4.1.2014

---

Thơ Mỗi Ngày

OPEN AND CLOSED SPACES

A man feels the world with his work like a glove.
He rests for a while at midday having laid aside
the gloves on the shelf.
There they suddenly grow, spread
and black out the whole house from inside.

The blacked-out house is away out among the winds of spring.
"Amnesty," runs the whisper in the grass: "amnesty."
A boy sprints with an invisible line slanting up in the sky
where his wild dream of the future flies like a kite
bigger than the suburb.

Further north you can see from a summit the blue endless
carpet of pine forest
where the cloud shadows
are standing still.
No, are flying.

Tomas Transtromer: Selected Poems, ed by Robert Hass

Những không gian mở và đóng

Người đàn ông cảm thấy thế giới với tác phẩm của hắn ta như cái bao tay
Hắn nghỉ ngơi vào lúc trưa và
để cặp bao tay trên giá.
Bất thình lình, cặp bao tay nở lớn mãi lên, trải dài ra, và
lấy hết mọi ánh sáng trọn căn nhà
từ phía bên trong.

Căn nhà bị chôm mất điện bèn
"ôi ta buồn ta đi lang thang",
giữa những trận gió mùa xuân.
“Ân xá”, tiếng thì thào chạy dài giữa đám cỏ: “ân xá”.
Đứa bé chạy một đường dài vô hình
như con dốc nghiêng lên bầu trời
Nơi giấc mộng hoang dại của nó về tương lai
như một cánh diều
lớn hơn ngoại ô.

Mãi tít lên phía bắc bạn có thể nhìn thấy,
từ một đỉnh,
xanh xanh những mấy ngàn thông
trải dài không dứt, đến tận chân trời,
[Ngàn thông xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai!]
nơi những bóng mây
đứng sững.
Không. Bay, bay.

Something Old, Something New: Charlotte Mew

New anthologies of English poetry are not, normally, a reason to get excited, I know, even for someone like me who would be apt to pick them up with some interest and curiosity. But there is a new anthology of English verse that I am actually very excited by. It's the New Penguin Book of English Verse, edited by the poetry editor at Faber & Faber (T. S. Eliot's former job) Paul Keegan, and it is a book that, if you have any interest in reading poetry, you are going to want to own. It's unusual in two ways-first, it is organized not by author but by the year in which the poem was published; second, unlike most of the anthologies created for use in courses on English literature, this one reads through English poetry with a completely fresh eye. There are not only delicious poems I hadn't seen before from medieval manuscripts-I am going to modernize the spelling in this one from some time between 1300 and 1350-

All night by the rose, the rose,
All night by the rose I lay.
Though I dare not steal the rose,
I bore the flower away-

Here, from 1916, in the years of American modernism, next to poems by D. H. Lawrence and Ezra Pound and H.D., is a piece by Charlotte Mew:

A Quoi Bon Dire

Seventeen years ago you said
Something that sounded like Good-bye;
And everybody thinks that you are dead,
But I.

So I, as I grow stiff and old,
To this and that say Good-bye too;
And everybody sees that I am old
But you.

And one fine morning in a sunny lane
Some boy and girl will meet and swear
That nobody can love their way again
While over there
You will have smiled, I shall have tossed your hair.

The next year T. S. Eliot's "Love Song of J. Alfred Prufrock" would appear and come in another and more surprising way at the subject of lived and unlived life. It's fascinating to see, as Keegan allows us to do, the poems we know in relation to some of the poems we seem to have forgotten.

Robert Hass: Now & Then

À Quoi Bon Dire

Lời Nào Em Không Nói

Mười bảy năm trước em phán
Có điều gì nghe như Good-bye
Và mọi người đều nghĩ, em đi xa
Không phải em mà là anh.

Và như thế, anh, ườn mãi ra, già mãi đi.
Uờn như thế, già như thế, thì cũng là Good-bye.
Và mọi người thì đều thấy anh già.
Em, vưỡn như ngày nào.

