Nhưng lạ lắm, tôi biết chắc mình là người Việt nhất là khi tôi nằm mơ. Trong giấc ngủ tôi thường gặp cha mẹ, gặp ngay trong những ngôi nhà cũ ở Việt Nam, gặp bạn bè cũng gặp trên đường phố Việt Nam từ ngày rất xa xưa, và bao giờ trong mơ cũng đối thoại bằng tiếng Việt. Tỉnh dậy đôi khi vẫn ứa nước mắt, dù là một giấc mơ vui. Thấy nhớ quê nhà quá đỗi!
TMT: Tôi là Thi Sĩ.
Cái vụ nằm mơ thấy biết chắc mình là người Việt này, theo tôi nghĩ, nó nhiêu khê lắm, chứ không đơn giản. Nhưng tựu chung, nó liên quan không phải tới người, mà tới tiếng. Mấy anh Mít, lưu vong xứ người, hơi một tí là 'fắc dzu', chỉ khi nào nhớ quê hương quá, cô đơn quá, say xỉn quá, thì mới được cái hạnh phúc, là văng tục bằng tiếng Mít.
Nabokov, và Brodsky nữa, mỗi người khi được hỏi, thì đều trả lời, khác nhau, nhưng cùng đồng ý, là, khi cả hai nằm mơ, thì đều bằng tiếng Nga. Suy nghĩ, viết lách, yêu đương…. gì gì đó, có thể bằng các thứ tiếng khác, mà cả hai đều rành, nhất là Nabokov, nhưng nằm mơ, là xài tiếng Nga, tiếng mẹ đẻ, của cả hai.
Cái vụ một người đàn bà, nhất là Bắc Kít, về thăm lại quê hương ngày nào trước 1954, mà bị quê hương mắng mỏ, mi không còn là Bắc Kít nữa, cũng lại nhiêu khê hơn, và nó liên quan tới Cái Ác Bắc Kít đích thị, chính y.
Yankee mũi tẹt rất coi thường đàn bà, và nhất là đàn bà lấy chồng nước ngoài. Chúng gọi là me Tây, me Mẽo. Đàn bà, thiếu nữ.. đẹp, dân Nam gọi là người đẹp, chúng gọi là gái đẹp. Đàn bà chúng gọi Cái Thanh, Cái Hà… thí dụ. Lẽ dĩ nhiên, đây là tiếng địa phương, phương ngữ, nhưng tiềm ẩn ở trong đó, là sự miệt thị phái nữ, chắc chắn như vậy.
"Tôi là thi sĩ". Hình như có một người nữa, cũng phán, hách, như vậy, là Brodsky, nếu Gấu nhớ không lầm. (1)
Bảnh thật!
(1)
Cách đây vài năm, tôi có vinh dự được gặp nhà thơ Brodsky, bằng xương bằng thịt, trước mắt tôi. Và tôi  nhận ra là, trong số tất cả những nhà thơ mà tôi được biết, ông là người độc nhất rất khoái “tớ tự coi tớ là một thi sĩ”. Ông nói lên từ này một cách rất ư là vô tư, thoải mái, không tỏ ra bị ức chế, mà đúng ra, ngược hẳn lại: Ông nói tớ là thi sĩ theo cái kiểu tự do mà thách đố. Như thể, sự thể nó phải như vậy, bởi vì ông nhớ lại những đối xử tàn nhẫn mà ông đã từng trải qua khi còn trẻ.
Thi Sĩ và Thế Giới
Diễn văn Nobel 1996
Wislawa Szymborska
"Như thể, sự thể nó phải như vậy, bởi vì ông nhớ lại những đối xử tàn nhẫn mà ông đã từng trải qua khi còn trẻ".
Thành thử, phải hách như thế, nào, hoặc phải kết hôn với nó [ngôn ngữ], thì mói dám coi mình là thi sĩ.
*
Tớ đếch phải người Đức!
