
of him in hospital. The bed. The white flag of a towel
held to a bleeding mouth. But he will never surrender.
And he goes off like a pendulum patient and suffering
to a certain encounter.

Zbigniew Herbert: The Collected Poems

Note:

Herbert nhắc đến con voi mà Orwell làm thịt, khi phục vụ Nữ Hoàng Anh ở Ấn Độ.
Trong số báo Animals có bài viết của Orwell, kể lại biến cố này.
Nhân tiện đi luôn, khúc chót:

….. Afterward, of course, there were endless discussions about the shooting of the elephant. The owner was furious, but he was only an Indian and could do nothing. Besides, legally I had done the right thing, for a mad elephant has to be killed, like a mad dog, if its owner fails to control it.
Among the Europeans, opinion was divided. The older men said I was right; the younger men said it was a damn shame to shoot an elephant for killing a coolie, because an elephant was worth more than any damn Coringhee coolie. And afterward I was very glad that the coolie had been killed; it put me legally in the right and it gave me a sufficient pretext for shooting the elephant. I often wondered whether any of the others grasped that I had done it solely to avoid looking a fool.

A SMALL HEART

To Jan Jozef Szczepanski
 

the bullet I fired
during the great war
went around the globe
and hit me in the back 

at the least suitable moment
when I was already sure
I had forgotten it all-
his transgressions and mine 

after all I like anyone else
wanted to erase the memory
of countenances of hatred 

history consoled me
-I was battling violence
but the Book told me
-I was battling Cain

so many patient years
so many years in vain
I washed soot blood
hurt in mercy's stream
so that noble beauty
the glory of existence
perhaps even the good
might have a home in me 

after all I like anyone else
had a longing to return
to the bay of childhood
the country of innocence
the bullet I fired
from a low-caliber gun           

despite laws of gravity
went around the globe
and hit me in the back
if it wished to tell me
nobody gets anything –
for free 

so now I sit in solitude
on a sawed-off tree trunk
in the exact center point
of the forgotten battle
gray spider I spin
bitter meditations

on memory too large
and a heart too small

Zbigniew Herbert: The Collected Poems 1956-1998

Note: Bài thơ này, gửi theo TTT, thì thật là tuyệt.
Thi sĩ đã từng làm thơ “tự trào”, chưa từng bắn 1 phát súng, trong cuộc chiến vừa qua.
Gấu có bắn rồi. Thời gian “quân sự hóa” học đường, phải lên bãi tập, cầm khẩu súng lóng ngóng chĩa về phía huấn luyện viên, anh ta hoảng quá, nằm bò ra mặt đất, hét lớn, thằng ngu kia, chĩa súng lên trời, đừng bao giờ chĩa về phía nào hết!

Gấu tin là TTT cũng đã từng bắn súng nhiều lần rồi, thời gian huấn luyện, khi bị gọi động viên.
Ông phán chưa từng bắn, là theo kiểu chưa từng chĩa vô ai, để đòm 1 phát!

Một trái tim nhỏ bé

Viên đạn mà tớ bắn
Trong cuộc chiến lớn
Đi lòng dòng địa cầu
Đợp trúng lưng tớ.

Vào cái lúc cà chớn nhất
Khi mà tớ đinh ninh
Tớ quên mẹ nó rồi –
Cả tội lỗi của viên đạn, lẫn của tớ.

Nói cho cùng thì ai mà chẳng như vậy
Đều muốn tẩy sạch hồi nhớ
Khỏi tất cả hận thù

About History

1

One day in March I go down to the sea and listen.
The ice is as blue as the sky. It is breaking up under the sun.
The sun that also whispers in a microphone under the covering of ice.
It gurgles and froths. And someone seems to be shaking a sheet far out.
It's all like History: our Now. We are submerged, we listen.

2

Conferences like flying islands about to crash ...
Then: a long trembling bridge of compromises.
There shall the whole traffic go, under the stars,
under the unborn pale faces,
outcast in the vacant spaces, anonymous as grains of rice.

