Dịch thuật | Dịch ngắn | Đọc sách | Độc giả sáng tác | Giới thiệu | Góc Sài gòn | Góc Hà nội | Góc Thảo Trường
Giai thoại | Potin | Linh tinh | Thống kê | Viết ngắn | Tiểu thuyết | Lướt Tin Văn Cũ | Kỷ niệm | Thời Sự Hình | Gọi Người Đã Chết
Thơ Mỗi Ngày | Chân Dung | Jennifer Video
Nhật Ký Tin Văn / Viết mỗi ngày
|
|
Last Page
New School Year Pix Noel 2015 
Thơ Mỗi Ngày
Here are plates but no appetite. Here's a fan-where is the maiden's
blush? Since eternity was out of stock, Eight. Metals, clay and feathers
celebrate The crown has outlasted the head.
As for me, I am still alive,
you see. Wislawa Szymborska Sau đây là bản dịch tiếng Việt,
trên Blog Gỗ Mun, hay Gỗ Mùn, tuỳ bạn thích từ dịch nào, của từ Goldmund. Bảo tàng
Một chiếc quạt – nhưng ở đâu
nét mặt đỏ gay Vì không có sự vĩnh hằng ...Kim loại, thạch cao, lông
chim Còn tôi Wislawa Szymborska Tạ Minh Châu dịch Sau đây là bình loạn của GNV: Một lần, Gấu nhờ một vị, coi
như sư phụ của G về tiếng Anh, sửa giùm 1 bài thơ của W.S do Gấu dịch. Nhưng số phận của con người,
nhất là của giống Mít, vào thời điểm này, rất cần dịch. Bởi vì nếu không
dịch, là sẽ suốt đời chỉ có thể đọc chơi vài bài ca dao, vài câu tiền chiến,
và nhiều câu xúi Mít đi giết người, thơ có thép, thơ xung phong. Câu đầu: Nhà thơ SW cảnh báo về 1 tai
họa của nhân loại, mấy cái dĩa ăn thì còn đây, mà cái thú ham ăn thèm ăn
thì mất mẹ nó rồi. Này là ly, này là dĩa, nhưng
đâu rồi nỗi thèm “uống ly chanh đường, nhắm môi em ngọt”? (1) And wedding rings,
but the requited love Những chiếc nhẫn, nhưng chẳng
có tình yêu lứa đôi Câu này bỏ đi từ "requited", hoặc có dịch, thì không đúng từ tương đương trong tiếng Việt, thành thử ý nghĩa càng bị lệch dữ, lệch xệch hẳn đi như cặp mắt của GNV. Bởi vì làm gì có chuyện “tình
yêu lứa đôi” mất mẹ nó những 300 năm rồi? Hà, hà. NQT (1) DTL, nhà thơ bạn Gấu, có câu
thơ đúng ý bà nhà thơ Ba Lan S.W: Ta hôn người hôn môi rất tham. Nên nhớ môi, [môi dưới nhe, không phải môi trên, cái "gì gì" mà nhà văn THT gọi là bờ hạ, khe hạ...] trong tiếng Mít, còn gọi là dĩa, bởi vậy mà ra từ "đội dĩa", đi cặp với từ "nâng bi". Ui chao, dĩa còn đây, mà nụ hôn tham lam thì
không còn. Post bản dịch mới, từ Blog Gỗ
Mun Viện bảo tàng (Wisława Szymborska) Đĩa ở đây, nhưng ngon miệng
có đâu. Quạt nơi đây – đâu má ửng nét
hồng lan? Vì sự vĩnh hằng vắng bóng chốn
trần gian, Gốm sứ, lông chim, kim loại
nơi đây Chiếc vương miện hoài công
chờ đợi một đầu người Cuộc chạy đua của tôi với chiếc váy dài vẫn đang tiếp diễn. Ôi chiếc váy thật là bướng bỉnh! Nó như muốn trường tồn bất chấp kỷ niên! (Thái Linh dịch) 
Wislawa Szymborska:
The Happiness of Wisdom Felt In a way, Szymborska supplied
her own best epitaph, and obituary, in the text of her Nobel Prize
acceptance speech, in which she took on the “astonishment” of normal
life: Nhưng “ngạc nhiên” là một từ giấu trong nó một cái bẫy luận lý. Nói cho cùng, chúng ta ngạc nhiên, bởi những điều đi lệch ra khỏi mẫu mực được nhiều người biết, mang tính phổ cập; lệch ra khỏi, điều mà chúng ta coi là hiển nhiên, do đã quá quen thuộc với nó trong cuộc sống. Và bây giờ, vấn đề là như thế này: Chẳng làm gì có một thế giới hiển nhiên như thế. Sự ngạc nhiên của chúng ta, tự nó [per se] hiện hữu, không dựa vào sự so sánh, với bất cứ một điều nào khác.
