|
“You were not
who you were, but what you were rationed to be”:
Mi không phải là mi, mà là kẻ được cái chế độ tem phiếu đó nắn khuôn.
Note: Thấy trên Gió-O một bài, đọc song song với HOPE
IN A THIN SHELL, trên, thật tuyệt. TV sẽ có bản tiếng Việt sau, cũng đọc
song song với bản tiếng Việt của Gió O.
Lý do là, bài viết gợi ở Gấu quá nhiều kỷ niệm. Dịch tới đâu, kỷ niệm sống
lại tới đó. Thỏi Xô Cô La lần đầu được ăn, Gấu đã từng kể, và cùng với nó
là cây viết chì màu xanh đỏ hai đầu, những chiếc kẹo bột, Gấu được ăn lần
đầu tiên ở 1 làng ven đê sông Hồng, làng Vân Xa, quê ngoại của Gấu.
Cuồng
Tuyết
Hy vọng ở trong 1 cõi nhân gian
bé tí: Xứ Bắc Kít
Khi nghĩ đến
thực phẩm, là tôi nghĩ đến sắp hàng. Tôi là đứa trẻ của tem phiếu, khẩu phần,
và phần lớn học vấn của tôi về thế giới và về những con người cư ngụ ở trong
đó, thì là từ cái việc sắp hàng để lãnh thực phẩm.
Đó là thời kỳ Bắc Kinh của thập niên 1970, và hầu hết những món ăn bày trên
bàn – cơm gạo, bột, dầu ăn, thịt heo, cá, trứng, đường, đậu hũ – là đều qua
“tem phiếu”, lãnh theo đầu người.
Cái “không tem phiếu”, thì đều là những điều kỳ diệu mà một đứa trẻ khám
phá ra trong thế giới. Mỗi Chủ Nhật, tôi đi mua đồ ăn, cùng với cha tôi.
Ui chao đủ thứ rồng rắn, và cha tôi nhét tôi vô hàng dài nhất, trước khi
lựa cho ông, cái ngắn nhất. Dãy người sắp hàng chuyển động như 1 con run.
Và, không chỉ can đảm, mà còn là niềm tin, đối với 1 đứa bé, bốn hoặc năm
tuổi, đứng ở trong 1 hàng người, một mình chống lại “loài người”, hở 1 chút
là cắt nó ra khỏi “con trùn”.
Để giữ dịt lấy chỗ của mình, tôi học được 1 mánh, chẳng cần biết kẻ đứng
trước tôi bực mình đến cỡ nào, tôi cứ dính chặt vô lưng của người đó, như
1 con đỉa đói [ui chao, hình ảnh này nhớ đời, hà hà!]
Nhưng khủng nhất, là nỗi sợ, một khi tới lượt tôi, đứng đối diện với người
bán hàng, cha tôi không xuất hiện kịp?
Giả như tôi, bị bỏ mặc, cho đến hoài hoài, trong con trùng chậm rãi di động
đó?
Nhưng ông luôn trở lại kịp, đúng lúc, và tôi bèn học thưởng thức, enjoy,
những điều thần kỳ trong tiệm. Trên đầu tôi là 1 hệ thống di chuyển với những
đường xe ngoằn ngoèo, Những người phụ tá trong tiệm sẽ đính tiền mua đồ của
khách hàng vào những con “chip”, và tiền bèn chạy tới người giữ két, và sau
đó, tiền thối, cũng sẽ theo 1 cách như vậy, trở lại với khách mua đồ. Có
1 bộ phận gắn vào cái chum khổng lồ đựng dầu ăn, và khi một khách hang đưa
cái chai cho nhân viên, người này bèn đi 1 đường, di chuyển 1 cái nấc, tới
con số chỉ lượng dầu, từ trong chum chảy vô chai. Trên quầy hàng, những tảng
thịt heo mới mời mọc làm sao, tuy nhiên, chuyên gia cắt sẽ chỉ để vô tay
khách hàng 1 miếng, nhiều mỡ hơn là thịt, và khi bạn tính mở miệng phản đối,
thì khối thịt đã chuyển động, nói đúng hơn, chuyên gia cắt thịt đã kéo nó
về, và những người khách khác đã hỏi mua. Khẩu phần, tem phiếu.. không có
nghĩa, bạn luôn luôn có đúng phần chia của mình.