3

Goethe traveled in Africa in '26 disguised as Gide and saw everything.
Some faces become clearer from everything they see after death.
When the daily news from Algeria was read out
a large house appeared with all the windows blackened,
all except one. And there we saw the face of Dreyfus.

4

Radical and Reactionary live together as in an unhappy marriage,
molded by each other, dependent on each other.
But we who are their children must break loose.
Every problem cries in its own language.
Go like a bloodhound where the truth has trampled.

5

Out on the open ground not far from the buildings
an abandoned newspaper has lain for months, full of events.
It grows old through nights and days in rain and sun,
on the way to becoming a plant, a cabbage head, on the way to being
            united with the earth.
Just as a memory is slowly transmuted into your own self. 

Tomas Transtromer: Bells and Tracks in the great enigma

Về Lịch Sử

1

Một ngày Tháng Ba tôi đi xuống biển và lắng nghe
Băng xanh như màu trời. Nó vỡ ra dưới nắng
Mặt trời cũng thầm thì vô 1 cái micro ở bên dưới mặt băng
Nó kêu ùng ục và sủi bọt. Và một người nào đó hình như lắc lắc một tờ giấy một cách kỳ cục
Tất cả thì giống như Lịch sử: “Bây giờ” của chúng ta. Chúng ta ngập chìm và lắng nghe

2

Những hội nghị thì giống như những hòn đảo bay sắp vỡ vụn ra…
Thế rồi thì là, một cây cầu dài, run rẩy của những thỏa hiệp
Trọn giao thông theo đó mà đi, dưới những vì sao
Dưới những bộ mặt nhợt nhạt
Kẻ xa lạ, bên ngoài, vô gia cư điền vô những chỗ trống, vô danh như những hạt gạo.

3

Goethe du lịch Phi Châu vào năm 1926, hóa trang thành Gide, và nhìn thấy mọi chuyện.
Một vài khuôn mặt trở nên sáng sủa hơn so với mọi điều mà họ nhìn thấy sau cái chết.
Khi những tin tức hàng ngày được đọc lên
Một căn nhà lớn xuất hiện với mọi cửa sổ đen thui
Tất cả, trừ một. Và họ nhìn thấy ở đó, bộ mặt của Dreyfus.

4

Cấp tiến và Phản động sống với nhau trong một hôn nhân không hạnh phúc
Vặn vẹo theo nhau, nương tựa vào nhau
Nhưng, chúng ta, lũ con cái của họ, phải phá xiềng
Mọi vấn đề la lên bằng ngôn ngữ riêng của nó
Hãy đi như 1 con chó săn, tới nơi sự thực trà đạp

5 

Bên ngoài, trên mảnh đất không xa tòa nhà
Một tờ nhật báo nằm lây lất hàng bao năm tháng, đầy những tin tức, biến động
Nó trở nên già đi qua đêm ngày dưới mưa nắng
Trên đường trở thành cái cây, cái bắp cải, trên đường đoàn tụ với đất
Y chang 1 hồi ức, chầm chậm chuyển hóa, và nhập vào với cái tôi của riêng bạn.

Fire and Ice

Some say the world will end in fire,
Some say in ice.
From what I've tasted of desire
I hold with those who favor fire
But if it had to perish twice,
I think I know enough of hate
To say that for destruction ice
Is also great
And would suffice.

Robert Frost (1874-1963)

Lửa và Băng

Có đấng phán thế giới tận thế bằng lửa
Lại có đấng phán, băng.
Bằng khẩu vị của mình
Tớ đứng về phe lửa.
Nhưng giả như được tận thế hai lần,
Và, do rất rành về thù hận
Thì tớ lại ngộ ra rằng
Tận thế bằng băng
Cũng tới đỉnh cao chói lọi
Và như vậy cũng quá bảnh rồi!

First Fig

My candle burns at both ends;
It will not last the night;
But ah, my foes and oh, my friends-
It gives a lovely light.

