Charles Simic

UNMADE BEDS

They like shady rooms.
Peeling wallpaper.
Cracks on the ceiling,
Flies on the pillow.

If you are tempted to lie down.
Don't be surprised.
You won't mind the dirty sheets,
The rasp of rusty springs
As you make yourself comfy.
The room is a darkened movie theater
Where a grainy,
Black-and-white film is being shown.

A blur of disrobed bodies
In the moment of sweet indolence
That follows lovemaking.
When the meanest of hearts
Comes to believe
Happiness can last forever.

Họ thích những căn phòng lù mù
Giấy dán tường long tróc
Sàn nhà cọt kẹt
Ruồi bậu trên gối

Nếu bạn tính đặt lưng
Đừng ngạc nhiên
Và cũng đừng thèm để ý đến khăn trải giường dơ
Tiếng ken két của những lò so sét gỉ
Cố cảm thấy thoải mái
Căn phòng là một rạp hát tối thui
Nơi một cuốn phim đen trắng lem nhem những cục sạn đang được chiếu

Lờ mờ những thân hình trần trụi
Vào khoảnh khắc nhếch nhác ngọt ngào
Liền sau cú làm tình
Khi chút bèo bọt của con tim
Cũng tin rằng hạnh phúc
Có thể kéo dài vĩnh viễn

           

THE ONE TO WORRY ABOUT

I failed miserably at imagining nothing.
Something always came to keep me company:
A small nameless bug crossing the table,
The memory of my mother, the ringing in my ear.
I was distracted and perplexed.
A hole is invariably a hole in something.

About seven this morning, a lone beggar
Waited for me with his small, sickly dog,
Whose eyes grew bigger on seeing me.
There goes, the eyes said, that nice man
To whom (appearances to the contrary)
Nothing in this whole wide world is sacred.

I was still a trifle upset entering the bakery
When an unknown woman stepped out
Of the back to wait on me dressed for a night
On the town in a low-cut, tight-fitting black dress.
Her face was solemn, her eyes averted,
While she placed a muffin in my hand,
As if all along she knew what I was thinking.

Người âu lo

Tôi thất bại một cách thê thảm khi tưởng tượng chẳng cái gì
Một cái gì luôn luôn tới cặp kè với tôi:
Một con bọ nhỏ không tên bò qua bàn
Hối nhớ về bà cụ, tiếng chuông reo trong tai.
Tôi sao nhãng, và xốn xang
Một cái lỗ thì lúc nào mà chẳng là 1 cái lỗ trong một cái gì đó. 

Chừng bẩy giờ sáng, một gã ăn xin bơ vơ, mình ên
Đợi tôi, với con chó nhỏ bịnh hoạn của anh ta
Mắt trở lên lớn hơn khi nhìn thấy tôi,
Đây rồi, cặp mắt nói, gã đờn ông dễ chịu,
Với anh ta (bề ngoài khác hẳn như thế)
Chẳng có gì, trên trọn thế gian rộng lớn này, là thiêng liêng.

Tôi thì vưỡn hơi có tí bực đi vô tiệm nướng bánh
Khi một người đàn bà không quen biết,
bước ra khỏi phía sau, đợi tôi,
ăn bận cho một đêm trong thành phố,
trong cái áo dài đen cổ thấp, chật gọn.
Mặt bà ta trang trọng, mắt nhìn đi chỗ khác
Trong lúc đặt vô tay tôi cái bánh muffin
Như thể bà biết tỏng tôi đang nghĩ gì.

THAT LITTLE SOMETHING

for Li-Young Lee

 The likelihood of ever finding it is small.
It's like being accosted by a woman
And asked to help her look for a pearl
She lost right here in the street. 

She could be making it all up,
Even her tears, you say to yourself,
As you search under your feet,
Thinking, Not in a million years ... 

It's one of those summer afternoons
When one needs a good excuse
To step out of a cool shade.
In the meantime, what ever became of her? 

And why, years later, do you still,
Off and on, cast your eyes to the ground
As you hurry to some appointment
Where you are now certain to arrive late?

