Có nhiều người cho rằng VP hơi thiên vị, tình cảm, bông đùa trong VHMNTQ. Tôi thì thấy cái nầy chẳng quan trọng. Văn học mà. Đâu phải kinh điển. Mỗi tác giả có bút pháp riêng cho mình. Người đọc cũng phải biết lọc lựa chứ. Đọc không có nghĩa là toàn tâm toàn ý với tác giả.
Bộ sách khổng lồ, với thiên chức cứu tử cả 1 nền văn học Miền Nam trước 1975, bị VC làm thịt, phần thư, mà không phải "kinh điển" ư?

Những lầm lẫn của VP, đâu phải nhỏ nhoi, và không phải là do bút pháp, mà là do cái tiểu khí Trung Kít của ông. Trên TV đã từng khui ra rất nhiều điều không phải, ở cái gọi là "cốt cách" VP.
Cách tưởng niệm tốt nhất VP, là không bỏ qua những điều này, mới đúng.

Thí dụ, khi viết về những nhà văn nữ nổi lên, trấn áp/lấn át giọng nam, VP giải thích, nam đi lính chết hết, nữ nổi lên, nhảm đến như thế, làm sao bỏ qua?

GCC phải viện đến Brodsky, (1) khi giải thích về những giọng nữ thần sầu của dòng văn học "dưới hầm" của Nga, nhờ đó mà văn học Nga sống sót chế độ Xì Ta Lin: đàn bà dễ cảm nhận ra tai ương, trước đàn ông.
Sự nổi lên của giọng văn nữ Miền Nam trước 1975, một cách nào đó, góp phần giải thích kiếp nạn của văn chương Ngụy.
Nó phải bị phần thư bằng lửa, và sau đó, như con phượng hoàng, tái sinh từ tro than.

(1)

Trong Văn Học Tổng Quan, Võ Phiến cho rằng sự xuất hiện và nổi tiếng của các nhà văn nữ miền nam trước 1975, là do chiến tranh, bởi vì nam nhi bị cuốn hút vào cuộc chiến nên không có thì giờ dành cho văn chương (theo kiểu chàng lo việc chiến chinh, thiếp ở nhà lo việc bếp văn). Ông dùng hình tượng âm thanh: văn chương miền nam, lúc đầu nghe "ồm ồm", sau "eo éo".

Theo tôi, mọi chuyện không đơn giản, và phải hiểu ngược lại: phái nữ, do mẫn cảm hơn, đã ngửi thấy thảm họa nhanh hơn phái nam; họ đau nỗi đau mất mát, khi mất mát chưa xẩy ra. Thi sĩ Nga Joseph Brodsky, khi được hỏi - hơn một trăm năm cứ thế qua đi, phái nữ chỉ góp một tiếng nói thi ca ‘khiêm tốn’ bên lề thi ca Nga, thế rồi đột nhiên xuất hiện hai tài năng lẫy lừng, là Tsvetaeva và Akhmatova, đứng kế bên những nhà thơ khổng lồ của thế giới - đã giải thích, ‘có thể chuyện đó chẳng ăn nhậu gì tới thời gian. Vấn đề là thế này: đàn bà luôn mẫn cảm hơn đàn ông, trước điều tởm lợm, vi phạm luân lý, đạo đức; trước sự vô đạo đức về mặt tâm lý và trí thức. Và thế kỷ 20 của chúng ta chắc là quán quân về mặt vô đạo đức."

http://www.diendan.org/nhung-con-nguoi/truong-hop-vo-phien

Nam Chi là nick của Đặng Tiến. Nick này, chắc là từ Chim Việt Cành Nam, nhưng với DT, Việt, là Vẹm.
Cũng 1 tên Ngụy, “như” Gấu, nhưng quá mê VC mà thành hỏng cả 1 đời, và chẳng đủ dũng khí để mà phán, tao sai.
Cái mũ của bài viết, của tên Cớm VC nằm vùng ở Paris. Đọc thì biết, tởm như thế nào.
Cùng học Chu Văn An, bố là giám thị của Trường, Bắc Kít di cư, được Ngụy cho đi du học. GCC không hiểu, khi xuống tầu vô Nam, tên này đã nhận chỉ thị nằm vùng từ Bắc Bộ Phủ?

