GCC's Novel



Tiệm sách Xuân Thu, đường Tự Do, 1956. Phải đến đầu thập niên 1960, Gấu mới bén mảng tới đây. Đậu Tú Tài Hai, 1958. Ra trường Bưu Điện, đi làm, 1960, cỡ đó...

Hình Manhhai [net]

Sự hiện diện của những tạp chí tả khuynh này nói lên cái gì? Theo tôi, nó nói lên tính cách mở của văn học miền Nam. Chỉ có trong khung cảnh của một xã hội mở mới có thể có những sản phẩm văn hóa “ngược dòng” như thế.

Trần Doãn Nho

Không phải. Viết như thế là vơ vào. Là nói tốt cho văn học Miền Nam trước 1975.
Lũ này là VC nằm vùng, phải gọi đích danh như vậy mới đúng.

Ông này, rồi ông BVP, Gấu đều quen, và đều khá thân, có thể nói như vậy, khi cùng viết cho tờ Văn Học của NMG.
Nhưng chẳng ai viết nổi 1 bài essay ra hồn, và Gấu cứ tự hỏi chính mình, tại làm sao lại như thế, và sau cùng vỡ ra, họ đều đã có thời đi học, đã từng đỗ đạt, và không làm sao quên được ông thầy, hình ảnh đứa học trò, là họ, và mảnh bằng mà nhờ đó, họ sống, và trên tất cả, bài luận mẫu, nhờ nó, họ viết.
Những gì sau này họ viết, thí dụ như trên, là bản sao của bài luận mẫu của ông thầy ngày nào.

Lũ này đều là VC nằm vùng, sau 1975 chúng đều ló mặt chuột ra cả, làm sao mà gọi là chính sách mở của văn học Miền Nam? Rõ nhất là trường hợp Vũ Hạnh, bị tố cáo đích là VC nằm vùng, Cớm Ngụy bắt, sau phải thả, là vì không có chứng cớ, mà luật pháp Ngụy ngu như thế. Thế là PEN Ngụy ra lệnh thả, phải thả! (1)
Đây là cái gót chân Achille của nó. Cái chết của văn học Miền Nam, đúng như Gấu đã phán, trong bài viết về Võ Phiến, trích dẫn sau đây, nhưng sau này, khi đã thấm nọc độc Lò Thiêu, thì Gấu vỡ ra thêm. Miền Nam, trong cuộc chiến, vẫn nghĩ Bắc Kít, mũi tẹt da vàng, là Mít như họ.
Không phải. Khi chúng gọi Ngụy, là chúng không coi là người, chứ đừng nói, là Mít. Đây là cách gọi của Nazi với Do Thái.
Bởi thế, chỉ đến khi lũ Ngụy đi tù, khi bị Bắc Kít đối xử, như Nazi đối với Do Thái - giải phát chót - như Gulag của Xì, thì chúng nó – trong có Gấu nhe - lại có lại được phẩm giá làm người.
Đây là đòn “hồi mã thương” thần sầu, hay nói như Camus, khi trích dẫn Holderlin: Chỉ ở nơi chốn đó mới có được cứu rỗi!

…. Bởi vì, văn chương Miền Nam, bản chất của nó, không mắc mớ gì đến tinh thần chiếm đoạt, tranh ăn thua, còn Miền Bắc, vẫn nằm trong dạng khai hoá, vẫn tự coi như là quyền năng chính thống, theo kiểu, cần dậy cho mày một bài học, và phải trả bằng xương máu, bằng đất đai: Đấy là ý nghĩa của nhiệm vụ khai hoá! Một cách nào đó, nếu chúng ta nhìn ra tương quan dây mơ dễ má, giữa Cách Mạng Pháp, và chủ nghĩa Cộng Sản, cùng lúc chúng ta nhận ra tính thực dân của văn học hiện thực xã hội chủ nghĩa: đây vẫn là một thứ văn chương quyền lực. Nhìn theo cách thế đó, chúng ta còn nhận ra tính giai đoạn của dòng văn chương phản kháng ở trong nước. Nó phải qua đi, để lộ ra con người với ngôn ngữ, những lời nói lành lặn của nó... (a)

Một bài viết dài thòng, y chang bài của Thầy Phúc, làm đám con nít, học trò như mấy Thầy ngày nào, mê ơi là mê, kám ơn rối rít, thế là Thầy sướng điên lên!
Thảm thật. Cả 1 cõi phê bình, cả một kho tàng là văn học thế giới đều mở ra đối với hai Thầy, welcome hai Thầy, và hai Thầy đều lắc đầu quầy quậy!
Thiếu trầm trọng sự tưởng tượng, từ đó, sáng tạo.
Thiếu tưởng tượng là bỏ mẹ.
Cứ như bò nhai lại, bài luận ngày nào, khi còn mài đũng quần trên ghế nhà trường!

Đề tài tôi trình bày trong buổi hội thảo hôm này là “Tính văn học trong văn học miền Nam”.
Chắc có người cho rằng chữ dùng nghe có vẻ không mấy thích hợp. Và thừa. Đã nói về một nền văn học, sao còn đặt vấn đề “tính văn học”?
Xin thưa ngay: lý do khiến tôi sử dụng nhóm từ “tính văn học” là vì văn học miền Nam trước đây được nhà cầm quyền nhìn với một nhãn quan chật hẹp và độc đoán. Họ gọi văn học miền Nam là “văn học thực dân mới”, “văn học đồi trụy”, “văn học phản động” hay sau này, gọi một cách nghe lịch sự hơn nhưng có vẻ xách mé, là “văn học đô thị”.[1] Toàn là những nhóm từ tiêu cực. Văn học thực dân mới là gì? Là thứ văn học chỉ dành để phục vụ chế độ thực dân. Văn học phản động là gì? Là chống lại đất nước, chống lại dân tộc. Văn học đồi trụy là gì? Là hư hỏng, xấu xa. Vì thế, văn học miền Nam được xem là “nọc độc”. Và những người viết lách được gọi là “những tên biệt kích văn nghệ.” Nghĩa là gì? Nghĩa là phi-văn học. Là một nghịch đảo với văn học xã hội chủ nghĩa, văn học yêu nước và văn học tiến bộ. Do cách hiểu hạn chế đó, nhà nước Cộng Sản đã tìm cách tiêu diệt văn học nền văn học này sau chiến thắng tháng 4/1975.

TDN

Đọc, sao tiếu lâm quá!
Tại làm sao thằng VC nói này, gọi nọ mà phải quan tâm?
Viết là viết.
Chỉ 1 câu đó, là đủ vứt bài viết vô thùng rác rồi.
Cả 1 nền văn học bảnh tỏng như thế, mà tên K kêu là “bất hạnh”, bởi là bị VC, “mi làm phiền ta quá”, nào đồi trụy, nào nô dịch, nào phần thư.
Rồi còn “thư ngỏ thư nghiệc” nữa chứ!

Mấy đấng này đúng là "tự hạ mình thái quá"!

Bất giác lại nhớ đến lần viết thư ngỏ gửi... Grass. Chờ hoài, chờ hoài, đếch thấy “feedback”, “réaction” con mẹ gì hết, bèn nghĩ, hay là đánh động phía mũi tẹt biết đâu dội qua phía mũi lõ. Thế là gửi đăng VB, rồi gửi bạn quí, khi đó làm tờ Việt Mercury, bạn đếch quyết định được, bèn trình Xếp trực tiếp, cũng Mí., Tên này phán, phải viết lại, nêu ra những chi tiết, những sự kiện, phải viết bằng cái giọng ăn xin ăn mày mới được!
Gấu cáu quá, bèn chửi um lên, tao viết cái thư này cho thằng Grass, cũng nhà văn như tao, để lèm bèm về nước Đức, cũng bị chia cắt  như xứ Mít, cũng có Lò Thiêu, Lò Cải Tạo như nhau, rồi nhân câu chuyện, nhờ ông ta tí chuyện nhỏ. Đâu phải tao viết thư cho...  Tòa Án Đức?
Grass, nhà văn nhớn, không nhớn làm sao được Nobel, hiểu ra liền tù tì: Ông Gấu đừng quan tâm, để tôi biểu mấy thằng đàn em của tui lo!

Cả 1 cuộc hội thảo, hóa ra chỉ là để đôi co với VC? Đường về gian nan là sao? Về làm gì? Về đâu?
Giả như có 1 cái gì còn lại của văn học Miền Nam trước 1975, thì đó là ở phía trước nó, chứ về làm cái chó gì, mà gian nan mới chẳng gian nan?
Không hiểu bằng 1 cách nào, Gấu mơ hồ nhận ra điều này, có thể  trong tâm niệm của Gấu, là âm thầm 1 ước vọng, để hết cuộc chiến đã, mình sẽ…. bắt đầu viết. Chính vì thế mà Gấu vất mẹ thùng rác, tất cả nhửng gì đã viết ra trước 1975, ngoại trừ tập truyện ngắn Những Ngày Ở Sài Gòn.

Quá trễ rồi, Daniel Weissbort, tác giả cuốn “Từ Nga về với Tình Yêu, From Russia With Love”, nói về bạn mình là thi sĩ Brodsky, khi ông nhắc tới đề nghị của Tolstaya, ông có thể về theo kiểu incognito.

Quá trễ rồi, bởi là vì Brodsky đã nhập vào được với ngôn ngữ và văn học của nước chấp nhận ông.
Theo nghĩa đó, làm đéo gì có đường về gian nan?
Đám này, đã dốt, mà tâm trí thì lại chỉ muốn đầu hàng VC, viết lách gì được?
NQT

Trong bài phỏng vấn “Ðặt lại giá trị văn học miền Nam 1954-1975 trong lịch sử văn học Việt Nam” (7) do báo Người Việt thực hiện, nhà văn Phạm Phú Minh đã có một phát biểu quan trọng. Ông phát biểu như thế này:
Nói chung đảng Cộng Sản có một đường lối văn nghệ [khác] được chỉ thị từ Liên Xô và Trung Cộng, và tất cả những gì không phù hợp với đường lối này thì đều bị phê phán là lạc hậu, phản động, bị cấm đoán và tiêu hủy; các nhân vật văn hóa như Phạm Quỳnh, Nguyễn Tường Tam đều bị miệt thị nặng nề. Ngay bài “Bình Ngô Ðại Cáo” của Nguyễn Trãi khi in lại trong cuốn Lịch Sử Việt Nam cũng bị Trường Chinh và Tố Hữu gạch bỏ một câu vì không phù hợp thế giới quan của đảng Cộng Sản. Họ không cần những gì dân tộc Việt Nam hãnh diện là những “thành tựu” của mình về văn hóa, họ chỉ cần những gì phù hợp với đảng Cộng Sản để xây dựng một thế giới khác theo trí tưởng tượng (bệnh hoạn) của họ. Và đó là thảm họa cho văn hóa nước Việt Nam của chúng ta.

Source

Không phải thế. Chẳng mắc mớ đến Liên Xô, Trung Cộng, mà là do Vẹm quyết định, cả về hai mặt, chính trị và văn hóa.

PQ bồi Tẩy, Việt Gian, thịt. Nhất Linh, Quốc Dân Đảng, thịt. Đối với Vẹm, thằng nào không phải Vẹm, có tí tên tuổi, là thịt. Đâu phải hai ông này, còn nhiều người khác, bảnh sợ còn hơn cả hai ông này, thí dụ, Nhượng Tống cũng bị Vẹm thịt. Rồi Ngô Tất Tố….

Gấu đã nói rồi, thằng VC quá tởm, chúng chủ động gây ra cả hai cuộc chiến để thủ lợi. Cuộc chiến chống Pháp, làm thịt sạch mọi tầng lớp trí thức, cách mạng đéo phải VC ở Miền Bắc, pha lê hóa xã hội, xong mới hô hào chống Pháp. Pháp thời gian đó, quá mệt mỏi, nhục nhã vì bị Nazi đô hộ, không có lòng nào, sức lực nào để gây chiến tại xứ Mít, mới xin lại được từ Đồng Minh. Lịch sử bây giờ rõ như ban ngày, chúng năn nỉ VC đừng gây chiến, hãy vô Liên Hiệp Pháp….  Cuộc chiến chống Mẽo còn thê thảm hơn nhiều, chúng biến cả Miền Nam thành bãi chiến trường, thành kẻ thù của cả dân Mít, trừ dúm MTGP!

(1)

So với VC, khi bắt BL:

Vợ nhà văn Nguyễn Quang Lập, blogger vừa bị bắt hôm 06/12/2014, không đồng ý với tuyên bố của Bộ Công an nói chồng của bà bị 'bắt quả tang'.
Trang tin điện tử của Bộ Công an hôm thứ Bảy nói: "Ngày 06/12/2014, Cơ quan An ninh điều tra Công an thành phố Hồ Chí Minh đã bắt quả tang, ra lệnh khám xét khẩn cấp và tạm giữ hình sự đối với Nguyễn Quang Lập, sinh năm 1956...
"Cơ quan An ninh điều tra Công an thành phố Hồ Chí Minh đang tiếp tục điều tra làm rõ hành vi vi phạm pháp luật của Nguyễn Quang Lập để xử lý theo quy định của pháp luật."
Trao đổi với BBC hôm 07/12, bà Hồ Thị Hồng, vợ ông Lập, nói: "Bắt quả tang cái gì, đang viết văn thì bắt quả tang viết văn à? Anh ấy đang ngồi viết văn...

"Anh ấy bảo với tôi là anh đang hoàn thành hai cuốn tiểu thuyết cho xong, sợ là ít hôm nữa già quá, mệt quá viết không nổi, thì anh phải viết trong lúc này, còn sức khỏe thì anh phải viết cho xong chương II cuốn tiểu thuyết cho xong việc, nếu không càng lớn anh càng yếu đi, anh không viết nổi.
"Anh đang ngồi viết văn thôi, viết ở trên máy mà ông vẫn thường thường ngồi sáng tác... Khi bước vào nhà tôi, họ bảo 'bọn tôi là bên bảo vệ lên phòng xem phòng cháy, chữa cháy'.
"Họ chỉ mào đầu nói như thế, nhưng 7-8 người ập ngay vào, lao thẳng vào phòng khách, rồi phòng ngủ nơi phòng làm việc của chồng tôi đang làm.
"Ông đang ngồi viết một tập tiểu thuyết, ông ấy vẫn còn đang sáng tác, ông bảo để hoàn thành cuốn tiểu thuyết ấy," vợ của blogger khẳng định.