Charles Simic 

Dịch theo kiểu classic : 

Một chút gì 

Sẽ chẳng bao giờ biết được đâu
Chút gì rất nhẹ ... tựa hôm nào
Nàng đến kề bên, nhờ tìm giúp
Giữa đường rơi một hạt minh châu 

Có thể rằng Nàng bịa đấy thôi
E rằng nước mắt cũng vờ rơi
Mắt dò dưới chân, lòng thầm nghĩ
Tìm suốt triệu năm cũng chỉ hoài 

Hôm ấy, một chiều của mùa hè
Cuồng chân trong bóng mát im che
Viện trăm ngàn cớ mà ra khỏi ...
Còn Nàng , vì cớ gì vậy kìa ? 

Thế thôi mà sao sau bao năm
Thi thoảng mắt lại dò mặt đường
Những lần vội đến nơi hò hẹn
Dù biết mười mươi, trễ, chuyện thường (1)

K

Tks. NQT

GCC biết đến cái tên Li-Young Lee là qua bài thơ trên.

LEE: I feel a poetic truth is closer than any truth that we can approach. The closer something is to poetry, the closer it is to reality. Let's just take the lyric poem as an example-the manifold quality of a lyric poem, the instantaneousness of a lyric poem, the feeling that many consciousnesses are simultaneously being enacted-that is closer to reality. The lyric moment is reality. But we don't always live in that reality. The lyric moment is closer to the truth, to me, than a narrative which is a fictive process.
My hope when I was writing this book was that I could proceed by a deeper compass than narrative fictive logic. I don't think I escape narrative in this book, but I wish I could.

Note: Câu trả lời trên chứa chất trong nó tham vọng viết văn của GNV:

Văn phải được chuyên chở bằng thơ. Gấu này không thể chịu nổi văn Bắc Kít, câu cụt thun lủn, chưa viết đã hăm he lên lớp, hăm he giải thích, hăm he chính luận.
Không tin, đọc SCN là thấy liền!

Gấu nhớ là, khi viết xong câu văn dưới đây, trong truyện ngắn đầu tay, Những Ngày Ở Sài Gòn, Gấu sướng mê tơi, lấy xe chạy rong suốt 1 cõi Sài Gòn, ta sẽ là nhà văn, ta sẽ viết 1 cuốn tiểu thuyết nối liền hai thành phố….
Ui chao, sao mà rồ dại một cách tuyệt vời như thế cơ chứ!

Niên học cuối cùng của Lan Hương ở bậc trung học bắt đầu bằng những buổi sáng sớm giá lạnh xô đẩy trí nhớ tôi tìm lại Hà Nội, tôi thức giấc sớm, thân thể rét run, bàng hoàng tưởng như đang run rẩy trong một buổi sáng nào đó trong Hà Nội, tưởng như chiến tranh đã hết. (a)

Cuối cùng/bắt đầu/ xô đẩy/… câu văn chạy tới đâu, tình yêu BHD rạt rào tới đó!

The Dictionary

Maybe there is a word in it somewhere
to describe the world this morning,
a word for the way the early light
takes delight in chasing the darkness
out of store windows and doorways

Another word for the way it lingers
over a pair of wire-rimmed glasses
someone let drop on the sidewalk
last night and staggered off blindly
talking to himself or breaking into song.

Từ điển

Có thể có một từ, đâu đó, trong đó
diễn tả thế giới sáng nay
một từ, theo đó, tia sáng sớm sủa,
sướng điên lên, khi truy đuổi bóng tối,
ra khỏi những khung cửa sổ, những lối ra vô, nơi cửa tiệm, kho hàng. 

Một từ khác, qua đó, nó nấn ná, bịn rịn, với cặp kiếng, gọng bằng dây,
mà một người nào đó, bỏ rơi trên lối đi, đêm qua,
lảo đảo như 1 anh mù, lèm bèm với chính mình, hay bật thành bài ca.

Note: Trên The New Yorker số mới nhất, July 1st, 2013.
Gấu chưa mua tờ này, nhưng thấy trên Blog NL nên bê về đây.

