"Thiên tài của một thời điểm, kinh nghiệm, nơi chốn đặc biệt". Nadine Gordimer thổi Kis.
Trong Một cuộc gặp gỡ Kundera viết về ông:

Tôi ngồi lật lật cuốn của Danilo Kis, cuốn sách cũ về suy tưởng, và có cảm tưởng đang ngồi với ông, trong một quán rượu gần Trocadéro, và ông đang nói với tôi bằng một giọng oang oang, gầm gừ, như muốn vặc vào mặt kẻ đối diện.
Trong tất những nhà văn lớn lao cùng thế hệ, Tây hay ngoại quốc, vào những năm 1980 sống ở Paris, ông là kẻ vô hình nhất. Vị nữ thần có tên là Thời Sự chẳng có lý do gì để mà giọi đèn vào mặt ông. "Tôi không phải là một tên ly khai", ông nói.
Ông cũng chẳng phải một tên di dân. Ông đi lại thoải mái giữa Belgrade và Paris. Ông chỉ là một “nhà văn-đứa con tư sinh, écrivain bâtard, đến từ một thế giới chìm khuất, englouti, của Đông Âu”. Cho dù chìm khuất, thế giới này, trong suốt cuộc đời của Danilo (ông mất năm 1989), là một cái hố đen chứa trọn thảm kịch Âu Châu. Nam Tư: cuộc chiến dai dẳng, đẫm máu (và chiến thắng) chống Nazi; Lò Thiêu, sát hại, nhất là, surtout, những người Do Thái Đông Âu (trong số họ, có bố ông); cuộc cách mạng Cộng Sản, tiếp theo liền, là cuộc đổ vỡ, cắt bào đoạn nghĩa, thật bi thảm (và cũng lại chiến thắng) với Staline và chủ nghĩa Stalinisme.
Với một dấu ấn giống như một vết chàm lên cơ thể như thế, bởi cái thảm kịch lịch sử như vậy, trọn đời ông, ông không hề hy sinh những cuốn tiểu thuyết của mình cho chính trị.
Từ đó, là số phận nghiệt ngã của ông, của những kẻ bị quên lãng ngay từ khi sinh ra: những thảm kịch riêng tư về thanh quản. Ông có thể đồng ý với Orwell, nhưng làm sao ông có thể yêu nổi 1984, cuốn tiểu thuyết của một phát ngôn viên chống lại chủ nghĩa toàn trị, pourfendeur du totalitarisme, nhưng lại giản lược cuộc sống con người chỉ còn có một chiều chính trị, y hệt như những tên Mao ít trên tthế giới. Để chống lại sự hạ nhục con người, làm cho cuộc sống của nó trở thành hèn hạ, ông cầu cứu Rabelais, với những trò khôi hài, tiếu lâm, tức cười, nhóm siêu thực, những kẻ “lục lọi tiềm thức, những giấc mộng”.
Tôi lật những trang sách cũ của ông, và nghe giọng nói mạnh mẽ, chối tai của ông: “Thảm thay, cái giọng trưởng thượng, le ton majeur, của văn học Pháp, bắt đầu với Villon, đã biến mất”.
Khi ngộ ra điều trên, ông càng thêm trung thành với Rabelais, với siêu thực, những kẻ “lục lọi những giấc mộng”, và với xứ Nam Tư của ông, mắt cũng bị bịt kín, lầm lũi tiến vào cõi mất.

Kundera: Gặp Gỡ

         Bạn muốn gì trong một bản dịch hiện đại? What Do You Look for in Modern Translation?
(NYT 11-10-13)

VC xì tóp đi thôi! 

Look For?
Muốn gì ?
Muốn thoi!

Tọa đàm về tùy bút, tạp văn Tràng Thiên

Water in China
Desperate measures
Rivers are disappearing in China. Building canals is not the solution
Oct 12th 2013 |From the print edition

Sông biến mất ở xứ Tẫu.

Ghi chú trong ngày

September 27, 2013

Claude Lanzmann’s “The Last of the Unjust”
Posted by Richard Brody

There are some terrific films on view in this year’s New York Film Festival, which starts tonight. Of those I’ve seen so far, one is historic: Claude Lanzmann’s “The Last of the Unjust” (screening this Sunday). It’s not just because of the subject, as there are plenty of banal, insignificant documentaries about aspects of the Holocaust. Lanzmann is a director whose art and aesthetic imagination have marked the age no less than his historical investigations.

Note: Cái tít nhại tên 1 cuốn tiểu thuyết, “Người Công Chính Cuối Cùng, Le Dernier Des Justes”, TV đã giới thiệu. Một phim về Lò Thiêu phải mất 40 năm mới hoàn thành.

Witness

LOOK AGAIN

---

THE MAN WITH THE GOLDEN CANON

Love and squalor

Kẻ Xa Lạ

IT DISGUSTED him, really, how people loved "The Catcher in the Rye". It was not that Jerome David Salinger did not crave literary recognition. Growing up on Park Avenue in Manhattan, he was 15 when he first longed to be published in the New Yorker. Over beers in his 20S, when he was churning out little yams for middlebrow "slicks" such as the Saturday Evening Post, he would brag that he was better than all the greats, from Dreiser to Hemingway (though he allowed that Melville was pretty good). Tall, suave and handsome - "like a candlestick, a Giacometti statue," recalled one admirer-he swarmed about, declaring that he would one day write the great American novel. The problem was what happened when he did.
    Salinger spent ten years writing "The Catcher in the Rye" and "the rest of his life regretting it," observe David Shields and Shane Salerno in a new biography and related documentary. Since it was first published in 1951, the book has sold more than 65m copies. With Holden Caulfield, its vulnerable, jaded, teenage anti-hero, Salinger touched countless readers who were startled to discover an author who knew just how they felt. Like pilgrims, many sought him out, craving time, answers, friendship and approval. They stalked his remote cabin in Cornish, New Hampshire, where he struggled to lead a private life until he died in 2010, aged 91. "I'm a fiction writer!" he once complained to a needy fan. "If I'd have known this was going to happen, I don't think I would have started writing."
    But he loved to write. As a child he scribbled by flashlight under the covers at boarding school. As an adult he referred to his creations-not just Holden but also the sad and precocious Glass family children, Franny, Zooey, Seymour and Buddy-as if they were real people. He seemed to prefer them to his own, according to his daughter Margaret (who aired her grievances in a bruised memoir). And they kept him company long after he published his last story in the New Yorker in 1965. Apparently Salinger kept writing nearly every day until he died. To the delight of his fans, Messrs Shields and Salerno reveal that in 2015 the author's estate will begin releasing the manuscripts he left behind.
    Arranged like an oral history (awkwardly without an index), "Salinger" draws on some previously inaccessible letters and interviews with more than 200 people. Those seeking serious scholarship will be disappointed. This is an inelegant, prurient and often fascinating smorgasbord of insight and anecdotes from historians, friends and random talking heads.
    From the "Rashomon"-like chorus of voices, readers learn that Salinger could be seductively charming and ruthlessly petty. He punished editors over commas and reprimanded dates for using clichés. He also apparently had a penchant for wooing "girls at the edge of their bloom". He troublingly befriended and sometimes seduced teenage women decades his junior, only to unceremoniously abandon them on a dime. The authors un convincingly ascribe this pattern to Salinger's unconsummated first love, arguing that he was moved to revisit the terrain of that lost romance again and again.
    Salinger clearly pined for innocence. The intelligent adolescents of his stories of- ten struggled to find meaning in a world filled with "phoneys"-a struggle that mirrored his own. Spiritually hungry, he sought fulfillment in Vedanta Hinduism, and often neglected his own family (he would ultimately marry three times and have two children).
    Messrs Shields and Salerno argue that Salinger's fiction and retreat from society were largely informed by his traumatic experiences during the second world war. As a staff sergeant he fought in some of Europe's bloodiest campaigns, and pounded away at his novel in foxholes. He helped liberate a German concentration camp in 1945, which left a mark ("You never really get the smell of burning flesh out of your nose entirely," he once told his daughter). During the war he also met and admired Ernest Hemingway, who praised Salinger's ability to "write tenderly and lovingly without getting wet."
    Full of color and intrigue, "Salinger" can be gripping. It is also exactly the kind of messy, unsubtle, intrusive and speculative work the man himself understandably shunned. +