Camus, thí dụ, cũng đã từng vô Đảng, và bỏ liền tù tì. Cái khốn kiếp của lũ VC nằm vùng, chính chúng mới là nguyên nhân mất Miền Nam, là không có 1 tên nào dám nói, chúng tao sai. Đây đâu phải vấn đề chính kiến khác nhau, mà là sai vs đúng, cái ác vs cái thiện. Vẹm cho đến bây giờ, nhìn lại, hiện nguyên hình 1 băng đảng ăn cướp. Bất cứ ai chống chúng, là chúng làm thịt. Lớp người trẻ tuổi, trưởng thành dưới xã hội Vẹm, bất cứ 1 ai, đòi hỏi dân chủ, tự do, quyền làm người, là chúng thịt, hoặc bắt vô tù, vu cho là phản động. Không lẽ có chính kiến khác nhau, ở đây?

"J'ai perdu mes certitudes, j'ai gardé mes illusions." (1)
Entretien avec Jorge Semprun

Tôi mất những xác tín, tôi giữ lại những ảo tưởng.
Ông cựu CS, cựu tù Nazi phán.

DT, ông chánh tổng An Nam ở Paris làm sao có dũng khí như thế?

Thấy thiên hạ khen tùy bút VP hơn TB Nguyễn Tuân, GCC “buồn kười” quá.
“Độc như thịt vịt”, làm sao so được với “lòng nhân hậu”. Ba ông cực độc trong văn Mít, như Gấu đã chỉ ra là Tô Hoài, Nguyễn Khải và… Võ Phiến. Trong bài tạp ghi Chữ Người Tử Tù, Gấu đã từng ca ngợi TB/ NT. NMG đọc, mà còn lắc đầu, tôi thua, không viết nổi. NMG bảnh nhất, khác hẳn mọi nhà văn Mít, là ở chỗ đó.

Trong Nhà Văn Hiện Đại, khi Nguyễn Tuân mới xuất hiện, Vũ Ngọc Phan đã tiên đoán, văn tài của ông sẽ có ảnh hưởng rất lớn tới lớp sau. Có thể mượn nhận định của Sartre, về chủ nghĩa Mác-xít: tùy bút của Nguyễn Tuân quả đã "không thể vượt được", nhất là chất khinh bạc của nó, đã "di truyền" mãi mãi về sau này. Như nhìn ra "phần số khắc nghiệt", để bù lại, trong truyện ngắn, Nguyễn Tuân thường viết về những người đã chết. Ở đó, chất khinh bạc mất hẳn, hoặc được ngôn ngữ kỳ diệu của ông đẩy tới tột cùng, biến thành lòng nhân hậu.

Cảnh Huấn Cao viết bức tranh chữ cuối cùng của đời mình rồi quay sang nói với viên cai ngục, hãy kiếm một nghề khác mà nuôi thân, (con người như ông, những chữ như thế này phải tìm đất khác để mà tụ lại): chẳng đợi người cai tù nói hết câu: xin bái lĩnh, ông đã nhập vào những chữ chưa khô mực. Khó mà thấy cõi lòng nhân hậu đó, của Nguyễn Tuân, ở trong những trang tùy bút tuyệt vời như Chiếc Lư Đồng Mắt Cua, Nguyễn... kể cả sau này, trong những bài ký thời chống Mỹ cứu nước, như thể ông càng đi nhiều, càng gặp người (sống) nhiều, tài hoa, lòng nhân hậu của ông càng hao mòn dần...

Chữ người tử tù: lý tưởng một đời người, ý nghĩa của chữ. Trên đỉnh non Tản: hiện thực huyền ảo. Non Tản: Cái nôi, chốn hành hương, cội rễ nhà trời, nơi trời Việt, đất Việt gặp gỡ...

Cá nhân người viết làm quen với Nguyễn Tuân rất sớm, phải nói là quá sớm. Mới biết đọc, biết viết, "thằng bé" đã nghe đọc văn ông, ở những bậc cha chú trong gia đình. Người bác trong lúc tâm đắc với một người bạn về những viên ngọc vương vãi, trên con đường từ giếng trời trở về trần, vô tình để mãi những viên ngọc trong trí tưởng của đứa cháu. Thế đấy, cậu bé đã dùng những viên ngọc như vậy để đánh dấu những trang sách hồng, Ông Đồ Bể, Cái Ấm Đất, của Khái Hưng. Đánh dấu những trang sách của một chuyện tình (chúng làm cho những lần chia ly bớt thê thảm đi một chút); của cuộc chiến: như những viên đất ném theo, ném theo mãi, xuống lòng huyệt...

Nhận xét của họ Vũ về thể văn tuỳ bút, ở Nguyễn Tuân, không ngờ đầy chất tiên tri. Những bài viết của ông sau này, là ký, không còn là tuỳ bút.