Việt Nam
Bà kia ơi, tên bà là gì vậy? Tôi không biết Bà bao nhiêu tuổi? Tôi không biết Tại sao bà đào cái hang đó? Tôi không biết Bà trốn bao lâu rồi? Tôi không biết Tại sao bà cắn ngón tay tôi? Tôi không biết Bà không biết là tôi không làm đau bà ư? Tôi không biết Bà ở bên nào? Tôi không biết Ðây là chiến tranh, bà phải chọn bên. Tôi không biết Làng bà còn không? Tôi không biết Những người đó là con của bà? Ðúng rồi. Nguyễn Quốc Trụ dịch Tin Văn đã từng lèm bèm về bài thơ này, song song với bài nhạc Bà Mẹ Gio Linh của Phạm Duy, mà theo truyền thuyết giang hồ, mỗi lần Thái Thanh hát, là, khóc, và đưa ra 1 phỏng đoán, có thể bà thi sĩ Ba Lan, có lần được nghe ai đó ca bài hát, theo đó, bà mẹ Mít, của PD, cứ đẻ được đứa con nào là biếu VC đứa đó, nên làm bài thơ để… phản biện! Do đọc lời còm của Lý Đợi, GCC bèn tò mò mò theo niên giám, coi bài Việt Nam đã được sáng tác thời gian nào. Nó được in trong tập thơ “No End of Fun”, 1967. Có thể nói, đa số thơ trong tập, thì dều có mùi Mậu Thân cả. Bài thơ sau đây, tả cảnh nhà thơ Ba Lan, Nobel văn chương, viếng thăm bà mẹ Bẩy Lốp, hoặc vợ Nguyễn Văn Trỗi, hoặc Bà Mẹ Gio Linh, đích thị bà, mà PD dã từng gặp, và gọi bà là Thánh Nữ, hình như vậy! Pietà
In the town where the hero was born you may: gaze at the monument, admire its size, shoo two chickens from the empty museum's steps, ask for his mother's address, knock, push the creaking door open. Her bearing is erect, her hair is straight, her gaze is clear. You may tell her that you've just arrived from Poland. You may bear greetings. Make your questions loud and clear. Yes, she loved him very much. Yes, he was born that way. Yes, she was standing by the prison wall that morning. Yes, she heard the shots. You may regret not having brought a camera, a tape recorder. Yes, she has seen such things. She read his final letter on the radio. She sang his favorite lullabies once on TV. And once she even acted in a movie, in tears from the bright lights. Yes, the memory still moves her. Yes, just a little tired now. Yes, it will pass. You may get up. Thank her. Say goodbye. Leave, passing by the new arrivals in the hall. Pietà
Nơi Thành Hồ anh hùng Bẩy Lốp ra đời, bạn có thể: Chiêm ngưỡng và kính trọng đài tưởng niệm Lé mắt vì cái vóc dáng vĩ đại của nó Xua xua hai chú gà nơi bực thềm Hỏi địa chỉ bà mẹ Gõ, đẩy cái cửa cọt kẹt Dáng bà thẳng, tóc thẳng, cái nhìn trong sáng Bạn có thể nói với bà, bạn từ Ba Lan đến thẳng Việt Nam Bạn có thể mang theo quà tặng. Đặt những câu hỏi thật rõ ràng, thật rổn rảng Vâng, tôi thương thằng con của tôi lắm. Vâng nó đã sinh ra theo một đường hướng như đó [Trong 1 thành phố bị Mỹ Ngụy dầy xéo, hẳn thế?] Đúng, bữa đó, tôi đứng bên ngoài bức tường nhà tù [Nhà tù Chí Hoà?] Vâng, tôi nghe tiếng súng hành quyết Bạn có thể tiêng tiếc, mình quên không mang theo cái máy chụp hình Cái máy ghi âm. Vâng, bà có nhìn thấy những cái máy đó Bà đọc lá thư cuối cùng của đứa con anh hùng trên đài giải phóng Bà hát những bài hát ru con mà nó rất ưa Có lần được đóng vai của bà trên TV Hà Lội, bà khóc nức nở Ký ức những ngày anh hùng như thế đó vưỡn làm bà cảm động Vâng, tôi có tí mệt, nhưng không sao, hết ngay mà Bạn có thể đứng dậy. Cám ơn bà. Nói lời giã từ. Bước ra ngoài Trước đàn rồng rắn đang chờ tới lượt họ Bài thơ này, với bài Việt Nam, đúng 1 cặp! Có vẻ như Szymborska rất rành VC! Nhờ kinh nghiệm Ba Lan của bà? And I lost. I got up from our table. Visiting hours were just about to start. When I said hello he didn't say a word. I tried to take his hand - he pulled it back like a hungry dog that won't give up his bone. He