Giữa những điều huyền diệu, luôn có những hạt sạn tàn nhẫn, khốn kiếp -
cái hiện thực mà giả tưởng chẳng đáng xách dép nó - Một người đàn ông từ
dòng người này, lảo đảo bước tới dòng người khác, có ai nhìn thấy, hay lượm
được, cuốn sổ lãnh thực phẩm của gia đình tôi không?
Và chẳng ai dám nhìn vô đôi mắt khẩn cầu, van vỉ của ông ta.
Một lần khác, là 1 đám đông xúm lại nuốt từng lời chửi bới giữa hai bà Bắc
Kít, bằng những từ khủng nhất trong kho tự vựng của giống dân này! Cái bà,
trông dâm đãng hơn bà kia, đứng chống một tay vào… háng,
tay kia xỉa xói, mi tính dùng tí nhan sắc tàn tạ của mi, để có được miếng
thịt lợn ngon hơn của tao ư, con mụ "đĩ thúi" kia!
Thỉnh thoảng, buồn buồn, đám nhân viên XHCN phục vụ nhà hàng Xếp Hàng Cả
Ngày, bèn ngưng 1 phát, để lèm bèm về cuốn phim Đến Hẹn Lại Lên, hay Anh
Hùng Trỗi, mặc cho mọi người dài cổ đợi. Một lần, dẫy người xếp hàng ăn ra
cả bên ngoài cửa hàng, và tôi nhìn thấy 1 cái xe buýt cũng nhập vô. Người
lái xe thò cổ ra bên ngoài, nhìn 1 ông già chạy theo xe buýt, cố bám kịp
nó. Và đúng lúc ông già tới được cửa xe, thì anh tài xế con người mới XHCN
bấm nút, đóng sầm nó lại, với 1 nụ cười đến tận mang tai, bye bye anh già!
Nếu bạn là 1 đứa trẻ của tem phiếu, của khẩu phần XHCN, sớm, muộn gì thì
cũng tới 1 ngày, bạn hiểu ra rằng, không chỉ có đồ ăn thức uống, thực phẩm
là “tem phiếu”. Bởi là vì cùng với nó, còn là hy vọng, phẩm giá, sự hài lòng,
dễ chịu, sự an ủi, và tình yêu. Khi mẹ tôi nghe tôi kể là tôi đã khóc vì
ông già chạy theo cái xe buýt, bà lau nước mắt nhục nhã xấu hổ của tôi, và
mắng, trái tim của mi sao như của con gái!
Nhưng ngay cả trái tim mềm yếu của 1 đứa trẻ thì cũng kiếm ra một ông Bụt,
và ông Bụt có lần mỉm cười với nó. Đứng xếp hàng trong một bữa Chủ Nhật,
tôi để ý tới một bịch trứng ở trên quầy. Không phải là lần đầu tiên một chuyện
như thế xẩy ra: Như tôi đã từng biết, một người khách hàng may mắn có thể
có được bịch trứng, bán ra với giá rẻ, và - sướng ơi là sướng – nó không
ghi vào “sổ tem phiếu”!
Chúng tôi đợi cho nhân viên mậu dịch giơ ngón tay thần kỳ của mình lên… nó
chỉ đúng vào ông bố của tôi, và phán, nếu chúng tôi muốn, nó sẽ là của chúng
tôi.
HOPE IN A THIN SHELL
A foreign country gives one
foreign thoughts.
A new language makes you a new person. (2)
Xứ lạ cho ý
lạ
Chữ mới cho người mới
HAPPY BIRTHDAY!
Ngày Sinh Nhật
Sáng, mình hay soi gương
Xấu và quê một cục
Cũng có lúc dễ thương
Nếu đừng nhìn từng khúc
Nhớ đến người sinh mình
Cám ơn ngày sinh nhật
Mình tìm thấy một câu
Trên mạng internet
“Life isn’t tied with a bow
But it’s still a gift”
Quà mình tuy nhẹ tênh
Mà kết nơ thật đẹp
K
ps. HOPE IN A THIN SHELL . Shell
này theo câu chuyện kể, K nghĩ là vỏ trứng chứ có phải vỏ sò
đâu. Sống trong thời tem phiếu, đói rã, chỉ hy vọng cô nhân viên ở cửa hàng
thực phẩm ngoắc tay lại cho một bịch trứng vỡ, lòng đỏ lòng trắng lẫn với
vỏ trứng để đem về đánh lên chiên làm chả như một bữa tiệc hiếm hoi . Anh
thấy K nói vậy có đúng không ?
Tks. NQT
Đúng là vỏ trứng, tôi đọc tới đâu dịch tới đó.