Với tuỳ bút, cái "tôi" rất quan trọng. Cá nhân người viết, khi đọc "Những essays hay nhất trong năm của Mỹ", The Best American Essays, thấy chúng rất giống thể văn tuỳ bút, ở tính tự thuật, ở chất hồi tưởng, và nhất là ở tấm lòng của người viết, khi chuyện trò với những hồn ma. Tuyển tập Những bài essay hay nhất (hàng năm) của Mỹ, có một đặc biệt: mười hai năm hiện diện cho tới nay, mỗi năm mời một tác giả làm "guest editor", thường là những khuôn mặt "đang lên": Joyce Carol Oates (1991), Susan Sontag... Gần đây nhất là Jamica Kincaid (1995), Geoffrey C. Ward (1996).

Tuyển tập 1997, với Ian Frazier lo việc in ấn và viết lời giới thiệu, có bài viết của Lê Thị Diễm Thúy, The Gangster We Are All Looking For. Qua phần ghi chú tiểu sử, chúng ta được biết, bà là một nhà văn, và nghệ sĩ trình diễn đơn (solo performance artist). Sinh tại Việt Nam, lớn lên tại miền Nam California, hiện cư trú tại phía tây Massachusetts. Đã từng đoạt giải thưởng 1997 Bridge Residency của Headlands Center for the Arts. Văn xuôi và thơ của bà đã xuất hiện trên The Massachusetts Review, Harper's Magazine, và Muae. Tác phẩm trình diễn: "Red Fiery Summer" và "the bodies between us". Hiện đang viết cuốn sách với nhan đề nêu trên, sẽ do Knopf xb.

Đọc Gã Găng-tơ Tất Cả Chúng Ta Tìm, chúng ta sẽ thấy hậu quả của cuộc chiến đè nặng lên những nhân vật trong truyện, và thật khó mà nghĩ rằng, nó đã chấm dứt, không phải với chúng ta, mà với những thế hệ tiếp theo. Câu chuyện bắt đầu bằng một tấm hình đen trắng: Việt Nam là một tấm hình đen trắng, chụp ông bà tôi ngồi trên những chiếc ghế tre... Khi nhìn bức hình ông bà tôi, ở những năm cuối đời của họ, tôi cứ muờng tượng ra một sự khởi đầu. Khởi đầu cho cái gì, và ở đâu, tôi không biết, nhưng luôn luôn là một sự khởi đầu... Ký ức của bà mẹ truyền lại cho người con (nhân vật xưng tôi): Mẹ tôi có nghe một câu chuyện về một cô gái bị chết vì bom na-pan, khi xuống bãi dúng chân vào nước cho mát. Người ta kiếm thấy cô nổi lềnh bềnh trên mặt biển. Chất lân tinh của trái bom trùm lên thân thể cô, khiến nó lập lòe như một ngọn đèn...

Trên nói tiên tri, đối với cả thể văn tùy bút, lẫn con người Nguyễn Tuân. Một cách nào đó, khi ông phải "từ chối" tác phẩm (Những tác phẩm viết trước cách mạng như Tàn Đèn Dầu lạc, Chiếc Lư Đồng Mắt Cua, hoặc sau đó, như Phở chẳng hạn), tôi nghĩ, có thể ông tin rằng, tuy ông bị ở lại, nhưng thể văn tuỳ bút, và con người Nguyễn Tuân ở trong đó, đã "vượt thoát". Đã sống sót, ở một số nhà văn sau ông. Thí dụ như Vũ Khắc Khoan, Mai Thảo... Có điều, cả Nguyễn Tuân lẫn Vũ Ngọc Phan không thể ngờ, thể văn tuỳ bút lại trở thành một địch thủ lợi hại của thơ ca và giả tưởng, như trong bài Tựa của Robert Atwan, cho Tuyển tập 1997 kể trên: "Sự thay đổi của thể essay ngày hôm nay làm cho thi ca và giả tưởng trở thành tù đọng: essay là một dạng văn chương năng động nhất hiện nay của chúng ta. Nào là essays kể (narrative), như của Lê Thị Diễm Thuý, rất gần gụi với thể truyện ngắn. Essays khảm (mosaic) giống như thơ xuôi. Rồi phê bình văn chương mang dạng tự thuật. Thể văn báo chí mang giọng bi kịch, cộng thêm ẩn dụ, suy tưởng, với một liều lượng rất nặng tay, những thông tin. Một vài nhà essayists viết tranh luận (polemic) "cứ như thơ"!