War in peace

James Campbell

Dân Xề Gòn ngày nào rành cuốn này lắm, qua cuốn phim thần sầu, với cái tên thần sầu, Khi vưỡn còn đực rựa trên thế gian này:

Tant qu'il y aura des hommes

GCC coi phim này, đúng lúc mới lớn, với cuộc chiến ở trước mặt, và không làm sao quên được tiếng kèn khóc bạn ở trong phim.

Cuốn tiểu thuyết, ngay khi được in ra, là đã bị cắt bỏ rất nhiều. Và theo như tay điểm sách trên TLS, thì nhờ cắt bỏ nên mới hay! Chúng ta gặp trường hợp của Raymond Carver ở đây, và câu hỏi, không có tay biên tập, liệu Carver trở thành nhà văn thần sầu của thứ truyện cực ngắn? 

Normail Mailer phán về James Jones, và những người cùng thời với ông, “tài năng ở trong phòng” hiện thời:

In "Evaluations", an infamous essay written in 1959, Norman Mailer dispatched the current "talent in the room" in a sequence of pugnacious deliveries: Saul Bellow "knows words but writes in a style I find self-willed .... I cannot take him seriously"; Truman Capote "has given no evidence that he is serious about the deep resources of the novel"; J. D. Salinger was "the greatest mind ever to stay in prep school" [nhà văn lớn lao nhất của…  prep school]; James Baldwin was "too charming a writer to be major ... the best of his paragraphs are sprayed with perfume". Gore Vidal, William Styron and a dozen other contenders were left seeing stars. The essay, published in Advertisements for Myself, is remembered for its belligerence - though many of Mailer's verdicts endure - but it extended the occasional embrace as well, none more bearish than in its opening sentence: "The only one of my contemporaries who I felt had more talent than myself was James Jones". Jones was, moreover, "the one writer of my time for whom I felt any love". From Here to Eternity, the first of Jones's (by then) three novels was not only the best book about the experience of being a soldier in the Second World War, but seemed to Mailer to be "the best American novel since the war ... it has the force of few novels one could name". America had farmed a home-grown War and Peace, it seemed. Jones himself was not above marking his achievement at a high value, even before the novel appeared in print.

"I, personally, believe it will stack up with Stendhal's Waterloo or Tolstoy's Austerlitz", he advised his editor at Scribner's, Burroughs Mitchell, on submitting the final chapter - a "tour de force" - in 1949. "That was what I was aiming at, and wanted to do, and I think it does it." At the very least - not that the debutant would be satisfied with that - From Here to Eternity was a satisfactory response by a member of the younger generation to the writers who had seen action in the First World War, Hemingway foremost among them in readers' minds. "We must remember people will be reading this book a couple hundred years after I'm dead."

Bảnh hơn cả Nguyễn Du, tác giả chắc nịch, vài trăm năm sau, sau khi tớ chết rồi, thiên hạ vưỡn tìm đọc “Từ Đây Tới Vĩnh Cửu”, và nó được đặt kế bên Stendhal's Waterloo, hay Tolstoy's Austerlitz".

Ghi chú trong ngày

Lydia Davis, Some Notes on Translation and On Madame Bovary

Not long ago, I was chatting with an older friend who is a retired engineer and also something of a writer, but not of fiction. When he heard that I had just finished a translation of Madame Bovary, he said something like, “But Madame Bovary has ­already been translated. Why does there need to be another translation?” or “But Madame Bovary has been available in English for a long time, hasn’t it? Why would you want to translate it again?” Often, the idea that there can be a wide range of translations of one text doesn’t occur to people—or that a translation could be bad, very bad, and unfaithful to the original. Instead, a translation is a translation—you write the book again in English, on the basis of the French, a fairly standard procedure, and there it is, it’s been done and doesn’t have to be done again.

A new book that is causing excitement internationally will be quickly translated into many languages, like the Jonathan Littell book that won the Prix Goncourt five years ago. It was soon translated into English, and if it isn’t destined to endure as a piece of literature, it will probably never be translated into English again.

But in the case of a book that appeared more than one hundred and fifty years ago, like Madame Bovary, and that is an important landmark in the history of the novel, there is room for plenty of different English versions....

Note: Bài viết này rất thú. Nó làm bật ra điều này, một tác phẩm, nếu đúng là văn học, là cứ phải dịch đi dịch lại hoài.
Còn cái thứ ăn xổi, dịch một lần, là thôi.

Nó cảnh cáo luôn cái trò, viết bằng tiếng Mít, thí dụ, đếch ai đọc, thì vứt vô thùng rác, đừng dịch ra tiếng Anh, tiếng U, hay mang về trong nước in, kiếm độc giả, chịu nhục nhã xin Cớm VC kiểm duyệt!

GCC đọc bài này, khi mua tờ báo, tính "đi" hoài, "thua". Bận quá, tham quá, chẳng làm gì ra trò cả!

Bài viết này còn... phản biện Thầy Phúc, khi Thầy phán, dịch thuật rất cần trong thời hội nhập, toàn cầu hóa cái con mẹ gì!
Đúng là dịch thuật cần trong thời kỳ này, nhưng cái cần này đếch dính đến dịch văn, mà chỉ là do, "mỏi tay" quá, khi mũi lõ mũi tẹt nói chuyện với nhau thôi.

Thầy này cũng một dạng phê bình gia dởm, theo GCC. May mắn qua được xứ người, đi học trường người, rành tiếng người, thế là tự phong mình là phê bình gia, viết về đủ thứ tác giả, chẳng bài nào ra hồn, theo nghĩa, chẳng khui ra được 1 nét gì đặc biệt của 1 tác giả, và cứ mỗi lần Người viết phê bình, là xổ giọng bùi ngùi, cải luơng!
Người coi đó là…. văn chương, hẳn thế!
Đúng như thế, chứ hẳn thế gì nữa. Đây là do không sáng tác được – truyện ngắn, dài không, thơ lại càng không - nên viết phê bình bằng văn chương mùi mẫn, văn chương vọng cổ.
Cái kiểu chấm hết bài bằng 1 từ “Tiếc”, thí dụ, của Thầy Kuốc, là cũng y chang!