seemed embarrassed about dying. What do you say to someone like that? Our eyes never met, like in a faked photograph. He didn't care if I stayed or left. He didn't ask about anyone from our table. Not you, Barry. Or you, Larry. Or you, Harry. My head started aching. Who's dying on whom? I went on about modern medicine and the three violets in a jar. I talked about the sun and faded out. It's a good thing they have stairs to run down. It's a good thing they have gates to let you out. It's a good thing you're all waiting at our table. The hospital smell makes me sick. Szymborska: No End of Fun, 1967 Báo cáo từ bịnh viện
Chúng tôi dùng que diêm để quyết định, ai sẽ là người đi thăm anh ta Và tôi thua. Thế là phải rời khỏi bàn Cũng đã tới giờ thăm viếng bịnh nhân Khi tôi chào, Hi, anh đếch thèm trả lời Tôi tính bắt tay, anh co tay lại liền 1 phát Như con chó đói nhất quyết không chịu nhả cục xương Anh có vẻ lo, về chết chóc, ngỏm củ tỏi Biết nói gì đây, trước 1 con người như vậy? Mắt hai đứa tôi chẳng hề đụng nhau, như trong 1 bức hình dởm Anh đếch cần, tôi cố đấm ăn xôi, cố ngồi nán lại, hay bỏ về Cũng đếch hỏi thăm lũ chúng tôi, những tên cùng ngồi bàn Không có anh đâu, Barry. Hay anh, Larry. Hay anh, Harry. Đầu tôi bắt đầu nhức. Ai chết về ai? Tôi lèm bèm về thuốc thang hiện đại, về ba cái tím tím trong 1 cái bình. Tôi nói về mặt trời và phôi pha May quá có mấy cái cầu thang để mà bỏ chạy thật lẹ xuống May quá, có cái cổng để mà lọt ra bên ngoài May quá, lũ bạn còn ngồi đợi ở bàn Mùi nhà thương, mùi bịnh viện mới ghê ghê làm sao! Nó làm tôi bịnh. Write it down. Write it. With
ordinary ink It became flesh right here, on
this meadow.
But the meadow's silent, like a witness who's been bought. Sunny. Green. A forest close at hand, with wood to chew on, drops beneath the bark to drink- a view served round the clock, until you go blind. Above, a bird whose shadow flicked its nourishing wings across their lips. Jaws dropped, teeth clattered. At night a sickle glistened in the sky and reaped the dark for dreamed-ofloaves. Hands came flying from blackened icons, each holding an empty chalice. A man swayed on a grill of barbed wire. Some sang, with dirt in their mouths. That lovely song about war hitting you straight in the heart. Write how quiet it is. Yes. Trại Đói gần Cổng Trời Viết xuống đi. Viết cái
đó đi. Với mực thường Mọi chuyện thì trở nên
mới tinh, tươi rói, ở ngay đây, trên cánh đồng cỏ này Vào ban đêm, mảnh trăng
lưỡi liềm lấp lánh trên bầu trời và thu hoạch bóng tối cho những miếng
bánh mì mơ tưởng (1) Câu “Bài thơ tình về cuộc chiến cắm lưỡi bay on nét đúng tim mi”, That lovely song about war hitting you straight in the heart, khắc trên mồ họ Trịnh thì thật là tuyệt cú mèo! PARABLE Some fishermen pulled a bottle
from the deep. It held a piece of paper, with these words: "Somebody
save me! I'm here. The ocean cast me on this desert island. I am standing
on the shore waiting for help. Hurry! I'm here!" Wistawa Symborska Ngụ ngôn dành cho cô bé Phương Uyên Tôi đứng ở bãi biển, đợi dân Mít kíu. Lẹ lên!” “Chẳng thấy ghi ngày. Chắc là quá trễ rồi!” Đấng ngư phủ thứ nhất phán “Cũng chẳng thấy ghi, ở đâu, đảo nào, biển nào”. Đấng thứ nhì lắc đầu, lèm bèm. "Chẳng quá trễ, chẳng quá xa. Đảo "Đây Nè" ở mọi nơi, mọi thời." Đấng thứ ba tuyên bố Cả bọn giật nẩy mình, chưng hửng. Đếch ai lên tiếng. Đó là chuyện xảy ra với sự thực phổ cập, muôn đời. Xin trích đoạn, bài viết của bà, viết nhân đọc cuốn "Khi chó bịnh", When your dog gets sick. Đọc cuốn sách đó, mới ngộ ra là, chó cũng gặp đủ thứ bịnh, như con người. Về cái điều này, nó