Trong bài Giới thiệu, Ian Frazier lại coi essay là một hành động (Thì "đi" không phải là một hành động hay sao?, tôi như nghe Nguyễn Tuân, Vũ khắc Khoan, tuyết ngưu "gầm gừ" từ phía bên kia đời sống vang vọng qua). Ông định nghĩa thêm: Một bài essay là một người đang nói. Câu này thật đúng với tuỳ bút Nguyễn Tuân. Đây là sự khác biệt giữa hai Nguyễn Tuân, giữa tùy bút và ký. Có thể nói khinh bạc là tuỳ bút Nguyễn Tuân. Với ký, con người biến mất, chỉ còn "chúng ta", một khối vô danh đáng ghét, đáng sợ.

Có thể có người "bắt bẻ"; trong truyện ngắn, trong tiểu thuyết, luôn luôn vẫn thấy, vẫn nghe người nói; nhưng người ở đây chỉ là giả tưởng, cái tôi trong tiểu thuyết, truyện ngắn là một tôi đeo mặt nạ. Khác hẳn cái tôi "bắt buộc", như chất khinh bạc, ở trong tuỳ bút Nguyễn Tuân. Khi nào quá chán cái tôi khinh bạc, ông viết về những người đã chết...

NQT

Chỉ một câu của Nguyễn Tuân, là gần như chẳng có ai viết nổi rồi:
Nguyễn Tuân nổi tiếng với tùy bút, và tùy bút Nguyễn Tuân, nổi đình nổi đám vì chất khinh bạc của nó. Những người viết sau này, không thể nào tới được cái chất khinh bạc "ròng" như vậy, đành phải thay bằng giọng thầy đời, giọng uyên bác, giọng có đi Tây, đi Tầu, có ở Paris, có biết khu "dân sinh" Saint-Germain-des-Prés... Ra cái điều đi hơn Nguyễn Tuân! Trúc Chi có thể "hơn" Nguyễn Tuân ở cái khoản đi, nhưng "may thay", chân truyền Nguyễn Tuân ở cái khoản khinh bạc: khinh bạc như là cực điểm của lòng nhân hậu. Lòng nhân hậu, hay hồn nhân hậu này, theo tôi nên "dịch ra tiếng Tây" bằng chữ la nostalgie, vốn thường được hiểu là hoài hương. Nó ngấm vào ông Adam và bà Eva, ngay phút đầu tiên bị văng ra khỏi vườn Địa Đàng. Tôi đã viết về Nguyễn Tuân thứ xịn này: Cảnh Huấn Cao phán, những con người như ông, những chữ như thế này, phải tìm đất khác để mà tụ lại, chẳng thèm nghe viên cai ngục lí nhí, xin bái lĩnh, ông đã nhập vào những chữ chưa khô mực.

Sẽ có người bực mình, đã đọc Chữ Người Tử Tù, đâu có thấy những dòng chữ bịa đặt trên? Thiển nghĩ, đọc là mô phỏng, là tưởng tượng, là thêm thắt... Nếu như bạn muốn trung thành với văn bản, xin thưa đây: Chiếc Lư Đồng Mắt Cua, theo như kể lại, là cuốn họ Nguyễn đắc ý nhất, đắc địa chỉ có mỗi một câu: "Xuyến người bên lương hay người bên giáo?" Ôi chao, phải đốt bao nhiêu nhân sinh hệ luỵ, phải nghe bao nhiêu lần tiếng cười ở nơi cổ họng cái chết (6) phải tàn bao nhiêu ngọn đèn dầu lạc, phải tu tận hoan (7) bao nhiêu lần, bỉnh chúc (8) bao nhiêu phen, phải để cho nhân vật của mình ngã ngửa ra giẫy đành đạch ngay giữa sân đình, rồi cứng đơ người, rồi á khẩu, sau khi "lụy" một nước cờ, mới có thể phán một câu nhẹ nhàng như vậy: "Xuyến người bên lương hay là bên giáo?"

"Nguyễn Tuân hỏi tôi
-Có nhớ Két không?
-Tay Két trinh sát tiểu đoàn 54?
-Cứ đến ngồi đây mình lại nhớ nó. Không hiểu sao.
Thì ra cái đầu đường đêm hôm chẳng thú vị chút nào, chính Nguyễn Tuân mới đang hồi tưởng..."
(Cát Bụi Chân Ai, trang 12. Tô Hoài, nhà xb Thanh Văn, Cali, không ghi năm).