Và một buổi sáng đẹp trời, nơi con lộ lẻ, nhuộm nắng
Một cô và một cậu sẽ gặp, và sẽ thề thốt
Rằng loài người sẽ chẳng còn ai yêu, như là họ yêu nhau
Trong khi đâu đó, ở đằng xa kia,
Em sẽ mỉm cười, và anh sẽ đụng nhẹ lên mái tóc em.
*

Đáng lẽ đầu năm thì bỏ qua, mà đọc bài thơ dịch "A quoi bon dire" ... thì phải ghẹo ít chữ .

Bài thơ này, theo như lời giới thiệu :

Here, from 1916, in the years of American modernism, next to poems by D. H. Lawrence and Ezra Pound and H.D., is a piece by Charlotte Mew:
Tức là của bà Charlotte Mew, vậy thì người xưng I ở đây chắc nên cho là phái nữ .

K nghĩ ý nó như vậy nè :

Mười bảy năm trước anh nói
gì gì nghe như thể vĩnh biệt
Và giờ đây mọi người đều nghĩ, anh chết rồi
Trừ em

Thế rồi, em càng ngày càng khô, càng lão
Em giờ cũng nói vĩnh biệt này nọ.
Và ai cũng thấy rằng em già thật
Trừ anh

Và một buổi sáng đẹp trời, nơi con lộ lẻ, nhuộm nắng
Một cô và một cậu sẽ gặp, và sẽ thề thốt
Rằng loài người sẽ chẳng còn ai yêu, như là họ yêu nhau
Trong khi đâu đó, ở đằng xa kia,
Anh sẽ mỉm cười, và em sẽ đùa với mái tóc của anh.

Tks.
Nhân tiện, chúc Tết Tây K & O luôn.

---

---

  Nobel văn chương 2013

---

Tưởng niệm Việt Dzũng

---

Borges Tám Bó

---

Trên Blog của NL, chắc là để “xin lỗi” cái chuyện, chê Carver thậm tệ, có đi bài thật tuyệt về ông.
Phải thế chứ. Thơ của Carver, Gấu cực mê. Milosz cực tài, nhìn ra liền, những bài thần sầu của ông.
Một bài thơ cực ngắn của ông, Gấu quá mê, vì như viết cho....  Gấu:

L'AUTRE VIE

Et maintenant l'autre vie.
Celle où on ne fera pas d'erreurs.

Lou LIPSITZ. 

Cõi Khác 

Nào, bây giờ là cõi khác
Cõi đếch có lầm lẫn

---

DOING A "RUNNER, RUNNER"

Runner Runner

Note: Nhân lèm bèm về điểm sách như thế nào, xin giới thiệu bài điểm phim của The Intel, tờ báo của “The Economist”, để thấy mũi lõ viết ra sao.

Thần sầu!

Tờ này số 1, đối với riêng Gấu. Gấu mua nó, là vì điểm sách, điểm phim, và ai điếu!
Bạn đọc câu đóng lại bài viết mà không…. tuyệt sao:

Instead of resenting the director and the producers, you end up feeling their pain.

Áp dụng liền vô bài viết về “Đi tìm phê bình gia Mít”:
Thay vì chửi, đúng là 1 tên "mục hạ vô nhân", bạn cảm ra nỗi đau của Anh Cu Gấu!

---

Portrait Beckett

HOW BECKETT DID IT

Không bao giờ, chớ khi nào thỏa hiệp, cấm cái trò ông mất “củ” kia, thì bà chìa “của” nọ. Quần Estragon tụt dài dài, tụt suốt, cho tới khi chấm dứt “Godot”. Hành động và đối thoại của “Play” phải lập lại, bởi những nghệ sĩ, diễn viên mà tro than [Lò Thiêu, Lò Cải Tạo] ngập tới tận cổ. Trọn những cuốn tiểu thuyết cứ thế mà đi, đếch cần 1 đoạn ngưng, nghỉ, gẫy. Cả kịch lẫn tiểu thuyết của Beckett đòi sự chú tâm, xoáy vô, chốt vô… và 1 cái dạ dày, cho sự lập lại.
Nhưng thật xứng đáng, chúng ban thưởng cho chúng ta, sự khăng khăng, cố chấp, “thua, thua nữa, thua cho bảnh!”