Có nước nào bắt người khốn nạn như nước VC?
Lũ VC chúng làm nhục tất cả lũ Mít, vì những hành động khốn nạn như thế. Bịa đặt 1 cái cớ, vô nhà dân, rồi vu cho đủ thứ tội, bắt quả tang!
Giả như lúc đó BL đang ngồi ị, thì sao?
Vả chăng, viết văn thì cũng là ị vậy!

Độc giả không quen với cách bắt người của VC, có thể ngạc nhiên. Tại sao lại phải bịa ra 1 cái cớ.
Đây là phòng trường hợp phi tang, như khi Cớm Liên Xô bắt nhà thơ Osip Mandelstam, cho 1 thằng bạn quí của ông tới nằm vùng sẵn trong nhà, chờ tới giờ.

Bắt Bùi Ngọc Tấn, cũng xêm xêm, như ông viết:

Hành Quân Đêm

 …. Ðể tôi kể cho ông nghe. Ông xem có thằng nào như thằng T.H. không. Ðầu năm 1968 thời gian ông đang rất gay go, còn tôi ở Hội Văn nghệ Hà Nội cũng đang điêu đứng vì bị nghi vấn có dính líu đến một vụ gián điệp, bị gọi hỏi nhiều lần, không được viết, không được in. Chỉ làm thủ quỹ, hàng tuần xách bị đi căng-tin mua bánh kẹo cho anh em. Trong cơ quan có hai ông nằm điều dưỡng ở Quảng Bá là ông T.H. và ông Huỳnh Tâm. Ông Huỳnh Tâm là tổ trưởng sáng tác bị dãn phế quản, không bao giờ ra khỏi cổng trạm điều dưỡng vì quá lo cho sức khoẻ. Thế mà hôm ấy dù mắc thêm bệnh viêm kết mạc, đau mắt nặng vẫn lù lù từ Quảng Bá về đền Ngọc Sơn, nói với tôi: "Bố cậu T.H. bị ô-tô kẹp chết ở Hải Phòng. Ông là thủ quỹ. Ngày mai mang tiền thay mặt anh em xuống viếng." Sau đó chánh văn phòng Hội Văn nghệ cũng chính thức giao nhiệm vụ cho tôi về Hải Phòng. (Nhân vật này đã đưa một bài thơ của tôi sang công an, tôi sẽ nói với ông sau.) Cơ quan từ chính quyền tới Ðảng, công đoàn đều rỗi việc. T.H. lại là người rất gần có thể nói là xoắn xuýt với lãnh đạo. Thế mà không ai đi. Lại cử tôi. Tôi hiểu ngay. Ðiệu hổ li sơn đây. Người ta cần tôi đi. Ðể khám buồng tôi ở. Làm gì có chuyện bố thằng T.H. chết. Nếu chết thật thì đã chẳng đến lượt tôi đi viếng. Sáu giờ chiều thằng T.H. lại dẫn xác đến đền Ngọc Sơn. Nó bảo nó đến ngủ với tôi để sáng mai cùng đi một thể. Chà chà! Không cho mình xoay xở cái gì mặc dù chẳng có gì cần đối phó xoay xở. Sáng hôm sau chúng tôi lên tầu về Hải Phòng. Rồi đi bộ về nhà thằng T.H. Ðến cửa nhà nó thấy bố nó đang ngồi tiện gỗ ở sân. Tôi bảo nó: "Bố mày không chết đâu T.H. ạ. Thôi tao đi đây." Mặt nó tái đi. Ông đừng nghĩ nó tái mặt vì bố nó vẫn sống, nó ngượng với mình. Không đâu. Nó tái mặt vì mình về Hà Nội ngay trong khi chưa khám xong nhà mình thì thành ra nó chưa hoàn thành nhiệm vụ. Mình bảo: "Bình tĩnh. Mai tao mới về Hà Nội. Tao còn ở chơi Hải Phòng đã. Cứ yên tâm." Thế rồi tôi đến nhà ông.
Bùi Ngọc Tấn: Rừng Xưa Xanh Lá [Trích diễn đàn Talawas]

Hồi Ký của Nadezhda, viết về chồng là nhà thơ Osip Mandelstam, Hy Vọng Chống Lại Hy Vọng,  cũng mở ra bằng một vụ công an xét nhà trong đêm, và sau đó bắt ông chồng.

Cũng có một “ông bạn nhà văn”, như “có thằng nào như thằng T.H”, là me-sừ David Brodski, một dịch giả, ngay từ buổi chiều đã mò tới, và nhất định không chịu từ giã khổ chủ. Bữa đó chủ nhân lại có hẹn với nhà thơ Akhmatova, và trong nhà chẳng còn có gì ăn. Ông chồng đi qua nhà hàng xóm kiếm cách vay mượn tí đồ nhắm, cũng một cách đuổi khéo nhà dịch thuật, nhưng ông này nhẵng nhẵng đòi đi theo nhà thơ thăm dân cho biết sự tình. Ông chồng mang về được một quả trứng cô đơn [the solitary egg]. Nhà dịch thuật lại ngồi xuống, và cứ thế đọc thơ, những dòng thơ Sluchevski và Polonski, là  hai thi sĩ  mà  chàng chịu nhất [không có gì mà nhà dịch thuật không biết, từ hai nền thi ca thế giới, là Nga và Pháp]. Chàng cứ thế đọc đi đọc lại, nào khúc này, nào đoạn nọ… Chỉ mãi tới nửa đêm thì gia chủ mới nhận ra tại sao có cái sự lỳ lợm như vậy.

Khi nào tới thăm chúng tôi, Akhmatova cũng ngồi nơi xó bếp. Để “vinh danh” nhà thơ, và, như người Việt mình nói, “cho nó đỡ tủi”, chúng tôi dùng một miếng vải dầu phủ lên cái lò ga, làm thành một cái bàn nhỏ tiếp khách. Chúng tôi gọi cái xó bếp của mình là “giáo đường”, gợi ý từ một nhận xét của một người bạn của nhà thơ, là Narbut, khi nhìn thấy nữ thi sĩ ngồi trong xó bếp, đã thốt lên: “Làm gì ở đây, sao giống như một nữ thần ngoại giáo trong một giáo đường?”.

Akhmatova và tôi chui vào giáo đường, để ông chồng của tôi một mình chịu trận với nhà dịch thuật mê thi ca. Chừng một giờ đêm, bất thình lình có tiếng gõ cửa. “Họ tới là vì Osip”, tôi nói, và đi ra mở cửa.

Tôi cứ nghĩ, họ sẽ nói một câu, thí dụ như: “Bà mạnh khoẻ không?”, hoặc “Đây có phải là nhà của Mandelstam?”, hoặc một câu đại loại. Hoá ra là họ không có cái thói quen phí thì giờ với những câu mang tính nghi lễ. Hay là những công an chìm trên thế giới đều như vậy, tôi tự hỏi.

Chẳng thốt một lời, chẳng một chút ngần ngại, như những tay lành nghề đã từng đánh quen trăm trận, “nhanh như chớp”, họ tiến thẳng vào trong, vuợt qua tôi [không xô, không đẩy, may quá!). Và căn phòng trong thoáng chốc, đầy người, người lo kiểm tra giấy tờ cá nhân, người mò mẫn, rờ nắn thân thể kiểm tra vũ khí.

Chồng tôi từ căn phòng khách bước ra, và hỏi: “Mấy ngài tới là vì tôi?” Một tay công an chìm, người lùn lùn, nhìn M. [Mandelstam], với một nụ cười mà chẳng ra nụ cười, nói: “Giấy tờ?”. M. lấy giấy tờ từ trong túi quần ra. Sau khi kiểm tra xong, anh ta đưa cho M một lệnh bắt. M. đọc, và gật đầu.

Theo thuật ngữ của giới công an chìm, thì đây là những cuộc hành quân đêm, “night operation”.  Như bà vợ nhà thơ đuợc biết sau đó, những đấng bạn dân “chìm”, họ luôn luôn tin tưởng, trong những cuộc hành quân đêm như thế, họ dễ dàng đụng độ với những kẻ thù của cách mạng, của nhân dân. Và những con cái của họ, lại càng tin hơn nữa, rằng những ông bố đáng kính yêu của chúng đều là những đấng anh hùng. Và rất nhiều truyền thuyết về những cuộc hành quân đêm lãng mạn, hào hùng.. như vậy đã được chuyền tai nhau, chính bà vợ nhà thơ đã từng nghe kể, rằng con gái một đấng Chekist quan trọng [Nhân viên Cheka, mật vụ. Những thời kỳ sau đó, Cheka biến thành OGPU, GPU, NKVD, MVD, MGB, và sau chót KGB], kể, bằng một cái giọng hết sức hãnh diện, mà không kém phần thương yêu, lo lắng cho người cha của cô, trong cuộc hành quân đêm bắt tên nhà văn phản động Isaac Babel [tác giả Kỵ Binh Đỏ], tên này đã chống cự, “làm bị thương nặng một trong bốn người của chúng ta”. Rằng cha của cô rất yêu con cái, rất yêu thú vật, mỗi khi về nhà, ông thường ôm con mèo đặt nó vào lòng mình, ông luôn luôn nói với cô con gái, đừng bao giờ thừa nhận mình đã làm một điều gì tầm bậy, luôn luôn nói, “không”, trong những trường hợp như thế đó. Người cha của gia đình, yêu vợ con, yêu con mèo, con chó, người bạn dân sẽ “không bao giờ tha thứ cho những kẻ mà ông ta tra hỏi, về cái chuyện, họ thú nhận, họ đã làm những việc phản cách mạng, phản nhân dân, làm… nguỵ!”

-“Tại sao họ lại làm như vậy”, cô con gái hỏi, như lập lại lời ông bố.

-“Hãy nghĩ tới những khó khăn, những ‘gian khổ’ mà họ đem lại cho nhân dân, cho chính họ, và cho chúng ta”, cô gái nói thêm.

“Chúng ta” ở đây, là những người tham dự những cuộc hành quân đêm, có bác hay không có bác [Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân], với những lệnh bắt người, lệnh tra tấn, lệnh tống giam, lệnh cải tạo…, và khi không hành quân đêm, khi rảnh rỗi, kể cho con cái nghe, về những nguy hiểm mà họ đã phải trực diện với kẻ thù của  nhân dân, và con cái của họ chăm chú nghe, bồi hồi cảm động, càng thương bố bao nhiêu, càng yêu quí chế độ, càng thù ngụy bấy nhiêu… Bà vợ nhà thơ kể lại, cứ mổi lần nghe một câu chuyện như vậy, là bà nghĩ  đến cái lỗ hổng toác hoác ở nơi cái sọ của nhà văn Isaac Babel.

Như vậy đấy, họ trang bị tới tận răng, ùa vào căn hộ của chúng tôi trong đêm 13 tháng Năm 1934. Sau khi đọc lệnh, và chắc chắn chẳng có ma nào dám kháng cự, họ lục soát căn hộ. Nhà dịch thuật mê thơ ngồi một đống ở trong chiếc ghế bành, bất động như một khúc gỗ, bộ mặt cố làm ra vẻ giận dữ, bị thương tổn. Khi tôi [bà vợ nhà thơ] hỏi anh ta, liệu M. có thể mang theo vài cuốn sách, anh trả lời một cách thô lỗ: “Hãy để M. tự làm lấy.” Tới gần sáng, khi chúng tôi đã đuợc phép đi lại một cách tự nhiên trong căn hộ, nhà dịch thuật đứng bật dậy, xin phép mấy bạn dân: “Tôi có thể đi tiêu tiểu”, người chỉ huy cuộc hành quân đêm nói bằng một giọng khinh miệt, “Anh có thể về nhà”. “Ông nói sao?” “Nhà”, anh ta lập lại, và quay lưng, bỏ đi.

Đám mật vụ rất ghét những “con mắt của nhân dân”, tức những chỉ điểm dân sự, như nhà dịch thuật. Chẳng có chi nghi ngờ: Brodski đã được lệnh luôn luôn bám sát chúng tôi, đề phòng trường hợp tụi này tẩu tán, xé, đốt bỏ bất cứ một bản thảo nào, khi nghe tiếng gõ cửa. (b)

Chính là vì những mắc mớ nhơ bửn như thế, mà Cớm VC dùng từ "quả tang", khi bắt BL.

Vợ của nhà văn Nguyễn Quang Lập cho biết không có chuyện chồng bà “nhận tội” và “xin khoan hồng” như tuyên bố mới đây của công an TP HCM (c)

“Họ nói thế cho có cái cớ, chứ làm sao anh Lập phải nhận tội. Anh Lập là người vô tội, không có tội. Chỉ yêu đất nước làm sao mà có tội? Anh ấy là một con người yêu đất nước và làm cho đất nước tốt lên. Một con người như thế mà làm sao lại bắt anh?”.

Đúng như thế, nhưng theo Gấu, có tội, theo cái ý, xây tháp Babel, OK, nhưng đừng có trèo lên, của Kafka.
Lũ Bắc Kít VC đều rất yêu nước, đó là sự thực. Gấu chẳng lèm lèm nhiều lần, giống Mít được Trời cho có mặt trên còi đời này, để thực hiện giấc mơ đốt sạch Trường Sơn cũng phải đốt, đánh một trăm năm cũng phải, chết trăm triệu cũng OK.
Nhưng trèo lên Tháp Babel, là bỏ mẹ!
Tên Nobel Toán mà chẳng yêu nước ư? Yêu nước đến nỗi, đếch thèm biết đến lũ Ngụy, mà nếu biết, thì cũng yên chí, cũng Việt Gian, bán nước cả thôi.
Chỉ có VC yêu nước. Khi Bọ Lập còn là VC, chúng OK. Khi Bọ Lập thấy VC khốn nạn quá, nói không được, là a lê hấp, nằm ấp!
Tất cả những người dân Mít đều yêu nước, nhưng yêu nước, phải được hiểu là, yêu VC.
Những LCD, Điếu cày...  mà không yêu nước ư?
Yêu nước, như họ, như thế, là đéo yêu VC!
Bắt!

Đọc bài viết, và nhìn bức hình đám tang của Bùi Ngọc Tấn, trên Văn Vịt, thấy thê lương vô cùng: Chỉ có mấy vòng hoa, và những vòng hoa phản động, thì băng rôn đều bị gỡ bỏ. VC khuyến cáo, chỉ được khóc trong nội bộ gia đình, đéo được khóc lớn. Thế là cả lũ nhà văn VC đéo thằng nào dám chường mặt ra trước ống kính máy ảnh, máy quay phim.
Không lẽ bạn mình nằm xuống, mà không khóc. Lũ khốn không dám khóc, thì Gấu Cà Chớn đi 1 đường khóc BVVC [Bạn Văn VC] của Gấu vậy.
Nên nhớ Gấu là tên đầu tiên điểm “Chuyện Kể Năm 2000”, trong bài điểm đã tiên tri ra được, cái điều sau này BNT thú nhận, ông cám ơn VC đã bắt giam ông, bởi là vì nhờ chính sách pha lê hóa xã hội Miền Bắc như thế, mà làm thịt được lũ Ngụy, đưa chúng đi cải tạo mút mùa lệ thuỷ, và đuổi thằng Yankee mũi lõ ra khỏi xứ Mít, và bi giờ chúng đang năn nỉ nhà nước VC chúng ta, cho chúng quay lại!