cũng cố là... bạn ta. Nhưng có điều chúng chịu đựng nỗi đau trầm lắng hơn, không ồn ào như con người. Lẽ dĩ nhiên, chúng không cố tìm cách diễn tả từng nỗi đau, chẳng làm quá lên, cũng không tìm cách làm ngắn cuộc đời, bằng hít đủ thứ thuốc, nốc đủ thứ rượu. Nhưng điều này không có nghĩa là sức khoẻ của chúng hơn chúng ta. Nhưng tác giả cuốn sách bỏ qua, đủ thứ bịnh của chó, những bịnh mà chúng ta gọi là bệnh tâm thần. Bỏ qua cuộc sống tâm linh của chú cẩu! Bởi vì, chú đã từng rất đau đớn, vì trải qua toàn thể cuộc đời, chỉ để tìm hiểu bạn của chúng, để từ đó mà thích ứng với điều kiện mà chúng ta đặt để cho chó. Làm sao biết chú thất vọng như thế nào, mỗi lần chúng ta đi ra khỏi nhà, và không trở về? Số phận của chó là đời đời kiếp kiếp cứ phải đợi chờ trong tuyệt vọng. The dog is doomed to an eternity of hopless waiting. [Thế thì đâu có khác gì... Gấu?] Nhưng chưa hết, theo bà. Bởi vì chờ đợi trong tuyệt vọng như thế, sẽ tới lúc, chó mất hết mọi ý thức của chó, nghĩa là trở nên điên, và săn đuổi chính cái đuôi của mình. Vậy mà con người cứ đơn giản nghĩ rằng, chó làm thế, là để giết... thời giờ! [Hãy tưởng tượng ra rằng, con người, vốn xưa kia có đuôi, và do điên quá, đến nỗi săn đuổi chính cái đuôi của nó, và, tóm được, bèn đem nướng, làm món chả chìa...] Giữa những con người, thiếu đuôi, bệnh thái này vẫn còn chưa lộ triệu chứng. [Among humans, who lack tails, this stage of the disease remains asymptomatic] (1) Bản tiếng Anh, dịch từ tiếng Ba Lan, của Clare Cavanagh, nhà xb Harcourt, Inc, 2002. Once we had the world backwards
and forwards: History didn't greet us with
triumphal fanfares: Our wartime loot is knowledge
of the world, From Unpublished Collection 1944-1948 Đã có thời chúng ta có
thế giới, đi và về: Lịch sử đếch đón chào
chúng ta bằng những phô trương chiến thắng Nam Kít nhận họ Bắc Kít
nhận hàng Bà DTH, lịch sự hơn: Năm 1994, nhờ sự can thiệp của phu nhân tổng thống Pháp, Danielle Mitterrand, bà Hương được sang Pháp nhận một giải thưởng. Bà được đề nghị hưởng quy chế tị nạn chính trị. “Tôi trả lời, ‘cám ơn, nhưng ở nước tôi, sự sợ hãi đang nghiền nát mọi thứ, những người lính can đảm đã trở nên thường dân hèn nhát’, bà nhớ lại. “Vì vậy tôi phải trở về. Tôi trở về để làm điều duy nhất: phỉ nhổ vào mặt chế độ.’” (2)
Lướt Tin Văn
Winter Poem The valley resounds The cows are in their byre. W.G. Sebald: Across the Land and the Water Thơ Mùa Đông Thung lũng dội, Bò thì về chuồng rồi Il ritorno d'Ulisse Returning from a lengthy trip For all his encounters in scattered
spots Then there was Penelope's Sure, the grandchildren Their furtive hopes Note: Bài thơ này làm
nhớ một, hai bài thơ trong Thơ Ở Đâu Xa, tả cảnh anh
tù, nhà thơ, sĩ quan VNCH, gốc Bắc Kít, về quê Bắc Kít ngày nào Ta Về Trở về sau 1 chuyến dài
dong chơi địa ngục Trong tất cả những cú
gặp gỡ ở những điểm này điểm nọ rải rác, tản mạn Và rồi thì có bà ngoại
Tây Bán Nhà của Penelope Tất nhiên rồi, chắc chắn
có lũ con nít Những hy vọng ẩn giấu của chúng
(Nhưng ý nghĩ thì tốt Allow me to offer an example
that will take us into the heart of the difficulty of translating
Sebald's poetry. Many of the poems in this volume-which opens with
a train journey-reenact travel "across" various kinds of land and
water (even if the latter is only the fluid of dreams). Indeed, several,
as the writer's archive reveals, were actually written "on the road,"
penned on hotel stationery, menus, the backs of theatre programs, in
cities that Sebald visited. Train journeys constitute the most frequently
recorded mode of travel. The following poem may refer to one such journey.