Còn bài này cũng thú lắm:

June 25, 2013
Vasily Grossman: Loser, Saint [Kẻ Thua, Vì Thánh]
Posted by Sam Sacks

On Acquiring an Encyclopedia

Here's the huge Brockhaus encyclopedia,
with those many crammed volumes and an atlas,
here is Germanic dedication,
here are neo-Platonists and Gnostics,
the first Adam is here and the Adam of Bremen,
the tiger and the Tartar,
painstaking typography and the blue of oceans,
here are time's memory and time's labyrinths,
here are error and truth,
here the protracted miscellany more learned than any man,
here the sum total of all late hours kept.
Here, too, are eyes of no use, hands that lose their way,
pages unreadable,
the dim semishade of blindness, walls that recede.
But also here is a habit new
to that long-standing habit, the house,
a drawing-card and a presence,
the mysterious love of things-
things unaware of themselves and of us.

-A.S.T. 

Jorge Luis Borges: Selected Poems, [Penguin Classics]

Về chuyện có bộ Bách Khoa

Đây là bộ bách khoa toàn thư Brockhaus tổ bố
Với rất nhiều tập chật ních từ và tập bản đồ
Đây là lời đề tặng bằng tiếng Đức
Đây là những tân-Platonists, những Gnostics
Adam đầu tiên ở đây, và Adam Bremen,
Con hổ và những người Tác Ta,
In ấn cần cù, và màu xanh của biển,
Đây là hồi ức thời gian, và những mê cung của nó
Đây là lầm lẫn và sự thực,
Đây là tuyển tập văn học kéo dài được học hỏi nhiều hơn bất cứ 1 người nào
Đây là tổng số của tất cả những giờ muộn màng được cất giữ
Còn đây nữa, là những cặp mắt đếch còn biết dùng làm gì,
những bàn tay mất mẹ đường mầy mò,
những trang sách đếch làm sao đọc được nữa
Sự mù dở, những bức tường lùi dần
Nhưng ở đây cũng còn là một thói quen mới
Thay cho thói quen đứng dài người, căn nhà, bản vẻ, và 1 hiện diện, tình yêu kỳ bí sự vật –
Những sự vật đếch thèm để ý đến chính chúng, và chúng  ta

PRODIGY 

I grew up bent over
a chessboard.

I loved the word endgame.

All my cousins looked worried. 

It was a small house
near a Roman graveyard.
Planes and tanks
shook its windowpanes. 

A retired professor of astronomy
taught me how to play. 

That must have been in 1944. 

In the set we were using,
the paint had almost chipped off
the black pieces. 

The white King was missing
and had to be substituted for. 

I'm told but do not believe
that that summer I witnessed men
hung from telephone poles. 

I remember my mother
blindfolding me a lot.

She had a way of tucking my head
suddenly under her overcoat. 

In chess, too, the professor told me,
the masters play blindfolded,
the great ones on several boards
at the same time. 

Người Phi Thường

 

Tôi lớn lên, trên
một cái bàn cờ 

Tôi mê cái từ tàn cuộc 

Tất cả bà con họ hàng đều tỏ ra buồn lòng. 

Ðó là 1 căn nhà nhỏ
ở gần một nghĩa địa Ba Lan
Máy bay và xe tăng
lắc lắc mấy khung cửa sổ của nó 

Một vị giáo sư thiên văn về hưu
dạy tôi chơi cờ 

Hẳn là năm 1944

Bộ cờ của chúng tôi
Quân đen tróc sơn gần hết 

Tướng Trắng, mất
Phải thay bằng một mẩu gỗ 

Tôi nghe kể nhưng không tin
rằng mùa hè năm đó, tôi chứng kiến những người đàn ông
treo trên những cột điện thoại 

Tôi nhớ mẹ tôi đã
bịt mắt tôi khá nhiều lần

Bà luôn luôn có cái cách của bà
bất thình lình cuốn đầu tôi
trong chiếc áo khoác của bà 

Trong cờ tướng, thì cũng vậy, vị giáo sư biểu tôi
những bậc thầy chơi cờ mắt bịt kín,
những bậc đại sư phụ thường chơi,
cùng một lúc vài cuộc cờ. (1)

