Về từ Miền Lạnh
Bạt
[Cho lần xb 50 năm sau, tháng này, Tháng Tư, 2013)

Notes on a voice: Le Carré

It takes three (two short, one long) to show his measured fury. "'This is a war,' Leamas replied. 'It’s graphic and unpleasant because it is fought on a tiny scale at close range; fought with a wastage of innocent life sometimes, I admit. But it’s nothing, nothing at all besides other wars—the last or the next.'" ("The Spy Who Came in from the Cold")

Câu văn thần sầu

Phải ba (hai ngắn, một dài), để chỉ ra, cơn cuồng nộ cố dằn lại của ông. “Đây là một cuộc chiến,” Leamas trả lời. “Nó có tính đồ thị, minh họa, và làm khó chịu, bởi là vì xẩy ra trong 1 phạm vi hẹp, và ngay trong tầm tay; đôi khi làm phí những mạng người vô tội, tôi đồng ý. Nhưng bõ bèn gì, bên cạnh những cuộc chiến khác – cái vừa qua, hay cái sắp tới.” ("Tên điệp viên về từ miền lạnh”)
*
Với Gấu Cà Chớn, câu văn thần sầu của Gấu mà nhờ Le Carré mới viết được - vắt qua hai cuộc đời, một đã qua cùng cuộc chiến đã qua, và một sắp tới, cùng cuộc chiến hội nhập sắp tới - là câu văn mà, chỉ 1 khi Gấu được Cao Uỷ Tị Nạn cho xe tới rước, sau hai tháng tù vì tội nhập vô Thái Lan bất hợp pháp, tại nhà tù quốc tế Bangkok, và sau đó đưa vô Trại Phanat Nikhom - chỉ tới khi đó, mới viết được khúc đuôi của nó:
"Trong những đêm chập chờn mất ngủ, hồn thiêng của thành phố thức giấc ở trong tôi, tôi lại tưởng đây là hồn ma của chính mình đang lang thang trên những nẻo đường xưa cũ, sống lại cái phần đời đã chết theo cùng với Sài Gòn, bởi cái phần đời đó mới đáng kể." (1)

Note: "Đáng kể", “kể”, kể ra, viết ra...

In From the Cold

John le Carré Has Not Mellowed With Age

His early books sketched, as he once put it about his Smiley novels, “a kind of ‘Comédie humaine’ of the cold war, told in terms of mutual espionage.”

Còm của độc giả Mẽo:

 Look up this guy's comments on 9/11. He thinks the U.S. provoked what it got. He's got his head in too many absurd moral fictions.
Đọc gã này phán về cú 9/11. Hắn nói, Mẽo đã gây ra, provoke, cú đó. Hắn bị THNM vì đọc quá nhiều cái thứ giả tưởng phi lý mà còn bày đặt đạo đức ở trong đó.

[Tuyệt. Quả là độc giả thứ thiệt của Le Carré, một cách nào đó. Có chất đạo hạnh bậc thầy ở trong truyện của Le Carré, theo Gấu]

I was very disappointed by Carre's last book, very anti-American and quite preposterous.
His great works all came out during the cold war and they told us - fiction or modified fact - how complex the spying business was. They added a 'human face' to this basically grisly business.
Not the last one I remember only vaguely now. This guy does not like our country very much, to say at least.
 
Tôi rất bực cuốn mới nhất của ông ta, rất ư là bài Mẽo, và thật là phi lý, nếu không muốn nói, láo xược.
Những tác phẩm lớn của ông ta, là từ cuộc chiến tranh lạnh mà ra. Và chúng nói với chúng ta - giả tưởng hay sự kiện được thay đổi đi, chế biến khác đi – ngành điệp vụ đa dạng, rắc rối như thế nào. Chúng đem “bộ mặt người” đến cho cái thế giới, tự bản chất của nó, thì vốn xám xịt.
Gã này đếch ưa xứ sở của chúng ta, đếch ưa 1 tí nào, phải nói như vậy.
*

Le Carré luôn tỏ ra "ưu ái", với những người Cộng Sản chân chính. Có vẻ như ông tin rằng, chính những người đó có lý hơn ông, như trong đoạn cuối ở trên, Smiley nước mắt ràn rụa, hét lớn, nhìn thân xác Dieter chìm xuống lòng sông, giữa sương mù Luân Đôn:
 -Dieter! Tại sao bạn không bắn tôi? Tại sao?…
*

Antoine SPIRE :

Ông có đưa ra một tay già, thông tuệ kinh tan-mút, phán::
Chúng ta cầu nguyện Chúa Cứu Thế tới, nhưng đâu hẳn như thế, bởi là vì có những đấng Do Thái, trong bóng tối, thì thầm với Thượng Đế: Này, đừng có nhập thế đấy nhé!

George STEINER: 

Tôi mô phỏng Hegel. Tay này không ưa dân Do Thái. Một bữa ông ta kể chuyện tiếu lâm, Thượng Đế vi hành, gặp một tên Do Thái, và đề nghị: Mày chọn gì, giữa 2 món này, hoặc là cứu chuộc, hoặc tờ nhật báo buổi sáng, hắn ta bèn chọn tờ báo.