Một ông như thế, mà quàng với… Thần Tháp Rùa, mơ chuyện mặc áo gấm nhảy xuống sông thi bơi, như Thầy Nguyễn Tuân của Mít, mà coi...  được ư?

Cứ mỗi lần Thầy Phúc viết về 1 đấng Mít, là ông kiếm ra 1 đấng mũi lõ, cho đứng kế.
Mấy dòng thơ con kóc, cái tên thi sĩ đã nhảm rồi, mặt dày, không có tí cả thẹn, khiêm tốn, coi là....  “tứ trụ”, vậy mà còn được Thầy Phúc hò theo, đúng rồi, tứ trụ, nhưng dư 1 trụ!

Thầy giải thích, thì cũng lại quàng với 1 cái gì rất thần sầu của người: Ba trụ Zen!
Cũng đi 1 đường tiểu chú, chẳng thua gì bạn của Thầy là Thầy Kuốc: "The Three Pillars of Zen” – Philip Kapleau

Có điều, Thầy "quơn", không giải thích, trụ dư là trụ nào.
Chắc là trụ.... giữa!
Dư trụ này, thì...  bỏ mẹ!

Hơn cả Thầy Kuốc, Thầy còn kèm thêm 1 đường cải lương, sặc mùi nước... mắt: 

“Đúng. Phải bốc một đám mây trắng kia lau lại lòng mình cho sáng lại trời xanh thì mới mong thở hít được hương thơm của trời đất.”

Ui chao, lại nhớ 1 vị độc giả trong nước, nhỏ nhẹ khuyên Gấu, ông đừng có mục hạ vô nhân như thế, khi coi thường thơ của thiên tài NTHL:
Biết đâu đấy, nhờ vậy, cõi thơ Mít bớt thúi đi.
Bởi vì rõ ràng là NTHL không còn như xưa nữa!

Hà, hà!

Mặc dù chẳng ai thèm in, bao nhiêu nhà xb chê, khi đến Minuit, tay chủ đọc, mừng quá, được in cái này, thì mới đúng là nhà xb thực thụ. Điều này cho thấy, không phải ai cũng đọc được, hiểu được Beckett. Ở Việt Nam, đệ tử của Beckett còn là đệ tử của Proust, của Butor, nhưng ông này, thực sự cũng đồ dởm, cái dởm này, là do cái đầu quá tệ. Ông là bạn quí của Gấu, về phần Gấu mà nói, như đã tường trình nhiều lần rồi. Cả băng đảng này, trong có ông cũng chẳng có tay nào ra hồn. Mới đây thôi, nhân kỷ niệm Proust, ông ta có múa may vài đường về sư phụ của mình, đọc như kít, đúng là thế.
Do cái đầu, và, còn do không biết viết, cái dạng viết, có tên là phê bình.

Cõi văn Mít đang lâm đại họa, là do không có ai viết được điểm sách, phê bình, theo đúng nghĩa của nó.

Bất cứ 1 bài điểm sách, hay phê bình, theo Gấu, phải có cái mở và cái đóng.
Mở, là nối nó được với cổ điển, truyền thống, và thường là bằng 1 hình ảnh trích dẫn, như là cái mồi, để dụ người đọc, đọc mình, và sau đó, đọc cuốn sách/tác giả mà mình điểm/nhắc tới.

Đóng mới ghê: mở ra tương lai của cây viết mới, và có thể tương lai của cõi văn Mít, bắt đầu bằng “bây giờ, bây giờ, bây giờ”.
Đây là ý của Tomas Transtromer, trong bài thơ mà Gấu "mượn hoa tiến Phật", để chào mừng năm mới, 2014:

DECEMBER EVENING 1972

Here I come, the invisible man, perhaps employed
by a Great Memory to live right now. And I am driving past 

the locked-up white church-a wooden saint is standing in there
smiling, helpless, as if they had taken away his glasses.

He is alone. Everything else is now, now, now. The
                                                                    law of gravity pressing us
against our work by day and against our beds by night. The war.

Tomas Transtromer: Selected Poems, ed by Robert Hass

Đâu phải chuyện đùa, "đồ chơi", "cho xin cái xịp đi".... mà áo thụng vái nhau!
Ba trụ, rồi bốn trụ!