"Irgendwo," translated in English as "Somewhere," was probably written
in the late 1990s and originally belonged to the sequence of "micropoems"
that provided the material for Sebald's posthumous collection Unerzdhlt
(Unrecounted), published in 2003: Somewhere behind Turkenfeld Cho phép tôi đưa ra 1
thí dụ dẫn chúng ta tói trái tim của sự khốn khó trong việc dịch thơ
Sebald. Rất nhiều thơ trong tập này - mở ra bằng
1 chuyến đi xe lửa – tái tạo, tái kích hoạt, cuộc
lữ “qua” những vùng đất đai, sông nước (ngay cả nếu thứ sông nước này
chỉ là dòng mộng mị). Thực sự, một vài bài thơ, như thư khố của nhà thơ
bật mí, đúng là đã được viết “trên đường", được gắn, ghim vào những tờ
tiêu đề của khách sạn, thực đơn, đằng sau những tờ chương trình kịch nghệ,
trong những thành phố mà Sebald từng thăm viếng. Những chuyến đi bằng xe
lửa thường được nhắc tới, trong số những phương thức du lịch. Bài thơ sau
đây, có thể là từ 1 trong những chuyến đi như thế. "Irgendwo," dịch qua
tiếng Mít là “Đâu đó” có thể đã được in ấn vào cuối thập niên 1990, nguyên
thuộc một chuỗi những “vi thơ”, chúng là chất liệu cho tác phẩm được xb
sau khi tác giả mất, Unerzdhlt (Unrecounted),
2003: Đâu
đó
Đằng sau Turkenfeld (1) Tuy dịch là "vườn" chứ thực ra, những vườn ương thông này rộng bạt ngàn, như rừng . K Tks. NQT The unadmitted reason why traditional
readers are hostile to e-books is that we still hold the superstitious
idea that a book is like a soul, and that every soul should have its
own body.
in Thắp Tạ
Note: Trong cuốn này,
có 1 bài "y chang" bài thơ của TTY tặng TTT! Ải Tây kể chuyện Lão Tử, đi ẩn, người
gác cửa đời năn nỉ, làm ơn để lại cho đời 1 cái gì đó, rồi hãy đi.
Nhờ vậy đời có bộ Đạo Đức Kinh Cũng thế, là Thơ Ở Đâu Xa. Isaiah Berlin
Berlin có 1 thời là người
yêu của Akhmatova. Trong cuốn "Akhmatova, thi sĩ, nhà tiên tri", có nhắc
tới mối tình của họ. Vào ngày Jan 5, 1946, trước
khi về lại Anh [Berlin khi đó là Thư ký thứ nhất của Tòa ĐS Anh ở Moscow],
Berlin xin gặp để từ biệt. Sounds die away in the ether, (II, p. 237) The last poem of the cycle, written
on January 11, 1946, was more prophetic than Akhmatova realized: We hadn't breathed the poppies'
somnolence, (II, p. 239) In 1956, something unexpected
happened: the man who was to become "Guest from the Future" in her great
work Poem Without a Hero-Isaiah suddenly returned to Russia. This was the
famous "meeting that never took place”. In her poem, "A Dream" (August 14,
1956), Akhmatova writes: This dream was prophetic or not
prophetic . . . (II, p. 247) Another poem, "In a Broken Mirror"
(1956), has the poet compare Petersburg to Troy at the moment when Berlin
came before, because the gift of companionship that he brought her turned
out to poison her subsequent fate: The gift you gave me (II, p. 251) 
Mộ Mác: W[V]C
thế giới, hãy đoàn kết lại!
Note: Berlin là 1 trong vị thầy của Vargas Llosa.
Sau khi được Nobel, ông viết 1 cuốn sách nhỏ, Giếng Khôn, vinh danh những người &
tác phẩm ảnh hưởng lên ông, trong có Berlin.
I speak with particular feeling,
for I am a very old man, and I have lived through almost the entire century.