Lê Công Định

Như đã nói, cộng sản là chế độ phong kiến hiện đại, nên nó bám rễ sâu rộng trong lòng những xã hội vừa thoát khỏi đêm trường phong kiến ngàn năm.
LCD

Người rành rẽ về chủ nghĩa CS theo Gấu, là Hannah Arendt. Bà gọi nó bằng 1 cái tên tổng quát hơn, chủ nghĩa toàn trị. Và một khi gọi như thế, thì ít nhất, chúng ta thấy được hai cái nguồn của nó, mà LCD nhìn ra 1, chủ nghĩa phong kiến Á Châu, ở Nga, ở xứ Mít, thí dụ, và cùng nó, là Cái Ác Châu như Tolstaya vạch ra.
Chính vì thế mà ở xứ Mít, Miền Nam, ở quá xa mặt trời, không bị ảnh hưởng, cho đến năm 1975, khi bị Bắc Kít đô hộ.
Nguồn thứ nhì đẻ ra Cái Ác Nazi.
Đây là những vấn đề rất ư là rắc rối, không đơn giản như LCD phán. Xin trình ra bài viết của Arendt:

TATYANA TOLSTAYA



Yiyun Li: Lắng nghe là Tin tưởng

Tờ The New Yorker có mục “Thế Giới Nội”, dành cho đám nhà văn mũi lõ tập tành viết Tạp Ghi như…  GCC.
TV đã giới thiệu bài của Tolstaya, nay thêm bài của nữ văn sĩ Tầu Yiyun Li.
Đọc loáng thoáng đã mê rồi:

Có lẽ giấc mơ của tôi sau cùng đếch phải giấc mơ Mẽo.... Phịa ra cuộc đời qua cái việc lắng nghe, hóng chuyện... cho phép “ai đó” sở hữu thường trực hồi ức.
Perhaps my dream, in the end, was not an American dream, and my fantasy not a teen-age girl's fantasy of love. It's the intensity of one's imagination that creates a romance. Eavesdropping and decoding underscore only what does not belong to one. Inventing through listening-and inventing knows no abstinence-allows one to own a memory permanently. •

Dalai Lama concedes he may be the last

Đừng chơi trội. Hãy chân thật. Bởi vì bạn đâu phải cái rốn của vũ trụ. Còn có rất nhiều người khác. Thành thử cái chuyện trèo lên bục cao, tới giữa sàn diễn, tới giữa vùng ánh sáng kia, là thể nào cũng đụng chạm tới phần của kẻ khác, những người không chịu trèo. Chuyện, bạn lỡ dẫm lên chân của kẻ khác, đâu có nghĩa, bạn tha hồ đạp lên đầu lên vai họ?
Joseph Brodsky: Nói chuyện với sinh viên [Speech at the Stadium]

Ngay từ những ngày cuộc chiến “chưa” hứa hẹn những điều khủng khiếp, Mậu Thân chưa xẩy ra, Đại Lộ Kinh Hoàng chưa có… đọc 1 cuốn tiểu thuyết với cái air “bất hạnh, da vàng, nhược tiểu…” Gấu đã lên tiếng báo động rồi. Thế rồi cuộc chiến tàn khốc xẩy ra, rồi tù đầy cải tạo, và, chính ở những nơi chốn đó, văn chương Miền Nam tìm ra sinh lộ, đúng như câu thơ của Holderlin, mà Camus cực mê, chỉ ở những nơi chốn hiểm nguy, thì mới có cứu rỗi. [But where there is danger, there grows also what saves: Nhưng ở đâu có hiểm nguy, ở đó chồi cứu chuộc nẩy lên].

Vậy mà đến bây giờ, vẫn có những tên ngu si đần độn, gọi văn chương Miền Nam, là văn chương bất hạnh!
Một tên học hành không ra gì, VC không ra VC, Ngụy không ra Ngụy, 1 câu tiếng Anh không dịch nổi, tiếng Pháp thì mù, điếc, câm... đặc, vậy mà ngồi chủ tọa 1 cuộc diễn đàn nhìn lại VHMN trước 1975!

Ian Buruma, trong bài viết mà Tin Văn tính dịch giới thiệu độc giả, Những niềm vui và những rủi ro khi khoe bất hạnh, “The Joys and Perils of Victimhood”, viết:

… Finally, and I think this goes to the heart of the matter, we should recognize that truth is not just a point of view. There are facts that are not made up but real. And to pretend there is no difference between fact and fiction, or that all writing is fiction, is to paralyze our capacity to distinguish truth from falsehood. And that is the worst betrayal of Primo Levi and all those who suffered in the past. For Levi's fear was not that future generations would fail to share his pain but that they would fail to recognize the truth.

Sau cùng tôi đi thẳng vào cốt lõi của vấn đề. Sự thực không phải chỉ là quan điểm - mi nói bất hạnh, ta nói không phải - Có những sự kiện, không phải được phịa ra, dựng đứng lên, nhưng mà là sự thực. Và giả đò chẳng có khác biệt giữa sự kiện và giả tưởng, mọi cái viết đều là giả tưởng, là làm tê liệt khả năng phân biệt giữa sự thực và giả trá. Và đó là sự phản bội tồi tệ nhất đối với Primo Levi và tất những người đã đau khổ trong quá khứ. Bởi là vì nỗi sợ của ông, không phải những thế hệ tương lai sẽ thất bại trong cái việc chia sẻ nỗi đau của ông, nhưng họ thất bại, không nhận ra sự thực.

Một nền văn chuơng bất hạnh mà có những nhà văn, nhà thơ như TTT, Bùi Giáng, Tô Thuỳ Yên.... ?
Một nền văn chương bất hạnh mà sao cả nước bây giờ nâng niu, tìm đọc?
Cái chuyện kẻ thắng hành hạ nó, phần thư nó, là niềm hãnh diện của nó, làm sao mà có thể gọi là bất hạnh?
Đúng là 1 lũ ngu đần, làm nhục cả hải ngoại lẫn trong nước. NQT

Coetzee, viết về Brodsky, về những chuyến đi mang tính tự thuật của ông [in his autobiographical journeys], ông không hề nhắc tới vụ án nổi tiếng, bị nhà nước gán cho tội ăn bám xã hội, và kết quả là bản án lưu đầy nội xứ, lao động cải tạo, ở mãi mạn bắc, và Coetzee giải thích, cái sự im lặng này có tính cân nhắc, deliberate: Tao đéo khoái cái trò phô ra cho người đời thấy, những vết thương của ta, tao đéo bao giờ bất hạnh, thi sĩ đéo bao giờ là nạn nhân.
Hiểu chưa, lũ ngu?
Nếu một nhà thơ, đéo bao giờ là nạn nhân, thì một nền văn học như của Miền Nam trước 1975, đéo bao giờ bất hạnh!
Bằng mọi giá, tránh cho bằng được, cái khốn nạn, ngu si, tự ban cho mình cái thế giá nạn nhân, ông khuyên nhủ sinh viên [At all cost try to avoid granting yourself the status of the victim]

Tại sao Âu Châu lại có thể là lò cừ văn hóa và một sàn diễn của cái man rợ tồi tệ đến như thế?
Tại làm sao lại có 1 giống dân ưu việt đến như thế. Hitler đã từng phán, Do Thái phịa ra ý thức, lương tâm (1)

(1)

Exemple : « Ce qui me fascine, c'est le mystère de l'excellence intellectuelle juive. II ne faut pas être hypocrite: en sciences, le pourcentage de Nobel est écrasant. II y a des domaines dans lesquels il y a presque un monopole juif. Prenez la création du roman américain moderne par Roth, par Bellow, par Heller et tant d'autres. Les sciences, les mathématiques, les médias aussi. .. Est-ce qu'il y a le fruit de la pression terrible du danger? Est-ce que le danger est le père de l'invention et de la création? J'ose le croire. Le judaisme est la seule religion qui ait une prière spéciale pour les families dont les enfants sont des savants. Cela me remplit d'une joie et d'un orgueil fou. [ ... ] Non vraiment, quand Hitler déclare "Ie Juif a inventé la conscience", il a parfaitement raison. [ ... ] Le mystère de ce qui attise la haine chez le non-Juif, c'est je crois que le Juif a signé un pacte avec la vie. II semble y avoir une négociation millenaire entre le Juif et la vie elle-même, le rnystère de la vitalité humaine. "

Thầy của Gấu phán về Do Thái của Thầy mới bảnh làm sao. Trò cũng có những ý nghĩ tương tự về gốc Bắc Kít của nó, nhưng cái kết luận của Thầy và của Trò ngược hẳn nhau:
Những tên Bắc Kít cực kỳ thông minh, là thể nào não của chúng cũng bị thiến mất 1 mẩu, đúng mẩu có lương tri của con người.
Thầy, Do Thái đã ký 1 hòa ước với đời sống, và chính vì thế mà dân Do Thái bị thù ghét! 

Nghiên cứu hậu thực dân ở Việt Nam:
một nhu cầu thực tế hay một giả vấn đề?
Nguyễn Hòa (a)  

Mr Merriman’s tale grows tangled at times, leaving readers to find their path through the thickets. The great merit of “Massacre” is to focus attention on the enormity of the moral outrage perpetrated by a modern state and a supposedly civilised society against its own citizens. In Mr Merriman’s retelling, the Paris Commune is a reminder that the worst villainies are possible once you have dehumanised your opponent.

Note: Bài viết này, tháng nào cũng lọt vô Top Ten, vì, có thể, nó được Wiki Mít nhắc tới.
Đám này, theo Gấu, toàn VC, đếch thèm nhắc tới Ngụy.

Bài viết, đúng là di chúc của Văn Cao. Khi Văn Cao mất, tờ Time loan tin, và trích 1 câu trong bài Tiến Quân Ca, tức Kuốc Ka của VC, "thề phanh thây uống máu quân thù", ra ý, không có quốc ca của bất cứ một nước nào lại “máu” đến như thế. Nhưng câu ghê gớm nhất, theo GCC, là câu “Đứng vùng lên gông xích ta đập tan”, vì nó tiên tri 1 xứ Mít như bi giờ: Cái gông xích ta không thể đập tan, là do ta quàng lên ta, đích thị của VC. Của Cái Ác Bắc Kít.
Sở dĩ VC tính đổi quốc ca, là vì bài viết này. Văn Cao viết nó, để cho cả thế giới biết, khi chúng biểu tao làm Quốc Ca, khi tao tính viết, thì chúng kêu, khoan đã, đi làm thịt 1 thằng Việt Gian đã.
Cái quốc ca của Vẹm đầy máu của Mít làm thịt Mít.
Quân thù của VC... là Mít, bởi là vì, ai "đéo" theo Vẹm thì đều là Việt Gian, là Ngụy cả!
Cả hai cuộc chiến đều do ông VC phịa ra rồi thực hiện, để làm thịt những tên Mít đéo theo chúng!
Thằng Tẩy đã từng năn nỉ Vẹm - chúng là nạn nhân của Nazi, đâu phải Đồng Minh cái con mẹ gì - chúng mời, đúng hơn, Mít vô Liên Hiệp Pháp, chúng đâu muốn đánh nhau, nhưng Vẹm lắc đầu, không đánh mày thì làm sao làm thịt lũ Việt Gian VNQDĐ?
Thằng Mẽo cũng thế, chúng tao chỉ muốn kiếm 1 thằng Mít đéo theo Tẩy, đéo theo CS, đâu có muốn dầy xéo xứ Mít. VC lắc đầu, không nhử mày vô xứ Mít, làm sao ăn cướp Miền Nam?
Khủng thật.

Chỉ 1 mình ông phán, tao có mặt, và tao đã giết người.
Còn lại là 1 lũ không mặt, ẩn mặt.
Viết về Văn Cao đúng nhất, là… Kundera.

« Ce n'était pas seulement le temps de l'horreur, c'était aussi le temps du lyrisme! Le poète régnait avec le bourreau ".

IN THE OTHER hand, when Joseph left Russia, when he read for the first time in the West, at that poetry festival in London, he may well have been quite surprised at the enthusiasm of the audience. It is conceivable, even likely, that he had no inkling of what to expect. Of course, though still young, he was not new to the game. He had been translated, had become the object of what were in effect cultural pilgrimages, had been pilloried by the state, was close to the last of the great ones, Akhmatova. And then there were his readings in Russia (remember Etkind's description, cited above). I suppose he was already a cult figure, whatever that may mean, or well on his way to becoming one. So he was surely aware of the hallucinatory effect of his performances. Even so, there was no telling whether this would turn out to be exportable. Traumatized as Joseph evidently was, that first reading at the Queen Elizabeth Hall at once set him on the path. He gave reading after reading. He did not let the sound fade, or himself go out of fashion, be lost sight of. He kept himself, the sound of himself, current. In one respect, this can be seen as a triumph of the will to survive, though he may also have needed constant exposure of this sort to compensate for the loss of a native audience. And in any case, as we have seen, he regarded it as his particular mission - though he might have balked at putting it so grandly - to bring Russian to English. And beyond that, of course, was the larger mission, on behalf of Poetry itself. And there must have been a price to pay, that of privacy, of the seclusion most artists need. Still, he also had the invaluable knack of being just himself. And periodically, as at Christmas when he went to Venice, he became a "nobody in a raincoat".

    Or do I exaggerate? Was he, in fact, misled? Did he misunderstand the interest his person or presence aroused? Perhaps it was more a matter of curiosity. He had become a sort of institution, America's Poet-in-Exile. And as for his odd English, well, away with it, who cared really. It had seemed to me, from the start, that Joseph was a great improviser. He had not quite anticipated the reception he received, but he adjusted readily enough to it. And as for his style of reading, well, as noted, he claimed it was simply the way poetry was read in Russia. But even his disingenuousness worked to his advantage. So, perhaps it was all a kind of improvisation. He relied on the challenge of live situations, on his wit and his wits, on language itself. Joseph had faith. He adopted a casual manner, even though the delivery of the poetry was quite the opposite to casual. He resisted being turned into a monument, an institution, although he himself raised monuments to those he regarded as his mentors: Tsvetayeva, Mandelstam, Akhmatova, Frost, Auden.