Đầu năm khai bút hung hăng quá, chắc là năm nay.... đi!

Note: Cái em họa mi xứ Huế, cùng tuổi Gấu, hà, hà!

Theo truyền thuyết giang hồ, MT đã từng mê tít em này, và đã từng áo thụng tới nhà, xin ba mẹ của em, cho phép xin bàn tay của em.
Nghe nói, hai đấng sinh thành của em chê, đũa mốc như mi mà cũng đòi mâm son ư?
Thứ mi chỉ lấy được ca ve thôi!

Chàng đau quá, về, để lại cho đời, “Ôm đàn đến giữa đời”!

Cũng quá tuyệt, phải không?

Lần gặp đầu

Jérôme Lindon

Một bữa, năm 1950, một người bạn, Robert Carlier, biểu tôi, ông phải đọc bản thảo của tay này, một gã Ái nhĩ lan, viết văn bằng tiếng Tây. Hắn tên là Samuel Beckett. Sáu nhà xb đã từ chối. Tôi lúc đó trông coi Nhà xb Nửa Đêm được hai niên. Vài tuần sau, nhà xb nhận được ba bản thảo: Molloy, Malone meurt, L’Innommable, với cái tên tác giả lạ hoắc nhưng bề ngoài quen thuộc.
Chính là từ ngày đó mà tôi biết tôi sẽ là nhà xb, thứ thiệt. C’est de ce jour que j’ai su que serai peut-être un éditeur, je veux dire un vrai éditeur. Ngay dòng đầu – “Tôi ở trong căn phòng của mẹ tôi. Tôi bây giờ sống ở trong căn phòng này. Tôi cũng không biết như thế nào tôi lại sống ở trong căn phòng này” – ngay dòng đầu, cái đẹp rã rời, nát tan, la beauté écrasante, của bản văn đã hớp hồn tôi. Tôi đọc Molloy trong mấy tiếng đồng hồ, như chưa từng đọc 1 cuốn sách….  Một bản thảo chưa từng được in ra, không phải chỉ chưa được in ra mà là bị nhiều nhà xb từ chối. Tôi không làm sao tin nổi.

Đũa mốc & mâm son ở đây, thì cũng giống như đài gương & dấu bèo, là những tiếng của dân Bắc, để chỉ hai cái đó đó. Lần Gấu trở về Đất Bắc, nghe mấy người bà con kể lại, chúng là những tiếng bà nội của Gấu dùng, để chửi một anh nhà nghèo, mê cô con gái của bà, tức bà cô của Gấu.
“Tiền ít mà cũng muốn hít đồ thơm”….
Cái anh nhà nghèo, sau cũng lấy được bà cô của Gấu, hành hạ tới chỉ, và trả lời, “mất tiền mua mâm, thì đâm cho thủng”!

---

Old dogs have more dignity
Comfort them since you pity them
Beckett: Waiting for Godot (1)

Giả như sau 30 Tháng Tư 1975, chúng ta có cái nhà Mít đàng hoàng, thì không thể nào có những tác phẩm như Ba Người Khác của Tô Hoài, Đi tìm cái tôi đã mất của Nguyễn Khải, Hồi ký Nguyễn Đăng Mạnh, Hồi ký Tô Hải…
Chính nỗi thất vọng sau 1975, về đất nước, khiến những tác giả đó phải nhìn lại đời của họ, và đều nhận ra một điều, họ đều đã phải chịu nhục, chịu khổ, chịu hèn.. với một điều kiện: giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước cùng xúm nhau lại xây cái nhà Mít.

Old dogs have more dignity, chó già giữ giá, có nhiều phẩm giá..  là theo nghĩa đó.
Chính cái sự thú nhận tôi là thằng hèn, là "dignity" của họ!
Thành thử chúng ta không thể có một thái độ nào khác, mà là:

Comfort them, since you pity them.
[Trong them, có us. NQT]

(1) Mấy câu trên, là từ nhật ký của Gấu, những ngày ở trại tị nạn Thái Lan, 1989-1994.