Đọc khúc sau thì mới biết dịch sai. Nhưng lười quá, chưa sửa. Tính dịch tiếp
thì sửa. Vả lại, tôi đang tính dịch bài phỏng vấn bà này, trên 1 tờ Asian Review cũ, tìm chưa thấy.
Tks again. NQT
Yiyun
Li
Hy vọng ở trong 1 cõi nhân gian
bé tí: Xứ Bắc Kít
What has That to Do with Me?
Số phận của họ mắc mớ gì đến tôi?
Yiyun Li, đã tự hỏi như vậy,
khi kể những câu chuyện về những con người mà bà chẳng thể nào quên nổi,
You were not who you were, but what you were rationed to be, Tem phiếu làm nên mi.
Bài viết này,
là cũng nằm trong “vấn nạn”, liệu cái đói, thay vì cái đẹp, sẽ cứu chuộc
thế giới của Gấu. Đọc 1 phát, là cả 1 thời thơ ấu Bắc Kít của Gấu trở về.
Khác GCC, tác giả là 1 em ở Hà Nội [Bắc Kinh], như 1 BHD của Gấu [lại THNM
rồi]. Bà có những kỷ niệm tuyệt vời của 1 cô bé ở thành phố, còn Gấu, ở nhà
quê. Bà đâu có cái tuyệt vời “nổi lửa lên… anh cu Gấu”, chơi liền 1 con ốc
nhồi, vừa tóm được, ở cái ao nơi cổng nhà ông Cảnh Cửu, ông bố địa chủ của
Cô Hồng Con, sau bị làng Thanh Trì bắt đi tù rồi chết rục ở trong đó, Cô
Hồng Con thì bị bao vây kinh tế, trong căn nhà của bố mẹ, sau chết vì bịnh,
đói, và khát.
Bài viết còn làm Gấu nhớ lại những kỷ niệm của Brodsky, khi ông còn là một
đứa trẻ, bị vây hãm trong thành phố của ông, trong Đệ Nhị Chiến. Ông nghe
bố mẹ nói nhỏ với nhau, về chuyện người dân thành phố đã phải ăn thịt người
để sống sót.
Gấu dịch được 1 đoạn rồi bỏ ngang, vì tính kiếm thêm 1 số bài viết liên quan.
Cái lỗi dịch sai, là cũng do THNM. Đọc "shell", là bèn nghĩ đến, một trong
những con sò "hụt làm thịt", khi còn trẻ tuổi!
Yiyun Li
Hy vọng ở trong 1 cõi nhân gian
bé tí: Xứ Bắc Kít
Khi nghĩ
đến thực phẩm, là tôi nghĩ đến sắp hàng. Tôi là đứa trẻ của tem phiếu, khẩu
phần, và phần lớn học vấn của tôi về thế giới và về những con người cư ngụ
ở trong đó, thì là từ cái việc sắp hàng để lãnh thực phẩm.
Đó là thời kỳ Bắc Kinh của thập niên 1970, và hầu hết những món ăn bày trên
bàn – cơm gạo, bột, dầu ăn, thịt heo, cá, trứng, đường, đậu hũ – là đều qua
“tem phiếu”, lãnh theo đầu người.
Cái “không tem phiếu”, thì đều là những điều kỳ diệu mà một đứa trẻ khám
phá ra trong thế giới. Mỗi Chủ Nhật, tôi đi mua đồ ăn, cùng với cha tôi.
Ui chao đủ thứ rồng rắn, và cha tôi nhét tôi vô hàng dài nhất, trước khi
lựa cho ông, cái ngắn nhất. Dãy người sắp hàng chuyển động như 1 con run.
Và, không chỉ can đảm, mà còn là niềm tin, đối với 1 đứa bé, bốn hoặc năm
tuổi, đứng ở trong 1 hàng người, một mình chống lại “loài người”, hở 1 chút
là cắt nó ra khỏi “con trùn”.
Để giữ dịt lấy chỗ của mình, tôi học được 1 mánh, chẳng cần biết kẻ đứng
trước tôi bực mình đến cỡ nào, tôi cứ dính chặt vô lưng của người đó, như
1 con đỉa đói [ui chao, hình ảnh này nhớ đời, hà hà!]
Nhưng khủng nhất, là nỗi sợ, một khi tới lượt tôi, đứng đối diện với người
bán hàng, cha tôi không xuất hiện kịp?
Giả như tôi, bị bỏ mặc, cho đến hoài hoài, trong con trùng chậm rãi di động
đó?