Căng lắm đấy, cái câu chuyện tiếu lâm này. Chúng tôi là 1 dân tộc bị hớp hồn bởi lịch sử, bởi những đỉnh cao thời đại, bước ngoặt vĩ đại… là cái số mệnh của chúng tôi, và thỉnh thoảng, tôi tự nhủ thầm, có khi còn mỉm cười và nhủ thầm: Giá mà “Chúa Cứu Thế”, tức anh VC Giải Phóng Bắc Kít, đừng có tới, thì thật đỡ khổ biết là chừng nào!

TTT, hẳn là bị ám ảnh bởi 1 câu chuyện tiếu lâm như trên, thành thử khi đọc Trầm Tư của 1 tên tử tù của Hồ Hữu Tường, trong đó, ông mơ tưởng Đức Phật sẽ có ngày trở lại với dân Mít, nhà thơ hoảng quá, viết:

Giấc mơ Đức Phật trở lại thì cũng nát tan như mảnh đồng Bắc Kít chằng chịt những bờ, và bờ thì nhiều hơn là ruộng.

Ui chao, một khi cánh đồng liền thành một mảnh, qua Cải Cách Ruộng Đất, qua tập thể hoá… là Quỉ Đỏ xuất hiện, thay vì Đức Phật!
Tội nghiệp dân Mít!
Hà, hà!


http://www.magazine-litteraire.com/critique/greene-la-gr%C3%A2ce-intranquille-0

Greene, la grâce intranquille

Par Pierre Assouline dans Magazine Littéraire 569
daté juillet-août 2016 - 1375 mots

Converti au catholicisme, le Britannique conjuguait la foi et le doute : il fut toujours hanté par le vertige de la déloyauté.

Trong bài viết về GG, trên số ML mới nhất, PA coi Người Mỹ trầm lặng là tiểu thuyết trinh thám!
Nhảm quá.
Cái tít bài viết của PA, 1 ân sủng đếch trầm lặng, cho thấy, là từ Người Mỹ Trầm Lặng mà ra.
Tuy nhiên, người nhận ra ý nghĩa của từ ân sủng, trong GG, là Coetzee, khi ông đọc cuốn Brighton Rock. Nó mắc mớ tới Ky Tô giáo

John Le Carré's Page

le Carré: Bản tiếng Tây của bản tiếng Anh, trên TV.
Nhà văn quá, dưới mắt điệp viên. Điệp viên quá dưới mắt nhà văn.

The fiction of John le Carré
Giả tưởng của le Carré

Ngày 23 Tháng Giêng, 1963, Kim Philby, gián điệp Anh (cộng tác viên một thời cho Người Kinh Tế) chuồn qua Xô Viết. Chín tháng sau, “Điệp Viên Từ Miền Lạnh" ra lò.
Giả tưởng, tất nhiên, nhưng hình như nó còn thực hơn cả sự thực, phản chiếu một thực tại rộng lớn hơn, cái gọi là Cuộc Chiến Lạnh.
Bảnh hơn nữa, nó xuất  hiện, và sau đó, tiểu thuyết điệp viên thay đổi hẳn, không còn như trước nữa.

