I am the poetess

Cái vụ nằm mơ thấy biết chắc mình là người Việt này, theo tôi nghĩ, nó nhiêu khê lắm, chứ không đơn giản. Nhưng tựu chung, nó liên quan không phải tới người, mà tới tiếng. Mấy anh Mít, lưu vong xứ người, hơi một tí là 'fắc dzu', chỉ khi nào nhớ quê hương quá, cô đơn quá, say xỉn quá, thì mới được cái hạnh phúc, là văng tục bằng tiếng Mít.
Nabokov, và Brodsky nữa, mỗi người khi được hỏi, thì đều trả lời, khác nhau, nhưng cùng đồng ý, là, khi cả hai nằm mơ, thì đều bằng tiếng Nga. Suy nghĩ, viết lách, yêu đương…. gì gì đó, có thể bằng các thứ tiếng khác, mà cả hai đều rành, nhất là Nabokov, nhưng nằm mơ, là xài tiếng Nga, tiếng mẹ đẻ, của cả hai.

Cái vụ một người đàn bà, nhất là Bắc Kít, về thăm lại quê hương ngày nào trước 1954, mà bị quê hương mắng mỏ, mi không còn là Bắc Kít nữa, cũng lại nhiêu khê hơn, và nó liên quan tới Cái Ác Bắc Kít đích thị, chính y.

Yankee mũi tẹt rất coi thường đàn bà, và nhất là đàn bà lấy chồng nước ngoài. Chúng gọi là me Tây, me Mẽo. Đàn bà, thiếu nữ.. đẹp, dân Nam gọi là người đẹp, chúng gọi là gái đẹp. Đàn bà chúng gọi Cái Thanh, Cái Hà… thí dụ. Lẽ dĩ nhiên, đây là tiếng địa phương, phương ngữ, nhưng tiềm ẩn ở trong đó, là sự miệt thị phái nữ, chắc chắn như vậy.
Theo Gấu, cũng không phải là "tự nhiên" mà SCN đi một đường, khi nào về, nhớ dắt lũ con đen, trắng, mũi lõ về.

GCC mất hết cả quãng đời còn lại, khi ra hải ngoại, chỉ là vì, cố làm sao cho một người đàn bà, lấy chồng mũi lõ, hiểu ra rằng, vẫn có 1 thằng, mũi tẹt, và hơn thế nữa, Bắc Kít, thiệt tình "thươn" em!
Mi làm phiền ta quá. Kiếp trước mi đúng là 1 con đỉa...
Đó là cái mail sau cùng. Cũng là cái mail cảnh cáo/cảnh tỉnh, mi đừng có nhớ ta nhiều đến như thế chứ!
Bởi vì cái mail trước đó, thì thật là tuyệt vời, ta bận chồng, bận con, bận công chuyện nhà thờ, bận đủ thứ, có những chuyện làm sao nói ra, và bận “viết” nữa.
Chữ viết, em lịch sự để trong ngoặc, GCC sao y bản chính!
Hà, hà!

Cuốn này, GCC đã từng chôm bài viết về Phu Nhân ở Somerset. để tặng vị sư phụ tiếng Anh của GCC!
Đọc 1 phát, là nhìn ngay ra vị sư phụ, và cái trang văn học của Bà, dù chưa từng gặp!
Hà, hà!

Ngoài ra còn mấy bài GCC tính chôm, nhưng chưa có dịp. Bài về Steiner cũng thú lắm. Vargas Llosa cũng rất mê cuốn Ngôn Ngữ và Câm Lặng, nhưng sau đó thì không còn mặn lắm với Steiner, mà duyên do theo Gấu, là Vargas Llosa không ở vào trường hợp của Steiner, 1 kẻ mà như ông tự nhận, cũng là 1 thứ sống sót Lò Thiêu, 1 cách nào đó, a kind of.
Thành ra vấn đề là, bạn chọn Thầy, hay tác giả đọc, còn là do hoàn cảnh riêng của bạn.
Bạn NL, thí dụ, đọc không nổi Camus [không ưa đúng hơn], nhưng phải là 1 tay Bắc Kít bỏ chạy cái đói, cái lạnh, cái tàn nhẫn của miền đất Bắc Kít, thì mới mơ 1 thiên đàng Mặt Trời Địa Trung Hải!