Suspended Sentences by Patrick Modiano – three novellas from the Nobel laureate

Đám Bắc Kít thử đi đường điều tra thời kỳ Bắc Kít đô hộ Nam Kít, kể từ 30 Tháng Tư 1975, coi có ra được tí tác phẩm nào không?
Đếch 1 giọt mắt cá sấu – chưa nói đến nước mắt thực, pure original, làm sao ra tác phẩm!

All his novels resemble crime stories, but the genre’s usual finale of clarification never occurs.
Tất cả những cuốn tiểu thuyết của ông đều có mùi trinh thám, nhưng khó mà gọi nó là cái thứ gì.

Nhặt những vụn vặt

Note: Đọc cái này thì GCC lại nhớ ra cái kia: "Hồn Ma Cũ" của BNL (1)

Gòa không, Gòa không?

Bình Nguyên Lộc là nhà văn Miền Nam thân cận nhất đối với thằng bé di cư-tôi ngày nào. Tôi làm quen với Sài-gòn là qua ông. Cái trò ngồi quán nhâm nhi ly hồng trà, ngóng chờ hồn ma cũ, trong khi tương lai đang đợi ở một ngã tư nào đó, là do ông, phần nào.
Ông già tôi khi còn sống, đặt cho tôi một biệt hiệu: thằng Mõ Phố. Ông làm nghề dậy học, cứ bị đổi trú sở hoài. Nghe nói Tây không ưa ông. Thằng con, ngay những giờ phút đầu tiên đến đất lạ đã lân la làm quen, từ người đến cảnh. Chưa kịp làm quen người bố, ông đã bị đảng phái thủ tiêu.
Mõ Phố vào Nam, việc đầu tiên, mua một tấm bản đồ thành phố Sài-gòn, rồi "khốn khổ khốn nạn vì nó". Chả là, thằng nhỏ tin theo bản đồ, lần theo đường chỉ, đụng ngay một đồn Bình Xuyên. Thành phố những ngày đầu di cư, bản đồ nào "cập nhật hóa" cho nổi! Người lính gác, chắc chỉ muốn cho thằng nhỏ Bắc-kỳ một bài học, bắt đứng đó đến chiều tối; mỗi lần buồn buồn, anh lên cò súng lách cách, hăm: Tao bắn bỏ mày! Anh ta làm sao biết thằng nhỏ bị gắn khằn trong trí tưởng, hình ảnh một ông bố bị cột đá bỏ sông.
Truyện ngắn của Bình Nguyên Lộc lúc đó rất ăn khách, và những tờ nhật báo tại Sài-gòn thường in kèm như phụ trương. Bạn mua tờ báo, mở ra, truyện ngắn của Bình Nguyên Lộc là một "cahier" khổ nhỏ kẹp ở giữa.
Nhớ đến ông, tôi nhớ đến một người viết khác, ông anh rể của tôi, Nguyễn Hoạt.
Nguyễn Hoạt thuở mới vào cũng ham viết tiểu thuyết về miền nam. Cuốn Trăng Nước Đồng Nai của ông kể lại việc kiếm cơm miền nam bằng nghề dậy học tại Biên Hòa. Ông quá mê thằng nhỏ xe "lô" (location), mời chào khách: Gòa không, Gòa không? (Hòa không, Hòa không?). Ông tả những cô gái miền nam tự nhiên đến nỗi mặc "đồ ngủ", leo cây, hái trái!
Ông chú Th. của tôi cười ngất, buông một câu: Bộâ nó tưởng gái miền nam "dễ dzô" lắm sao? Bà thím tôi ngồi kế bên cười tủm tỉm. Hai người sắp thành ba người, mới lo làm đám cưới! Nhân đó, ông hỏi tôi thường đọc ai, tôi nói: Cháu mê Bình Nguyên Lộc. Ông gật gù, trúng ý. Trên bàn là một tờ báo hàng ngày, với truyện ngắn mới nhất của ông.
Ông chú này, tôi đã nhắc tới, nhân đi tìm "cái tên", cho một cuộc chiến. Gọi là chú, vì cùng học với ông già. Ông thi rớt, bỏ vào Sài-gòn lập nghiệp từ khi còn "nước Nam-kỳ", "tân thế giới" của những chàng trai xứ Bắc. Bà thím gốc xa xưa Tiều, rất hiền. Bà kể lại, kỷ niệm lấy chồng. Ổng nói, nếu ngày đó, tôi "hỏng" chịu cưới, bà tính sao? Đành ôm bầu, đẻ con, chịu làm "gái ngoan" chứ làm sao giờ! Kỷ niệm dù sao cũng vui. Buồn: những ngày làm ăn khá giả, khi chưa xẩy vụ di cư, bà sợ nhất cảnh đếm tiền mỗi lần ông đưa về. Sau bà nghĩ ra một cách thật giản dị: dùng đấu, để đong, như đong gạo!
Là một thương gia giầu có nhưng có thể do bỏ miền bắc, ông lại càng tin vào một "mùa Thu" mà ông đã không có dịp được thưởng thức khí hậu. Mãi sau này, ân hận, nhưng cũng may, mất trước khi mất miền nam, không phải chứng kiến cảnh kiểm kê tài sản.
Cô con gái thứ của ông là mối tình đầu của tôi.
Tôi mê cô cùng lúc mê Bình Nguyên Lộc. Thương thằng nhỏ con người bạn học, ông chú kêu tôi về làm trợ giáo cho mấy đứa con ông. Không hiểu ông có một vầng trăng thề nào không, khi rời xứ Bắc, vì mấy cô con gái đều mang tên người đẹp cung Quảng. "Đệ nhị tiểu thư" được cưng nhất, nhưng không vì vậy mà bớt sợ bố. Ông là một "hung thần" trong gia đình.
Lần cuối, tôi tới thăm nhưng "vô ý" mang luôn đôi dép dính bùn vô nhà. Cô hoảng quá la lớn: Anh để dép bên ngoài! Tôi quay ra, dép theo luôn. Mãi sau này, khá trộng tuổi, cô mới lấy chồng. Bây giờ hình như hai vợ chồng ở Úc. Không hiểu khi chọn tôi làm "trợ giáo" cho mấy đứa nhỏ, ngoài chuyện thương đứa nhỏ mồ côi, ông chú tôi có bị ảnh hưởng Bình Nguyên Lộc hay không?
Nếu miền nam của Sơn Nam là một miệt vườn, hoặc "trước" thuở miệt vườn, một hình bóng cũ; miền nam trong Bình Nguyên Lộc, là cảnh nhập nhằng kẻ chợ, người quê. Những nhân vật của ông cũng nửa quê nửa tỉnh. Đây là lý do theo tôi, dân Sài-gòn rất mê ông, nhất là những độc giả "nhựt trình". Trong tiểu thuyết của Bình Nguyên Lộc đã manh nha một Sài-gòn sắp sửa biến mất, như một miền nam biến thành huyền thoại, ở Sơn Nam. Người ta tự hỏi mấy cô gái trong Đò Dọc, lo chạy giặc Tây giạt về một xóm quê, suốt ngày lóng ngóng không biết làm gì, suốt đời chờ đợi một người lái "đi xem heo", họ sẽ sử sự ra sao, sau này, khi quân đội Mỹ và đồng minh đổ xô tới...

Nhận định văn ông, ở một số người viết:

-... không thành công ở truyện dài... đầy rẫy đối thoại, vết tích còn lại của những tiểu thuyết đăng báo từng kỳ... nhưng thái độ sống đã là tấm gương sáng cho tôi (Nguyễn Văn Sâm).
-... xét về toàn thể thì đến nay một thành công của Đò Dọc (có kết cấu linh động, kỹ thuật song suốt, xây dựng tâm lý ý nhị, hành văn trôi chẩy, đối thoại duyên dáng hơn cả) vẫn không đủ sức để cứu vãn giá trị cho sự nghiệp văn chương thiên về lượng hơn về phẩm đó... vốn dĩ ông đã tỏ ra khá xem nhẹ cái công phu viết văn rồi. (Cao Huy Khanh).
Trong lời giới thiệu Tuyển Tập, Võ Phiến trân trọng những bận tâm "khác", (ngoài cõi văn?): Đồng Nai là bận tâm của một dòng họ, Phù Sa là bận tâm của cả miền Nam... mối bận tâm thứ ba bao trùm cả dân tộc. Ông gọi: Bình Nguyên Lộc, một nhân sĩ trong làng văn.
Những nhận định cho thấy, Bình Nguyên Lộc không được coi như là "một nhà văn".

Ở đây, có nhiều vấn đề: hoặc thể văn đối thoại là một tiền-văn chương. Hoặc nó không đủ lực để chuyên chở những rắc rối đa đoan của tâm lý con người, sự chuyển biến của một xã hội, như xã hội miền nam trước cơn bão chiến tranh. Hoặc tác giả như Bình Nguyên Lộc không đủ khả năng làm bật nó ra, nhưng ở trong ông vẫn bàng bạc một nỗi lo: xã hội xuống cấp, "về chiều", "đồi trụy", và đây đúng là những bận tâm của một người viết, khi chọn lựa hình thức văn chương: tiểu thuyết. Như Georges Lukacs định nghĩa: tiểu thuyết, một thế giới về chiều, nhân vật chính, một anh chàng ù lì (passif), do ý thức quá rộng, mà thế giới về chiều quá chật không làm sao thỏa mãn. Điều này giải thích tại sao Bình Nguyên Lộc thành công trong những truyện ngắn: Đây là nơi trú ẩn của ông, trong những hồn ma cũ, trong hình bóng một cô đào hát cậu bé đã một thời mê mệt (Tình Thơ Dại), trong nỗi Thèm Mùi Đất...
Anh chàng ký giả nhựt trình trong Hồn Ma Cũ giải thích: chàng đã ghiền không khí ở đây, ghiền cả thời gian nữa... cho đến cái dơ bẩn của tiệm này chàng cũng yêu... Nhưng đúng ra là chàng đang rình... nó đây rồi:

Thình lình Kỳ ngây người ra: chàng vừa thấy người cha đứa bé rót cà-phê ra dĩa cho mau nguội, rồi nâng dĩa mà uống. Cảnh này, chàng đã thấy rồi... trời ơi... lâu lắm... những hai mươi năm về trước...

Cảnh này, thằng bé Bắc-kỳ ngày xưa cũng đã thấy rồi, khi miền nam đã đổi chủ.
Bữa đó, hai vợ chồng từ rẫy lên chợ (chợ Cai Lậy). Bà vợ xà ngay vô một gánh bún, hay cháo lòng heo trong lúc anh chồng xớn xát kiếm một ly cà-phe túi. Khi quay lại anh thấy bà vợ đang thong thả lật phía bên trong chiếc gấu quần, hài lòng lau miệng...
Trời ơi, nó đây rồi, bấy lâu nay anh tìm kiếm hoài lúc đó mới hiểu ra, tình yêu là gì...

Nguyễn Quốc Trụ

Note: Một bài phỏng vấn tuyệt vời. Tin Văn sẽ đi bản dịch trong những kỳ tới.
Tình cờ làm sao: Bạn phải đọc bài này cùng lúc với bài trên NYRB, China: Humiliation & the Olympics TQ: Nhục Nhã & Olympics rồi suy ra trường hợp mấy anh Yankee mũi tẹt “Hà Lội ta hiên ngang ngửng đầu”, rồi đọc bài viết của DTH, "Trung thành với Đảng" là cái đếch gì, thì mới đã! NQT

Trung là đức tính đầu tiên của những triều đại phong kiến Đông phương đòi hỏi ở thần tử, phải trung với vua. Ngay từ khi nằm nôi, con nít Á Châu đã được học điều này. [Khi nghe tin Stalin chết, đứa trẻ con ngày nào ở trong Tố Hữu sống dậy, và thốt lên, "Tiếng đầu lòng con gọi Stalin", là do đó]. Ngay từ khi còn trẻ, với tôi, trung với vua được thay thế bằng trung với Đảng Cộng Sản. Từ Vua qua Đảng là một quá trình tự thân. Vào lúc 20 tuổi tôi lao vào cuộc chiến chống Mỹ. Thực tại thực địa làm tôi khám phá ra những trang quá đen tối, đến nỗi tôi lại phải mở ra cuốn tự vựng của mình, để tìm hiểu. Những từ ngữ hiện ra như những xác chết thối rữa, vì không được ướp formol. Tôi bước qua ngả đường nổi loạn.
Năm 1991, tên bộ trưởng Nội vụ đến gặp tôi trong nhà tù. Hắn hỏi tôi, sao dám chống Đảng. "Mi nghe đây bà nói đây này. Hơn hai triệu thằng CS bợ  lên một uỷ ban trung ương gồm ba trăm thằng. Rồi ba trăm thằng này bợ lên một bộ chính trị gồm 13 cái đầu ngu đần. Nếu ngất ngưởng ở trên đầu thế gian, là 13 tên ngu đần, bại hoại này, thì chẳng có lý do gì để mà bà trung thành với Đảng. Đảng đâu phải là ông Giời sống ở trên Giời. Đảng là một nhóm 13 tên. Tại sao bà lại phải trung với chúng?". Vào lúc tên đồ tể vung búa chặt đầu con bò, trước khi xả thịt nó, là tôi hết còn tin vào chữ “trung”. Đúng ra, tôi đổi hướng nó: trung chỉ có nghĩa khi mình vận nó vào chính mình. Và như thế, con người tự do chọn lựa và đảm nhận những chọn lựa của mình. Kể từ lúc đó, “trung” không còn là một thánh tượng tôn thờ, cũng không phải là xác chết thối rữa. Nó trở thành bạn đường của tôi, cái bóng của tôi, hơi thở của tôi…. Phải mất ba chục năm làm giặc tôi mới hiểu và làm chủ được, ý nghĩa của một từ. Thật đau thương. Cũng vậy, tôi nghĩ, là nhà văn là  kẻ bị kết án khổ sai, bởi vì, trước khi sử dụng một từ, phải chiến đấu với những bóng ma của nó. Tôi chúc những nhà văn, những kẻ mơ mộng, những kẻ khùng điên, và những kẻ bị kết án một chiến thắng huy hoàng. DTH
*
Coetzee, trong bài viết về Joseph Brodsky, đã nhắc tới một nhận định của nhà thơ Olga Sedakova, theo đó, thành tựu lớn lao nhất của Brodsky, là đã "đặt một cái dấu chấm hết ở cuối trào lưu văn học Xô Viết."
Ông làm được vậy, theo Coetzee, là do, đã lấy lại cho văn học Nga cái chất quí hiếm mà nền kỹ nghệ văn hóa Xô Viết, nhân danh chủ nghĩa lạc quan, đã vứt vào thùng rác: Thân phận bi đát được làm người, hay, cảm nhận bi đát về đời sống, a tragic perception of life.
*
Áp dụng nhận xét trên, cộng vòng hoa Nobel, cho Cao Hành Kiện [lịch sử của một cá nhân chống lại lịch sử của một lũ, một bầy], cho "Nỗi Buồn Chiến Tranh" của Bảo Ninh:
Đây là tác phẩm của Miền Bắc, đầu tiên, cho Phù Đổng Thiên Vương, tức những anh Bộ Đội Cụ Hồ, được trở lại làm người.
Nghĩa là cũng biết...  sợ chết!
Và cũng biết phi cần sa [hồng hoang] như điên, cho bớt sợ!
Đây cũng là 1 cách đọc "Nỗi Buồn Chiến Tranh" của GCC.
Đâu có như THT, đố kỵ, phán ẩu:

Quyển “Nỗi Buồn Chiến Tranh” của Bảo Ninh sở dĩ được đón nhận nồng nhiệt là vì từ mấy mươi năm chiến tranh và chế độ CS ở miền Bắc, cửa khép kín. Nay cánh cửa ấy mở ra. Còn miền Nam, nỗi buồn chiến tranh đã được nói quá nhiều, qua các bộ môn văn học nghệ thuật trong mấy mươi năm chiến tranh.... Nhiều đến độ nhàm chán.... (1)

Được nói đến quá nhiều, hay là viết…  dở quá, thành nhàm chán?