Cuốn tiểu thuyết mở ra với cảnh Alec Leamas, điệp viên Anh, phụ trách một đơn vị phản gián ở Bá Linh, chờ 1 đệ tử, biệt kích ném qua Đông Đức, bị cháy, và phải bỏ chạy, qua Trạm kiểm soát Charlie. Ngay từ câu “rất” đầu tiên, là cái viết của Le Carré, như 1 con rắn độc, thò mỏ ra chơi 1 phát. Những xen, cảnh thì được chiếu sáng theo kiểu cà giựt, bằng “flashpoint” [điểm hỏa, tia loé]. Nhân vật thì được phác họa bằng những câu sắc, lẹ. Câu văn ngắn, điểm đúng huyệt. Tình tiết rắc rối, không dễ mò, nhưng không bao giờ lâm vô tình trạng quá tải, với những nhân vật phụ, những cú xoắn thừa thãi, hay khúc ngoặt không cần thiết.
Không giống tiểu thuyết gián điệp “James Bond 007”, thế giới của le Carré gân guốc, chai sạn, và rặt một màu u tối. Leamas tự mình chuốc rượu mình, trong những căn phòng tù mù, bàn ghế không phải không bày mà gần như đếch có. Đờn bà thì câm, nếu không muốn nói là nín khe, trầy trụa, không phải thứ lụa là gấm vóc của Ian Fleming. Xa vời cái thứ hoành tráng, say đắm, những điệp viên của le Carré thì, bằng những từ của Leamas, "tuồng ảo hóa đã bày ra đấy, toàn 1 lũ khùng điên, ba trợn, phản bội, những tên sa đích, ghiền rượu,  những kẻ thắp sáng cuộc đời thối rữa của chúng, bằng cách chơi trò cao bồi vs mọi da đỏ”, “a squalid procession of vain fools, traitors…pansies, sadists and drunkards, people who play cowboys and Indians to brighten their rotten lives”.
Cái sự “trần thùi lụi” này làm cho thế giới của những tên ma quỉ, gián điệp hai mang của le Carré, nếu không “xác thực”, thì “đáng tin”, như chính ông viết, trong lời bạt, 50 năm sau khi nó được xb lần thứ nhất. Cái viết ông mắc nợ rất nhiều từ 1 bậc thầy khác, trong giới viết truyện điệp viên bảnh tỏng, Graham Greene, và tác phẩm thần sầu của ông này, “Brighton Rock”, xb năm 1938. Nhưng cái vẻ gân guốc, chai sạn của “Tên Điệp Viên Từ Miền Lạnh” còn có thể tìm thấy ở trong 1 giả tưởng khác, cũng xuất hiện vào thời kỳ này. Năm năm trước đó, Allan Sillitoe viết về cuộc sống của giai cấp lao động ở Nottingham, trong “Saturday Night, Sunday Morning”, đã làm độc giả phát sốt với những miêu tả những vụ phá thai ở những con phố sau, những chiều tối trải qua trong những quán rượu, bằng tiền trợ cấp thất nghiệp. Vào năm 1956, John Osborne viết “Nhìn lại với Cáu Giận”, “Look Back in Anger”, một vở kịch hiện thực xoay quanh một anh chàng trẻ tuổi cáu giận, bất mãn. Tiểu thuyết của le Carré xoay quanh một chuyện khác, và nó phản chiếu một vết nứt rạn rộng hơn, về thời hậu chiến Anh, và mở ra 1 đường viết khác về cuộc sống ở xứ sở này.
Chẳng bao lâu sau khi cuốn tiểu thuyết xb, le Carré nghỉ chơi với sở ngoại giao và chỉ lo viết. Chừng 20 cuốn tiếp theo, kể cả cuốn mới ra lò, đầu năm nay, 2013, “Một Sự Thực Thanh Nhã.” Tất cả đều có thứ văn phong căng thẳng, và xoáy vào chi tiết. Nhưng “Điệp viên từ Miền Lạnh” kể như bảnh nhất. Gần 30 năm sau khi Bức Tường Bá Linh sụp đổ, cuốn tiểu thuyết của le Carré vẫn làm độc giả nhức nhối với Cuộc Chiến Lạnh, sự bất lực và dối trá của nó. Cuốn tiểu thuyết nhắc nhở chúng ta, 1 giả tưởng, thứ thật bảnh, có thể tra hỏi, về chuyện, nhà nước làm ăn ra làm sao.
Prospero
*

Lần kỷ niệm lần thứ 100, năm sinh của Greene [1904-1991], tác phẩm của ông được xb toàn bộ [chắc thế], mỗi cuốn kèm 1 bài biết thật bảnh.
Coetzee, trong tập tiểu luận của ông, chọn Brighton Rock [Introduction, ấn bản Penguin, New York, 2004] Theo ông, đây là tác phẩm nghiêm trọng đầu tiên của Greene, his first serious novel, theo nghĩa, viết với những ý nghĩ nghiêm trọng.

GG rất mê mấy dòng thơ dưới đây:

Our interest's on the dangerous edge of things.
The honest thief, the tender murderer,
The superstitious atheist.
[Nỗi quan hoài của chúng ta, là vào sát na sợi tóc nguy hiểm, ở mép bờ.
Tên trộm lương thiện, tên sát nhân dịu dàng. kẻ vô thần mê tín].
Robert Browning,
« Bishop Blougram's Apology »
[Lời xin lỗi của Bishop Blougram]

Pamuk, cũng mê, bệ làm đề từ cho cuốn Tuyết (1)

Thầy của le Carré, là Greene. Thầy của Greene, là Conrad.
Nếu phải chọn đề từ cho toàn bộ tác phẩm, Greene chọn câu trên, theo Coetzee.

Thế giới của Greene, 'Greeneland', là một miền đất trong đó, những con người bất toàn, imperfect, chia năm xẻ bảy, divided, như bất cứ một vẹn toàn, integrity, trong khi niềm tin bị thử thách ở mức tới hạn, their belief tested to the limit, và Thượng Đế, nếu có, thì đánh bài chuồn, nếu không muốn nói, đi trốn, ở ẩn, hidden.

*

Coetzee, có thể nói, là 1 người dẫn GCC vô văn chương thế giới hiện đại, như là 1 phê bình gia, nhà điểm sách, lương tâm của 1 thời, cùng với những đấng như Steiner. Đọc ông rất thú, vì thể nào bạn cũng kiếm thấy 1 ý, 1 câu thần sầu của ông, chiếu rọi 1 tác giả.