Nhưng ông luôn trở lại kịp, đúng lúc, và tôi bèn học thưởng thức, enjoy,
những điều thần kỳ trong tiệm. Trên đầu tôi là 1 hệ thống di chuyển với những
đường xe ngoằn ngoèo, Những người phụ tá trong tiệm sẽ đính tiền mua đồ của
khách hàng vào những con “chip”, và tiền bèn chạy tới người giữ két, và sau
đó, tiền thối, cũng sẽ theo 1 cách như vậy, trở lại với khách mua đồ. Có
1 bộ phận gắn vào cái chum khổng lồ đựng dầu ăn, và khi một khách hang đưa
cái chai cho nhân viên, người này bèn đi 1 đường, di chuyển 1 cái nấc, tới
con số chỉ lượng dầu, từ trong chum chảy vô chai. Trên quầy hàng, những tảng
thịt heo mới mời mọc làm sao, tuy nhiên, chuyên gia cắt sẽ chỉ để vô tay
khách hàng 1 miếng, nhiều mỡ hơn là thịt, và khi bạn tính mở miệng phản đối,
thì khối thịt đã chuyển động, nói đúng hơn, chuyên gia cắt thịt đã kéo nó
về, và những người khách khác đã hỏi mua. Khẩu phần, tem phiếu.. không có
nghĩa, bạn luôn luôn có đúng phần chia của mình.
Giữa những điều huyền diệu, luôn có những hạt sạn tàn nhẫn, khốn kiếp -
cái hiện thực mà giả tưởng chẳng đáng xách dép nó - Một người đàn ông từ
dòng người này, lảo đảo bước tới dòng người khác, có ai nhìn thấy, hay lượm
được, cuốn sổ lãnh thực phẩm của gia đình tôi không?
Và chẳng ai dám nhìn vô đôi mắt khẩn cầu, van vỉ của ông ta.
Một lần khác, là 1 đám đông xúm lại nuốt từng lời chửi bới giữa hai bà Bắc
Kít, bằng những từ khủng nhất trong kho tự vựng của giống dân này! Cái bà,
trông dâm đãng hơn bà kia, đứng chống một tay vào… háng, tay kia xỉa xói,
mi tính dùng tí nhan sắc tàn tạ của mi, để có được miếng thịt lợn ngon hơn
của tao ư, con mụ "đĩ thúi" kia!
Thỉnh thoảng, buồn buồn, đám nhân viên XHCN phục vụ nhà hàng Xếp Hàng Cả
Ngày, bèn ngưng 1 phát, để lèm bèm về cuốn phim Đến Hẹn Lại Lên, hay Anh
Hùng Trỗi, mặc cho mọi người dài cổ đợi. Một lần, dẫy người xếp hàng ăn ra
cả bên ngoài cửa hàng, và tôi nhìn thấy 1 cái xe buýt cũng nhập vô. Người
lái xe thò cổ ra bên ngoài, nhìn 1 ông già chạy theo xe buýt, cố bám kịp
nó. Và đúng lúc ông già tới được cửa xe, thì anh tài xế con người mới XHCN
bấm nút, đóng sầm nó lại, với 1 nụ cười đến tận mang tai, bye bye anh già!
Nếu bạn là 1 đứa trẻ của tem phiếu, của khẩu phần XHCN, sớm, muộn gì thì
cũng tới 1 ngày, bạn hiểu ra rằng, không chỉ có đồ ăn thức uống, thực phẩm
là “tem phiếu”. Bởi là vì cùng với nó, còn là hy vọng, phẩm giá, sự hài lòng,
dễ chịu, sự an ủi, và tình yêu. Khi mẹ tôi nghe tôi kể là tôi đã khóc vì
ông già chạy theo cái xe buýt, bà lau nước mắt nhục nhã xấu hổ của tôi, và
mắng, trái tim của mi sao như của con gái!
Nhưng ngay cả trái tim mềm yếu của 1 đứa trẻ thì cũng kiếm ra một ông bụt,
và ông bụt có lần mỉm cười với nó. Đứng xếp hàng trong một bữa Chủ Nhật, tôi
để ý tới một bịch trứng ở trên quầy. Không phải là lần đầu tiên một chuyện
như thế xẩy ra, như tôi đã từng biết, là một người khách hàng may mắn có
thể có được bịch trứng, bán ra ra với giá rẻ, và - sướng ơi là sướng – nó
không ghi vào “sổ tem phiếu”!