Chán!

Rõ ràng là những dòng sau đây, áp dụng cho ai mà chẳng được:

Có sự trộn lẫn của thực tại với hồi ức, của cuộc đời hằn xé với những mộng tưởng thanh xuân. Có nắng mưa, gió sóng, cùng những bụi bặm, náo động của cuộc đời. Nhưng cũng có, trong những dòng văn chân thật ấy, những khoảng thinh lặng cần thiết và ấm áp của tình người.

Bùi Vĩnh Phúc

Ngoài đời, GCC đã từng quen ông, thời viết cho Văn Học.
Chẳng có gì thù oán. Nhưng sắp đi xa rồi, viết vội cho Người, may ra, còn kịp!

(2)

Dịch thuật (văn học) trong bối cảnh toàn cầu hóa: Một số chiến lược diễn dịch & những hệ hình mới

Đọc cái tít, là rét rùi!

Dịch, là sáng tạo. Mày mê thằng nào, mày dịch thằng đó, là mày trở thành nhà văn, Alain dạy đệ tử [Maurois].
Thầy Phúc này, ngoài đời, có bao giờ dịch đâu, mỗi lần phán về dịch, là lôi mấy cuốn sách Thầy học, khi còn ngồi trường người ra trộ.

A new book that is causing excitement internationally will be quickly translated into many languages, like the Jonathan Littell book that won the Prix Goncourt five years ago. It was soon translated into English, and if it isn’t destined to endure as a piece of literature, it will probably never be translated into English again.

But in the case of a book that appeared more than one hundred and fifty years ago, like Madame Bovary, and that is an important landmark in the history of the novel, there is room for plenty of different English versions....

Một cuốn sách mới ra lò, gây chấn động trên toàn thế giới, về 1 đề tài vẫn còn đang làm nhức nhối luơng tâm nhân loại, thí dụ, như cuốn ăn giải Goncourt của Littell, thì bèn được dịch qua tiếng Anh liền, nhưng nếu nó đếch trụ lại được, cùng với thời gian, là sau đó tự nó chui vô thùng rác văn học lẫn lịch sử.
Nhưng 1 cuốn như “Bà Bô”, thì càng nhiều bản dịch tiếng Anh càng tốt. Thời nào cũng cần 1 ấn bản mới.
“Những Linh Hồn Chết” của Gogol, phải qua bao ấn bản “dởm”, mới có được ấn bản tiếng Anh “đơ đỡ, đường được”.
“Bác sĩ Zhivago” cũng mới được dịch lại.
“Toàn cầu hoá” mắc mớ gì đến chúng?

SO EARLY IN THE MORNING

It pains me to see an old woman fret over
A few small coins outside a grocery store-
How swiftly I forget her as my own grief
Finds me again-a friend at deaths door
And the memory of the night we spent together.

I had so much love in my heart afterward,
I could have run into the street naked,
Confident anyone I met would understand
My madness and my need to tell them
About life being both cruel and beautiful,

But I did not-despite the overwhelming evidence:
A crow bent over a dead squirrel in the road,
The lilac bushes flowering in some yard,
And the sight of a dog free from his chain
Searching through a neighbor's trash can.

Tôi cảm thấy đau khi nhìn một cụ già
Loay hoay với mấy đồng bạc ở bên ngoài tiệm chạp phô
- Mau lẹ làm sao tôi quên nàng như nỗi đau buồn riêng của tôi
lại tìm thấy tôi - một người bạn ở cửa cái chết
Và hồi ức đêm chúng tôi qua bên nhau.

Trong tim tôi tràn đầy tình yêu sau đó.
Tôi có thể trần truồng chạy ngoài phố
Yên trí mọi người sẽ hiểu
Sự khùng điên của tôi, và sự cần thiết, cũng của tôi
Để nói cho họ về đời sống
Vừa độc ác vừa đẹp ơi là đẹp.

Nhưng tôi đã không - mặc dù chứng cớ thì hiển nhiên, quá hiển nhiên:
Một con quạ cúi xuống một con sóc chết trên mặt đường,
Hoa lilac nở rộ trong một khu vuờn gần đó
Và cái nhìn, một con chó thoát khỏi sợi dây xích
Xục xạo một cái lon trong sọt rác nhà hàng xóm

Số mới này, đọc sơ qua, trên đường về nhà, thấy có hai bài thú. Phỏng vấn nhà văn, Tẩy Emmanuel Carrière. “Lần đầu tiên trong đời, tôi viết nhật ký bằng Nga. Thứ tiếng tôi đếch nói được. Lạ làm sao, nó lại có vẻ riêng tư, intimate, như thể tôi có thể viết những điều mà tôi không thể, [nếu] viết bằng tiếng Tẩy.
Ui choa [choa nhe], nhớ cái hồi ở Trại Tị Nạn Thái Lan, GCC viết nhật ký, bằng tiếng Tẩy! Viết đơn xin thanh lọc, xin đi định cư, “ngụy tạo” hồ sơ thanh lọc, gửi UNHCR, cho những người đã bị đánh rớt… bằng tiếng Anh!

Bài “Against Heine” của Karl Kraus, cũng tuyệt. Trong có câu, trích Heine:
Tôi càng rành về người bao nhiêu, càng yêu chó bấy nhiêu!
[The more I get to know people, the more I like dogs]

Tuyệt cú!

Hà, hà!

Note: Trên TV đã giới thiệu, Emmanuel Carrère, với cuốn Limonov của ông. Ông viết “không giả tưởng”, non-fictions, hay, cái mà ông phịa ra: tiểu thuyết không giả tưởng, non-fiction novels.

Note: Mua cuốn này vì nhớ tới bạn quí. Đọc nội dung cuốn truyện, thì có vẻ cùng 1 dòng với của NXH, và của NMG:
Không chỉ về Kẻ Vô Tích Sự, Người Đi Trên Mây, Kẻ Tà Đạo, không chỉ về Xứ Nam Kít, VNCH, mà còn là câu chuyện về cả lũ chúng ta, trước 1975....

Limonov là 1 nhân vật có thực ở ngoài đời, và 1 trong 10 tiếng nói lớn của văn chương ngoại ở Pháp.
Tếu thế!

[Olfaction]

From 112 Gripes About the French, a 1945 handbook for American soldiers in occupied France, edited and republished this month by the Bodleian Library.

"Why isn't there decent plumbing in French houses? The toilet facilities are disgusting!"
    They are. What should the French do about it? It takes money to have decent plumbing. That's why so many people in France don't have it. That's why so many people in our own United States don't have decent plumbing, either. The Germans have much better plumbing than the French-the Germans could afford it. Most French buildings are very old: it's harder to install plumbing in an old house than in a new one.