Mấy câu trong nhật ký những ngày đầu đến Xứ Lạnh, liên quan tới dignity:

The ideal death takes place amid loved ones
The greatest dignity to be found in death is the dignity of the life that preceded it
Hope resides in the meaning of what our lives have been.
Ba câu trên đều nói về cái nhà Mít sau chiến tranh:
Cái chết lý tưởng là chết giữa những người thân thương.
Phẩm giá lớn lao nhất kiếm thấy được ở trong cái chết là phẩm giá cuộc đời trước khi cái chết xẩy ra.
Hy vọng thì nằm ở trong ý nghĩa cuộc sống của chúng ta.
*
Quái thật, không lẽ lúc nào Gấu cũng bị cuộc chiến nó hành, chỉ trừ những lúc nghĩ đến một BHD, hay một cô bạn, hay một cô học trò?
To have seen nothing or almost nothing except the face of a girl from Buenos Aires, a face that doesn't want you to remember.
Borges: Labyrinths Epilogue
Chẳng thèm nhìn ai, ngoại trừ khuôn mặt BHD, và cô nói, ta cấm mi không được nhớ tới ta.
*

V/v trong "them" có "us".
Cái phẩm giá mà Miền Nam có được, là khi đi tù VC, đi tù cải tạo!
Cái phẩm giá mà VC có được, là ở trong những hồi ký, những tự vấn, như của Tô Hải.
Có người đặt vấn đề, tại sao cuối đời, họ mới dám nói ra? Tại sao Víp Va Ka hấp hối mới dám xì ra "một triệu người vui nhưng cũng có một triệu người buồn"? Tại sao "Thượng đế thì cười" với Nguyễn Khải, khi ông sắp sửa đi, tại sao bánh vẽ Chế Lan Viên....?
Ấy là vì cái chiến thắng đỉnh cao tuyệt vời quá. Không dễ gì mà thoát ra khỏi cái bóng của nó đổ xuống cả nửa hậu thế kỷ!
Và còn kéo dài qua tân thế kỷ!
Đúng như Trần Văn Toàn phán, về Hegel: Cái bóng của Hegel phủ kín Marx, và còn kéo dài ra mãi!
Chúng ta sở dĩ để mất Miền Nam vì nghĩ lầm, tưởng bở, anh Yankee mũi tẹt tốt hơn anh mũi lõ, một nưóc Mít thống nhất hơn hai nửa nước Mít, thành thử để cái bóng của Marx phủ quá xuống cả Đàng Trong!

---

Nguyễn Huy Thiệp vs Kurtz

Những Con Quỉ Nổi Tiếng

Liệu có thể coi NHT, một hình tượng nổi tiếng, một Kurtz, của Conrad, trong "Trái Tim của Bóng Đen"?

Bài viết này, trên số báo đặc biệt về sự độc ác, Le Magazine Littéraire, Tháng Bẩy & Tám 2009, làm nhớ tới một lời tự thú của một nhà văn ra đi từ Miền Bắc: Tôi lụy NHT!

Câu nói đó, phải đọc Trái Tim của Bóng Đen thì mới ngộ ra được: Tôi luỵ Cái Ác Bắc Kít, mà nhân vật của NHT làm bật ra.

Liệu có thể gọi những truyện ngắn của NHT, như là bài tập về cái ác, l'exercice du mal?

Kurtz trong Trái Tim của Bóng Đen là một hình tượng về cái ác trong văn chương. Anh thì quá nổi tiếng, nhưng cũng gây phiền. Nguyên do của nỗi phiền muộn này rõ ràng là sự lấp lửng của hai cách nhìn, qua đó, anh lần lượt xuất hiện, khi thì là hiện thân của cái ác tuyệt đối, một vết chàm biểu tượng, từ đó bật ra cái tít cuốn truyện, khi thì là một cá nhân con người vượt lên trên cả tốt lẫn xấu, thiện lẫn ác.

Nhân viên của một công ty thương mại thuộc địa ở mãi nơi thượng nguồn con sông Congo, anh thu thập ngà voi cho công ty giữa đám thổ dân và tỏ ra hết sức cần mẫn, rất ư là hiệu quả.