Chúng tôi đợi cho nhân viên mậu dịch của cửa hàng giơ ngón
tay thần kỳ của mình lên… nó chỉ đúng vào ông bố của tôi, và bà bán hàng
phán, nếu chúng tôi muốn, nó sẽ là của chúng tôi.
*
Thầy của Yiyun Li, là William Trevor,
nhà văn Ái-nhĩ-lan, và xa hơn nữa, là Chekhov, và cái cõi nhân gian nhỏ xíu,
cũng là đề tài ruột của Chekhov.
Tình cờ, GCC thấy cuốn “Tại sao đọc những nhà văn cổ điển”, của Italo Calvino,
kế ngay bên, và tiện tay cầm lên, lật đúng bài ông viết về cõi nhân gian
nhỏ tí, cái nhỏ tí của con người ở Chekhov, La petitesse de l’homme chez Anton Tchekhov,
và đọc đúng câu, cái tình yêu của ông đối với Chekhov, như ông thú nhận thường
xuyên, bị khuấy đảo, bởi lòng ghen tuông, “mon amour pour Tchekhov, je l’avoue,
a souvent été tourmenté par la jalousie”.
Yiyun Li
Hy vọng ở trong 1 cõi nhân gian
bé tí: Xứ Bắc Kít (1)
Khi nghĩ đến thực phẩm, là tôi
nghĩ đến sắp hàng. Tôi là đứa trẻ của tem phiếu, khẩu phần, và phần lớn học
vấn của tôi về thế giới và về những con người cư ngụ ở trong đó, thì là từ
cái việc sắp hàng để lãnh thực phẩm.
Đó là thời kỳ Bắc Kinh của thập niên 1970, và hầu hết những món ăn bày trên
bàn – cơm gạo, bột, dầu ăn, thịt heo, cá, trứng, đường, đậu hũ – là đều qua
“tem phiếu”, lãnh theo đầu người.
Cái “không tem phiếu”, thì đều là những điều kỳ diệu mà một đứa trẻ khám
phá ra trong thế giới. Mỗi Chủ Nhật, tôi đi mua đồ ăn, cùng với cha tôi.
Ui chao đủ thứ rồng rắn, và cha tôi nhét tôi vô hàng dài nhất, trước khi
lựa cho ông, cái ngắn nhất. Dãy người sắp hàng chuyển động như 1 con run.
Và, không chỉ can đảm, mà còn là niềm tin, đối với 1 đứa bé, bốn hoặc năm
tuổi, đứng ở trong 1 hàng người, một mình chống lại “loài người”, hở 1 chút
là cắt nó ra khỏi “con trùn”.
Để giữ dịt lấy chỗ của mình, tôi học được 1 mánh, chẳng cần biết kẻ đứng
trước tôi bực mình đến cỡ nào, tôi cứ dính chặt vô lưng của người đó, như
1 con đỉa đói [ui chao, hình ảnh này nhớ đời, hà hà!]
Nhưng khủng nhất, là nỗi sợ, một khi tới lượt tôi, đứng đối diện với người
bán hàng, cha tôi không xuất hiện kịp?
Giả như tôi, bị bỏ mặc, cho đến hoài hoài, trong con trùng chậm rãi di động
đó?
Nhưng ông luôn trở lại kịp,
đúng lúc, và tôi bèn học thưởng thức, enjoy, những điều thần kỳ trong tiệm.
Trên đầu tôi là 1 hệ thống di chuyển với những đường xe ngoằn ngoèo, Những
người phụ tá trong tiệm sẽ đính tiền mua đồ của khách hàng vào những con
“chip”, và tiền bèn chạy tới người giữ két, và sau đó, tiền thối, cũng sẽ
theo 1 cách như vậy, trở lại với khách mua đồ. Có 1 bộ phận gắn vào cái chum
khổng lồ đựng dầu ăn, và khi một khách hang đưa cái chai cho nhân viên, người
này bèn đi 1 đường, di chuyển 1 cái nấc, tới con số chỉ lượng dầu, từ trong
chum chảy vô chai. Trên quầy hàng, những tảng thịt heo mới mời mọc làm sao,
tuy nhiên, chuyên gia cắt sẽ chỉ để vô tay khách hàng 1 miếng, nhiều mỡ hơn
là thịt, và khi bạn tính mở miệng phản đối, thì khối thịt đã chuyển động,
nói đúng hơn, chuyên gia cắt thịt đã kéo nó về, và những người khách khác
đã hỏi mua. Khẩu phần, tem phiếu.. không có nghĩa, bạn luôn luôn có đúng
phần chia của mình.