Charles Simic

Còn điều này nữa trong quá khứ mà chỉ mới đây thôi tôi mới nhận ra, nó đóng góp vào cái sự “dai như đỉa”, kiên trì mần thơ, đó là tình yêu của tôi dành cho môn chơi cờ. Tôi học chơi cờ vào thời gian chiến tranh ở Belgrade, sư phụ là 1 vị giáo sư thiên văn về hưu, tôi khi đó 6 tuổi, và chỉ vài năm tiếp theo, tôi trở thành một cao thủ, nghĩa là, chơi đủ bảnh để hạ không chỉ tất cả đám con nít cùng tuổi,  mà còn rất nhiều đấng trưởng thành lối xóm. Những đêm mất ngủ đầu tiên trong đời, tôi nhớ lại, thì đều là do những ván cờ bị thua hành, khi tôi chơi lại chúng ở trong đầu. Cờ ám tôi và biến tôi trở thành ngoan cố, kiên cường. Ngay từ lúc còn bé tí như thế đó, mà tôi đã không thể nào quên nổi một nước cờ đi lầm, một trận cờ thất bại nhục nhã. Tôi cực mê những trận cờ mà đôi bên cùng lâm vào cái thế gọi là “tàn cờ”, mỗi bên chỉ còn vài quân, và mỗi nước đi, vào lúc đó, mới cực kỳ ý nghĩa làm sao. Ngay cả bây giờ, khi đối thủ của tôi là một chương trình máy tính (tôi gọi nó là “Thượng Đế”), đánh bại tôi 9 trong 10 trận, tôi không chỉ kinh sợ cái thông minh trên cơ của nó, nhưng còn nhận ra, những lần thua của tôi mới thú vị làm sao so với những lần thắng hiếm hoi. Những thứ thơ mà tôi viết, phần lớn là ngắn, và đòi hỏi sửa đi sửa lại, chắp chắp, vá vá hoài hoài, bất tận – thường gợi lên ở nơi tôi những trận cờ. Sự thành công của chúng tùy thuộc từ ngữ và hình ảnh được đặt đúng thứ tự, và những kết thúc của chúng thì không tránh được, và ngạc nhiên, như một cú chiếu bí lịch lãm.

Ui chao, Gấu lại nhớ lần thi Tú Tài Hai, ngồi trong phòng thi, chỉ nhớ những con xe, con mã, và kết quả là rớt, phải đến kỳ hai mới qua được.

Cũng như Simic, Gấu thuộc loại cao thủ, trong lớp tài tử, không phải thứ nhà nghề. Nhưng chỉ đến khi ở trong trại tị nạn Thái Lan, gặp 1 tay, vốn là bộ đội Cụ Hồ, và được tay này chỉ giáo, cờ của Gấu mới vượt hẳn lên 1 bực, và gần như chưa gặp được địch thủ, kể từ đó!

Một lúc chơi vài cuộc cũng là cái thú của Gấu, khi làm trang Tin Văn, và chính vì thế, làm bạn đọc bực mình, bài nào cũng nham nhở, chẳng bài nào hoàn tất!

Hà, hà!

Old Soldier

By the time I was five,
I had fought in hundreds of battles,
Had killed thousands
And suffered many wounds
Only to rise and fight again.

After the bombing raid, the sky was full
Of flying cinders and birds.
My mother took me by the hand
And led me into the garden
Where the cherry trees were in flower.

There was a cat grooming herself
Whose tail I wanted to pull,
But I let her be for a moment,
Since I was busy swinging at flies
With a sword made of cardboard.

All I needed was a horse to ride,
Like the one hitched to a hearse,
Outside a pile of rubble,
Waiting with its head lowered
For them to finish loading the coffins.

Charles Simic

Lính Già

Vào lúc năm tuổi
Gấu đã trải qua hàng trăm trận đánh
Làm thịt hàng ngàn tên VC
Và đau đớn vì rất nhiều vết thương, trong có cú nhà hàng nổi Mỹ Cảnh,
Một mình đợp hai trái mìn của BVVC của Gấu là ĐH
Chỉ để lại bật dậy và chiến đấu tiếp

Sau trận oanh tạc, bầu trời thì đầy những xỉ than bay và chim
Mẹ Gấu cầm tay Gấu
Dẫn ra ngoài vườn
Nơi những cây anh đào đang nở rộ

Có một con mèo tự liếm mình,
Mà cái đuôi thì Gấu muốn kéo
Nhưng thôi tha cho nó
Bởi là Gấu đang bận rộn chém lũ ruồi
Bằng cây gươm làm bằng giấy bìa

Tất cả những gì Gấu cần, thì là 1 chú ngựa để cưỡi
Như chú ngựa nhà đòn,
Ở ngoài đống gạch vụn,
Đợi, với cái đầu thấp xuống
Để chất quan tài

Paradise Motel

Millions were dead; everybody was innocent.
I stayed in my room. The President
Spoke of war as of a magic love potion.
My eyes were opened in astonishment.
In a mirror my face appeared to me
Like a twice-canceled postage stamp. 