My life has been peaceful and secure, and I feel almost ashamed of this
in view of what has happened to so many other human beings. I am not a
historian, and so I cannot speak with authority on the causes of these
horrors. Yet perhaps I can try. Viết đàng
hoàng đi...
Hà, hà!
Viết mỗi ngày
Primo Levi Page
Reviews — From the December 2015 issue Free but not Redeemed Primo Levi and the enigma of survival http://harpers.org/archive/2015/12/free-but-not-redeemed/ Note: Bài này tuyệt lắm. Người
viết là Trùm tờ Harper's, chuyên gia về tiếng Ý,
đã từng được giải thưởng dịch thuật. Cái tít mới chướng,
mới gây sự làm sao, free, có giấy ra trại [Lò Thiêu, Lò
Cải Tạo], nhưng chưa được cứu rỗi.
Cho đọc free. GCC mua tờ báo rồi mới biết! How Did Primo Levi Die?: An Exchange
http://www.nybooks.com/articles/2015/12/17/how-did-he-primo-levi-exchange/ Carolyn Lieberg, reply by Tim Parks December 17, 2015 Issue In response to: The Mystery of Primo Levi from the
November 5, 2015 issue
Primo Levi, Turin, 1985; photograph by René
Burri
To the Editors:Magnum Photos Tim Parks’s engaging review of The Complete Works of Primo Levi [NYR, November 5] is satisfying on a number of levels, but I was disheartened to see the piece bookended by the “suicide.” Parks’s phrase that Levi “threw himself down the stairwell to his death” is not, in any case, an accurate way to describe a tumble over a railing. But the larger issue is that thoughtful and important people close to Levi, who first thought it was a suicide, have reconsidered the event. These people include his cardiologist and friend David Mendel, his lifelong friend Nobel laureate Rita Levi Montalcini, and Fernando Camon. Levi was in a whirl of activities—he’d scheduled an interview for the following Monday, he was considering the presidency of the publishing house Einaudi, he’d just submitted a novel, and that very morning he mailed a plan-filled letter. Add to that the tight dimensions of the stairwell, a railing lower than his waist, recovery from surgery (lowered blood pressure), the number of people who survived Auschwitz and did not kill themselves, and a number of other factors, and the suicide doesn’t make sense. It has been a useful symbol for critics and other writers to hold on to as they imagine the why and how, but it is grossly unfair to the man and to his work. If this crutch is removed, his material can be examined in fresh light—an examination that he deserves. I hope the editors of The New York Review will help discourage the story, which, in the cycling of Internet sites, already holds a terrifically strong grip. I would strongly urge you to see this 1999 essay, “Primo Levi’s Last Moments” by Diego Gambetta. Carolyn Lieberg Washington, D.C. Tim Parks replies: “1987—April 11: Levi dies, a suicide, in his apartment building in Turin.” I quote not from a rogue website but from the author chronology provided in The Complete Works of Primo Levi, the book under review. These words, in turn, are a translation of the chronology prepared by Il Centro Internazionale di Studi Primo Levi in Turin, the most authoritative source of information on Levi; they were actually written by Ernesto Ferrero, for many years Levi’s editor at Einaudi, a close friend who knew the author well and spoke to him regularly right through to the end. The three biographers—Ian Thomson, Carole Angiers, and Myriam Annissimov—who worked intensely on Levi’s life, interviewing most of those who knew him, all speak of his suicide as fact. The police on the scene concluded that the death could only have been suicide, this for the simple reason that one does not take a “tumble over a railing” in a Turin apartment block. The Turin law court that heard the evidence surrounding the death agreed and gave its verdict accordingly. In any event it is unthinkable that Levi, a cautious man, would have brought up children and maintained his infirm mother in a building where one could simply tumble over bannisters. Diego Gambetta’s Boston Review article, to which Carolyn Lieberg refers me, is an extended exercise in wishful thinking, sometimes disingenuous (as when it claims, for example, that the biographies do not back up their claim that the death was suicide, or omits to mention the family’s immediate acceptance of the suicide verdict, or suggests that the height of the railing was abnormally low), sometimes plain wrong, as when it claims that Levi never wrote in favor of suicide. In the story “Heading