Giữa những điều huyền diệu,
luôn có những hạt sạn tàn nhẫn, khốn kiếp - cái hiện thực mà giả tưởng chẳng
đáng xách dép nó - Một người đàn ông từ dòng người này, lảo đảo bước tới
dòng người khác, có ai nhìn thấy, hay lượm được, cuốn sổ lãnh thực phẩm của
gia đình tôi không?
Và chẳng ai dám nhìn vô đôi mắt khẩn cầu, van vỉ của ông ta.
Một lần khác, là 1 đám đông xúm lại nuốt từng lời chửi bới giữa hai bà Bắc
Kít, bằng những từ khủng nhất trong kho tự vựng của giống dân này! Cái bà,
trông dâm đãng hơn bà kia, đứng chống một tay vào… háng,
tay kia xỉa xói, mi tính dùng tí nhan sắc tàn tạ của mi, để có được miếng
thịt lợn ngon hơn của tao ư, con mụ "đĩ thúi" kia!
(1)
Nguyên văn, "Hy vọng trong con
sò mỏng dính"!
Ui chao Gấu lại nhớ đến cú,
anh xứ Tẫu, đối đáp với cô lái đò Hồ Xuân Hương:
-Cả 1 cõi nhân gian khổng lồ
là từ con sò mỏng dính của ta, mà chui ra!
-An Nam nhất thốn thổ, Con sò...
Bắc Kít mỏng dính, vậy mà không biết bao nhiêu anh Sài cày,
sau cùng đành rỏ máu viết đơn tình nguyện vô Nam chiến đấu, hy vọng 1 cuộc
đời khác!
Cả ý nghĩa
cuộc chiến Mít nằm trong hai câu đối đáp!
*
Trong 1 nước TQ của Mao, không
phải chỉ là vấn đề tem phiếu. Nữ tiểu thuyết gia TQ Yiyun Li nhớ lại những
lần nối đuôi sắp hàng và điều mà bà học được từ đó.
Khi tôi nghĩ đến thực phẩm, là tôi nghĩ đến sắp hàng. Tôi là đứa trẻ của
tem phiếu, khẩu phần, và phần lớn học vấn của tôi về thế giới và về những
con người cư ngụ ở trong đó, thì là từ cái việc sắp hàng để lãnh thực phẩm.
Đó là thời kỳ Bắc Kinh của thập niên 1970, và hầu hết những món ăn bày trên
bàn – cơm gạo, bột, dầu ăn, thịt heo, cá, trứng, đường, đậu hũ – là đều qua
“tem phiếu”, lãnh theo đầu người [rationed].
Cái “không tem phiếu”, thì đều là những điều kỳ diệu mà một đứa trẻ kiếm
ra, trong thế giới. Mỗi Chủ Nhật, tôi đi mua đồ ăn, shopping for food, cùng
với cha tôi. Ui chao đủ thứ rồng rắn, và cha tôi nhét tôi vô hàng dài nhất,
trước khi lựa cho ông, cái ngắn nhất. Dãy người sắp hàng chuyển động như
1 con run. Và, không chỉ can đảm, mà còn là niềm tin, đối với 1 đứa bé, bốn
hoặc năm tuổi, đứng ở trong 1 hàng người, một mình chống lại “loài người”,
hở 1 chút là cắt nó ra khỏi “con trùng”.
Để giữ dịt lấy chỗ của mình, tôi học được 1 mánh, chẳng cần biết kẻ đứng
trước tôi bực mình đến cỡ nào, tôi cứ dính chặt vô lưng của người đó, như
1 con đỉa đói [ui chao, hình ảnh này nhớ đời, hà hà!]
Nhưng khủng nhất, là nỗi sợ, một khi tới lượt tôi, đứng đối diện với người
bán hàng, cha tôi không xuất hiện kịp?
Giả như tôi, bị bỏ mặc, cho đến hoài hoài, trong con trùng chậm rãi di động
đó?
*
Trở lại với “vấn nạn”, giả tưởng
"là cái đéo gì" [chỉ đáng xách dép], so với hiện thực Mít hiện tại, mà Sến
đặt ra và Bọ Lập gật gù xác nhận: Trong tập truyện ngắn "Ngàn năm kinh kệ",
"A thousand years of good prayers", của Yiyun Li, có rất nhiều, phải nói
là toàn thể truyện ngắn, xứng đáng nói "không", với 1 nhận xét như vậy!
Có 1 truyện ngắn, GCC đọc, và cứ hăm he giới thiệu hoài tới độc giả TV, và
bây giờ mới có dịp!
