142: Death is a brief anguish.
A wandering sigh from the heart
where it has dwelt long years
almost a guest and as a stranger,
and turns toward Olympus
true lodging of bliss.

Steiner: The Poetry of thought
Appendix, Select translations by the author

Chết, nỗi thống khổ ngắn
tiếng thở dài lang bạt từ trái tim
nơi nó ở những năm dài
hầu như một người khách và như là một kẻ xa lạ,
và hướng về Thi Sơn
nơi trú ẩn thực sự của hạnh phúc.

… [Hãy] chỉ nghĩ tới mình và những bài thơ đã làm, đang làm, và sẽ làm thôi.

K

I asked a nearby cuckoo to say
How many years I had left to live.
The tops of the pine trees started to sway,
Sunbeams poured down as if through a sieve,
But in the woods, not a sound was heard.
I'm walking homeward now,
And the cool wind, self-assured,
Soothes my fevered brow.

1919
Akhmatova 

Gấu hỏi chú chim cu cu gần đó, mấy năm nữa thì tớ ngỏm
Những ngọn thông bắt đầu lắc lư
Nắng đổ xuống như xuyên qua một cái xàng
Nhưng trong rừng đếch nghe một tiếng động
Gấu bi giờ đi về phía nhà Mít
Và ngọn gió mát, rất tự tin về chính nó,
Phán ngay bong về cái trán sốt hừng hực của Gấu

At certain periods of history it is only poetry that is capable of dealing with reality by condensing it into something graspable, something that otherwise couldn't be retained by the mind. In that sense, the whole nation took up the pen name of Akhmatova-which explains her popularity and which, more importantly enabled her to speak for the nation as well as to tell it something it didn't know. She was, essentially, a poet of human ties: cherished, strained, severed. She showed the revolutions first through the prism of the individual heart, then through the prism of history, such as it was. This is about as much as one gets in the way of optics anyway.
Brodsky

Vào một vài thời điểm lịch sử, chỉ có thơ là có thể đương đầu, ăn thua đủ, hay, lèm bèm với thực tại, bằng cách nén nó lại thành một điều gì gọn thon lỏn, điều mà cái đầu đầu hàng không làm sao cất giữ.

Đó cũng là điều nhạc sến làm được!

DENISE LEVERTOV
1923-

A slow maturing, long awaited, probably identical with prayer, sometimes called by the mystics "the night of the soul" can, in modem poetry, take the lay form of a black eye mask.

Một cái sự chín chắn, trưởng thành, chầm chậm, mong đợi từ lâu, có thể giống y như là 1 lời cầu nguyện, đôi khi được những nhà thần bí gọi là “đêm của linh hồn”, có thể, trong thơ hiện đại, mang hình dáng của một cái mặt nạ mắt đen.

EYE MASK

In this dark I rest,
unready for the light which dawns
day after day,
eager to be shared.
Black silk, shelter me.
I need
more of the night before I open
eyes and heart
to illumination. I must still
grow in the dark like a root
not ready, not ready at all

Mặt nạ mắt

Mấy bài dịch Cao Hành Kiện, là của NTV. Bài Diễn văn Nobel, NTV nhờ Gấu gửi cho ông anh nhà thơ, khi ông chưa mất. Đọc xong, ông phone cho NTV.
"Người"  phán, đọc, phảng phất văn phong của Nguyễn Đức Quỳnh.

NTV cảm động lắm, vì NDQ là sư phụ của anh.

Khi NDQ mở ra những khóa Đàm Trường Viễn Kiến, có một người bạn thân của Gấu rủ Gấu tới dự. Ông bạn này, tuy lúc đó đang còn đi học, đã hoài bão sau này bước vào con đường chính trị, “làm cách mạng” như đám nhóc chúng tôi hồi đó hay nói. Gấu thì lại không thú cái chuyện đó, thành thử lắc đầu.
Giá mà gật đầu đi, biết đâu cũng là một đệ tử của sư phụ NDQ rồi!

Bài trả lời BBC của CHK, Văn chương vs chính trị, theo GCC, các nhà văn VC Mít, nhất là đám ly khai, nên đọc.
Phò chính thống thì tởm rồi, nhưng GCC sợ rằng, ly khai cái kiểu “máu què” thì không những, lại càng tởm, mà còn…  hôi nữa!

Và, nếu có thì giờ, đọc thêm bài này:

1
Vào Tháng Chín 1968, đang lúc quá đau thương vì cú Liên Xô xâm lăng Tiệp, tôi có vài ngày ở Paris; Josef và Zdena Skvorecky cũng có đó. Hình ảnh một anh chàng trai trẻ bỗng trở lại với tôi, cùng với giọng đầy gây gổ:
-Mấy người đã chán chủ nghĩa xã hội chưa?
Trong cùng những ngày như thế đó, chúng tôi tranh luận dài dài với một nhóm bạn bè người Pháp; họ, nhìn thấy hai Mùa Xuân, một của Paris, và một của Prague, những biến động có vẻ giống nhau, cùng sáng rỡ lên vì sự nổi dậy, phản kháng. Thật sung sướng nghe, nhưng mgộ nhận vẫn còn đầy
Mai 68 của Paris là một cuộc bùng nổ không chờ đợi. Mùa Xuân Prague, là sự hoàn tất của một tiến trình dài, cắm rễ ở trong Khủng bố Staline của những năm đầu sau 1948.
Mai 68 ở Paris, thoạt kỳ thuỷ của nó, là do đám trẻ khởi động, đẫm trong nó là chất trữ tình cách mạng. Mùa Xuân Prague được gợi hứng từ nỗi bi quan hậu cách mạng của đám người lớn.
Mai 68 là nhằm chống lại văn hóa Âu Châu chán ngấy, trịnh trọng, xơ cứng.
Mùa Xuân Prague là ngợi ca, là hứng khởi, của chính cái thứ văn hóa đó, nhưng bao lâu nay bị nghẹt thở ở trong cái ngu si đần độn ý thức hệ, là chống đỡ, bảo vệ tinh thần Ky tô giáo thay vì cái sự vô đạo, vô thần! Và tất nhiên, còn nghệ thuật hiện đại nữa [je dis bien: moderne, non pas postmoderne. Kundera]
Mai 68 dán nhãn quốc tế ca. Mùa Xuân Prague lại đem đến cho một quốc gia nhỏ bé cái nguồn gốc của nó, cái sự độc lập của nó.
Bằng một ‘tình cờ tuyệt vời’, hai Mùa Xuân, không đồng thời, mỗi mùa tới từ một thời điểm lịch sử khác hẳn nhau, vậy mà gặp nhau, trên ‘bàn mổ’ của năm đó.
2
Khởi đầu của con đường đưa tới Mùa Xuân Prague, được ghi dấu ở trong hồi ức của tôi, bằng cuốn tiểu thuyết đầu tiên của Skvorecky, Những kẻ hèn nhát, Les Lâches, xuất bản năm 1956, và được đón nhận bằng một trận lửa thù từ giới chức nhà nước. Cuốn tiểu thuyết trình bầy một khởi đầu lớn lao của văn học đó, nói về một điểm khởi đầu lớn mang tính lịch sử: một tuần lễ của Tháng Năm 1945, trong đó, sau sáu năm bị Đức chiếm đóng, nước Cộng Hòa Tiệp lại ra đời. Nhưng tại sao lại hận thù như thế? Cuốn tiểu thuyết cực kỳ chống cộng, cực kỳ phản động? Không đâu, làm gì có chuyện đó! Skrorecky thuật câu chuyện một anh chàng trẻ tuổi mê khùng mê điên nhạc jazz  (như Skvorecky), bị cuốn hút vào cơn lốc vài ngày của một cuộc chiến chấm dứt với đoàn quân Đức quỳ gối đầu hàng, trong khi kháng chiến Tiệp vụng về tìm kiếm nó, và trong khi người Nga ùa tới. Chẳng có tí chống cộng, nhưng mà là một thái độ, một không khí không chính trị, và, vui như tết: tự do như khí trời, nhẹ như tơ trời, không ý thức hệ một cách rất ư là bất lịch sự, vô lễ, hỗn láo, impoliment.
Rồi thì, chỗ nào cũng thấy khôi hài, tiếu lâm, một thứ tếu tếu, cà chớn không hợp thời, không đúng lúc. Điều này khiến tôi nghĩ rằng trên khắp các phần đất của thế giới, con người cười không giống nhau. Làm sao nghi ngờ chất hài của Bertolt Brecht? Nhưng ông chuyển thể thành kịch trình diễn tác phẩm Người lính can đảm Chveik cho thấy, ông chẳng hiểu gì về chất hài của Hasek.
Tiếu lâm của Skvorecky (cũng như của Hasek hay của Hrabal) là tiếu lâm của những người ở xa quyền lực, chẳng màng quyền lực, và coi Lịch sử như một mụ phù thuỷ già, mù, mà những phán bảo đạo đức của nó làm họ bật cười. Và tôi coi thật có ý nghĩa, chính cái tinh thần không-nghiêm trọng, bài-đạo đức, bài-ý thức hệ đã mở ra, vào lúc rạng đông của những năm 60, một thập kỷ lớn lao của văn hóa Tiệp (vả chăng, thập kỷ cuối cùng mà người ta có thể gọi là lớn lao)
3
Ui chao, những năm 60 đáng yêu làm sao: tôi thèm nói, một cách đểu cáng: một chế độ chính trị lý tưởng, là một chế độ độc tài đang rã ra, une dictature en décomposition, bộ máy đàn áp hoạt động càng ngày càng trục trặc, nhưng nó luôn luôn có đó, để mà châm chích, tạo hứng cho người dân chửi, chọc quê chế độ.

Văn chương Bắc Kít thiếu nhân hậu, và, thiếu tếu!
NQT

Nhân còn mùi..  SN, cho phép GCC tự thổi 1 tí.

GCC có 1 anh bạn, bạn văn, từ thời còn hàn vi trong cõi văn và cõi bạn, rất mê TTT, như…  GCC. Mới đây, anh đưa ra nhận xét, truyện ngắn của TTT bây giờ đọc không thấy mê như hồi mới lớn, vậy mà đọc GCC vẫn thấy mê; những truyện ngắn đầu tay, chúng tươi rói, không có tí làm dáng, và đọc TV thì lại càng thích, vì chất tếu.
TTT trịnh trọng quá, theo anh.
Theo GCC, ông anh của Gấu bị kẹt phải đóng “vai của ông”, như trong thư gửi “đảo xa”, cho thấy.
Ông cũng đâu muốn trịnh trọng?
Làm thơ tặng "đảo xa", dùng nick khác, mà còn bị đám bạn quí lắc đầu, đếch được, TTT là TTT, không thể như Gấu Nhà Văn, Gấu Cà Chớn được!

Thực tình, tôi thích cái bút danh [GNV] đó.
Tks
Take care
NQT