Người kể chuyện của cuốn truyện phải lái một con thuyền đi tìm gặp Kurtz này, vì đã lâu, biệt tin từ anh ta, và nghe nói, anh ta đang bịnh nặng.

Hai tính chất ở ngay trung tâm nghiên cứu chữa trị lâm sàng, dành cho những vấn đề đạo đức trong tất cả những tác phẩm của Conrad, ùa ra cùng với sự xuất hiện của Kurtz, cùng với chúng là những phẩm chất bẩm sinh, do là dân Bắc Kít thì là có, qua những biểu hiện thật là quái đản của anh ta.

Thứ nhất: thiếu vắng kiềm chế. Kurtz có những giấc mộng về vinh quang, về Hà Nội ta ngẩng đầu hiên ngang ba ngàn năm lịch sử, và về sở hữu toàn thể, cái gì của ai là của ta. Những giấc mộng như thế thật dễ dàng biến thành thực tại một khi một mình giữa rừng thẳm.

Thứ nhì: một sự trống rỗng ở phía bên trong: Kurtz thì rỗng, rỗng một cách thê thảm [hollow at the core, ui chao, cụm từ này sử dụng để chỉ cái sự ngu si dốt nát nhưng coi trời bằng vung của những đấng Yankee mũi tẹt thì thật tuyệt!].

Rỗng đến nỗi, cái thiên nhiên man rợ vây bủa chung quanh anh ta bèn chiếm lấy anh ta một cách dễ dàng, đúng vào lúc anh ta tưởng là làm chủ được nó, tất cả thuộc về anh ta.

Nói tóm gọn anh ta không thể tự ngăn cấm mình, giới hạn mình, và cũng không thể tự chống đỡ, bảo vệ mình.

Note: Bài viết này, tình cờ lướt TV, mò ra. Quên chưa dịch!

Trái Tim của Bóng Đen, sau cùng là... Hà Nội, qua NHT!

Gấu đã ngộ ra điều này, khi đọc Conrad, nhưng bài viết chỉ ra một điều tuyệt vời:

Phải là Conrad, một anh thuỷ thủ, người của biển cả, mới nhìn ra một cõi thối rữa, là đất liền, là những đại lục, nhất là Cựu Đại Lục!
« Les affaires terrestres sont un pot-pourri d'événements, de désirs contradictoires, de motifs inavouables, d'idées fausses, et de croyances illusoires. La mer représente un domaine réglé par des devoirs simples, une hiérarchie de valeurs clairement définies, la camaraderie et le goût du travail bien fait.” »
*
«L'horreur! l'horreur! »
Ghê rợn! Ghê rợn!
Ta là hiện thân của Cái Ác Bắc Kít!
Ta là... Kít!

Cái ý trên, trong bài viết, còn chỉ ra sự khác biệt giữa Sài Gòn - một bến cảng - và Hà Nội, và cái sự kiện, Bắc Kít đổ xô vô Miền Nam, không chỉ để ăn cướp, mà còn để... sống sót Cái Ác Bắc Kít nữa!

---

---

Cảnh đẹp VN

---

Giới Thiệu Sách, CD

---

Nhã Tập

---

---

Art2all
Việt Nam Xưa
Talawas
VN Express
Guardian
Intel Life
Huế Mậu Thân
Cali Tháng Tám 2011

---

Thơ JHV

---

NTK

---

TMT

---

Mùa hè Còn Mãi
NCK

---

Trang đặc biệt

---

Tưởng nhớ Thảo Trường

---

Tưởng nhớ Nguyễn Tôn Nhan

---

TTT 2011

---

Kỷ niệm 100 năm sinh của Milosz

---

Tribute to PCL & VHNT
War_Pix
Requiem

TheDigitalJournalist

---

Sebald
IN MEMORIAM W. G. SEBALD

---

Hình ảnh chiến tranh
Việt Nam của tờ Life

---

Vĩnh Biệt
Bông Hồng Đen

6 năm BHD ra đi

---

Blog 360 plus
Blog TV

---

Trang NQT

art2all.net

---

Lô cốt trên đê làng
Thanh Trì, Sơn Tây