Edna St. Vincent Millay (1892-1950)

Mẩu đầu

A POEM BY MIGUEL HERNANDEZ

The poet and playwright Miguel Hernandez (1910-1942) was born into a peasant family in the province of Alicante in southeast Spain and died from tuberculosis in a prison hospital there at age thirty-one. For much of his life he worked, like his father, as a shepherd. As a soldier and cultural ambassador for the Republican Army during the Spanish civil war, Hernandez read his poems and plays on the radio and on the front lines. When the war ended in 1939, he was arrested and sentenced to death (commuted to thirty years in prison).
In various jails, Hernandez wrote many poems that were included in letters to his friends and family, particularly his wife, losefina Manresa-a seamstress from his hometown Orihuela, with whom he had two sons. "Everything Is Filled with You" was written during this time of imprisonment and was published in 1958 in his final collection of poems, Cancionero y romancero de ausencias (Songs and Ballads of Absence).

-Jeffrey Yang

Everything is filled with you,
and everything is filled with me:
the towns are full,
just as the cemeteries are full
of you, all the houses
are full of me, all the bodies.
I wander down streets losing
things I gather up again:
parts of my life
that have turned up from far away.
I wing myself toward agony,
I see myself dragging
through a doorway,
through creation's latent depths.
Everything is filled with me:
with something yours and memory
lost, yet found
again, at some other time.
A time left behind
decidedly black,
indelibly red,
golden on your body.
Pierced by your hair,
everything is filled with you,
with something I haven't found,
but look for among your bones.

-Miguel Hernandez

(Translated from the Spanish by Don Share)

NYRB, April 4, 2013

Một bài thơ của Miguel Hernandez

Thi sĩ và nhà soạn kịch Miguel Hernandez (1910-1942) sinh ra trong 1 gia đình nông dân ở 1 tỉnh lỵ thuộc vùng Alicante, phía Nam Tây Ban Nha, và mất vì bịnh phổi trong một bịnh viện nhà tù ở đó, khi 31 tuổi. Cả cuộc đời của ông thì hầu hết làm việc, như ông già của ông, như 1 người chăn cừu. Là 1 người lính và đại sứ văn hóa cho lực lượng cộng hòa, trong cuộc nội chiến Tây Ban Nha, Hernandez đọc thơ và kịch của ông trên đài phát thanh và ở nơi tiền phương. Khi cuộc chiến chấm dứt vào năm 1939, ông bị bắt và bị kết án tử hình (sau đổi thành 30 tù).
Trong nhiều nhà tù khác nhau, Hernandez viết nhiều thơ và những bức thư gửi cho gia đình, đặc biệt cho người vợ, Josefina Mansera – làm thợ may tại thành phố quê hương của ông Orihuela, họ có hai con trai.
“Mọi điều thì đầy bạn”, “Everything Is Filled with You” được viết khi ông ở trong tù, và được xb năm 1958, trong tập thơ chót của ông, “Những bài ca và ballads của sự vắng mặt”, “Songs and Ballads of Absence”.

Mọi thứ thì đầy với bạn
Và mọi thứ thì đầy với tôi:
Thành phố thì đầy,
y chang nghĩa địa thì đầy
với anh, tất cả những căn nhà thì đầy với tôi, tất cả những cơ thể.

Tôi lang thang xuống phố mất những điều mà tôi thu gom trở lại:
những phần đời của tôi
chúng ló ra, từ xa, thật xa.

Tôi xoay mình vào cơn hấp hối
Tôi thấy tôi bị kéo
Qua 1 cái cửa
Qua những vùng sâu âm ỉ của sáng tạo

Mọi thứ thì đầy với tôi:
với một điều gì đó của bạn và hồi ức bị mất
tuy nhiên kiếm thấy lại ở một thời khác.

Một thời bị bỏ lại
Đen thui, hẳn nhiên là thế
đỏ không làm sao tẩy xóa đi được
vàng choé trên cơ thể bạn

Bị chọc thủng bằng tóc của bạn
mọi thứ thì đầy với bạn,
với một điều gì đó mà tôi không kiếm thấy
nhưng tìm kiếm, ở trong những khúc xương của bạn.

AN ADVENTURE

1.
It came to me one night as I was falling asleep
that I had finished with those amorous adventures
to which I had long been a slave. Finished with love?
my heart murmured. To which I responded that many profound discoveries
awaited us, hoping, at the same time, I would not be asked
to name them. For I could not name them. But the belief that they existed-
surely this counted for something?