"French cities are filthy."
    The French haven't had paint for a long time. In some cities and districts, the acute shortage of gasoline prevents refuse trucks from making daily rounds. French cities and houses are a great deal older than ours; old cities and houses smell more than new ones.

"The French are unsanitary."
    The French have a lower living standard than we in the United States. So do the Poles, the Russians, the Greeks, the Yugoslavs, the Chinese, the Mexicans, the Hindus, the Turks, and most of the other peoples of the world. Sanitary standards rise as the standard of living rises. It is not cheap to install modern plumbing.

"The French don't bathe."
    The French don't bathe often enough. They can't. They have had no soap worthy of the name since 1940. The Germans took the soap, for four years. That's a long time.

"You ride on the subway and the smell almost knocks you out. Garlic, sweat-and perfume!"
    You smell garlic because the French, who are superb cooks, use more of it than we do. You smell sweat because the French must use a very poor ersatz soap-and don't get enough of that. You smell perfume because French women would rather smell of perfume than of an un-washedness which they dislike as much as you do. Incidentally, the Chinese will confess to you, if you're a friend, that the scent of white people, no matter how well scrubbed they are, is unpleasant to the Chinese.

"The French villages are pigsties. They pile their manure right in front of the houses."
    Some French villages are pigsties. Others are not. The malodorous custom of piling manure in front of houses is practiced in many villages throughout Europe, including many villages in south and central Germany.

"I'd like the French a lot better if they were cleaner."
    That's perfectly understandable.

Ui chao, đọc khúc trên - một cái cẩm nang dành cho GI, khi tới Paris, những ngày đầu giải phóng - thì bèn nhớ ngay đến lần về lại xứ Bắc Kít, và nỗi sợ mỗi lần phải đi cầu!
Ở Hà Nội, thì không sao. Nhà ông cậu, Cậu Toàn, Phố Cổ, nhưng có nhà cầu đàng hoàng. Chỉ đến khi thuê 1 cái xe, đưa mấy gia đình bà con về làng cũ, mới thấm đòn “nhà cầu”. Bà vợ ông cậu, Mợ Toàn, cho biết, chẳng bao giờ bà trở lại làng cả, chỉ vì nỗi sợ nhà cầu!
Cold War Kids, Những đứa trẻ của Cuộc Chiến Lạnh, trong số báo trên, đọc cũng thấm lắm.

Giai thoại kể là, khi Bộ Đội Cụ Hồ vô Xề Gòn, thấy cái bồn cầu, bèn thả cá “cảnh” xuống, cho chúng tung tăng!

Dám thiệt lắm a.

Chuyện này thì thiệt.

Sủng, Nguyễn Quốc Sủng, 1 trong Thất Hiền - bẩy thằng bạn thân hồi đi học của GCC, đảng truởng là Chất, ông em nhà thơ TTT - lần đầu được bà cụ Tín - Trần Trung Tín, cũng trong Thất Hiền - mời tới nhà ăn cơm.

Về, anh kể lại cho GCC nghe. Tao vô nhà cầu, thấy cái bàn cầu, không biết làm sao ị, bèn ngồi lên thành bàn cầu, như tụi mình vẫn ngồi chồm hỗm…

Khó ị quá Gấu ạ!

Một anh bạn, Bắc Kít, GCC quen ở xứ người, kể, quê anh, mỗi lần đi cầu, không cần Kiss Me cái con mẹ gì, kê đít vô 1 thanh nứa, hay tre, và cứ thế chịn đi chịn lại. Nghe 1 phát, là GCC nhớ ngay đến ông chú, trong cái mẩu “Tên Của Cuộc Chiến”. Lần đầu gặp ông, khi vô Xề Gồn, 1954, theo bà chị họ, Chị Giậu, vợ nhà văn Nguyễn Hoạt tới trình diện, ông kể cái thú ỉa đồng Thanh Trì, thời gian từ Phú Hữu ra học ông giáo làng: Chịn đít lên cỏ đồng, xanh rờn, mát rười rượi!

Thứ nhất ỉa đồng,
Thứ nhì quận công
là vậy!

Tên Của Cuộc Chiến

Hồi đó ở với bà chị họ, nơi ngoại ô Bạch Mai. Một bữa có một ông chú, từ Sài-gòn ghé. Gọi là chú, vì ngày trước học chung với ông già. Chú Th. quê Phú Hữu, một làng nằm trên sườn một ngọn đồi, dưới chân núi Tản. Ngày nhỏ theo bà già từ Thanh Trì, ven sông Hồng, vượt hết cánh đồng Sơn, đứng từ dưới nhìn lên, những căn nhà lẩn sau đám cây trên đồi. Bà già chỉ: nhà bà Hàn kia kìa. Gái Thanh Trì thường làm dâu Phú Hữu. Cậu bé có mấy bà cô ở trên đồi. Trai Phú Hữu thường ra Thanh Trì làm học trò ông giáo Dực. Ông già và chú Th. học chung lớp. Chú thi rớt, bị bố la, bỏ xứ Bắc, nhẩy tầu đi một lèo tới Sài-gòn làm giầu. Ông già thi vô sư phạm, ra làm hiệu trưởng trường tiểu học, mỗi nhiệm sở đẻ một đứa con làm dấu. Đứa Hải Dương, đứa Lục Yên Châu... Nhiệm sở chót Việt Trì (Vĩnh Yên), năm 1945, rồi "thôi" luôn. 

    Lần đó chú Th. ghé chơi trên đường về quê, mang làm quà cho mấy trái xoài, và dẫn thằng cháu đi mua cho một đôi giầy, vô tình cho nó một thú vui: đánh thật bóng, rồi thử xem bụi hè phố Hà-nội mất mấy ngày mới làm mờ. 

Lần gặp lại, là ở Sài-gòn. Ông hỏi: "Nước nhà độc lập rồi, còn 'dzô' đây làm gì?" Ông hình như lấy làm tiếc cho thằng con người bạn học. Cộng sản "nòi", bố bị đảng phái thủ tiêu. Lý lịch "tốt" như thế, bỏ đi thật uổng! Chửi một hồi thấy tội, ông nhắc lại một vài kỷ niệm, hồi học chung với ông già. Giầu có như vậy, ông vẫn nhớ, và cười cười, mày chắc cũng đã hưởng qua nhiều lần, cái thú ngồi giữa đồng làng, làm một trong tứ khoái, rồi "chịn" lên mặt cỏ tươi. Làng Thanh Trì của tôi, chú chỉ nhớ có vậy. Thú thật! Làng Thừa Lệnh, quê Chu Tử, kế ngay bên Phú Hữu. Hai người hình như quen nhau, từ hồi còn nhỏ. Cô bé con chú Th. là "mặc khải" miền nam, Sài-gòn của tôi. Dây mơ rễ má với Hà-nội, là vậy. 

"Nới" rộng ra, nó liên can đến cả một miền đất.