“Ôi, mặt trời Bắc Kịt, ôi bãi biển Đồ Sơn, ôi những hòn đảo Hạ Long của những trận gió thương mại, ôi những hồi ức của thuở thanh niên, chúng mới làm cho đám Bắc Kít chúng ta chán chường làm sao!”

[‘Oh, sun, beaches, islands of trade winds, memories of youth that make us despair’].

Ở Camus, cái đẹp và cái ấm mà con người được thừa hưởng từ thiên nhiên không chỉ thỏa mãn nỗi thèm khát của cơ thể, mà còn là một thứ thánh dược thanh tẩy tâm hồn!

Trong This I Believe, An A to Z of a Life, Carlos Fuentes đi một chuơng cho chữ N [Novel]. Bài viết tuyệt lắm. TV sẽ post và đi 1 đường “tự kiểm”: Liệu Mít có biết viết tiểu thuyết không, và nhất là, tiểu thuyết lịch sử?

Bởi là vì, theo như câu của em Hilary Mantel, thì tiểu thuyết lịch sử là, tưởng tượng ra 1 lịch sử khác, khác cái thứ mà mình đếch thích. Sông Côn Mùa Lũ, và Mùa Biển Động của NMG là viết về cùng 1 thứ lịch sử nước Mít, về hai cuộc xâu xé, một, thời Tây Sơn, và một, thời VC/VNCH.

“Écrire un roman, c'est accomplir un acte révolutionnaire. Un roman est un acte d'espoir : il nous permet d'imaginer que les choses pourraient être differentes qu'elles ne sont. » C'est ce qu'affirmait Hilary Mantel dans son essai « Pas de passeport ou de carte d'identité requis : l'écrivain est chez lui en Europe! »

"Viết 1 cuốn tiểu thuyết, là hoàn tất 1 hành động cách mạng. Một cuốn tiểu thuyết là 1 hành động của hy vọng: Nó cho phép chúng ta tưởng tượng những vụ việc có thể khác, không như chúng là". Đó là điều Hilary Mantel khẳng định trong tiểu luận “Đếch cần thông hành hay căn cước: Nhà văn thì ở nhà của hắn ta, ở Âu Châu”.
*

Cái cuốn Điều mà tôi tin Gấu mua cũng lâu rồi. Những bài ngắn, cũng 1 thứ ABC của Milosz, gồm những entry, theo vần ABC, mà ông này nói, nó là đặc sản của Ba Lan.

Bài về Kafka, ngắn, cực thú, mở ra bằng giai thoại.
“Ông đọc Kafka chưa”, Milan Kundera hỏi tôi.
“Tất nhiên”, tôi trả lời. “Với tôi, ông ta là nhà văn thiết yếu của thế kỷ 20”.
K[undera] cười 1 cái cười rất ư là đểu - y chang văn Sến, đệ tử của K[afka]:
“Ông đọc bằng tiếng Đức ư”?
“Không”.
“Vậy mà dám nói đọc Kafka ư”?

Viết để tặng 1 ai đó, một sinh viên ban Văn, sau này, giả như mê Sến, và đi 1 đường “thèse” về Sến, thì sẽ đụng phải 1 vấn nạn, là, tại làm sao hai sư phụ của Sến là Nabokov và… Kafka.
Một ông cực độc, cực ác, và 1 ông cực thiện.  

Có cái gì đó, rất tương tự giữa Nabokov và PD, và làm nhớ đến Vi Bức Vương, con dơi xanh, cứ mỗi lần giở khinh công tuyệt đỉnh ra là phải hút máu người.

Đây là 1 đề tài lớn, làm nhớ đến câu của Walter Benjamin, mọi tài liệu về văn minh là 1 tài liệu về dã man.
Câu văn mặc khải của Walter Benjamin đổi hẳn phương thức phát Nobel những năm gần đây, theo Gấu.
Trước, chỉ vinh danh những thành tựu lớn lao.
Sau, vinh danh rác rưởi, nhục nhã, cay đắng, dã man…  mà con người đã phải chịu đựng, được nhà văn ghi lại.
Mạc Ngôn đợp Nobel là vậy. Ông nói về cái trường kỳ bất hạnh của dân Á Châu, dưới Cái Ác Á Châu.

Cũng không phải tự nhiên Nabokov khóc ròng vì không được Nobel, và coi mình là nhà văn Chống Cộng, “đầu tiên, trước cả Pasternak”! Ông thèm đau nỗi đau của dân Nga, được Pasternak mô tả, qua cuộc nội chiến giữa Hồng Quân và Bạch Vệ. Một cách nào đó, ông giống Steiner, thèm được chết ở Lò Thiêu!