Gấu cũng đã từng có cái hạnh phúc như vậy, khi về lại xứ Bắc, đi thăm em, và trong khi vừa làm việc vừa thủ thỉ, em bực mình mắng mỏ, mi nói cái thứ tiếng gì thế, mi là thằng Nam Kỳ tại sao lại tập tành nói tiếng Bắc Kỳ. Hay gì tiếng Bắc Kỳ mà cũng cố mà học.
Ý là em muốn nói, anh thử nói ‘anh thươn em’ bằng tiếng Nam Bộ, nghe thử coi, coi có sướng thêm lên chút nào chăng!
*
“At heart Joseph was a pagan”, một tác giả [Mark Strand] nhận xét về Brodsky, khi phải bàn về chất Ky tô của thơ ông [‘Brodsky’s every poetic breath praises God’].
Gấu bỗng nhớ tới nhà thơ Nga, bị kết án đi, nhớ đừng trở về nhé!
"Ở trái tim của ông, Joseph là một tên vô đạo". Một anh Mít, văng tục bằng tiếng Mít, và phải bằng cái tiếng địa phương của hắn, Địt mẹ, thí dụ, thì, chỉ khi đó, mới là một thi sĩ, vô đạo "như" Brodsky, chăng?
*
"Tôi hết còn tin tưởng ở xứ sở đó. Tôi không quan tâm (đến chuyện này). Tôi đang viết bằng tiếng nước tôi, và tôi thích tiếng nước tôi. Tôi thực sự không biết giải thích thế nào cho ông thấy. Xứ sở là... những người của nó. Tôi là một trong những người đó, và tôi thấy quá đủ hoặc quá thiếu về tôi rồi... Khi Thomas Mann từ Đức đến California, người ta hỏi ông về văn chương Đức, ông trả lời: Văn chương Đức là nơi tôi đang ở (German literature is where I am). Nếu một người Đức dám chấp nhận điều này, tôi cũng dám chấp nhận. Bây giờ tôi sửa soạn để chết tại đây. Cũng chẳng quan trọng chi chuyện đó. Vả chăng tôi cũng không biết chốn nào khá hơn. Mà nếu có biết, tôi cũng chưa kịp sửa soạn để đổi đời."
Tôi hết còn tin vào nơi chốn ấy
[To U. Co Tu. NQT]
*
Nhưng hách nhất, phách lối nhất, thì phải là câu phán của chính Brodsky, về mình:
I was only too glad to be the handmaid of genius, and to be taken for granted.
Tớ thật khoái tỉ khi được coi là tên tà lọt của thiên tài, và được bảo đảm như vậy.
Những câu xêm xêm:
Là tương tâm tự vấn của một thời đại, là cũng đủ sướng cả một đời rồi.
Thus it is enough for the poet to be the bad conscience of his age. Saint-John Perse, Diễn văn Nobel 1960
Được xách dép cả đời cho BHD thì cũng xứng đáng một đời rồi, cần chó gì nữa! [Gấu nhà văn]
Rushdie, khi được hỏi, khi ông đang viết, ông có lúc nào nghĩ tới ai sẽ đọc ông, trả lời, tôi thực sự không biết, nhưng khi còn trẻ, tôi thường nói, Không, mình chỉ đầy tớ cho tác phẩm. [No, I’m just the servant of the work], và tay phóng viên thú quá, gật gù, Bảnh thật! [That’s noble]
George Steiner trả lời phỏng vấn của Nhật báo Nam Đức:
Ta là bọ chét trong lông sư tử mà thôi.
Phỏng Vấn Steiner
[Phạm Thị Hoài dịch]
Nhưng tất cả đều thua anh thi sĩ Mít VC:
Tớ làm thơ dưới ánh sáng của Đảng, tớ là nhà thơ của Nhân Dân!
Đúng là Xạo Hết Chỗ Nói!
*
Nhiều người Quốc gia tốt lành đã được tặng không cho Cộng sản. Thật đáng buồn!
TMT.
Tuyệt!
Đăng ở Chợ Cá lại càng tuyệt!