I lived well, but life was awful.
there were so many soldiers that day,
So many refugees crowding the roads.
Naturally, they all vanished
With a touch of the hand.
History licked the corners of its bloody mouth. 

On the pay channel, a man and a woman
Were trading hungry kisses and tearing off
Each other's clothes while I looked on
With the sound off and the room dark
Except for the screen where the color
Had too much red in it, too much pink. 

Charles Simic 

Phòng Ngủ Thiên Đàng

Ba triệu Mít chết
Mọi Mít đều ngây thơ,
Đếch tên nào có tội
Gấu ngồi trong phòng
Ba Dzũng, Tông Tông Mít,
Giao liên VC, y tá dạo ngày nào
Lèm bèm về Cuộc Chiến Mít
Như về Thần Dược Sex
Gấu trợn mắt, kinh ngạc
Trong gương, Gấu nhìn Gấu
Chẳng khác gì một con tem bị phế thải tới hai lần

Gấu sống được, nhưng đời thì thật là khốn nạn
Ngày đó đó, đâu đâu cũng thấy lính
Ui chao Mít di tản đầy đường
Lẽ tất nhiên tất cả biến mất,
Chỉ nhìn thấy bóng dáng 1 tên VC
Lịch sử Mít liếm góc mép đầy máu của nó

Graveside Oration

Our late friend hated blue skies,
Bible-quoting preachers,
Politicians kissing babies,
Women who are all sweetness.

He liked drunks in church,
Nudists playing volleyball,
Stray dogs making friends
Birds singing of fair weather as they crap.

Điếu văn bên mồ

SCHOOL FOR VISIONARIES

The teacher sits with eyes closed.
When you play chess alone it's always your move.
I' m in the last row with a firefly in the palm of my hand.
The girl with red braids, who saw the girl with red braids?

*

Do you believe in something truer than truth?
Do you prick your ears even when you know damn well
no one is coming?
Does that explain the lines on your forehead?
Your invisible friend, what happened to her?

*

The rushing wind slides to a stop to listen.
The prisoner opens the thick dictionary lying on his knees.
The floor is cold and his feet are bare.
A chew-toy of the gods, is that him?

*

Do you stare and stare at every black windowpane
As if it were a photo of your unsmiling parents?
Are you homesick for the house of cards?
The sad late-night cough, is it yours?

Charles Simic: The Voice at 3:00 A.M.

 

Trường dành cho những nhà tiên tri

Ông thầy ngồi mắt nhắm tít
Khi bạn chơi cờ tướng 1 mình, thì luôn luôn tới lượt bạn đi
Tôi ngồi ở hàng chót với con đom đóm ở trong lòng bàn tay
Thiếu nữ với bím tóc đỏ, ai thấy cô gái với bím tóc đỏ? 

Bạn tin ở điều thực hơn sự thực?
Bạn có nhích nhích vành tai của bạn lên, khi bạn biết đếch có ai mò tới?
Liệu điều đó giải thích mấy nếp nhăn trên trán bạn?
Người bạn vô hình của bạn, chuyện gì xẩy ra cho cô ta?

Ngọn gió vội vàng lạng 1 đường ngưng, để lắng nghe
Người tù mở cuốn từ điển dày cộm trên đầu gối
Sàn nhà thì lạnh, chân anh ta thì trần
Một món đồ chơi giải buồn của những vị thần, là anh ta?

Bạn có khi nào nhìn chòng chọc, rồi lại nhìn chòng chọc, mọi cửa sổ đen
Như thể đó là tấm hình của ông bô bà bô không mỉm cười của bạn?
Bạn nhớ nhà ư, căn nhà của những quân bài?
Tiếng ho buồn, muộn, trong đêm, chắc là của bạn?