Thí dụ, khi ông viết về Walter Benjamin, và nhìn ra hai tác phẩm khổng lồ về điêu tàn của thế kỷ 20, ngó nhau:

Từ một khoảng cách, tuyệt tác của Benjamin, kỳ cục thay, gợi nhớ một điêu tàn lớn lao khác của văn học thế kỷ 20, "Thi khúc" ("Cantos"), của Pound. Cả hai tác phẩm đều được chiết ra từ những năm tháng đọc sách theo kiểu cú vọ (jackdaw reading). Cả hai đều được dựng nên từ những mẩu đoạn và những trích dẫn, và trung thành với một thẩm mỹ học hiện đại bậc cao, về hình ảnh và dàn dựng. Cả hai đều có tham vọng kinh tế và đều nằm dưới sự chứng giám của những nhà kinh tế (một bên là Marx, và một bên là Gesell và Douglas). Cả hai tác giả đều có đầu tư vào trong những ngành cổ học, và cả hai đều đánh giá quá cao sự thích nghi của chúng đối với thời đại của chính họ. Chẳng người nào biết, khi nào thì dừng. Và cả hai, sau cùng đều tiêu ma vì con quái vật là chủ nghĩa phát xít. Với Benjamin, là một kết cục bi đát. Với Pound, ô nhục.

Ông viết về Paul Celan, mà chẳng tuyệt sao:

Celan là thi sĩ ngọn tháp Âu Châu ở những thập niên giữa thế kỷ 20, người mà, thay vì chuyển hóa thời của mình – ông đếch có hứng đó – thì xử sự như một cây roi điện xả hết luồng điện cực kỳ khủng khiếp chứa chất trong nó, của thời của mình.
Tuyệt!
Celan is the towering European poet of the middle decades of the 20^th century, one who, rather than transcending his times – he had no wish to transcend them – acted as a lightning rod for their most terrible discharges.

Đâu có như phê bình gia Mít. Hoặc dởm, hoặc bịp.
Và đều đếch có tí lương tâm: Bỏ nước ra đi, tố cáo VC chán, lại mò về, làm như đếch có chuyện gì xẩy ra!

Nhà văn vào thời này, Tây hay Đông, nếu đúng là thứ thiệt, gắn bó với viết lách, nói chung, đều thật rành cái thế giới của họ, không chỉ như nhà văn, mà còn như là nhà phê bình, điểm sách. Coetzee là 1 trong thứ đó. Trong bài giới thiệu tập tiểu luận thứ nhì của ông Inner Workings, người viết, Dereck Attridge, đã đặt ra câu hỏi, và trả lời, chúng ta cần gì đọc phê bình điểm sách của một tiểu thuyết gia bậc thầy đã đoạt Nobel? Điều gì khiến chúng ta tò mò muốn đọc thứ đó?

Gấu mê đọc tiểu luận của Coetzee. Tiểu thuyết, mua gần như đủ cả, và thường là cả hai, tiếng Anh và tiếng Tẩy, nhưng chỉ đọc "Ô Nhục", tính đọc thêm cuốn, lấy khung cảnh St Petersburg, để vinh danh sư phụ của ông, là Dostoiesky: The Master of St Petersburg.

Tiểu thuyết của Coetzee, sự thực, cũng pha tiểu luận. V/v Văn phong, phải là cái tay trên Intel, khi chỉ ra, tính hà tiện để/đến chảy máu mắt, khi viết của Coetzee.

Nhà văn Mít chưa ai hiểu ra được điều này. Chữ đầy ra đấy, tại sao hà tiện. Họ đâu có biết, viết, thừa 1 chữ, là hỏng 1 chữ đã được viết ra, vì không trân quí nó! NQT (1)

THE SAVAGE THRIFT OF J.M. COETZEE

 Tính tằn tiện dã man của J.M. Coetzee

Ghi chú về 1 giọng văn: Simon Willis khui ra 1 giọng văn gầy còm, không có tí mỡ, và đe dọa.

30.4.2012

The Widow’s Peak

by David Remnick

Aleksandr Solzhenitsyn, tiểu thuyết gia chính trị quan trọng nhất của thế kỷ 20, mất ngày 3 Tháng Tám 2008, thọ 89 tuổi.
Vài tuần sau khi chôn ông, nhà nước Nga của Putin làm 1 cú thật đểu cáng, [a sly, even cynical gesture] đổi tên 1 cái phố lớn nhất của VC Nga, ở Moscow, thành tên của Solz. Và còn làm 1 tấm plaque vinh danh những thành tựu văn học của ông, kế ngay bảng tiệm McDomald, trên cùng con phố!

Bà vợ góa của nhà văn, Natalia Solzhenitsyn kiên nhẫn ôm những trớ trêu của lịch sử. Tuần lễ vừa rồi, bà tới Triển Lãm Sách Mẽo, ở trung tâm Javits Center, vì một dự án tưởng niệm quan trọng hơn nhiều: Thành lập một kho dự trữ hồ sơ văn học gồm tất cả những gì, từ tuổi thơ bị đóng đinh thập tự của Solz, tới hàng ngàn trang bản thảo viết tay của ông, trong có bản thảo Quần Đảo Gulag mà bạn bè đã chôn giấu từ 20 năm ở vùng quê Estonia, bên ngoài tầm tay của KGB.

(1)

https://phanquynhtram.com/2014/02/28/ke-tongpham/

Nhân nói về "không thừa, không thiếu."