Nhưng, thứ 'không tốt lành', liệu có nên 'tặng không'? NQT

Tà lọt của nhà thơ
Alongside the awe, the respect, and the genuine love, these books contain some of the most penetrating observations ever made about Brodsky, both the poet and the man. About the former, Pyotr Vail observes: "Pushkin was all about how we wanted to be; Brodsky was all about how we really are". About the man, Annelisa Allleva makes some cutting remarks, notably: "He stole other people's love in order to hide his insecurity". Derek Walcott puts the two together: "Joseph didn't make a distinction between his calling and his life. He was the best example I know of someone being a poet in the professional sense".
Joseph [HV] Brodsky đếch thèm để ý đến sự tách biệt giữa thiên hướng nhà thơ và đời của ông. Ông là thí dụ đẹp nhất mà tôi biết về một người, là một nhà thơ, theo một cái nghĩa nhà nghề của từ này.
"Joseph was a man who realized himself. That for me is the main lesson of his life. What more does a man need?".
Ui chao xin được xách dép cho nữ thi sĩ, mà chẳng... đặng, sao?
I am 'the' poetess
Quái đản thật, Gấu này chưa từng bao giờ có cái thắc mắc 'thơ ca, quí phái, thượng lưu, siêu hình, ma quái...', “mi là ai”? Suốt đời, có lẽ đến đời sau nữa, nếu có, Gấu vưỡn biết tỏng tòng tong, mi là một tên Yankee mũi tẹt, và loay hoay, hì hục... nói như Amos Oz: "I write to exorcise evil spirits", trục quỉ, con quỉ ở chuồng lợn của Kafka, con quỉ Bắc Kít ở trong Gấu!
Hà, hà!
Sở dĩ Gấu Đực lấy Gấu Cái, là để “pha loãng” cái độc Bắc Kit ở mấy đứa  nhỏ, và đây là một trong những lý do khiến Gấu Cái điên người, khi phát giác, chửi toáng, ta tưởng mi lấy ta vì 'thươn' ta, mi làm hư cả cuộc đời của ta rồi, thằng Bắc Kỳ ăn cá rô cây kia ơi!
Bạn có thể đọc, những hồi ký Đi tìm cái tôi đã mất, Tớ là thằng hèn, hồi ký NDM, Ba Người Khác.. trong cái dòng "trục quỉ Bắc Kít", cũng được!
Hà, hà!
Nhưng, những kẻ sau 30 Tháng Tư lặng thinh, đưa con mắt giận dữ nhìn tên công an phường, hay nở nụ cười thông cảm khi gặp cái nhìn của chúng tôi, hay ngồi vệ đường Sài Gòn khóc rưng rức, hay cúi mắt ra dáng hổ thẹn, hay viết hồi ký trục quỉ Bắc Kít, viết Thiên Đường Mù… tất cả những kẻ đó, thì hơi bị ít, thành ra khó mà giơ hai tay, ngẩng mặt lên trời, "Trời cứu chúng ta rồi, Phật lại nhập thế rồi!"
[Ceux qui pendant le Troisième Reich ont fui le Troisième Reich, en se taisant, en lançant un regard courroucé à l'adresse du rapporteur SS Rakas, en ébauchant un sourire de compassion à notre égard, ou en baissant les yeux de honte, tous ceux-là n'étaient pas assez nombreux pour imprimer à ma statistique non chiffrée une orientation salvatrice.]....
Je ne me sens pas bien dans ce beau pays pacifique, habité par des gens respectables et modernes. Pourquoi, on l'aura deviné : j'appartiens à cette espèce humaine heureusement en voie de dispariition que l'on s'est mis d'accord de baptiser globaalement du nom de "victimes nazies".
Tôi chẳng cảm thấy dễ chịu trong cái xứ sở hòa bường, giải phóng, với những con người đàng hoàng đàng ngoài. Tại sao? Thì bạn đoán ra rồi đấy: Chúng tôi là Ngụy!