West” (published in 1971, but interestingly republished shortly before the suicide in 1987), he sympathetically describes a remote tribe who refuse a drug that will put an end to an epidemic of suicides. The chief of the tribe writes, and they are the final words of the story, that the tribe’s members “prefer freedom to drugs, and death to illusion.” Freedom is always a positive word for Levi. As early as 1959 Levi had written to his German translator, Heinz Reidt, that “suicide is an act of will, a free decision.” In 1981 when Levi’s German teacher, Hanns Engert, hanged himself, Levi was asked to sign a petition claiming it was murder. But the evidence was so overwhelming that he refused: “Hanns killed himself,” he said. “Suicide is a right we all have.” This brings us to the moral issue at stake here. Levi was a sworn enemy of denial in all its forms. In If This Is a Man he is dismayed when at Auschwitz his friend Alberto convinces himself that his father, just “selected,” will not actually be sent to the gas chambers. It is a renunciation of reality, of sanity. Later, he would be equally dismayed that Alberto’s parents continued to deny the obvious truth that their son had died in the march away from Auschwitz, preferring to believe that he was somehow safe and well in Russia. In The Drowned and the Saved Levi attacks all attempts to find solace in pieties and “convenient truths,” in particular the notion that Auschwitz victims, himself included, were somehow sanctified by their experience, their courage and goodness becoming almost a consolation for the awfulness of what had happened: “It is disingenuous, absurd and historically false,” he writes, “to argue that a hellish system such as National Socialism sanctifies its victims.” Given that Levi’s instinct was always to encourage the reader to confront the hardest of facts and not take refuge in any comfort zone, we owe it to him to acknowledge the overwhelming evidence of the way he died. His suicide does not diminish his work or his dignity. He was not obliged to his readers to behave in a reassuring way or protect the illusions they had built around his person. “In my work I have portrayed myself…as…well-balanced,” he remarked. “However, I’m not well-balanced at all. I go through long periods of imbalance.” Whatever his reasons for doing what he did, and clearly in the last months of his life he oscillated between deep depression and rare moments of enthusiasm for new projects, Levi was a free man, exercising “a right we all have.” “He’s done what he’d always said he’d do” were reportedly his wife’s words on returning home to discover what had happened. V/v NS. Trên Blog Ðoàn Nhã
Văn có 1 bài viết về ông. Post lại ở đây. Nhà văn và những chuyện liên quan (3)
Một người bạn vừa email hỏi:
"Ông biết câu này trong bài thơ nào không?" và viết tiếp "Bia lên
tìm chỗ ta nằm / Non cao duỗi cẳng, em còn thấy đâu", là sao?... "Hầm bia buồn đến mộ sâu Tôi nghĩ, đây có thể là
bài khởi đầu trong mạch lục bát của Nguyên Sa. Và cũng nên nói thẳng
rằng: Nguyên Sa làm rất ít lục bát, ngay cả những năm tháng sống ngoài
nước. Và cũng nói luôn, theo tôi, lục bát không phải là điểm mạnh
của ông, dù rằng trong số những bài lục bát ấy, có nhiều câu thơ đẹp. Xin chép lại bài "Sân Bắn" Bia lên ta thấy thân người Bài này ông làm năm 1966,
thời kỳ ông bị động viên theo học khóa 24 Thủ Đức. Chuyện bị động viên
của ông cũng rất .. hài hước. Ba mươi mấy tuổi, đang dạy học ngon lành,
ông nhận giấy lên đường. Lúc đó, Tổng Trưởng giáo dục là ông Bùi Tường
Huân. Nhưng NS tin rằng: sau ông Huân phải có "đại ca thủ lãnh". Đại ca
mượn ông BTH mà xuống tay với ông. Dĩ nhiên, trước khi vào Thủ Đức NS
cũng đã nhờ những tên tuổi khác, chống lưng một thời gian, để sắp xếp công
việc nhà. Và khi mọi việc đã sắp xếp xong, ông "phơi phới lên đường". Và ở quân trường Thủ Đức, "Sân Bắn" đã ra đời. Nó ra đời từ những mệnh lệnh: - Hầm bia chuẩn bị Và thi sĩ (chứ không phải
xạ thủ) đã bật ra: "Hầm bia buồn đến mộ sâu
Note: Chuyện động viên thì
ai cũng dính hết, khó mà… “hài hước” được. Sở dĩ NS "ba muơi mấy tuổi
đang dạy học ngon lành", bị gọi động viên, theo như Gấu suy nghĩ, trước
đó, ông đã được ai đó vờ đi. Và BTH đã làm đúng việc của ông, nghĩa
là hỏi thăm sức khoẻ của NS. Ðây là 1 cái may lớn của
NS, thực sự là vậy. Về già ông phải cám ơn BTH. Nhờ đi lính, ông làm thơ,
bài thơ trên, viết văn, không phải thứ “dễ dãi và sung sướng”, mà
là thứ có mùi người chết [những ngày ông phục vụ ở chung sự vụ).