Nhiều người bắc chắc còn nhớ cái váy nâu, cái quần thâm. Vải may xong, nhúng nâu, nhúng bùn, phơi nắng, cho tới khi cứng như mo cau, mới được xỏ vào người. Lần bà chị đưa đứa em tới "trình diện" ông chú, người đàn bà miền nam xuất hiện trước thằng nhỏ Bắc-kỳ, là hình ảnh một cô bé trong bộ bà ba đen, mỏng, mượt, mát, như... làn da thứ nhì của con người.
*

Note: Cuốn của Fitz, là về ghiền rượu. Trong có cái truyện The Crack-Up. Bìa sau là câu trứ danh của Fitz mà TV đã từng chôm: Đầu tiên, bạn chơi 1 ly, sau đó 1 ly uống 1 ly ,và sau cùng ly uống bạn: First you take a drink, then the drink takes a drink, then the drink takes you.

Geoff Dyer, Gấu biết đến tên ông, khi đọc lời giới thiệu, bìa sau bản tiếng Anh Nỗi Buồn Chiến Tranh của Bảo Ninh.
Nhưng mua cuốn này là vì quá cần. Bạn coi cái hình bìa, và đọc cái tít, là đã đoán ra được.
Vả chăng, đọc loáng thoáng, đúng cái đoạn ông ca Camus thấu trời:
G. Dyer đã từng hành hương, đến thánh địa Tipasa - vì đọc Camus viết về “tình yêu lớn dành cho thiên nhiên và biển cả” ở Tipasa - để đọc những từ sau đây, mà bạn bè của Camus khắc lên một phiến đá nâu, để tưởng niệm Camus, sau khi ông mất:

JE COMPRENDS ICI CE QU’ON APPELLE GLOIRE LE DROIT D'AIMER SANS MESURE ALBERT CAMUS
Ở đây tôi hiểu ra điều mà người ta gọi là vinh quang, quyền yêu không điều kiện. Albert Camus

GEOFF DYER

Out of Sheer Rage

In the shadow of D.H. Lawrence

Introduction by
Maggie O'Farrell

CANONGATE
Edinburgh• London• New York• Melbourne

'Looking back it seems, on the one hand, hard to believe that I could have wasted so much time, could have exhausted myself so utterly, wondering when I was going to begin my study of D.H. Lawrence; on the other, it seems equally hard to believe that I ever started it, for the prospect of embarking on this study of Lawrence accelerated and intensified the psychological disarray it was meant to delay and alleviate. '

In his own eccentric style, Dyer expresses the fears, hopes and obstructions we all experience when settling down to work. Out of Sheer Rage is a comic masterpiece and one of Dyer's best-loved books.

Trong cái bóng của [sư phụ] D.H. Lawrence.
Đếch có nhà văn Mít dám viết như thế, ở ngay trang đầu cuốn sách của mình!
Do đó, đếch có nhà văn Mít!
Hà, hà!

Ăn cắp thì nhiều!
Tu luyện đến thành “Á Thánh” mà vưỡn ăn cắp!

Out of Sheer Rage, Chỉ từ giận dữ đến điên, đến khùng mà ra. Đây là 1 cuốn sách vinh danh, và than thở về sự trần trừ, trì hoãn, như Maggie O’Farrell, trong lời giới thiệu viết. Trần trừ, trì hoãn... viết! Dyer trích dẫn D.H. Lawrence, làm đề từ cho cuốn sách của mình: “Out of sheer rage I've begun my book on Thomas Hardy". Từ giận dữ điên khùng tôi bắt đầu cuốn sách về Thomas Hardy.  
Trong cái bóng của D.H. Lawrence. Tuy nhiên, rất nhiều nhà văn khác được Dyer nhắc tới. Camus, Kundera...  và tất cả thì đều xoáy về, chỉ 1 điều, tiểu thuyết là cái gì, và làm sao viết nó!

LÊ QUÔC QUÂN (VIETNAM, 42 ANS) L’AVOCAT DES DROITS DE L'HOMME

Depuis décembre 2012, l'avocat et blogueur croupit avec une douzaine de détenus dans une cellule de la prison numéro1 de Hanoi, officiellement accusé d'«évasion fiscale ». Il a été arrêté neuf jours après la publication par la BBC d'un article dans lequel il proposait d'amender la Constitution - notamment l'article 4, qui fait du Parti communiste le centre de la vie nationale. Ce qui livre la véritable raison de son arrestation et de son maintien en détention au-delà des quatre mois théoriquement requis pour l'instruction. Fondateur d'un cabinet d'avocats spécialisé dans la défense des droits de l'homme, Lê Quôc Quân, qui n'a plus le droit d'exercer son métier depuis six ans, a déjà été arrêté en 2007, au retour d'un séjour aux Etats-Unis. Libéré trois mois plus tard, en raison des protestations au Vietnam et à l'étranger, il a repris son activite de blogueur, réclamant le pluralisme politique, le respect des droits de l'homme et de la liberté religieuse. Sans cesser d'être surveillé. Avec un rappel à l'ordre sous forme de passage à tabac. Dans un pays qui vient de renforcer son arsenal répressif contre l'usage politique des réseaux sociaux, Lê Quôc Quân est l'un des 35 blogueurs emprisonnés et des 7 avocats interdits de plaidoirie. Originellement fixé au 9 juillet, son procès a été reporté à une date indeterminée. Désormais connu dans le monde entier, Lê Quôc Quân est menacé d'une peine de trois à sept ans de prison. R. B.

Từ Tháng Chạp 2012, luật sư kiêm "bốc g[x]ơ", cùng hơn chục người khác, bị nhét vô 1 xà lim ở nhà tù số 1 ở  Hà Nội. Cái mũ chính thức VC nhét vô đầu ông, "trốn thuế". Ông bị bắt, 9 ngày sau khi cho công bố trên BBC một bài viết trong đó ông đề nghị VC huỷ bỏ hiến pháp, nếu chưa được, thì ngay lập tức, thiến mẹ điều số 4, trong đó ban cho Đảng VC cái quyền là rốn của vũ trụ Mít. Đó là lý do thực sự của vụ bắt giữ ông, và ông bị giam giữ quá 4 tháng, thời gian tối đa bị giam giữ để điều tra!
Là luật sư, chủ văn phòng một cửa tiệm chuyên cãi cho quyền con người, ông mất mẹ quyền này, đã sáu năm, và bị bắt vào năm 2007, sau khi đi giang hồ vặt ở Mẽo về. Được thả, ba tháng sau đó, do áp lực từ những phản đối ở trong nước cũng như ở hải ngoại, ông gia nhập hàng ngũ blốc-gơ, đòi đa nguyên chính trị, tôn trọng quyền con người, từng cá nhân con người, tự do tôn giáo. Thường trực được Đảng theo dõi, lấy lý do bảo đảm an ninh trật tự cho đất nước, tránh hỗn loạn, diễn biến hòa bình. Trong 1 đất nước vừa mới tăng cường thêm bộ máy kìm kẹp bằng sắc luật cấm sử dụng mạng lưới thông tin vào mục đích chính trị, Lê Quốc Quân  là 1 trong số 35 blốc-gơ bị bắt giữ, và 7 luật sư bị cấm hành nghề thầy cãi. Vụ án của ông, được ấn định ngay ra tòa ngày 9 Tháng Chín, nay bị hoãn, không biết đến ngày nào. Được biết đến trên toàn thế giới, Lê Quốc Quân đang đối mặt với 1 bản án VC, từ 3 đến 7 năm tù.