Bài thơ sau đây, Tin Văn đã từng dịch.

http://tanvien.net/new_daily_poetry/Borges_Page.html

Bản dịch mói thấy trên net, của PQT, cho thấy, dịch giả để cả nguyên tác tiếng Tây Bán Nhà. Do không biết thứ tiếng này, nên thua.
Nhưng nếu chỉ so với bản tiếng Anh, thì... thua bản của GCC!  
PQT bỏ từ "precise", chính xác"; "crucify" không phải là "đóng đinh", mà là "đóng đinh thập tự"!
Bỏ tên dịch giả tiếng Anh. Phải cho biết ai dịch, vì có rất nhiều người dịch thơ/văn của Borges
Đảo ngược trật tự từ: "cây thập tự & những cái đinh", không phải "đinh & thập giá"
Quá cẩu thả (b), không rành tiếng Mít.
Không tôn trọng dịch giả khác...

(b)

Sự may mắn hay bất hạnh của tôi cũng chẳng có gì quan trọng [PQT]
Tại sao lại "cũng" ở đây?
Quá quan trọng, mới đúng, bởi là vì sau đó, Borges giải thích:
Tớ là thi sĩ!

The Accomplice

They crucify me. I have to be the cross, the nails.
They hand me the cup. I have to be the hemlock.
They trick me. I have to be the lie.
They burn me alive. I have to be that hell.
I have to praise and thank every instant of time.
My food is all things.
The precise weight of the universe. The humiliation, the rejoicing.
I have to justify what wounds me.
My fortune or misfortune does not matter.
I am the poet.
-H.R.

Kẻ đồng lõa

Chúng đóng đinh thập giá tôi. Tôi phải là cây thập tự, những cái đinh.
Chúng đưa tôi cái ly. Tôi phải là thuốc độc
Chúng đánh lừa tôi. Tôi phải là lời dối trá
Chúng thiêu sống tôi. Tôi phải là cái địa ngục đó.
Tôi phải vinh danh, xoa đầu chúng, và lúc nào cũng phải cám ơn chúng lia chia.
Thức ăn của tôi là mọi thứ, mọi điều.
Sức nặng đích thực của vũ trụ. Sự lăng nhục. Niềm vui mừng.
Tôi phải xác minh điều làm tôi thương tổn.
May mắn, hay bất hạnh của tôi chẳng là cái chó gì ở đây.
Tôi là thi sĩ
[NQT]

Kẻ tòng phạm

Người ta đóng đinh tôi. Tôi phải là đinh, là thập tự giá.

Người ta đưa tôi một cái chén. Tôi phải là thuốc độc.

Người ta lừa tôi. Tôi phải là lời nói dối.

Người ta thiêu sống tôi. Tôi phải là địa ngục.

Tôi phải ca tụng và cám ơn từng giây từng phút.

Thực phẩm của tôi là mọi thứ.

Toàn bộ sức nặng của vũ trụ. Sự sỉ nhục, sự vui mừng.

Tôi phải biện chính cho những gì làm tôi thương tổn.

Sự may mắn hay bất hạnh của tôi cũng chẳng có gì quan trọng.

Tôi là nhà thơ.

 —–

Bản dịch của Phan Quỳnh Trâm.

Trong Jorge Luis Borges, Jorge Luis Borges: Selected Poems (New York: Penguin Books, 1999), 455.


Dear Gấu Nhà Văn,
Trong bài hát "Ly Rượu Mừng" có câu "Nhấc chén đầy vơi chúc người người vui..."

Tôi phải ngợi ca và cảm ơn từng phút giây (tôi đang sống, bất luận sướng khổ ra sao), không phải ngợi ca hay cảm ơn "bọn đó".
Tôi phải biện minh cho cả những điều đã làm tổn thương tôi. Không phải xác minh mà là biện hộ giùm cho cái kẻ làm hại mình, khổ thế?
Nói chung, tôi là thi sĩ, để làm được ra thơ, hay chỉ cần được thì thầm trong câm nín với Nàng Thơ thôi, thì cái gì tôi cũng chịu được, kể cả bị đóng đinh. ??

Bác Gấu dịch "Call for the Dead" hay quá sao không dịch trọn quyển nhỉ? Kính chúc an vui.
H.Â.
Sent from my iPad

Today at 5:51 PM

Tks
How Are You?
Tính dịch cho H/A đọc, vì có hứa, nhưng lu bu quá.
Mua lại cuốn sách là vậy.
Take Care
NQT

Re: Bản dịch của tôi, cũng có lỗi.
Tks again
NQT

http://www.tanvien.net/Viet/Bolano_Trong_ngoac.html

Thơ của Borges, bị Naipaul và nhiều người khác, chê.
Ông cũng coi mình chỉ là nhà thơ xoàng, nhưng chỉ muốn là thi sĩ!

http://www.tanvien.net/cn/Trang_Borges.html

A CRITIC AT LARGE

I SPY

John le Carré and the rise of George Smiley

Smiley is compared to a "surgeon who has grown tired of blood": Smiley được so sánh với 1 y sĩ giải phẫu quá mệt mỏi với máu.