2.
The next night brought the same thought,
this time concerning poetry, and in the nights that followed
various other passions and sensations were, in the same way,
set aside forever, and each night my heart
protested its future, like a small child being deprived of a favorite toy.
But these farewells, I said, are the way of things.
And once more I alluded to the vast territory
opening to us with each valediction. And with that phrase I became
a glorious knight riding into the setting sun, and my heart
became the steed underneath me.

3.
I was, you will understand, entering the kingdom of death,
though why this landscape was so conventional
I could not say. Here, too, the days were very long
while the years were very short. The sun sank over the far mountain.
The stars shone, the moon waxed and waned. Soon
faces from the past appeared to me:
my mother and father, my infant sister; they had not, it seemed,
finished what they had to say, though now
I could hear them because my heart was still.

4.
At this point, I attained the precipice
but the trail did not, I saw, descend on the other side;
rather, having flattened out, it continued at this altitude
as far as the eye could see, though gradually
the mountain that supported it completely dissolved
so that I found myself riding steadily through the air-
All around, the dead were cheering me on,
the joy of finding them obliterated
by the task of responding to them-

5.
As we had all been flesh together,
now we were mist.
As we had been before objects with shadows,
now we were substance without form, like evaporated chemicals.
Neigh, neigh, said my heart,
or perhaps nay, nay-it was hard to know.

6.
Here the vision ended. I was in my bed, the morning sun
contentedly rising, the feather comforter
mounded in white drifts over my lower body.
You had been with me-
there was a dent in the second pillowcase.
We had escaped from death-
or was this the view from the precipice?

-Louise Gluck

The New Yorker April 1, 2013

             GOOD FRIDAY
     "Remember me, when You go to your Kingdom
      Remember me, when You go to your Kingdom..."
                         Chia sẻ,
                            TV                
http://www.youtube.com/watch?v=TOmZ66lIzJA

Tks. NQT

Memory

One had a lovely face,
And two or three had charm,
But charm and face were in vain
Because the mountain grass
Cannot but keep the form
Where the mountain hare has slain

Yeats

Hồi nhớ

Một có khuôn mặt đẹp
Hai, hay là ba, có sự quyến rũ
Nhưng quyến rũ, và mặt thì cũng vô ích
Bởi là vì trên mặt cỏ núi
Chỉ có dấu vết của con thỏ để lại.

The Four Ages of Man

He with body waged a fight,
But body won; it walks upright.

Then he struggled with the heart;
Innocence and peace depart.

Then he struggled with the mind;
His proud heart he left behind.

Now his wars on God begin;
At stroke of midnight God shall win.

W.B. Yeats

Bốn Tuổi Đời của Gấu Cà Chớn

Hắn và cơ thể của hắn uýnh lộn,
Cơ thể của hắn thắng,
Nó hùng dũng đi, bằng hai, thay vì bốn chân.

Rồi hắn chiến đấu với trái tim của mình,
Sự ngây thơ và thanh bình bỏ đi.

Rồi thì hắn chiến đấu với cái đầu,
Trái tim hãnh diện của hắn bị bỏ lại.

Bây giờ là những cuộc chiến của hắn với… Chúa
[Mi làm đếch gì có Chúa, GCC!]
Nửa đêm, Ngài gõ cửa: Mi thua!

Mystic Life

for CHARLES WRIGHT

It's like fishing in the dark,
If you ask me:
Our thoughts are the hooks,
Our hearts the raw bait.

We cast the line over our heads,
Past all believing,
Into the starless midnight sky,
Until it's lost to sight.

The line's long unravelling
Rising in our throats like a sigh
Of a long-day's weariness,
Soul-searching and revery

Charles Simic

Đời Bí Ẩn

Như câu trong đêm
Nếu bạn tính hỏi Gấu:
Tư tưởng chúng ta thì là lưỡi câu
Trái tim, mồi sống.

Chúng ta có thể quăng sợi dây câu
Qua quá đầu
Quá tất cả niềm tin
Tới bầu trời, nửa đêm, không 1 vì sao
Quá tầm nhìn.