Gấu đọc Lolita lần đầu, là không làm sao quên nổi, cái cảnh mở ra Lolita, ở bãi biển, anh già mắc dịch HH tính làm thịt "tiền thân" của Lolita, dưới sự chứng kiến của cặp mắt kiếng màu mà 1 du khách bỏ quên trên mặt cát.
Cuộc làm thịt em thất bại, vì hai ông "tiền sử" từ dưới đáy biển xuất hiện, hét toáng lên, cổ võ, "Dzô, Dzô"!

Đâu có phải tự nhiên mà cuốn sách bị cấm trong bao năm dòng dã.
Khi anh Mít dịch nó, và bây giờ còn trao giải thưởng cho bản dịch, là Gấu biết, hỏng rồi.

Cái giai thoại kể trên, của Fuentes, được kể ra đây, với câu kết khác hẳn:
Độc như thế mà dám nói đệ tử của Kafka, ư?

Hà, hà!

Trong văn Nabokov có 1 cái gì rất độc, rất ác. Điều này Pamuk nhận ra, trong 1 bài viết thần sầu của ông. Pamuk cũng là 1 đệ tử của Nabokov, mỗi lần giang hồ vặt, là phải mang theo Nabokov, để gối đầu.

Tribute to Carlos Fuentes

Ông nghĩ sao về liên hệ giữa văn chương và chính trị, chúng xà nẹo với nhau?

Thì tất nhiên, văn chương luôn luôn xà nẹo với chính trị. Đôi khi tốt, đôi khi xấu. Theo tôi, văn chương đặt để trên thực tại cơ bản, được thiết lập bởi ngôn ngữ và sự tưởng tượng. Trách nhiệm của nhà văn là ở đó: mi làm gì với ngôn ngữ, với những từ, và với sự tưởng tượng. Khi ngộ ra điều này, thì là ngộ ra cái nền của sáng tác văn học. Nhà văn cũng có thể nói: tôi là công dân, tôi sẽ bầu cho cái này, ông này, tôi sẽ chấp nhận ý thức hệ này, nọ…. Nhà thơ Chile Pablo Neruda, một nhà thơ lớn, chuyện ông ta là Xì ta li nít, hay Cộng Xít, chỉ là thứ yếu, một chọn lựa của công dân. Céline bài Do Thái, thù Do Thái đến phát điên, nhưng những cuốn sách của ông mới bảnh sao.
Khốn nạn nhất là bắt văn chương phò 1 chủ nghĩa, 1 ý thức hệ. Hầu hết đám VC Liên Xô bắt văn chương phò Xì, phò Cộng xít, và họ viết ra toàn thứ cứt đái, là vậy.

Mượn câu của Fuentes áp dụng vô Mạc Ngôn, thật tuyệt.
Cái vấn nạn mà Mạc Ngôn đặt ra là, tại sao mi chửi ta, trong khi mi viết như kít!

Hà, hà! (2)

FBI treated Carlos Fuentes as communist subversive

FBI đã từng coi Fuentes như 1 tên CS, đếch cấp visa. Milosz cũng bị y chang, và cũng như Fuentes, sau đều là giáo sư ở Đại Học Mẽo.

Tribute to Carlos Fuentes

Un des personnages du Bonheur des familles constate: « Le pays nous a filé entre les doigts. » Quelle est la responsabilité des intellectuels dans tout ça ?

C.F C'est toujours très facile de rejeter la faute sur les intellectuels, de leur attribuer le sauvetage d'un pays. Moi, j'y vois une erreur grossière. Parce que, en fin de compte, c'est aux citoyens de sauver le pays. La citoyenneté se retrouve à tous les niveaux, économique, politique, social, fanmilial. Charge à chacun d'aider le pays à se rénover, comme savent si bien le faire les Etat-Unis. Certes, ils n'ont pas un passé comparable à celui du Mexique. Ils ont tué tous les Indiens, ils ont mis les Noirs en esclavage. Mais aujourd'hui, justement, ils ont élu un Noir à la présidence......

Xứ sở tuột ra khỏi chúng ta, như con lươn qua những ngón tay. Đâu là trách nhiệm của trí thức trong vụ này?
Trí thức thì làm được cái đéo gì ở đây. Phải là những công dân mới cứu được xứ sở của họ.

---