Note: Lâu lắm rồi mới dám trở lại với thơ Charles Simic!

---

Thơ Mỗi Ngày

ps. K dang gom may bai tho dich cua anh de lam mot bai "Tho Dich Nguyen Quoc Tru" . K cung muon tim nhung bai viet ve "Tho la gi ?" cua cac tac gia anh hay de cap toi ma tim kho qua, vi anh de bai lung tung, ma viet cung lung tung  . K muon thu thap de lam mot thu guidance cho minh ( va gian tiep, cho nguoi khac ...) (2)

Tks. Many Tks

Cái vụ dịch thơ này, thú vị thật.
Đã được 1 bạn văn, thay mặt GCC, chào hàng với 1 nhà xb ở trong nước, nhưng trục trặc vào giờ chót, đành bỏ.
Vả chăng, GCC thực sự cũng không “khứng”! Vì sợ cú kiểm duyệt.
Bây giờ K mà bắt tay vô thì tuyệt quá, vì thể nào trong khi biên tập như thế, cũng ngứa tay nhặt sạn.
Tks again. Tôi sẽ đi 1 đường thu thập những bài viết về thơ của mấy đấng như Simic, Zagajewski…
NQT

Vẫn về thơ dịch. Một vị độc giả TV đang chuyển Bi Khúc Bốn Tháng Sáu, của Liu Xiaobo qua tiếng Việt, từ nguyên tác. Tin Văn "xuất bản", tất nhiên, tuyệt tác này, cùng với 1 số bài giới thiệu. GCC có đề nghị, hay là xb ở trong nước, nhờ…. Mở Miệng chẳng hạn, vị độc giả phán, Trên Đỉnh Non Tản là quá OK rồi!

Tks

MY QUARREL WITH THE INFINITE

I preferred the fleeting,
Like a memory of a sip of wine
Of noble vintage
On the tongue with eyes closed ...

When you tapped me on the shoulder,
O light, unsayable in your splendor.
A lot of good you did me.
You just made my insomnia last longer.

I sat rapt at the spectacle,
Secretly ruing the fugitive:
All its provisory, short-lived
Kisses and enchantments.

Here with the new day breaking,
And a single scarecrow on the horizon
Directing the traffic
Of crows and their shadows.

Charles Simic

Gấu Cà Khịa Với Vô Cùng 

Ta thích phù du
Như kỷ niệm một ngụm vang
Thứ đường được
Đọng ở lưỡi
Mắt nhắm tít lại 

Khi mi vỗ vai ta
Ôi ánh sáng, huy hoàng mi, làm sao nói ra được
Mi đối với ta thật tốt
Mi làm cơn mất ngủ của ta dài thêm ra

Ta ngồi mê ly coi cải lương
Tiếc nuối thầm nỗi tàn phai:
Tất cả cái tạm bợ, sớm nở tối tàn của nó
Những nụ hôn và những say mê.

Giờ đây, ngày tới,
Độc một thằng bù nhìn ở nơi chân trời
Chỉ dẫn cuộc lưu thông
Của lũ quạ,
Và những cái bóng của chúng.
 

OCTOBER LIGHT  

That same light by which I saw her last
Made me close my eyes now in revery;
Remembering how she sat in the garden 

With a red shawl over her shoulders
And a small book in her lap,
Once in a long while looking up 

With the day's brightness on her face,
As if to appraise something of utmost seriousness
She has just read at least twice, 

With the sky clear and open to view;
Because the leaves had already fallen
And lay still around her two feet.

Charles Simic

Ánh Sáng Tháng Mười

Cũng ánh sáng này tôi nhìn nàng lần sau cùng
Bây giờ nó làm tôi nhắm mắt lại và mơ màng
Nhớ lại nàng ngồi trong khu vườn 

Khăn đỏ choàng trên vai
Cuốn sách nhỏ trên đùi
Nàng nhìn lên một lúc thật lâu 

Với ánh sáng ban ngày rạng rỡ trên khuôn mặt
Như thể để thẩm định một điều gì thật sự nghiêm trọng
Nàng vừa đọc ít nhất là hai lần, 

Bầu trời thì trong, mở ra để nhìn ngắm,
Bởi vì những chiếc lá đã rụng
Phủ quanh chân nàng.