Xâm Lăng Prague

Si tu lis les premières pages du Manifeste communiste, c'est le plus fameux éloge du capitalisme qu'on ait jamais vu.
Nếu bạn đọc những trang đầu tiên của Tuyên ngôn CS, thì đó là những trang vinh danh hiển hách nhất chủ nghĩa tư bản mà người ta đã từng đọc.
Hannah Arendt

Cái cú 30 Tháng Tư 1975, ngay VC thổi nào là những đỉnh cao thời đại, bước ngoặt lịch sử…. gì gì đi nữa, cũng chưa xứng với nó!

Dân Mít, Bắc Kít, đúng hơn, được ông Trời cho phép có mặt ở trên cõi đời này, là để có giấc mơ này, và làm sao thực hiện nó.
Chỉ đến khi thực hiện được nó, thì mới hỡi ơi, vì đúng lúc đó, mất nó!

“Nó” liên quan đến cái cực tốt, và cái cực xấu của cái gọi là Bắc Kít.
Cái cực tốt của Bắc Kít tạo ra hình ảnh Thiên Sứ của Sến Cô Nương. Nhờ nó có giống dân Bắc Kít, ở kế ngay tên Đại Hán[g] Gian Ác mà vẫn trường tồn!
Cái cực xấu, là Cái Ác Bắc Kít, tạo ra Lò Cải Tạo!
Tạo ra…  Anus Mundi, mang cái thúi Bắc Kít đi reo rắc cùng khắp thế giới, biến cả thế giới thành bãi đánh hàng, khiến cả thế giới khiếp sợ gọi là họa Hoàng Quỉ.
Và sau cùng hủy diệt giống Mít!

Làm gì có cách mạng Ả Rập

Nhà thơ Syrie, Adonis, chụp tại tư gia ở Paris, 2004

… Người ta hay ví một tác-phẩm-được-đọc với dòng sông của Heraclites, nơi không ai có thể tắm hai lần là vì vậy.”

Ts Nguyễn Ngọc Tuấn (Nguyễn Hưng Quốc) (1)

Cái này, vớ được trên Blog Bà Tám.

Thú thực, Gấu chưa từng thấy ai ví một "tác phẩm được đọc" với dòng sông Heraclites, nơi không thể tắm hai lần!
Nhưng mà người ta nói, 1 tác phẩm, nếu nó hay, là chịu được sự đọc lại. Một tác phẩm, là tác phẩm, khi được đọc lại.
Cái “đọc lại”, đếch giống cái "tắm hai lần trong 1 dòng sông”, mà là nó biến tác phẩm thành... cổ điển, nghĩa là, tác phẩm đó có chỗ của nó ở trong dòng sông… văn chương!
Bởi thế, 1 tay điểm sách, khen 1 cuốn sách "vừa mới ra lò", một tác phẩm "cổ điển", là bạn phải đi kếm nó đọc liền tù tì!

Đúng là phán loạn cào cào!

SLEEPING WITH THE ENEMY

Ghi chú trong ngày

NA9 phán về nhạc Mít ca sĩ Mít

Thật ra, giọng Đàm Vĩnh Hưng nửa Nam nửa Bắc, cách thức hát cũng không có và lối hát cũng vậy. Hồi xưa, Đàm Vĩnh Hưng mà đi hát thì chỉ xứng là ca sỹ loại C hát lót chứ không được vào hạng ca sỹ chính của phòng trà đâu! 

Những nhận xét của NA9, theo GCC, không chỉ nằm gọn trong âm nhạc. Gấu Cái cũng đã từng chê văn của Gấu, nửa đực nửa cái - đây mới đúng là giọng hát của "Mrs. Đàm", NA9 không nói thẳng ra - [nửa Nam Kít nửa Bắc Kít]. Khi Gấu về lại xứ Bắc Kít, bị một bướm chửi, giọng của mi là của 1 tên Nam Kít bắt chước giọng Bắc Kít.

Lúc đầu GCC buồn và bực, sau lại mừng quá.

Fuentès chẳng đã từng mong, xứ Mễ của ông mất mẹ gốc Mễ mà chỉ còn giống dân lai đủ thứ giống.

Cái này thì quá phạm vi bài viết của NA9, và lạc qua 1 vấn đề khác.  

Lại nói về lúc đầu buồn bực, sau lại vui.

Brodsky cũng gặp 1 cas giống của Gấu. Trong 1 lần trò chuyện với Volkov, nghe ông này báo cáo, tụi VC Liên Xô nằm vùng ở hải ngoại chửi ông, sử dụng ngôn ngữ Nga làm bàn đạp, để bước lên đài danh vọng, giật Nobel…  mặt Brodsky đỏ bừng, tính xổ nho, nhưng bất chợt ông sướng điên lên, phán, tuyệt quá, có thằng nào như thằng Brodsky này, làm được điều vĩ đại như thế, với tiếng mẹ đẻ của nó! (1)

Hà, hà!

Và đây là tham vọng của 1 nhà văn Mít: Làm sao viết, mà đếch ai nhận ra mi là thằng Quảng Nôm, hay em Huệ, hay là một Cô Tư Cà Mâu!
Nhưng giả có 1 tên như thế, bản thân nó, cũng đâu có sướng gì. Bởi là vì chính cái tiếng nói riêng của nó, mới là cái mà người ta gọi là thiên tài của nơi chốn!

Hồi xưa, có những giọng ca còn để tiếng đến bây giờ như Lệ Thu, Thanh Thúy, Thái Thanh… nhưng bây giờ những ca sỹ hát giọng tốt đếm trên đầu ngón tay, đã vậy lại bị vướng vào kỹ thuật thanh nhạc.

Tôi nói có lẽ sẽ đụng chạm đến những người học thanh nhạc. Người ca sỹ học thanh nhạc hát phải phát âm cho tròn chữ, và cố gắng đưa giọng mình cho tròn trịa, giọng ngân cao vút… nhưng quá mải lo kỹ thuật nên hát không có cảm xúc!

Thanh Lam hát Cô đơn còn thua ca sỹ nghiệp dư 

Bài trả lời phỏng vấn của nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 đặt ra nhiều vấn đề, kinh nghiệm đúc kết của 1 đời làm nhạc sĩ, chớ coi thường. Trong đó, có cái lòng hoài vọng về một quá khứ vàng son, khi giá trị con người, từng con người, từng giọng nói, giọng hát được trân trọng… Những điều ông phán về thanh nhạc cũng thật là tuyệt, và nó làm chúng ta nhớ đến phim My Fair Lady, trong có 1 em nói tiếng Mít đặc giọng Quảng Trị, được 1 ông giáo sư thạc sĩ ngôn ngữ Mít mang về nhà, cố sửa cho đúng giọng Hà Lội, em bực quá, bỏ đi, lúc đó, ông thầy mới nhớ, không chỉ em, mà còn giọng nói sai bét nhè tiếng Mít của em, bèn lôi mấy cái dĩa cũ ra để mà nghe đi nghe lại....