Thời của THT, cũng là thời của Gấu, và của nhiều người như Gấu, và tên nào tên đó, đều có riêng cho mình 1 "dấu ấn": TTT có Tư, Cuối Đường, Dọc Đường….  Cung Tích Biền có Ngoại Ô Dĩ An và Linh Hồn Tôi, Ngọc Minh có Trăng Huyết, Ngụy Ngữ có Con Thú Tật Nguyền.... Trong những truyện ngắn đó, đều có bóng dáng của chiến tranh, của nỗi buồn do nó mang tới.
Đâu có tí nào nhàm chán?
THT thử kể 1 cái của ông, được nhiều người biết tới, coi!
Viết đã dở như hạch, mà còn thêm bịnh coi thường, đố kỵ người khác, không có tí khiêm nhường, làm sao khá cho được. NQT

Loyauté
par DUONG THU HUONG

La loyauté était la première des vertus louées par les dynasties impériales de l'Asie orientale. On apprenait à l'enfant au berceau que le devoir suprême était d'être loyal envers l'Empereur. Dans ma jeunesse, la « loyauté envers l'Empereur» a été remplacée par la« loyauté envers le Parti communiste ». Passer de l'Empereur au Parti allait de soi. À 20 ans, je m'étais engagée dans la guerre antiaméricaine. La réalité du terrain m'a fait découvrir des pages si noires que, pour comprendre, j'ai été obligée de rouvrir mon cahier de vocabulaire. Les mots m'apparurent alors comme des cadavres puants car ils n'étaient même pas conservés dans du formol. Je bifurquai vers le sentier de la révolte.
Quand, en 1991, le ministre de l'Intérieur est venu me rencontrer en prison, il m'a demandé comment j'osais m'opposer au Parti.« Voilà comment je vois le Parti », lui ai-je répondu: « Plus de deux millions de communistes se résument à un comité central composé de trois cents personnes. Puis les trois cents se concentrent en un bureau politique de treize têtes. Si au-dessus de tout ce monde, se trouvent treize imbéciles et treize pervers, il n'y a plus aucune raison pour que je reste loyale au Parti. Le Parti n'est pas Dieu vivant dans les cieux. Le Parti est ce groupe des treize. Pourquoi devrais-je observer une quelconque loyauté envers eux'?» À l'instar du boucher frappant la tête du bœuf d'un coup de marteau avant de le dépecer, j'avais détruit la signification réputée immuable du mot « loyauté ». À vrai dire, j'avais simplement réorienté son vecteur pour le tourner vers l'intérieur. La loyauté n'existe que si elle est dirigée vers soi. Ainsi l'homme est libre de choisir et assume ses choix. À partir de ce moment, le terme« loyauté» n'a plus été une statue vénérée, ni un cadavre pourrissant. Il m'est devenu un compagnon de route, mon ombre, ma respiration ... Il m'a fallu trente ans d'exercice du métier de rebelle pour que je maîtrise enfin la signification d'un mot. Cela a été dur et douloureux. Aussi je crois qu'être écrivain, c'est être condamné aux travaux forcés parce que, avant de se servir d'un mot, il faut avoir combattu ses fantômes. Je souhaite aux écrivains, aux rêveurs, aux fous et aux condamnés une éclatante victoire!
Après des années en résidence surveillée au Vietnam, l'auteur de Terre des oublis (éd. Sabine Wespieser) vit aujourd'hui en France.
Le Magazine Littéraire, Avril, 2008

CHAPTER 3

Phuong means "phoenix," the author tells us on the opening page of The Quiet American; it stands for something that rises again and again from the ashes, whether those of warfare or of love. It stands for a country, you could say, that is still standing, and bustling about its business, even after being attacked by France and then by the United States, while having China on its doorstep; it stands for a spirit that never dies, too, and perhaps a figure-a situation, a setting-that arises again and again even as the rue Catinat becomes raucous Tu Do Street, and then "Simultaneous Uprising" Street. Phuong steps out of the milk bar and back into the road, to meet her aging English suitor, and a generation or two later another sylphlike beauty appears along a dark street in Saigon, after midnight, and tries to entice a newcomer in the terms of her new century.

Phượng nghĩa là...  Hải Âu [hà, hà!], hay Phượng Hoàng, tác giả nói với chúng ta, ngay ở trang đầu mở ra NMTL. Một cái gì từ mọc lên, mọc lên....  từ tro than, cho dù cái gì này, là cuộc chiến hay là tình yêu.... Nó còn đứng sừng sững như là 1 xứ sở, xứ Mít khốn khổ khốn nạn....
Từ tro than Catinat mọc lên Tự Do, mọc lên Đồng Khởi, nhưng Phượng thì muôn đời là... Phượng, cứ mỗi lần tái sinh là 1 lần lao vào lửa.

Tuyệt!

(1) DIED. Pham Xuan An, 79, Viet Cong colonel who worked during the Vietnam War as a highly respected journalist for TIME while spying for the communists—a double life kept secret until the mid-'80s; in Ho Chi Minh City. The first Vietnamese to become a staff correspondent for a U.S. news outlet, An said he was an "honest reporter" who did not spread misinformation. From his unique perch at TIME's Saigon bureau, the popular, plugged-in An was able to achieve feats for both sides, alerting the Viet Cong to the impending buildup of U.S. troops in the mid-'60s and secretly arranging for the release of American journalist Robert Sam Anson, captured in Cambodia by the Khmer Rouge.

[Tạm dịch: Từ trần. Phạm Xuân Ẩn, 79 tuổi, đại tá Việt Cộng, trong chiến tranh Việt Nam, là một ký giả rất được kính trọng của tờ Time, cùng lúc còn làm công tác gián điệp cho Cộng Sản - một cuộc sống kép được giữ kín cho tới giữa thập niên 1980, tại Thành Phồ Hồ Chí Minh. Người Việt Nam đầu tiên trở thành nhân viên chính thức, cho một tờ báo lớn của Mỹ, tại một trụ sở ở nước ngoài của nó. Ẩn nói, ông phục vụ như là một "thông tín viên lương thiện", theo nghĩa, không phao tin dởm. Giống như một con cú, đậu chót vót trên cao, từ vị trí độc nhất của mình ở tòa soạn báo Time, con người bình dân, giao thiệp rộng rãi, nằm vùng là Ẩn đó có thể hoàn thành những kỳ công cho cả hai bên, trong đó có việc báo động cho VC về những cuộc điều động quân đội Hoa Kỳ trong thời gian giữa thập niên 1960, và, bí mật dàn xếp với lực lượng Khờ Me Đỏ, để họ thả ký giả Mỹ Robert Sam Anson, bị bắt tại Cambodia.]

Hãy đốt cuốn sách này!

May quá, có mấy bài đã giới thiệu trên TV, của Salman Rushdie [Ghi chú về Viết và Nước, Notes on Writing and Nation], David Grossman [Viết trong Bóng Tối]. Sẽ giới thiệu tiếp bài của Toni Morrison: Peril: Hiểm nguy

Peril

Toni Morrison

Authoritarian regimes, dictators, despots are often, but not always, fools. But none is foolish enough to give perceptive, dissident writers free range to publish their judgments or follow their creative instincts. They know they do so at their own peril. They are not stupid enough to abandon control (overt or insidious) over media. Their methods include surveillance, censorship, arrest, even slaughter of those writers informing and disturbing the public. Writers who are unsettling, calling into question, taking another, deeper look. Writers-journalists, essayists, bloggers, poets, playwrights-can disturb the social oppression that functions like a coma on the population, a coma despots call peace; and they stanch the blood flow of war that hawks and profiteers thrill to.
    That is their peril.
    Ours is of another sort.
    How bleak, unlivable, insufferable existence becomes when we are deprived of artwork. That the life and work of writers facing peril must be protected is urgent, but along with that urgency we should remind ourselves that their absence, the choking off of a writer's work its cruel amputation, is of equal peril to us. The rescue we extend to them is a generosity to ourselves.
    We all know nations that can be identified by the flight of writers from their shores. These are regimes whose fear of unmonitored writing is justified because truth is trouble. It is trouble for the warmonger, the torturer, the corporate thief, the political hack, the corrupt justice system, and for a comatose public. Unpersecuted, unjailed, unharassed writers are trouble for the ignorant bully, the sly racist, and the predators feeding off the world's resources. The alarm, the disquiet, writers raise is instructive because it is open and vulnerable, because if unpoliced it is threatening. Therefore the historical suppression of writers is the earliest harbinger of the steady peeling away of additional rights and liberties that will follow. The history of persecuted writers is as long as the history of literature itself. And the efforts to censor, starve, regulate, and annihilate us are clear signs that something important has taken place. Cultural and political forces can sweep clean all but the "safe," all but state-approved art.
    I have been told that there are two human responses to the perception of chaos: naming and violence. When the chaos is simply the unknown, the naming can be accomplished effortlessly-a new species, star, formula, equation, prognosis. There is also mapping, charting, or devising proper nouns for unnamed or stripped-of-names geography, landscape, or population. When chaos resists, either by reforming itself or by rebelling against imposed order, violence is understood to be the most frequent response and the most rational when confronting the unknown, the catastrophic, the wild, wanton, or incorrigible. Rational responses may be censure, incarceration in holding camps, prisons, or death, singly or in war. There is however a third response to chaos, which I have not heard about, which is stillness. Such stillness can be passivity and dumbfoundedness; it can be paralytic fear. But it can also be art. Those writers plying their craft near to or far from the throne of raw power, of military power, of empire building and counting-houses, writers who construct meaning in the face of chaos must be nurtured, protected. And it is right that such protection be initiated by other writers. And it is imperative not only to save the besieged writers but to save ourselves. The thought that leads me to contemplate with dread the erasure of other voices, of unwritten novels, poems whispered or swallowed for fear of being overheard by the wrong people, outlawed languages flourishing underground, essayists' questions challenging authority never being posed, un-staged plays, canceled films-that thought is a nightmare. As though a whole universe is being described in invisible ink.
    Certain kinds of trauma visited on peoples are so deep, so cruel, that unlike money, unlike vengeance, even unlike justice, or rights, or the goodwill of others, only writers can translate such trauma and turn sorrow into meaning, sharpening the moral imagination.
    A writer's life and work are not a gift to mankind; they are its necessity.

TM
Cuộc đời và tác phẩm của một nhà văn đếch phải là một món quà cho nhân loại. Chúng là sự cần thiết của nó. 

An inconvenient truth

Fred Branfman, exposer of America’s secret war in Laos, died on September 24th, aged 72

Booker về tay Flanagan, tiểu thuyết gia Úc, với cuốn “The Narrow Road to the Deep North”.  Ông coi “văn chương là 1 trong những phát kiến lớn lao nhất của tinh thần con người”, và, không chia sẻ sự bi quan về nó vào lúc này. Tiểu thuyết cho phép con người nói lên sự thực. Không phải môi trường chết, sách bây giờ mang thai với khả thể, hơn lúc nào hết.

Gấu chẳng đã từng lèm bèm, chỉ giả tưởng mới nói lên sự thực, và chưa bao giờ xứ Mít cần nó đến như thế, vào lúc này. 1954 chúng ta có “Bếp Lửa”; 1975, có thể coi “Một Chủ Nhật Khác” đại diện cho nó, ở cả hai miền, thay vì “Nỗi Buồn Chiến Tranh”, không phải vấn đề “hay & dở”, nhưng MCNK tiên đoán ra được cú lưu vong & trở về.

Nhiều chi tiết lịch sử được ghi lại mà chính sử sẽ bỏ qua, trong đó có chuyện Lê Duẩn “trình bày về đề cương về vấn đề con người” riêng cho triết gia Trần Đức Thảo nghe (trang 435-441) và khi xin Giaó sư Thảo có ý kiến… thì:
“Ngơ ngác một lát, Thảo nói: – Tôi không hiểu gì cả.”
Thế là, Lê Duẩn vòng ra sau GS Thảo, vòng tay ôm GS Thảo nhấc lên, giộng xuống đất mấy cái cho hả giận… rồi bỏ vào trong nhà.
Sau đó, GS Trần Đức Thảo kể lại với Trần Đĩnh, Duẩn chẳng hiểu gì về chủ nghĩa Mác… Rồi Trần Đức Thảo thì thầm vào tai Trần Đĩnh: “Làm sao Duẩn lại Mác-xít được?”

Nguồn net

Thú thực đọc đoạn trên, GCC thấy...  buồn cười quá.