Trong đời viết văn cũng cả nửa thế kỷ đâu có ít, Gấu chưa từng có ý nghĩ nhìn lại những trang viết cũ, và cũng chẳng hề mong có ai viết về mình, theo cái kiểu nhà văn của thế kỷ, như Thầy Cuốc phán về VP. Gấu thực sự mong có người viết về mình, như "tri âm tri kỷ", kẻ thù càng tốt, như trong Ngư Ông và Biển Cả. Một nhà phê bình, khi đưa
ra 1 nhận xét "chìa khoá" về 1 tác phẩm, hay 1 tác giả, thì chẳng khác
gì 1 anh học trò phải chứng minh một định lý, hay giải 1 bài toán. Giải
1 bài toán thì phải dựa vào những giả thiết, ở đầu bài. Bài toán phán,
cho 1 tam giác cân, lập tức anh học trò biết ngay, anh ta có 1 tam giác,
tam giác đó có 1 đỉnh, hai đáy, hai cạnh bằng nhau, hai góc đáy bằng nhau.
Và anh ta sẽ phải dựa vào đó để chứng minh. Giả thiết không thể thừa,
không thể thiếu. Thiếu, không giải được. Thừa vô nghĩa, bài toán ra trật. Bất cứ nhà văn nào sống
cùng thời với VP, đều có thể nói ta là nhà văn của thế kỷ 20 được. VP có mắc mớ tới những thứ
đó không? Nói ông là nhà văn của thế kỷ 20 do chống Cộng cũng sai, vì tác phẩm của VP không chống Cộng. Ðặt ông vào cái thế đó là hạ thấp tác phẩm của ông. Tụi VC đã làm như thế, thành ra chúng đếch cho ông về, phong cho ông là Tổ Sư Chống Cộng cả trước 1975, và sau đó, ở hải ngoại. Bữa trước, Gấu đọc đâu đó 1 bài về ông, hình như của PLT thì phải, ông này về trong nước và có hỏi ý VC, liệu VP có về được không, VC lắc đầu, và PLT rất lấy làm buồn cho VP. Quá nhảm. Một người như VP mà phải
năn nỉ xin về ư? Monday, October 10, 2011 2:23
PM Hà Nội 1954 Không biết mày đã từng xuống
tàu này để vào Nam năm 1954 hay không. Lủng Tao trả lời mày liền rồi, cả ở trên
Tin Văn. Có tí mùi đầm, ngay đầu đời nữa, làm sao quên? Tao đi tầu Marine Serpent, Rắn Biển của Ðệ Thất Hạm Ðội. Ðúng chuyến có Ðức Hồng Y Spellman lên tầu thăm dân di cư. V/v tên trường Văn Hóa. Tks. NQT Hope abandoned: Hy vọng tan hoang, rã rời, tao dịch theo ý của tao, không theo nguyên ý của câu tiếng Anh, hope abandoned, hy vọng bị bỏ rơi. V/v Hình di cư xin coi Blog
Tin Văn. NQT 
Một trong
những Chợ Giời như thế này, mở ra ngay trước nhà của Gấu, villa số 60 đường
Nguyễn Du, Hà Nội, vòng quanh 1 phần bờ hồ Hallais. Trộm cắp như rươi. Gấu
thủ một khúc gậy, đêm nằm ngay hành lang căn trộm. Trộm vô thật. Nhè khúc
bờ tường thấp, đúng nơi Gấu, những lần đi ciné về muộn, cổng đóng, leo tường
vô nhà. Nhưng, vì bên nhà Gấu đâu có gì ngoài hai cái bếp, và 1 hồ nước,
nhà trên thì khoá, thế là chúng leo qua nhà hàng xóm, một bảo sanh viện,
dinh đâu mớ quần áo, tã lót, bàn ủi, mấy cái phích đựng nước sôi cho
con nít. Nghe động, mấy bà đẻ thức giấc, chúng bỏ chạy. Gấu nghe tiếng
hô hoán, bật dậy, vác gậy đuổi theo, chúng leo tường thoát ra ngoài,
đánh rớt lại 1 cái bàn ủi. Gấu đứng dưới bờ tường với đưa lên cho 1 mụ
đàn bà. Bà này lại nghĩ Gấu là đồng bọn, mở cổng cho chúng vô nhà Gấu,
rồi theo đường đó leo qua nhà bảo sanh, vì có cái thang lộ thiên kế bên
tường. Không
phải bà chỉ chửi mấy con mụ đàn bà mà chửi luôn cả Gấu. Sao mà mày
ngu đến như thế, may mà không mất mạng! |