Gấu cũng đã từng gặp một em Quảng Trị như thế, và xém mất mạng vì giọng của em!

Hà, hà!

Phản ứng của Madame Đàm thì cũng đúng thôi.
Làm gì mà Madame Đàm không nhận ra, NA9 chửi, mi chỉ là 1 thằng lại cái!

(1)

Once I told Brodsky about a malicious comment from some Russian émigré journal, which accused him of "climbing to the heights of fame over the steps of the Russian language." Brodsky, who tended to take criticism hard, paled immediately; the blood drained from his face, he seemed about to break into a wolfish snarl, when suddenly he laughed out loud and said: "Lord! What could be better, right?"

Hơi hướm đàn bà

Em ở đâu, ở đâu
Thèm chút mồ hôi trên ngấn cổ (1)

GCC biết đến John Fowles, qua NTV, những ngày mới tới Canada, qua một cuốn của ông, Gấu phải vô thư viện mượn đọc, đúng hơn, qua  chỉ một câu phán của ông, trong đó.

Khi kiếm thấy rồi, thì phải thở hắt ra 1 phát thật dài, vì đáng công tìm đọc quá.

Cái câu ấy, nó "hơi hướm" với bài viết của Đặng Đình Tuý, về mùi đờn bà, đúng hơn, mùi mồ hôi của họ.

John Fowles, trong The Aristos: A Self-Portrait in Ideas, Poems... nhân mùa World Cup 1966, đã đưa ra nhận xét:

"Bóng đá gồm 22 cây gậy [của tên ăn mày, như các cụ thường nói], đuổi theo một cái âm hộ; cái chày của môn chơi golf là một dương vật cán bằng thép; vua và hoàng hậu trong môn cờ là Laius và Jocasta, mọi chiến thắng đều là một dạng, hoặc bài tiết hoặc xuất tinh."

Trước Cuộc Truy Hoan

Mọi chiến thắng đều là một dạng, hoặc bài tiết hoặc xuất tinh!

Tuyệt cú mèo!

Viết như thế, chứ đâu có dơ dáy, như "cái gì gì" sáng ngủ dậy, thấy thằng nhỏ dựng đứng!

Bài viết này, đã từng được Sến Cô Nương cho đăng trên Chợ Cá nhân một mùa bóng đá. Người biên tập, hay người "hiệu đính" của Chợ Cá, chắc là nghi Gấu dốt, viết sai tên của Fowles, thế là bèn sửa thành….  Fowler:

31.5.2002

Nguyễn Quốc Trụ

Lễ hội cuối thế kỷ

Bóng đá, môn chơi của sức mạnh “thuộc về đàn ông”, nhưng đàn ông tới cỡ nào, có lẽ chỉ mấy ông tiểu thuyết gia, tức chuyên viên về một “hình thức sung mãn nam tính” (G. Lukacs), mới tưởng tượng nổi.

John Fowler, trong bài viết The Aristos: A Self-Portrait in Ideas, Poems... nhân mùa World Cup 1966, đã đưa ra nhận xét: “Bóng đá gồm 22 cây gậy [của tên ăn mày, như các cụ thường nói], đuổi theo một cái âm hộ; cái chày của môn chơi golf là một dương vật cán bằng thép; vua và hoàng hậu trong môn cờ là Laius và Jocasta, mọi chiến thắng đều là một dạng, hoặc bài tiết hoặc xuất tinh.”. Có thể nói, văn chương nghệ thuật Tây phương bắt đầu, bằng cuộc tranh giành một nàng Hélène de Troie.

[Laius là phụ vương, Jocasta là mẫu hậu mà Oedipus, bị lời nguyền của con nhân sư, phải giết chết cha và lấy mẹ làm vợ. Jocasta sau treo cổ tự tử, Oedipus tự chọc mắt, làm người mù chống gậy đi lang thang giữa sa mạc]

Ở giữa (thí dụ như: giữa hai nền văn hóa, hai miền đất, hai nơi chốn: trong và ngoài...) có nghĩa là chẳng ở đâu. Ðối với bóng đá, người ta càng không thể ở giữa. Khi cuộc chơi bắt đầu, lập tức chúng ta chọn bên, chọn người, giữa 11/11, và 1/11, để có được cây gậy số một. Ông vua Cúp thế giới kết thúc thiên kỷ, mở đầu thiên kỷ thứ ba của nhân loại, vị thần trên sân cỏ Stade de France - sân vận động của thiên kỷ thứ ba - phải chăng sẽ là Ronaldo, 21 tuổi, thuộc đội bóng Brazil, như anh xuất hiện trong dáng dấp của một vị thần La mã, trên bìa một số báo Paris Match?

Chào mừng bạn tới trái tim hành tinh “planète foot”: Stade de France, chiếc đĩa bay khổng lồ trên nền trời Plaine-Saint-Denis, là niềm tự hào của kỹ thuật, với 6 ấn bản khác nhau: là sân cỏ 80 ngàn chỗ ngồi, hoặc sân vận động thể dục điền kinh (75 ngàn), thính đường nhạc hòa tấu (75 ngàn), vận động trường thể thao, như đua xe super-motorcross (30 ngàn), sân khấu cổ điển ( théâtre antique): 18 ngàn chỗ. Với cái bụng lớn gấp rưỡi chiều cao Khải Hoàn Môn, nó có thể chứa thoải mái tháp Eiffel trong lòng đĩa. Mái hình ellipse, là một siêu phẩm kiến trúc, diện tích 60 ngàn mét vuông, nặng 9100 tấn thép, kể thêm phụ tùng 17 ngàn tấn, lơ lửng cách mặt đất 42 mét, hoàn thành trong chưa đầy 9 tháng! Trên ngọn 18 cây cột của nó là những thiết bị khí tượng thật tinh nhậy. Nhà hàng toàn cảnh (panoramique) gồm hai từng, chứa 300 bàn ăn. Thực đơn thứ nhất: 180 francs. Với rất nhiều lối ra, 80 ngàn khán giả giải tán trong vòng chưa đầy 15 phút. Riêng thảm cỏ 900 mét vuông, trị giá chiếm 10 triệu francs trong tổng số 2, 6 tỉ trị giá kỳ quan của thế kỷ.

Chỉ mới cách đây vài năm, một trong những ngôi sao chiếu sáng những ngày cuối cùng của thế kỷ, soi đường cho nhân loại bước vào thiên kỷ tới, Ronaldo Luis Nazario de Liam còn sống với cha mẹ trong một khu xập xệ ở Rio. Học dở, anh kiếm sống bằng cách bán trái cây chui. Như mọi chuyện thần tiên về bóng đá, trong khi chơi với bạn bè cùng trang lứa trên đường phố, anh đã lọt mắt một chuyên viên săn lùng tài năng. Ronaldo vẫn còn nhớ, anh đã khóc ròng, khi đội banh Pháp của Platini loại Brazil khỏi Cúp Thế Giới 1986. Tất cả mọi người đều khóc, bữa đó, ở Brazil, anh kể lại. Ðó là một trong những Cúp Bóng Ðá đẹp nhất trong lịch sử bóng đá. Nhưng Trời ơi! Sao nó buồn đến như vậy!