Gọi Người Đã Chết

 
Chương Ba

Elsa Fennan

Merridale Lane là một trong những con hẻm ở Surrey, nơi người dân liên tục mở ra cuộc chiến chống lại vết nhơ của vùng ngoại vi. Do gia chủ thiếu phương tiện, không có tiền thuê mướn người chăm sóc, đám cây cối khu vườn trước nhà mặc tình nẩy nở, cành lá xum xuê, che lấp luôn những “căn nhà xinh xắn, diễm lệ” phía sau, hoặc làm cho nó ngày càng trở nên nhỏ nhoi, khiêm tốn hơn. Vẻ rỉ sét của khu vực lại càng trở nên cũ kỹ, cổ xưa thêm lên, nhờ những con cú bằng gỗ, những tên lính gác đậu ở phía bên trên mỗi danh tính của một căn nhà, và nhờ những tên lùn lúc nào lảo đảo ngó xuống những hồ cá vàng. Người dân ở đây không sơn lại lũ lùn, coi đó là một thói xấu của vùng ngoại vi, và cùng một lý do như thế, họ chẳng hề đánh bóng mấy con cú, kiên nhẫn đợi năm tháng sẽ làm cho chúng trở nên 1 thứ cổ vật, cho tới một ngày mà, ngay cả những cây xà ở nhà để xe cũng được gia chủ khoác lác, chúng thuộc 1 thứ gỗ quí, hiếm.

Merridale Lane thực sự không phải là một hẻm cụt, mặc dù đám chuyên lo việc mua bán nhà cửa khăng khăng quả quyết như thế. Cái đuôi con hẻm, băng qua Kingston, tỏ ra rất ư là bực bội khi biến thành một con đường bậc thang, và, một khi hết còn bậc thang, nó đành làm một con đường bùn lầy, khi vượt qua Merries Field – và bắt vào một con hẻm khác, chẳng thể nào phân biệt được với khúc đầu của nó, là con hẻm Merridale Lane.

Cho đến năm 1921, chừng đó, con lộ này dẫn tới 1 xứ đạo, nhưng nhà thờ bây giờ chỉ còn, như là một hòn đảo thông thương, móc vô Luân Đôn, và con lộ ngày nào dẫn tín hữu tới nơi thờ phụng, cầu nguyện, thì chỉ còn là một mối nối thừa thãi, giữa những người dân của con hẻm Merridale Lane, và con phố Cadogan Road. Cái miếng đất mở, có tên là Merries Field, đã hoàn tất được điều thần kỳ, trên cả mong ước của nó: nó cắm 1 mũi nhọn thật sâu, vào tới tận Uỷ Ban Nhân DânThành Phố, giữa những kẻ phát triển và những con người bảo thủ, hữu hiệu đến nỗi, đã có lần toàn bộ bộ máy của nhà chức trách sở tại, là chính quyền địa phương Walliston, đã đi vào 1 điểm đứng [nghĩa là bó tay, bất động]. Một kiểu thoả thuận ngầm, giữa hai phe, đã tạo được, tự thân nó, chẳng có ai can thiệp: Merries Field sẽ chẳng được phát triển, và cũng chẳng bị kìm giữ, nhờ ba cái tháp sắt, dựng đều đặn dọc theo khu vực. Ở khu trung tâm, là căn lều của mọi ăn thịt người, với cái mái tranh, được gọi là “Nhà Tưởng Niệm Chiến Sĩ Trận Vong”, được dựng lên vào năm 1951, để tưởng niệm những người đã ngã xuống trong hai cuộc chiến, và là nơi nghỉ ngơi của những người già cả, mệt mỏi. Chẳng ai thắc mắc, những người già cả, mệt mỏi thì đến Merries Field làm cái tích sự gì, nhưng mạng nhện thì đã có tích sự của nó, và đã giăng đầy mái tranh, và, chiếu sự kiện, những người thợ đã sử dụng ba cái tháp sắt vào việc căng đường dây điện cao thế, thì cái lều lại trở thành một nơi nghỉ chân quá tiện lợi cho họ!