TV sẽ scan bản tiếng Anh và dịch sau.
Cái vấn đề mà Sến nêu ra, và Bọ Lập gật gù đồng ý, thực ra, đã được Brodsky
giải quyết rồi, khi ông phán, thật là ngược ngạo, mỹ mới là mẹ của đạo hạnh.
Nói rõ hơn, truyện ngắn, giả tưởng của Mít, trong có của những đấng như
Bọ Lập, Sến, dở [đếch có mĩ], là do đạo hạnh kém!
Nói rõ thêm, cả hai đều chưa đau nỗi đau của Mít, nhất là, chưa từng biết
đến cái nhục của sự thắng trận.
Đó là sự thực.
Chúng tôi hô khẩu hiệu khi đạn vô sọ anh ta. (1)
Yiyun Li tới Mỹ năm 1996, tuổi
28, để lấy cái bằng PhD về Miễn dịch học tại Đại học Iwoa. Chẳng có tí tiếng
Anh, e lệ, và mù tịt về phong tục xã hội Mẽo. Trước khi rời thành phố quê
hương Bắc Kinh, mấy bà chị khuyên cô em, hãy coi show TV lá cải
Baywatch rồi cố mà bắt chước mấy em Mẽo ăn vận ra làm
sao. Khoảng 1998, cô bèn học tiếng Anh, một thứ ngôn ngữ mà cô cảm thấy cô
thực sự có thể diễn tả chính mình, không như những người Trung Quốc khác,
và chẳng mấy chốc, cô bèn sáng tác, những câu chuyện về thời kỳ hậu-Mao, hậu-Thiên
An Môn, trong khi học lớp dậy về sáng tác với giáo sư Alan McPherson đã từng
lãnh giải thưởng Pulitzer, trong một chương trình nổi tiếng tại Đại Học Iowa.
Rồi cô cũng kiếm đủ can đảm để mà đưa cho thầy giáo truyện ngắn đầu tay của
mình, Bất Tử, chuyện một chú bé trở thành nổi tiếng trong vai thế thân Mao,
vì giống y chang ông ta. McPherson quá sững sờ.
Và sau đó, là giải thưởng văn
học, hợp đồng in ấn, và địa vị khoa bảng, academic posts!
Tập truyện ngắn đầu tay của
cô, A Thousand Years of Good Prayers,
trước hết, là một nhắc nhở, rằng, ở đỉnh cao của nó, một khi bạn viết tới
nơi tới chốn, thì truyện ngắn đích thực là một thể loại sang trọng, lịch
sự nhất [elegant] của văn chương. Mỗi câu chuyện là một nhức nhối của riêng
nó, và gom lại, tập truyện cho chúng ta cái cảm giác
hài hòa thật là ấn tượng về một nước Trung Quốc hiện đại. Tất cả chúng đều
buồn, những truyện ngắn, đến lượt chúng, đều tỏ ra hết sức giận dữ, và từng
truyện đều mang cái dấu ấn rất ư là xấu xa về một Trung Quốc của Mao. Những
nhân vật của cô, rất nhiều người cùng tuổi cô hoặc tuổi cha mẹ cô, họ đều
quen thuộc với những ông công nhân viên sát nhân của nhà nước, với sự tàn
bạo mang tính tập thể, và sự trừng phạt rất ư là tình cờ. Trong Bất Tử, tập thể "chúng tôi" đó, chứng
kiến cảnh xử bắn một ông bố còn trẻ, vì cái tội đã dám kể chuyện tiếu lâm
về chế độ, và chúng tôi hô lớn những khẩu hiệu, khi viên đạn đi vào sọ ông
thanh niên. ["We shout slogans when the bullet hits the young man's head].
Trong "Những Trái Hồng Vàng", chúng ta cảm thấy cơn sôi sục của bạo lực
như muốn bung ra khỏi trang sách. Một đám người ngồi nơi gốc cây, thích thú,
trầm trồ bàn tán, về một vụ trả thù của một người bạn của họ, đã để lại đằng
sau anh ta muời bẩy mạng người. Chỉ đến cuối truyện, người đọc mới biết nguyên
nhân vụ tàn sát: Đứa con trai của anh ta, mới năm tuổi, chơi đùa tại một
hồ chứa nước thành phố, đã chọc quê một ông nhân viên nhà nước đang nghỉ
xả hơi tại đây. Ông nhân viên nhà nước này bèn dìm chết đứa bé, xác tìm thấy
sau đó trong đêm, bị cá rỉa.