Francis Huster, trong lá thư ngỏ gửi cho Fernand Sastre và Michel Platini, viết, đại khái: Hãy cứ coi đây là nụ cười thiên lương (bonté), của thế kỷ 20, vào những giờ phút hấp hối của nó. Hãy cứ coi đây như là một lễ hội. Như tất cả đều được quên lãng. Như hai cuốn phim vĩ đại nhất Cuốn Theo Chiều Gió, Titanic đã từng làm người ta (tạm) quên đi những thiên tai, nhân tai của thế kỷ: một phim cháy sáng trong nỗi đau đớn, những trò độc ác của cuộc nội chiến Nam Bắc, bắt nguồn từ kỳ thị chủng tộc, vốn chẳng tàn lụi đi mà cứ được nhân lên mãi. Một biến mất vào lòng đại dương, như một biểu tượng cho sự tan biến của chủ nghĩa CS, bách chiến bách thắng như một con tầu không thể nào chìm... Trên sân cỏ, cũng như trong cuộc sống, không phải cứ giỏi giang là hơn hết. Nhưng đôi khi, như trong cuộc sống, kẻ nào năng động, tích cực, kẻ ấy thắng. Xin cám ơn cả hai vị, Fernand Sastre và Michel Platini về điều các vị đã toan tính, trông mong, kỳ vọng: lại đem đến cho toàn thế giới phẩm giá của nó. Hãy tái chinh phục tâm hồn trẻ thơ. Hãy quên đi sự khinh khi, và hãy chìa tay ra, hỡi những Croatia và Nam Tư, Hoa-kỳ và Iran... 

Bài viết trên đây, được viết trước khi Pháp đoạt Cúp Vô Ðịch. Fowler đưa ra những nhận xét trên trước khi có những đội nữ chuyên nghiệp.

Mới đây, Mario Vargas LLosa, nhà văn Peru, trong bài viết World Cup, Spain 1982 (xem Making Waves, Penguin Books), ông có nhắc tới nhà văn người Pháp Albert Camus. Camus viết, những bài học đạo hạnh đẹp nhất mà ông học được, không phải ở trong những căn phòng đại học, mà chính là trên sân cỏ.

Mở ra bằng một nhận định như thế, bài viết tuy nhiên lại có cái nhan đề “Trước cuộc truy hoan” (Before the orgy) thật đúng ý Fowler, nhà văn gốc Hồng Mao, nơi phát sinh ra môn bóng đá. Trong bài viết, tác giả cũng đưa ra một vài ẩn dụ rất ư là bực mình, và cũng thật đáng quan ngại, về bóng đá, mà ông bảo là, của một người bạn của ông: Khung thành là một cái âm hộ qua đó, một cầu thủ, một đội banh, một sân đất, một xứ sở, cả nhân loại, “bất thình lình xả hết sinh lực tạo giống của ‘chúng mình’ ra”. Mọi xứ sở đều chơi bóng đá theo đúng cái kiểu mà họ làm tình. Những mánh lới, kỹ thuật này nọ của những cầu thủ, nơi sân banh, đâu có khác chi một sự chuyển dịch (translation) vào trong môn chơi bóng đá, những trò yêu đương quái dị, khác thường, khác các giống dân khác, và những tập tục ân ái từ thuở “Hùng Vương lập nước”, (thì cứ thí dụ vậy), lưu truyền lại. Ông đưa ra thí dụ: Những cầu thủ Brazil mân mê trái banh thay vì đá nó. Anh ta không muốn rời nó ra, và thay vì đá trái banh vào khung thành, anh ta lao cả người vô theo! Ngược hẳn với cầu thủ người Nga, buồn bã, u sầu, và hung bạo, hứa hẹn những pha bộc phát không thể nào tiên đoán được và cũng thật là đầy chất tranh luận! Mối liên hệ giữa anh ta và trái banh làm chúng ta liên tưởng tới những anh chàng yêu đương dòng Slav với những cô bạn gái của họ: đầy thơ ca và nước mắt, và tận cùng bằng những pha bắn súng.

Và để kết luận ông trở lại với Camus: “Khi tôi chào từ biệt ông bạn Andrés, cuối cùng tôi hiểu ra tại sao Camus lại nói như vậy, về sân bóng đá, và tôi quá nôn nao vẽ ra ở trong đầu mình những cuộc truy hoan khác thường đang chờ đợi chúng ta, ở Cúp Thế Giới...”

NQT @ talawas

STEPHEN J. MORRIS

Lien-Hang T. Nguyen

HANOI'S WAR

An international history of the war for peace in Vietnam
444pp. University of North Carolina Press. £31.50
(US $34.95).

TLS August 16 & 23 2013 đọc Hanoi's War.
TV sẽ giới thiệu sau.

Ít khi tui ngồi đọc một cuốn sách từ đầu đến cuối một cách mê say, vậy mà mấy ngày nay tui vô Google tìm đọc cuốn “Bên Thắng Cuộc” rồi đọc miệt mài từ trang này sang trang khác, bà nhà tui thắc mắc cứ tưởng là tui mê đọc truyện chưởng hay truyện bậy bạ…
Đến lúc tui nói với bà nhà tui là đang đọc “Bên Thắng Cuộc” thì bả cũng đòi xem ké, thế là cả hai vợ chồng đều mê một cuốn sách… Đọc ngấu nghiến như sợ chữ nghĩa bỏ mình chạy mất vậy.
Phải nói cảm nghĩ đầu tiên của tui về cuốn sách ấy là “tuyệt vời”, ngòi bút của tác giả Huy Đức sắc sảo quá! càng đọc càng ghiền…
Blog Người Vịt

“Tuyệt vời”.
Một đấng khác, khi đọc “Bóng Đêm Giữa Ban Ngày”, cũng của 1 đấng nhà văn VC, cũng được băng đảng Cờ Lăng vồ ngay lấy, “trác tuyệt”!

Đếch ai thấy đau cả! Thế mới tếu!

Chưa tếu bằng trường hợp bài thơ Tẩu Khúc của Thần Chết, của Celan. Đám giết người Nazi rất mê bài thơ, đọc lên thấy “khuây khoả”, xứng ngang với "khôi hài đen" hồi đó: Người Đức sẽ chẳng bao giờ tha thứ cho người Do Thái vì vụ Lò Thiêu.

Băng đảng Cờ Lăng biết trước là cuốn sách sẽ thuộc loại best-seller, vồ liền.
Cứ có mùi tiền là lũ ruồi bọ xúm lại.

NQT

Simon Leys viết về ánh sáng tình bạn giữa Simone Weil, Czeslaw Milosz và Albert Camus, trên 1 số báo local của Toronto. Bài này, thú thực, Gấu tính viết từ khuya, nhưng may quá, Leys viết giùm!