“Tôi chưa đọc lá thư của ông chồng bà, nhưng có biết nội dung của nó”. Smiley quay bộ mặt ưu tư, chẩy xệ của mình về phía bà chủ nhà. “Nhưng thật khó hiểu. Bởi vì tôi đã nói ông nhà bữa đó, một người tốt như ông… chúng tôi sẽ không tiến hành thêm bất cứ một thủ tục nào gây phiền hà”
Bà chủ nhà ngồi lặng thinh, chờ nghe tiếp. Mình nói gì đây?
“Tôi thật ân hận vì đã giết ông nhà, thưa Bà Elsa, nhưng tôi chỉ làm nhiệm vụ của mình (Nhiệm vụ với ai, Trời Đất?). Ông nhà là một người ở trong Đảng CS từ khi còn học ở Oxford, 24 năm trước đây. Việc lên chức mới của ông khiến ông có cơ hội tiếp cận những thông tin tối mật. Một kẻ nào đó, chắc là không ưa ông, đã viết một lá thư nặc danh cho chúng tôi, và chúng tôi không thể làm khác, là mở cuộc điều tra. Cuộc điều tra khiến ông bị uất ức, và đưa đến việc ông tự kết liễu đời mình.”
Anh im lặng.
“Đây là một trò chơi,” bà chủ nhà bất thình lình cất tiếng “một cuộc tranh chấp nhơ bẩn của những ý nghĩ, tư tưởng; nó chẳng là cái gì đối với một con người bằng xương bằng thịt. Tại làm sao mà ông lại tự để mình quan tâm tới chúng tôi? Hãy trở về Whitehall và tìm kiếm thêm những điệp viên trên cái bàn cờ của ông.” Bà ngưng, chẳng để lộ một cảm xúc vượt quá sự nóng bỏng của cặp mắt u tối ". "Ông đang đau khổ vì một căn bịnh cũ, thưa ông Simley," Bà tiếp tục nói, đưa tay lấy điếu thuốc từ cái hộp; "và tôi đã từng chứng kiến rất nhìều nạn nhân của bịnh này. Cái đầu tách ra khỏi cái thân, nó suy tư mình ên, không cần thực tại, cai trị một vương quốc bằng giấy, lên kế hoạch, không cần cảm xúc, trước những điêu tàn là những nạn nhân trên giấy tờ. Và đôi khi, sự phân chia giữa thế giới của ông và của chúng tôi thì không đầy đủ, và hồ sơ cứ thế tăng dần, nào đầu, nào chân, nào tay, và đó là lúc khủng khiếp, đúng không, thưa ông? Những cái tên thì cũng có gia đình cùng những ghi chép, những động cơ con người, để giải thích những hồ sơ nho nhỏ buồn thảm và những tội lỗi giả đò. Khi điều này xẩy ra, tôi cảm thấy thương hại cho ông.”
Bà ngưng một lúc, rồi lại tiếp tục:
“Chuyện đó thì giống như là giữa Nhà Nước và Nhân Dân. Nhà nuớc thì cũng là một giấc mộng, một biểu tượng của hư vô, của chẳng cái gì, một trống rỗng, một cái đầu không có cái mình, một trò chơi với những đám mây ở trên trời. Nhưng Nhà Nước gây ra những cuộc chiến, đúng không, và cầm tù những con người? Mơ những giấc mơ trong lý thuyết – ôi, trong sáng làm sao, những giấc mơ trong lý thuyết! Chồng tôi và tôi như vậy là đã được ‘làm cho trở thành sạch sẽ, ngăn nắp', phải không?"
Bà nhìn sững vào người đối diện, giọng lúc này thật rành rẽ.
"Ông có thể gọi ông là Nhà Nước, ông Smiley; ông không có chỗ giữa những người thực. Ông thả một trái bom từ trên cao xuống mặt đất: Đừng có xuống dưới đó để nhìn máu chảy, nghe tiếng khóc”
Bà không cất cao giọng, nhìn khách từ bên trên, tới đâu đó, xa vời.
“Ông có vẻ bị sốc. Ông nghĩ, tôi đúng ra phải khóc, nhưng tôi không còn nước mắt, thưa ông Smiley. Tôi khô cạn, cằn cỗi, những đứa trẻ của nỗi đớn đau của tôi thì đều đã chết, Cám ơn đã tới, thưa ông Smiley. Ông có thể trở lui, bây giờ - chẳng có gì ông có thể làm ở đây.
Anh ngồi trên ghế, đưa mình về phía trước, hay tay chống vào đầu gối. Anh có vẻ bứt rứt, và mộ đạo, giống như một người chủ một tiệm chạp phô đọc bài kinh trong ngày. Làn da mặt của anh, trắng và long lánh nước ở hai bên má và ở môi trên. Chỉ bên dưới mắt là không có màu sắc: hai tròng mắt kính, trong cái gọng nặng nề, như hai nửa mặt trăng, để hai khoảng màu hoa cà ở nơi đó.
“Thưa Bà Elsa, cuộc gặp hôm nay chỉ có tính hình thức. Tôi nghĩ ông chồng của bà sẽ thích thú và sau cùng hài lòng vì mọi chuyện đã kết thúc rõ ràng, minh bạch “.
“Làm sao mà ông có thể ăn nói như thế, bây giờ, vào lúc này…”
“Nhưng đó là sự thực. Cuộc nói chuyện giữa ông nhà và tôi không xẩy ra tại một Văn Phòng Nhà Nước. Khi tôi tới đó, và nhận thấy văn phòng của ông nhà ở ngay giữa hai phòng khác, giống như một lối đi giữa hai căn phòng này, thế là chúng tôi bước ra đường, tới một công viên, và sau cùng ghé vô một tiệm cà phê. Chẳng có vẻ gì là một phỏng vấn, điều tra theo kiểu cổ điển, theo đúng tác phong nhà nước. Tôi còn nói thẳng ra với ông nhà là chẳng có gì mà phải lo lắng –vâng, đúng như thế, thành ra tôi không hiểu tại sao lại có cái lá thư...."
“Không phải lá thư mà tôi nghĩ tới, thưa ông Smiley, nhưng mà điều mà chồng tôi nói với tôi”
“Bà nói thế nghĩa là sao?”
“Cuộc phỏng vấn làm cho chồng tôi suy sụp hoàn toàn. Chồng tôi nói với tôi như vậy. Khi trở về nhà đêm Thứ Hai, anh ấy gần như ngớ ngẩn, không còn biết gì nữa, ngồi chết rũ trên chiếc ghế và tôi khuyên anh ấy hãy đi ngủ. Tôi lấy một viên thuốc an thần cho anh uống, nhờ vậy qua được nửa đêm còn lại. Tới sáng sớm anh ấy vẫn còn nhắc chuyện đó. Nó hành hạ anh ấy tới khi chết.”
Có tiếng chuông điện thoại ở phòng trên lầu. Smiley đứng dậy.
“Xin lỗi - chắc là văn phòng gọi tôi. Xin bà cho phép...”
“Điện thoại ở phòng ngủ phía trước. Ngay phía bên trên đầu chúng ta”.
Simley chậm rãi lên cầu thang, hoàn toàn bấn loạn. Biết ăn nói thế nào với Maston đây?
Anh nhấc máy, nhìn hàng chữ số trên giá điện thoại một cách máy móc.
“Walliston 2944”
« Trung Ương Bưu Điện. Xin chào ông. Điện thoại của ông, lúc 8 giờ rưỡi sáng. »
« Ô, cám ơn, cám ơn rất nhiều »