About the book
What Has That to Do with Me?
By Yiyun Li
THIS STORY I am going to tell
you, it is a true story.
The year was 1968. The girl was nineteen, the secretary of the Communist
Youth League for her class in a local high school in Hunan Province, China.
You probably don't know much about Hunan, but I am sure you have heard of
at least one person from the province - Chairman Mao, our father, leader,
savior, our god and our dictator.
So it was in 1968 that the nineteen-year- old Hunan girl, after seeing many
men and women being kicked and beaten to death by her fellow Red Guards,
expressed her doubts about Chairman Mao and the Cultural Revolution he had
started two years earlier, in a letter to her boyfriend, who was serving
in
My Madeleine: In Chairman Mao’s China, it wasn’t
just supplies that were rationed. The novelist Yiyun Li remembers the queues
and what they taught her
From INTELLIGENT LIFE magazine,
July/August 2013
When I think of food, I think
of queues. I was a child of rationing, and a big part of my education about
the world and the people who inhabit it came from queuing for food. This
was Beijing in the 1970s, and most of the things on our table—rice, flour,
oil, pork, fish, eggs, milk, sugar, sesame paste, tofu—were rationed.
What was not rationed were the
marvels a child could find in the world. Every Sunday I went shopping for
food with my father. There was always more than one queue, and my father
would install me in the longest one before joining a shorter one himself.
The queues moved at the speed of a worm. It took courage and faith for a
child of four or five to stand in line alone with people several times their
size threatening to cut in. To secure my place I learned the trick, much
to the frustration of whoever was in front of me, of pressing myself tightly
to their backside. And then there was the fear that would never go away:
what if I reached the front and my father didn’t show up? What if I were abandoned
in that line for ever?
But he did always come back
in time, so I learned to enjoy the wonders in the shop. It had an overhead
transit system with motorised lines zigzagging around. The shop assistants
would attach the payments to metal clips, the money would travel to the cashier
and later the change would travel back. There was an apparatus fixed to the
giant jar of cooking oil, and when each person handed a bottle to the assistant,
he would only need to raise a lever to release the right amount of oil through
the funnel into the bottle. On the counter were huge chunks of pork that
looked inviting, though the slice the assistant cut for us always had more
fat than lean meat—but don’t ever think of complaining, because the moment
you opened your mouth he would withdraw the meat, and others would ask for
it. Rationing didn’t mean you could always get your share.
Among the marvels, there were
glimpses of grim reality. A man walked from line to line, saying he had lost
his family’s ration book: had anyone picked it up? But no one would meet
his pleading eyes. Another time, a crowd gathered to watch two women calling
each other nasty names. One was foxier than the other, and stood accused
of using her charms to get a better slice of pork. From time to time the
shop assistants, reigning from the other side of the counter, would stop
to have a long chat about a movie, just so they could keep everyone waiting.
One day the line spilled outside the shop, and I watched a bus pull in. The
conductor leaned out of the window, looking at an old man running to catch
the bus. The moment the old man reached the door, panting, the conductor hit
the button and banged the door shut, waving goodbye with a wide smile.
If you were a child of the rationing
system, sooner or later you learned that it wasn’t just food that was rationed.
So was hope, dignity, comfort, love. When my mother heard that I had cried
for the old man, she dismissed my tears as shameful, saying my heart was
too soft.
But even that soft-hearted child
could find the goddess of fortune smiling on her. Standing in the queue one
Sunday, I noticed a basin of eggs on the counter. It can’t have been the
first time it had happened, as I already knew that one lucky customer would
get that basin of eggs, sold off cheap and—best of all—not recorded in the
ration book.
We waited for the shop assistant
to point her magic finger. It picked out my father and she said the eggs
would be ours if we wanted. I trailed home a step behind my father, watching
more than a dozen eggs, yolks and whites, floating in a clear plastic bag.
It was a warm day and we didn’t have a refrigerator, so my father cooked
them right away, and I found myself tucking into a plate of scrambled eggs.
If you were that child of the
rationing system, you’d have never seen such luxury. You would grow up and
always feel hope when you see a full plate of scrambled eggs. That feeling
is still there 30 years later, but it comes with another shadow. The day
you were lucky enough to get a basin of eggs, you also watched a long line
of strangers eyeing you with jealousy, even hatred. You were not who you were,
but what you were rationed to be.
Yiyun Li moved to America from
China in 1996. Her books include the award-winning collection of stories
"A Thousand Years of Good Prayers"
|
|