Trần Đức Thảo là 1 nhà Mác Học, đã từng cà khịa với Sartre [về triết học mác-xít, hiện tượng luận... lâu quá không nhớ rõ chi tiết], hai bên đưa nhau ra tòa, toà chưa xử thì bỏ về xứ Mít phục vụ CM, Bác Hồ phán, chú chỉ giỏi lý thuyết, bây giờ phải giỏi cả “thực hành”, bằng cách làm thằng bồi cho nhân dân!
Cỡ như ông, mà “mặc khải”, ngạc nhiên quá đỗi, và thì thầm vào tai TD, làm sao Lê Duẩn lại Mác Xít được?
Một thằng cà chớn như Gấu cũng biết tỏng ra rằng thì là, không có lấy 1 tên Mít VC nào biết gì về Mác xít.
Chủ nghĩa Mác đâu có dễ, nếu đúng thứ thiệt, ở những nhà Mác Học, thứ thiệt, như Lukacs, Henri Lefebvre, hay Trần Đức Thảo.
Viết lách như thế mà làm ồn lên, Đèn Kù!
Đèn chọt lét mới đúng.
Lũ bộ lạc Cờ Lăng này, cứ ngửi thấy mùi tiền là nhào dzô, chính chúng cũng đâu biết Mác xít là cái đéo gì!
Hà, hà!

Ui chao, Gấu Cà Chớn, lại nhớ những ngày mới lớn, ở Xề Gòn, vô thư viện Gia Long, mượn Biện Chứng Pháp Duy Vật, của TDT, nắn nót chép từng dòng chữ Tây, đếch hiểu lấy 1 dòng, vô cuốn tập, về tụng, như tụng Kinh Thánh!

Sự kiện hải ngoại mê Đèn Cù, sợ giống mê Đêm Giữa Ban Ngày ngày nào, nghĩa là, chỉ vì tò mò, muốn biết phía hậu trường Bắc Bộ Phủ.
Bởi là vì chỉ 1 đoạn trên cho thấy tác giả Trần Đĩnh không hiểu 1 chút nào, chủ nghĩa Mác Xít là cái gì, và nhà văn khác nhà viết sử, và càng khác, một ông chuyên nghề chấp bút cho mấy đấng VC bự. Trần Đĩnh hình như chuyên nghề này?
Trường hợp của Trần Đức Thảo làm nhớ tới trường hợp của những bậc thầy Mác Xít, thí dụ Lukacs, hay những nhà văn có thời mê Mác Xít, thí dụ, Jorge Semprun.
Ông này phán, tôi mất hết những xác tín, nhưng giữ lại những ảo tưởng. Tại sao như thế? Ấy là vì chủ nghĩa Marx chính là 1 trong những giấc mơ lớn lao nhất về 1 cõi người hoàn hảo nhất. (1)

Trường hợp Trần Đức Thảo, theo Gấu có gì giống trường hợp Lukacs. Steiner đã coi ông là 1 kẻ, đã từng ký một bản hợp đồng với Quỉ.  Cũng thế, là với TDT, theo GCC: Ông quá tin vào chủ nghĩa Marx, và tin cả điều, phải nhập thân vào đám đông ngu si dốt nát, thì từ đó, mới có thể thực hiện được nó.
Như Lukacs - từ bỏ hết, luôn cả giai cấp dòng dõi của ông, 1 thứ đại quí tộc – TDT bỏ Paris, trở về xứ Bắc Kít của mình, để phục vụ nó, hoàn thành giấc mơ lớn của nó.

Và ông thất bại.
Nhưng không có nghĩa, biến thành 1 tên ngớ ngẩn như TD mô tả, như ở trên cho thấy.

Pour saluer Semprun

La première est de Maurice Blanchot : « Qui veut se souvenir doit se confier à l’oubli, à ce risque qu’est l’oubli absolu et à ce beau hasard que devient alors le souvenir ».
[Kẻ nào muốn nhớ là phải “bán mình” cho lãng quên, cho rủi ro chẳng nhớ 1 tí chó gì về em hết, và cho nỗi tình cờ tuyệt vời, chính cái này sẽ trở thành kỷ niệm để đời, "không nàm sao quên lổi"]

La seconde est d’André Malraux : « … je cherche la région cruciale de l’âme où le Mal absolu s’oppose à la fraternité ».
Người nào mong mỏi hoài nhớ chắc hẳn đã tin rằng có lãng quên, tin rằng có sự rủi ro tiếp đó là sẽ quên tuốt tuột, và chính từ sự ngẫu nhiên tuyệt vời này mà kỷ niệm được hình thành.

Người ta biết rằng sẽ quên, không chừng quên tuốt, nên biến những gì đáng nhớ thành ký ức, để sau này khỏi quên đó mà .

K 

I seek the crucial region of the soul where absolute Evil and fraternity clash.

-Andre Malraux 

Tôi tìm vùng chủ yếu của linh hồn, nơi Cái Ác tuyệt đối và tình anh em đụng độ 

Có Ðức Ông “Don” Quichotte, trong Jorge Semprun, vừa mới mất, 87 tuổi. Nhưng 1 Don được những cơn hỗn mang của thế kỷ 20 đẽo gọt, tạo dáng. Ông là đứa con trai của chiến tranh. Từ đầu đến chân, ngửi chỗ nào cũng có mùi chiến tranh. Và thế là ông không làm sao ra khỏi. Như thể, lúc nào ông cũng cà khịa với 1 kẻ nào đó, hay 1 điều gì đó. Ba cuộc chiến quần ông nát bấy người, chúng biến thành gia tài của… riêng ông: cuộc chiến Tây Ban Nha, vũ trụ trại tập trung Nazi, và hoạt động bí mật dưới cờ VC quốc tế cho tới năm 1964.

“You ask what haunts my writing,” Mr. Semprún said in 2007. “Well, after the camp there was the moral question of being a Communist. Trying to explain the folly and the necessity of that choice. Trying to show how it came to be my raison d’être, and why this dead star hovered for so long above the previous century. Here are my obsessions, in no particular order: torture, the camps, the Jewish experience during the Holocaust, the singularity of that experience in the larger context of deportation. It is not easy to reflect on these issues today. Historically, the most significant pitfall has been the most dangerous — silence, the refusal to talk about what happened.”

“Ông hỏi, cái gì ám ảnh cái viết của tôi”. “Sau trại tù thì lòi ra câu hỏi đạo đức về cái chuyện là 1 tên CS. Cố gắng giải thích sự khùng điên và sự cần thiết của chọn lựa đó. Cố chứng tỏ, bằng cách nào một bữa đẹp trời nó biến thành lý do hiện hữu, và tại làm sao ngôi sao chết lại lửng lơ lâu đến như thế trên thế kỷ vừa qua. Ðây là những ám ảnh của tôi, không theo một trật tự đặc biệt nào: tra tấn, trại tù, kinh nghiệm Do Thái trong thời kỳ Lò Thiêu. Tính đặc thù của kinh nghiệm này ở trong một nội dung rộng lớn hơn là tống xuất. Không dễ dàng suy nghiệm những đề tài này vào những ngày này. Nói theo tính cách lịch sử, cạm bẫy ý nghĩa nhất thì nguy hiểm nhất – im lặng, chối từ không nói về những gì xẩy ra”.

C'est la mort de Primo Levi qui est à l'origine de L'Écriture ou la Vie , n'est-ce pas ?

Oui. Primo Levi était un de ceux qui semblait avoir le mieux assumé la mémoire de la mort. Il avait acquis une certaine sérénité, était revenu à la fin de sa vie avec un livre qui n'était pas un roman mais un essai d'ordre sociologique. Et puis un jour, il se suicide. Je peux très bien imaginer ce qui se passe alors. Nous sommes un 11 avril. Le mois d'avril est en Europe le mois des commémorations liées à la déportation. Cette mémoire dominée, maîtrisée, assagie, éclate de nouveau. Ce retour du printemps est toujours très angoissant pour l'être humain en général et pour le déporté en particulier. Quel mois terrible et terrifiant, cela fait trois ans à peine qu'il est devenu à mes yeux un mois comme les autres...

L'effroyable leçon des camps n'est-elle pas de constater que la liberté de l'homme, c'est de pouvoir faire tout le Bien et tout le Mal ?

Absolument. La grande leçon spirituelle, métaphysique, philosophique, c'est que le Bien et le Mal sont ancrés dans l'homme parce qu'il est libre. La théologie catholique a eu beaucoup de mal à se sortir de cette question. Elle a inventé la ligne du Bien qui conduit à Dieu et la ligne du Mal qui est celle de la liberté humaine. La théologie catholique prend des risques énormes, car si la seule fois où l'homme est libre, c'est-à-dire peut se détacher de Dieu, c'est pour faire le mal, voilà qui ouvre à une théologie du Mal extrêmement dangereuse. Or on est obligé d'accepter cette réalité. On ne peut exiger la disparition de la pulsion de Mal. Tout juste peut-on construire des barrières efficaces, des schémas de droits, d'obligations et de contraintes sociales pour que prévale la capacité du Bien. Sans pour autant vouloir construire un homme nouveau, synonyme d'utopie sanguinaire et sanglante. L'homme nouveau est toujours un monstre.
Source

Cái chết của Primo Levi là nguồn của cuốn "Viết hay Ðời"?

Ðúng thế. Primo Levi có vẻ như là nhà văn bảnh nhất trong cái việc “cưu mang” hồi ức của cái chết. Ông viết về nó, một cách thanh thản, cuối đời lại ban cho đời 1 cuốn sách, không phải tiểu thuyết mà một tiểu luận xã hội. Thế rồi 1 ngày đẹp trời ông tự tử. Tôi thật sự nghĩ mình hiểu được, và tưởng tượng ra được điều gì khiến ông làm như thế. Chúng tôi ở vào cái ngày 30, ấy chết xin lỗi, 11, Tháng Tư. Tháng Tư là cái tháng chết tiệt không phải chỉ ở nước Mít mà ở toàn Âu Châu, tháng tưởng niệm tống xuất. Cái hồi ức này, được kìm giữ, lại bật tung ra. Sự trở lại của Tháng Tư luôn luôn là 1 nhức nhối đau thương, không chỉ cho loài người mà còn cho riêng từng kẻ bị tống xuất. Thật khủng khiếp, thật kinh sợ, riêng tôi phải mất 3 năm thì mới chịu nổi nó.

Bài học ghê rợn về trại tù phải chăng là từ nó, con người suy nghiệm ra chân lý: tự do của con người, đó là khả năng làm tới chỉ, cả hai thứ, Cái Thiện và Cái Ác?

Ðúng tuyệt đối.
Bài học lớn tinh thần, siêu hình, triết học, đó là Thiện và Ác thì cắm rễ ở trong con người bởi là vì nó tự do.
Thần học Ky Tô nhức nhối khi đụng vô câu hỏi này, và nhức nhối, làm sao thoát khỏi. Nó phịa ra hai dòng, dòng Thiện đưa đến Chúa, và dòng Ác là dòng của sự tự do của con người. Thần học Ky Tô ôm vào nó đủ thứ rủi ro, ấy là bởi vì, một khi con người tự do một cái, là nó vờ Chúa, nếu Chúa làm quá, thì làm thịt Chúa luôn, để làm điều Ác, từ đó mở ra con đường, hay lý thuyết thần học về Cái Ác Tuyệt Ðối, cực kỳ nguy hiểm.
Chúng ta bắt buộc phải chấp nhận thực tại này. Chúng ta không thể nào đòi hỏi phải khu trục đến tận triệt để Cái Ác, 1 tiếng « cà rựt », của nó, cũng không. Người ta có thể xây dựng thành lập những rào cản hiệu quả, nhưng phương án, đồ án về quyền lợi, bổn phận, và những cưỡng chế xã hội, để làm bốc lên Mùi Thiện. Nhưng, chớ bao giờ có cái ham muốn thay mặt Chúa, tạo ra một con người mới, sặc mùi không tưởng, sặc mùi máu, sặc mùi VC quốc tế!
Bởi vì thứ con người mới mà Bác H mơ tưởng đó, là 1 Con Quỉ.
Luôn luôn là như vậy

Cái ý tưởng “Kafka, phần hồi ức con người”, của Borges, đúng là cái ý mà cô học trò của TTT, Quỳnh Giao, viết về ông, khi ông mất, tức là, khoanh vùng TTT vào biến cố 1954:
Thơ Thanh Tâm Tuyền phải được đặt trong vị trí “di cư” và “chiến tranh” của một thành phố mở ra thế giới bên ngoài là Sài Gòn. Không có hoàn cảnh hay khung cảnh ấy, người ta khó cảm hay yêu thơ của ông.

Lần tưởng niệm 5 năm ông ra đi, GCC lập lại ý trên, và đề nghị, đã đến lúc cởi bỏ cái nhận định đóng cứng TTT vào thời điểm 1954.

Borges cũng phán y chang, thế mới thú:

In Kafka's case, I think that he can be read beyond his historical circumstances. And there are two very important ones. Kafka writes a good part of his work during the 1914-18 war. One of the worst wars ever. He must have suffered it greatly. Also, he was a Jew at a time when anti-Semitism was growing. He lived in Austria, well, Bohemia which was then part of Austria. He died in Berlin, I think. All these circumstances-living in a besieged city, in a country that was winning but was then defeated-reverberates in his work. Yet if a reader did not know about this, he wouldn't notice it. Kafka transmuted all this.

Nhìn thấy bản tiếng Tẩy, Những Linh Hồn Chết, thì lại nhớ đến bạn quí, và lần ghé nhà bạn, là khu thánh địa có nhà của BHD, khi đó còn ở đường Phan Đình Phùng, trường Kiến Thiết, ở 1 con hẻm Trần Quí Cáp, nơi em học những năm tiểu học, quán cà phê hủ tíu ngã tư Lê Văn Duyệt & Trần Quí Cáp, nơi vẫn thường ngồi đợi em đưa cô em gái đi học - thì cũng vẫn trường Kiến Thiết cô chị ngày xưa học – khi gia đình đã dọn lên con phố Gia Long, căn nhà số 293 sau là địa chỉ Hộp Thư Tòa Soạn Tập San Văn Chương [nhờ vậy mà còn nhớ được số nhà!] rồi những quán bán sách báo cũ dọc theo đường TQC, nơi lục lọi những số báo nrf, sci-fi, những cuốn série noire đầu tiên trong đời…

Lần đó, ghé là vì bạn lỡ phán, tối ghé nhà tao chơi nhé, khi ghé Bưu Điện gửi thư, thấy thằng bạn cũ lúc này ghiền, ngồi vỉa hè làm nghề viết mướn. Bạn kêu Chị Hai, thực ra là người làm trong nhà từ bao đời, lấy cho nó 1 cái áo sơ mi cộc tay cũ, đang mặc…
Thấy cuốn Les Âme Mortes trên bàn, bèn hỏi mượn, bạn tuy không khứng, nhưng cũng đành gật đầu, giao hẹn, cái áo thì cho luôn, nhưng cuốn sách phải trả lại tao đấy nhé!
Trả thế đéo nào được!
Chuyện đau lòng này thì cũng đã kể đâu đôi ba lần rồi, cho cái xác của Gấu Cà Chớn nghe, lần gặp trôi lềnh bềnh trên sông Mékong. Vị bạn thân K, còn là 1 trong tả hữu hộ pháp của trang TV, chắc là cũng đau lòng giùm, nên bèn chúc sinh nhật GCC năm ngoái:

Chúc anh Trụ một ngày SN thật thoải mái, không nghĩ chi về ai hết, không lo chi chuyện tây, chuyện ta gì hết , chỉ nghĩ tới mình và những bài thơ đã làm, đang làm, và sẽ làm thôi.