Anh đặt máy điện thoại trở lại, thấy nhẹ thở vì chút ngưng nghỉ tạm thời, và đưa mắt nhìn thoáng qua căn phòng. Đây là phòng ngủ riêng của Fennan, nó toát ra vẻ khổ hạnh, và dễ chịu. Có hai cái ghế bành đặt trước lò sưởi gaz. Anh nhớ ra là Elsa Fennan đã phải nằm liệt giường ba năm, sau khi chiến tranh chấm dứt. Có vẻ như sau khi vượt qua được quãng đời này, họ vẫn giữ thói quen ngồi trước lò sưởi, vào buổi tối. Ở hai phiá hai bên lò sưởi, đầy sách. Ở một góc thật xa, là 1 cái máy chữ trên chiếc bàn nhỏ. Có một cái gì đó, thật riêng tư và cảm động, qua cách sắp xếp căn phòng, và có lẽ, đây là lần đầu tiên anh cảm thấy hết, liền lập tức, bi kịch của cái chết của Fennan.
Anh trở lại phòng khách.
“Điện thoại 8 giờ rưỡi của Bà, từ Trung Tâm Bưu Điện”
Anh cảm ra, có một khoảng ngưng nghỉ, và đưa mắt nhìn, không có ý tò mò, về phiá bà chủ nhà. Nhưng bà đã xoay mình đi và nhìn ra cửa sổ. Lưng mảnh mai, bất động, thẳng băng, mớ tóc ngắn, cứng, đen, tương phản với ánh sáng buổi sáng.
Bất thình lình, Smiley nhìn sững bà chủ nhà. Một ý nghĩ thoáng qua đầu anh, vào lúc ở trên phòng ngủ trên lầu, nhưng anh không làm sao nắm bắt được nó, và lúc này, nó trở lại. Một ý nghĩ quái đản, không thể tin được. Như một cái máy, anh tiếp tục nói; anh phải ra khỏi căn nhà, phải rời xa cái điện thoại, và những câu hỏi hoảng loạn của Mastson, rời xa bà chủ nhà Elsa Fennan và căn nhà u tối, đáng ngại của bà ta. Rời thật xa, và suy nghĩ.
“Tôi đã quá lạm dụng sự kiên nhẫn của bà, thưa Bà Elsa. Và bây giời tôi phải tuân theo lời chỉ dẫn của bà, trở về Whitehall.”
Một lần nữa, lại bàn tay lạnh lẽo, mảnh mai, và những lời nói lí nhí của sự ân cần. Anh lấy chiếc áo khoác của mình ở hành lang, và đi ra ngoài bầu trời buổi sáng có ánh nắng. Mặt trời vừa ló ra sau trận mưa, sơn mầu sơn ướt, nhợt nhạt lên cây cỏ, nhà cửa con phố Merridale Lane. Bầu trời vẫn còn mầu u ám, và thế giới bên dưới nó, thì sáng một một sáng lạ kỳ, phản chiếu thứ ánh nắng mà nó chôm chĩa, chẳng biết ở từ chốn nào.
Smiley từ từ bước trên từng bậc của lối đi, lúc nào lúc nơm nớp sợ, bị bà chủ gọi giật ngược trở lại.
Anh trở lại đồn cảnh sát, ngổn ngang những ý nghĩ phiền hà. Ý nghĩ phiền hà đầu tiên, bắt đầu mọi ý nghĩ phiền hà, là bà chủ nhà Elsa Fennan không phải là người đã gọi cho Trung Tâm Bưu Điện, yêu cầu, nhớ gọi điện thoại nhắc nhở bà vào lúc 8 giờ rưỡi sáng.