Mua bản tiếng Tây, là vì bài intro, thật tuyệt.
Và cũng để lèm bèm thêm, nhân đọc ông anh phán về cuốn này, trong số Vấn Đề mới được BVVC gửi cho đọc.

Tks All of U

NQT 

Hong Kong protests

The Party vs the people
Đảng đấu súng với Nhân Dân

The Communist Party faces its toughest challenge since Tiananmen. This time it must make wiser decisions
Cú nặng nhất kể từ Thiên An Môn. Lần này hẳn có những quyết định khôn ngoan hơn

Note: Bài trên Người Kinh Tế. Tin Văn sẽ đi 1 đường phiên dịch liền tù tì

A different sort of order

As Mr Xi has accumulated power, he has made it clear that he will not tolerate Western-style democracy. Yet suppressing popular demands produces temporary stability at the cost of occasional devastating upheavals. China needs to find a way of allowing its citizens to shape their governance without resorting to protests that risk turning into a struggle for the nation’s soul. Hong Kong, with its history of free expression and semi-detached relationship to the mainland, is an ideal place for that experiment to begin. If Mr Xi were to grasp the chance, he could do more for his country than all the emperors and party chiefs who have struggled to maintain stability in that vast and violent country before him.
Tập, trong khi tích tụ quyền lực, hẳn là không cho phép cái trò “rân chủ” - từ của lũ VC trong nước - kiểu Tây Phương. Tuy nhiên dẹp biểu tình có thể “cái xẩy nẩy cái ung”. TQ cần 1 đường hướng cho phép dân chúng dự phần vào công cuộc cai trị, điều hành  đất nước, mà không cần đụng đến...  hồn thiêng của nó. Có thể, đây là bài học cho lũ VC vào lúc này….

Bài học HK với Mít chúng ta?

Mít chẳng học được gì về “kỹ thuật đảo chánh” [biểu tình, đúng hơn] từ HK, nhưng bài viết [comment, đúng hơn], trên tờ Người Nữu Ước, “một đất nước, hai chế độ”, làm Mít nhớ đến anh Tẩy, khi đặt Nam Kít dưới chế độ tự trị, còn Bắc Kít, bảo hộ.
Những cuộc biểu tình, chỉ có dưới chế độ Mỹ Ngụy, nhảm thế!

Comment October 13, 2014 Issue 

The Party and the People

When Hong Kong returned to Chinese control, in 1997, after a century and a half under British rule, the Communist Party rejoiced at recovering the jewel of the Crown Colonies, a tiny archipelago of two hundred and thirty-six islands and rocks, with more Rolls-Royces per capita than anywhere else in the world and a film industry that had produced more movies each year than Hollywood. But the people of Hong Kong feared that the Party would unwind the idiosyncratic combination of English and Cantonese culture that made the city so distinctive—with its independent barristers in wigs and its Triad bosses in Versace, all documented by a scandal-loving free press and set on a subtropical mountains cape that’s equal parts Manhattan and Hawaii.

At the time of reunification, Beijing pledged to endow Hong Kong with a “high degree of autonomy” under a deal called “one country, two systems.” But it was a fragile conceit, and, this summer, it failed. The Communist Party had promised to give Hong Kong citizens the chance to vote for the territory’s top official in 2017, but, in August, Beijing released the details: only candidates acceptable to the central government would be permitted to run. On September 26th, after weeks of tension, a couple of hundred students occupied the forecourt of the Hong Kong government’s headquarters. The police arrested Joshua Wong, a seventeen-year-old student leader whose celebrity reflects the rise of young activists who are less apprehensive about challenging Beijing than recent generations have been.

Wong was released two days later, but his arrest attracted sympathizers, and when police unleashed tear gas and pepper spray, demonstrators brandished umbrellas in self-defense, creating an instant symbol of resistance. Numbering at times up to a hundred thousand, they were staging the most high-profile protests against the Communist Party since the student-led uprising in Tiananmen Square, in June of 1989. By week’s end, students, who were calling for the resignation of Hong Kong’s leader, Leung Chun-ying, had agreed to talks with the local government but vowed to remain encamped in the streets.

The dispute isn’t only about politics. The population of seven million has one of the highest levels of income inequality in the world, a gap that has widened since China regained sovereignty. University graduates, unable to afford apartments, sleep on their parents’ couches and blame local developers for cooperating with apparatchiks in Beijing to maximize real-estate prices. It had been hoped that open elections would hold leaders accountable and break up the concentration of economic power. The strain is also cultural: even though Hong Kong businesses have benefitted from China’s growth, locals resent the influx of wealthy mainlanders who feed the property boom. Last week, a student organizer named Lester Shum told a crowd that Hong Kong remains a colonial state.

Resolving the crisis falls to President Xi Jinping, in Beijing. Eighteen months after taking office, the tall, phlegmatic son of the Communist aristocracy has swiftly consolidated control of the Party and the military, arresting thousands of officials in an anti-corruption campaign and promoting his personal brand of power. For years, Beijing has downplayed the importance of any single leader, for fear of creating another cult of personality. Xi is reversing that trend: he has already graced the pages of the People’s Daily more times than any leader since Chairman Mao; last week, the government issued a book of his quotations in nine languages.

Xi sanctifies absolutism as a key to political survival. In a speech to Party members in 2012, he asked, “Why did the Soviet Communist Party collapse? An important reason was that its ideals and convictions wavered. Eventually, all it took was a quiet word from Gorbachev to declare the dissolution of the Soviet Communist Party, and the great Party was gone. In the end, nobody was man enough to come out and resist.” But the very strategy that Xi has adopted for safeguarding the government in Beijing has hastened the crisis in Hong Kong. He has staked his Presidency on a “great renewal” of China, a nationalist project that leaves little room for regional identities. Last year, when the Party faced mounting complaints over deadly air pollution, Internet censorship, and rampant graft, it arrested lawyers, activists, and journalists in the harshest such measure in decades, and circulated an internal directive to senior members. The notice identified seven “unmentionable” topics: Western-style democracy, “universal values,” civil society, pro-market liberalism, a free press, “nihilist” criticisms of Party history, and questions about the pace of China’s reforms. The list was, in retrospect, a near-perfect inventory of the liberties that distinguish life in Hong Kong. 

In the People’s Republic, reaction to the events ranges from quiet exhilaration among beleaguered activists to bemused indifference among ordinary Chinese, for whom both Hong Kong’s liberties and its demonstrations are too remote to be inspiring. So far, there appears little chance that the unrest, fed by intricate local grievances, will spread to the mainland. And yet the Party addressed it as a moral contagion: the filters and the human censors that constitute the Great Fire Wall removed images and comments from the Internet in what scholars who monitor Chinese digital life recorded as the sharpest spike in online censorship all year. In the official media, the events were portrayed as a disaster; an editorial in the People’s Daily published on October 1st warned that “a small number of people who insist on resisting the rule of law and on making trouble will reap what they have sown.”

But the costs of a crackdown—diplomatic isolation, recession, another alienated generation—would be incalculably higher than they were in 1989. China’s economy today is twenty-four times the size it was then, and Beijing aspires to leadership in the world. The question is not whether Xi Jinping can summon the authority to resolve the crisis but whether he can begin to address the problem that awaits him when it’s over: an emerging generation that is ever less willing to be ruled without a voice. Shortly before Joshua Wong was arrested, he told a crowd of students, “Hong Kong’s future belongs to you, you, and you.” ♦

Trường hợp Võ Phiến

Colorless Tsukuru Tazaki and His Years of Pilgimage by Haruki Murakami

The now-permanent Nobel favourite Murakami probably has the biggest following of any literary novelist on the planet. But readers who jumped on the bandwagon with his previous novel, the two-volume supernatural vigilante epic 1Q84, will here find a change of mood. As a teenager, Tsukuru is told one day by his four best friends that they don't want to see him any more, and they refuse to give any reason. Now Tsukuru is 36, a designer of railway stations, and his new girlfriend encourages him to seek out his old friends and demand to know why. Colourless Tsukuru Tazaki is a naturalistic coming-of-age story in the vein of his 2001 novel Norwegian Wood, sprinkled with strange images and written in a hauntingly mournful key.

Đôi khi tôi cảm thấy tôi là 1 kẻ kể chuyện tiền sử
“Parfois je me sens comme un conteur de la préhistoire”

Trên tờ ML số mới, còn có bài phỏng vấn Murakami, nhân cuốn sách mới xb của ông, dịch từ tiếng Đức, trên tờ Die Zeit, số 16 Janvier, 2014

Wet Evening in April

The birds sang in the wet trees
And as I listened to them it was a hundred years from now
And I was dead and someone else was listening to them.
But I was glad I had recorded for him
The melancholy.

Patrick Kavanagh       

Chiều Ướt, Tháng Tư

Chim hót trên cành ướt
Và Gấu nghe chim hót, vào lúc, cách lúc này, một trăm năm.
Tất nhiên, Gấu thì ngỏm rồi, và một ai đó đang nghe chim hót
May cho người này là Gấu có ghi lại giùm cho anh ta hay chị ả
Nỗi buồn

Tin Không Lề

7 hrs ·

Con đấu tố cha thời nay

Theo Facebooker Huỳnh Duy Lộc, bài viết "Trường hợp Võ Phiến" của tác giả Đoàn Thế Phúc, con trai nhà văn Võ Phiến (tên thật là Đoàn Thế Nhơn), đăng trên báo Văn nghệ Thành phố HCM.

Nhà văn Võ Phiến sinh năm 1925 ở Bình Định, tháng 4/1975 ông trốn chạy Cộng sản và định cư ở Mỹ. Hiện ông sống cùng gia đình ở TP Highland Park, thuộc quận Los Angeles, bang California, Mỹ. Ông có 4 người con, 3 con trai là: Đoàn Giao Liên, Đoàn Thế Long, Đoàn Thế Phúc và ...

See More

— with Nhat Tuan and 19 others.

Thu Tứ

Trường hợp Võ Phiến

Cuốn này, mua hồi Toronto vưỡn còn mấy tiệm sách Pháp, sau khi Naipaul được Nobel năm 2001, cỡ 2002 gì đó.
Nabokov phán về văn chương, và về những nhà văn khác, thực cay độc, và cuốn sách của ông, có cái tít là Bạo Miệng, Strong Opinions, TV đã từng giới thiệu.
Naipaul khủng hơn nhiều, nhưng khác hẳn Nabokov: Trong Naipaul có nhà văn của thế giới thứ ba mà Nabokov không hề biết tới, như bìa sau cuốn sách vinh danh ông, “lương tâm lớn lao nhất của… Tây Phương”.
Nguyên tác: Chuyện trò với V.S. Naipaul, Conversations with V.S. Naipaul

Ông có nghĩ tới tương lai của tiểu thuyết, cũng như tương lai của chính ông, như là 1 tiểu thuyết gia, khi “cái gọi là” tiểu thuyết thì ngày càng xa vời cái trò vãi nước đái và chức năng sáng tạo như là tưởng tượng, của tiểu thuyết gia?

Pensez-vous que l'avenir du roman, ainsi que votre propre avenir de romancier, s'écartera de plus en plus du romanesque, de la fonction imaginative?

Oui. Continuer à écrire des romans « de création » serait possible à condition de croire à l'existence d'une société ordonnée, au sens où après les troubles vient le calme, et où toutes les crises retombent dans ce grand calme sous-jacent. Mais cela n'existe plus pour la majorité des gens, et ce type d'oeuvre d'imagination leur est de moins en moins utile. Ils vivent dans un monde instable, aux changements rapides, ils ont besoin qu'on les aide à le saisir à le comprendre et à le controler, Et c'est ainsi que l' écrivain peut être à leur service. 

Health care in Vietnam

Limping along
 Què quặt dài dài

HANOI

Ordinary folk are sick and tired of their public hospitals: Dân chúng xứ Mít thì chán ngấy nhà thương thí của họ.

AS the tumor malignant? Nguyen Thi Hoat's doctors could not tell because their public hospital lacks brain-scanners. Ms Hoat's only option was to travel 130km (80 miles), on the back of her sister's motorbike, from her village to a crowded public hospital in the capital. Yet her state insurance policy covers just 30 of any medical expenses incurred outside her home province. The $150 that Ms Hoat, a rice farmer, put towards blood tests and a brain scan is equal, for her, to a month's earnings.

It is the job of the authorities to look after health care. The Communist Party of Vietnam first pledged health-sector reform as early as the 1920S, well before it declared the country independent in 1945. It developed a publicly financed health-care system even as it was fighting wars against France and then America. The provision of health care is supposed to be one of the pillars on which the party's legitimacy is based.

Yet the health-care system, like the state-dominated economy, is limping. The 3% of GDP the state spends on the system (nearly half of total health spending) is not enough to improve health infrastructure. Hospitals have outdated -facilities and maddeningly opaque bureaucracies. A law on health insurance passed in 2008, created to assist the poor and ethnic minorities, is far from comprehensive. But the government knows that providing proper health care is key to preventing the kind of social unrest that undermines its authority.

Some reform is under way. The government has given some hospitals more autonomy. And in June the national assembly passed a new version of the insurance law designed to make participation compulsory. The idea is to lure into the fold poorer and black-market workers who have long avoided paying insurance.

Yet distrust of the system runs deep. Some public hospitals have built flashy new wings which cater to well-heeled patients but do little to meet general demand. Bed-sharing is common, especially in urban wards flooded by patients from the t countryside. Though this is an authoritarian state, ordinary Vietnamese are remarkably outspoken about social issues. In health, they complain of the prevalence of "out of pocket" payments, which happen in around half of health-care transactions. Many of the payments are really bribes paid on top of formal hospital fees. They mean that afford ability is often a larger factor than need, for all but the richest patients. In a typical case, a university lecturer in Hanoi says she slipped doctors and t nurses about $250 to ensure attentive treatment when she gave birth at a public maternity hospital. The rate, she says, was $1 per injection, $2 for a bath and $5 to sidestep a queue.

The health minister, Nguyen Thi Kim Tien, has faced blistering criticism this year 1 after a parade of health scandals, including measles outbreak that killed more than 100 children. Online, thousands have called for her resignation. A popular television satire advises sick patients to avoid corrupt doctors by curing themselves. The fault is not all the minister's-or the doctors'; they have long earned as little as $100 a month, for instance. In order to get by, doctors moonlight at private hospitals and clinics that are popping up in cities, led by Hanoi and Ho Chi Minh City, to serve foreigners and affluent Vietnamese, people who would otherwise opt for treatment in Singapore or Hong Kong. One such institution is Vinmec International Hospital, a 6oo-bed facility financed by Vingroup, a property developer. Its director, Nguyen Thanh Liem, says private hospitals help to minimize overcrowding elsewhere. And they showcase an international standard of care that may one day spread to the public sector. That is cold comfort for Nguyen Thi Hoat, the rice farmer with a brain tumor. She says if her tumor proves cancerous, she will need to borrow from her brother and sister for surgery in Hanoi. Her family is worried. Yet poorer neighbors, she says, have fewer options. She considers herself lucky.

The Book of My Lives by Aleksandar Hemon – review

Ghi chú trong ngày



Trên đây là cảnh Ông Hổ vặn cổ 1 nhà văn Mít, thuộc diễn đàn Da Mùi hay Hạ Vệ!

Độc giả TV chắc còn nhớ, câu chuyện, 1 ông hổ, mê văn chương, và mê 1 văn nhân quá - thí dụ GCC! - bèn hóa thân làm người, và làm bạn với vị văn nhân, thực sự là làm thằng bồi, để hàng ngày nghe văn chương.
Thế rồi, một bữa, ông chủ ghé 1 diễn đàn văn học, Hạ Vệ, hay Da Mùi gì đó, và bọn này mở tiệc đãi, thi nhau xổ thơ, văn.
Lúc đầu thì ông hổ cố chịu, sau chịu không nổi, năn nỉ, thôi đi, tha cho tôi.
Lũ kia đâu chịu nghe, càng xổ tiếp.
Thế là ông hổ điên lên, lắc mình 1 phát, biến thành hổ, quơ chân quạt chết hết, rồi cúi lạy vị văn nhân, bỏ đi!

Note: GCC kiếm ra truyện này rồi. Miêu Sinh. Ly kỳ hơn nhiều, so với cái mẩu mà Gấu nhớ được.

Trong chợ sách, ở bên Tây, DCT ca ngợi hai tác giả cùng có mặt, Bảo Ninh, và Thuận.
Bảo Ninh, thì ‘xưa rồi Diễm ơi’, nhưng Thuận, với Chinatown, theo tôi, không phải là cõi văn Mít.
Phải coi nó là một tác phẩm ngoại, ngay cái tên của nó, đã cho thấy.
Nếu coi đây là hai tác phẩm tiêu biểu, thì sẽ có một lời giải thích liên quan tới cả hai:
Chính cái sự bế tắc của Bảo Ninh, và cùng với nó, văn học Mít sau 1975, đẻ ra thứ văn chương ngoại lai, tả pí lù Chinatown.

Những đứa trẻ bị những đại gia phá trinh, những người dân Mít bị chà đạp, mất nhân phẩm, những Lê Công Định, thí dụ, không hề có mặt ở trong Chinatown.
Thứ ngôn ngữ ở trong đó, không chấp nhận họ.
Những thể loại văn học mà một khi mất nội dung xã hội, họ bắt buộc phải sử dụng chúng nhằm tránh né khó khăn, và thất bại, khi muốn vươn tới những xã hội khác, những ngôn ngữ khác.
Câu trên, có thể áp dụng cho Chinatown, và rất nhiều tác phẩm khác, kể cả thứ viết cho nhi đồng, như Vừa nhắm mắt vừa mở cửa, thí dụ, của một tay giả đò làm con nít, trong khi giả đò nhắm mắt coi phim sex diễn ra nhan nhản trong xã hội. (1)

V/v này, Putin cảnh cáo: Tốt nhất, là đừng có cà chớn với chúng ông, "It's best not to mess with us," Putin says. “Cám ơn Chúa, không thằng nào khùng dám đương đầu với Nga, khi muốn đẩy cuộc xung đột tới mức khủng, trên một bình diện rộng. Tao muốn nhắc nhở lũ chúng mi, Nga là 1 đại cường quốc về nguyên tử dẫn đầu thế giới đấy nhe!” [Toronto Star]

Ui chao, Gấu Cà Chớn, lại nhớ những ngày mới lớn, ở Xề Gòn, vô thư viện Gia Long, mượn Biện Chứng Pháp Duy Vật, của TDT, nắn nót chép từng dòng chữ Tây, đếch hiểu lấy 1 dòng, vô cuốn tập, về tụng, như tụng Kinh Thánh!

“Gorbachev” Tàu đang xé nát Đảng Cộng sản

Note: Đọc bài này, thì tưởng là Tẫu đang lâm nguy. Theo GCC, nên đọc thêm bài essay, trên tờ The Economist, số 23-29 August, Tẫu muốn gì, What China wants, dài 6 trang mới đã. Tờ này viết uy tín hơn nhiều. Vấn nạn Tẫu rộng hẳn ra. GCC không mê mấy trò này, thành ra đếch thèm đọc.

Note: Đây là tóm tắt bài tựa, cho lần tái bản cuốn Một lịch sử của sự đọc, “A History of Reading”, của Alberto Manguel. Một trong những cuốn sách đầu tiên Gấu đọc, khi ra được hải ngoại. Tác giả dân Canada, và hình như còn là 1 tay ở Toronto nữa.
Tay Manguel này, GCC có gần như đầy đủ sách của xừ luỷ. Đọc thú lắm, nhưng thực sự mà nói, chỉ là 1 độc giả, đếch làm sao là....  "Gấu Nhà Văn", nghĩa là cũng có tí ti thơ, tí ti truyện ngắn...
Một Great Reader, Độc Giả Lớn, theo nghĩa Borges phán.
Bài này cũng thú:

Bài gãi đúng chỗ ngứa [vết thương hình chữ S] của Gấu Cà Chớn!
Sự trả thù của địa dư cũng là sự trả thù của những giống dân Hời, Chiêm... đã bị  giống dân Mít làm cỏ trong suốt lịch sử dựng nước của nó.
Khi hết kẻ thù thì nó đè thằng em Nam Bộ ra “phán, trảm, làm thịt, đưa đi cải tạo mút mùa lệ thuỷ….”

LA GÉOGRAPHIE, MOTEUR DE L'HISTOIRE

Les vallées, les côtes, les montagnes et les steppes font bien davantage l'histoire que les idéologies. Au Moyen Age déjà, Ibn Khaldoun l'avait compris : la géoqraphie forge non seulement le caractère mais aussi l'avenir des peuples. Les cartes ont beau être d'invention récente et perdre chaque jour de leur pertinence, c'est encore l'esprit des lieux qui explique le destin du monde arabe, de la Chine, de l'Europe ou des Amériques.
MAUSE RUTHVEN. The New York Reriew of Books.

Note: GCC không kiếm ra tờ NYRB, nhưng lại kiếm thấy bản dịch, trên tờ Books.
Chính là cái khí hậu tàn nhẫn của 1 miền địa lý khắc nghiệt, là xứ Bắc Kít, quyết định phần số dân Mít.

---

THE FIRST ELEGY

Who, if I cried out, would hear me among the Angels?
Orders? and even if one of them pressed me
suddenly to his heart: I'd be consumed
in his more potent being. For beauty is nothing
but the beginning of terror, which we can still barely endure,
and while we stand in wonder it coolly disdains
to destroy us. Every Angel is terrifying.

Ai, nếu tôi kêu lớn, sẽ nghe, giữa những Thiên Thần?
Những Thiên Sứ? và ngay cả nếu một vị trong họ ôm chặt tôi vào tận tim:
Tôi sẽ bị đốt cháy trong hiện hữu dữ dằn của Người.
Bởi là vì, cái đẹp chẳng là gì, mà chỉ là khởi đầu của ghê rợn,
chúng ta vẫn có thể chịu đựng, và trong khi chúng ta đứng ngẩn ngơ,
thì nó bèn khinh khi hủy diệt chúng ta.
Mọi Thiên Thần thì đều đáng sợ.

Với tôi người sở hữu hạnh phúc, cuốn sách thanh nhã, mỏng manh, mua từ lâu, “Bi Khúc” tượng trưng cho một khởi đầu của con đường dài đưa tới một quen biết tốt đẹp hơn, với toàn bộ tác phẩm của Rilke. “Bi Khúc thứ nhất” - một lần nữa ở đây: “Ai, nếu tôi la lớn - trở thành một chứng cớ hiển nhiên, sống động, thơ ca chẳng hề mất quyền uy khủng khiếp của nó. Vào lúc đó, tôi chưa biết thơ của Czeslaw Milosz, bị “VC Ba Lan”, thành công trong việc tuyệt cấm, ở trường học, nhà sách, thư viện, - và tất nhiên, tuyệt cấm với tôi. Một trong những nhà thơ cùng thời đầu tiên mà tôi đọc và cố hiểu, là Tadeusz Rozewicz, cùng sống trong thành phố mà tôi sinh trưởng, (Gliwice), và, có thể chứng kiến, thì cứ giả dụ như vậy, cái giây phút thần tiên liền theo sau, khi tôi mua được Duino Elegies, bản dịch của Jastrun - chứng kiến hình ảnh một đứa bé đứng chết sững trên hè đường, nơi con phố trung tâm thành phố, vào giờ cư dân của nó thường đi dạo chơi, khi mặt trời xuống thấp, và cái thành phố kỹ nghệ xám trở thành 1 bông hồng rực đỏ trong chừng 15 phút, cỡ đó – ui chao cũng chẳng khác gì giây phút thần tiên Gấu đọc cọp cuốn “Bếp Lửa”, khi nó được nhà xb đem ra bán xon trên lề đường Phạm Ngũ Lão, Sài Gòn – Thơ của Rozewicz như sinh ra từ tro than của một cuộc chiến khác, Đệ Nhị Chiến, và chính chúng, những bài thơ, thì như là một thành phố của tro than. Rozewicz tránh sử dụng ẩn dụ trong thơ của mình, coi bất cứ thặng dư của tưởng tượng là 1 sỉ nhục hồi ức những nạn nhân của cuộc chiến sau chót, một đe dọa tính xác thực về mặt đạo đức của thơ ông: Chúng được coi như là những bản báo cáo, kéo, dứt, giựt ra từ cơn kinh hoàng, tai họa lớn. Những bài thơ đầu của ông, viết trước khi Adorno phang ra đòn chí tử, “thật là ghê tởm, man rợ khi còn làm thơ sau Lò Thiêu”, thì đã hàm ngụ trong chúng, câu của Adorno rồi.
Adam Zagajewski

Note: Có 1 sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng thật ly kỳ thú vị, không chỉ về cái cảnh Gấu chết sững trong nắng Sài Gòn, khi đọc cọp – khám phá ra - Bếp Lửa, khi cuốn sách được nhà xb Nguyễn Đình Vượng cho đem bán xon trên hè đường Phạm Ngũ Lão, nhưng còn ở điều này: Cuốn sách Bếp Lửa đã sống lại, từ tro than, bụi đường Xề Gòn.

Gấu đã viết như thế, về Bếp Lửa, từ năm 1972
Giả như nó không được đem bán xon, liệu có tái sinh?
Quá tí nữa, giả như không có cuộc phần thư 1975, liệu văn học Miền Nam vưỡn còn, và được cả nước nâng niu, trân trọng như bây giờ?

Một nền văn học bảnh tỏng như thế, mà có thằng ngu gọi nó là... bất hạnh!

---

NYRB August 14, 2014

Bài thơ mới nhất của Adam Zagajewski, trên số báo, trước SN/GCC 2 ngày!

Món quà SN thật bất ngờ!

Thêm bài này nữa, cùng số báo: Simic viết về Simic, tên tù của Lịch sử!

Bài thơ của AZ, và bài viết của Simic, thì đều “not free”. Bài viết của Simic cực tuyệt, vì nó rất gần với chúng ta.
Sáu tuổi, ở Belgrade, Đồng Minh dội bom giết Nazi, nhưng bom cứ giết hụt Nazi, và nhè đúng con nít như ông, hay bà già:
Những con người vô tội là những nạn nhân lớn lao nhất của chiến tranh và cách mạng.

Trong khi chờ bản tiếng Mít, mời độc giả "ăn tráng miệng", một bài thơ của Simic, trong bài viết. Một trong những bài thơ đầu, đa số được hủy bỏ, ông viết cách đây hơn 50 chục năm tại New York City

Cockroach

When I see a cockroach
I don’t grow violent like you
I stop as if a friendly greeting
Had passed between us.

This roach is familiar to me.
We met here and there,
In the kitchen at midnight,
And now on my pillow.

I can see it has a couple
Of my black hairs
Sticking out of its head,
And who knows what else?

It carries a false passport-
Don't ask me how I know.
A false passport, yes,
With my baby picture.

Con Dán

Khi nhìn thấy một con dán
Tôi không sửng cồ như bạn đâu
Tôi ngưng lại, như thể có 1 cú “Hi, bồ tèo”,
Giữa hai chúng tôi.

Con dán này trông thật quen, không lẽ nói, bạn quí của tôi.
Chúng tôi gặp, đâu đó
Trong nhà bếp, vào ban đêm
Và bây giờ, dưới gối. 

Tôi có thể nhìn thấy mấy sợi tóc đen của tôi
Thò ra khỏi đầu con dán
Nào ai biết, còn cái gì nữa?

Nó mang căn cước giả -
Đừng hỏi, làm sao tôi biết
Căn cước giả, đúng như thế
Với bức hình con nít của tôi.

---

The Necessity of Loneliness

Son of Man and Son of God

Tuesday, July 29, 2014 4:11 PM

Thưa ông Gấu,
Xin góp ý với ông Gấu về một đoạn thơ đã post trên trang Tinvan.

Nguyên tác:

Christ speaks to her in turn:
“Whether dead or alive
woman, it’s all the same –
son or God, I am thine 

Theo tôi, nên dịch như sau:

Christ bèn trả lời:
Chết hay là sống,
Thưa bà, thì đều như nhau –
Con, hay Chúa, ta là của bà 

Best regards,

DHQ
 

Phúc đáp:
Đa tạ. Đúng là Gấu dịch trật, mà đúng là 1 câu quá quan trọng.
Tks again.
Best Regards

NQT