 Mắt xanh hay mắt trắng (To be or not to be?). Văn là người, nhưng văn cũng để giấu người: chất khinh bạc vốn lồ lộ trong Nguyễn Tuân, là để giấu con người thực của ông. Người đọc sướng điên lên, vỗ đùi bành bạch, vì nét tài hoa, vì con mắt trắng dã của Nguyễn Tuân, nhưng để lọt mắt xanh của ông, phải là độc giả của những câu văn nhẹ khôn kham: "cứ đến ngồi đây là mình lại nhớ đến nó. Không hiểu sao."

Ba nhà văn cực độc của Mít, theo Gấu, là Tô Hoài [độc nhưng rất ư là ngây thơ, nếu không, không viết được Dế Mèn, không làm sao tạo ra được 1 Cu Lặc – hãy nghĩ tới Tên Khờ của Dos], Nguyễn Khải, và…Võ Phiến. Toàn là những đại văn hào – đúng như thế - của xứ Mít.
NK, hỏng vì không còn 1 cách nào khác, đành chọn Đảng thay vì Bố [Bắc Kít bỏ chạy vô Nam], thay vì Chúa [cũng bỏ chạy vô Nam mất tiêu]
Võ Phiến, chết vì cái đố kỵ, "tiểu khí”, có mùi địa phương - vết thương hình chữ S -Trung Kít của ông.
VĨNH BIỆT NHÀ VĂN TÔ HOÀI    

Milosz & Kap & To Hoai

Ainsi, pour Paul Valéry, « le complément nécessaire d'un monstre c'est un cerveau d'enfant »: Bộ óc con nít, là không thể thiếu, một bổ túc cần thiết để hoàn tất một con quỉ. (1)

Câu này áp dụng cho Tô Hoài thật là tuyệt: Ông đẻ ra Dế Mèn, Cu Lặc, Quê Người.... nhưng cũng “đồng thời là một, trong cả ba”, “Ba Người Khác”.
Thương Sinh & Duyên Anh, là 1 người, Lê Tất Điều của "Những Giọt Mực" cũng là Kiều Phong của những bài tạp ghi cực thâm độc.

Tuy nhiên, phải nhờ đến Todorov, thì chúng ta mới hiểu được trạng thái nhị phân này.
Trong hồi ức như liều thuốc trừ Ma Quỉ Cái Ác, ông phán, cái từ “human” không thể thay thế bằng những mỹ từ như “generous”, hay “merciful”.
Trong con người có con quỉ. Chính vì thế mà con người tự nó, không trục được quỉ.
Phải là Thượng Đế.
Không phải tự nhiên mà những Milosz, Brodsky - sống sót Quỉ Đỏ - là những tín hữu Ky Tô.

 Memory as a Remedy for Evil

Todorov mở ra cuốn sách nhỏ xíu, mỏng dính của ông, Hồi nhớ như thuốc trị Cái Ác Bắc Kít, Memory as a Remedy for Evil, bằng nhận xét, câu cầu nguyện hay được cầu nguyện nhất, của dân Ky Tô, bắt đầu, là "Lạy Cha, Cha ở trên Trời", và chấm dứt bằng, Hãy đuổi Quỉ ra khỏi chúng con, "Deliver us from evil". Câu này ngụ ý, trong chúng ta có...  quỉ, và chỉ có Thượng Đế, Chúa mới khu trục Quỉ ra khỏi chúng con. Nhưng chúng con, tức loài người thì lúc nào cũng hăm hở với giấc mơ tự mình trục Quỉ, và chính tham vọng này đưa đến những chủ nghĩa toàn trị.

Cái giấc mơ thống nhất nước Mít sợ còn đẹp hơn tất cả những giấc mơ toàn trị!

Thế mới chết! (1)

Sep 29, 2015

RIP

Trong bài viết về VP, cho Văn Học, NMG, số đặc biệt về ông, Gấu có tham vọng đặt VP vào vị trí Bình Định, như thế giới đặt Zweig vào vị trí Âu Châu, và từ đó, cả hai đối diện với cơn chao đảo, “chaos”, một đưa đến Lò Thiêu, một, Lò Cải Tạo.
Nhưng cái đám đệ tử cà chớn của ông, cái đám theo voi hít bã mía, làm Gấu cụt mẹ mất cả hứng!
Và VP, cũng có những điều làm Gấu đếch khoái, thí dụ, nhận tiền của Mẽo viết VHTQ, mà cũng đếch dám nói thẳng ra, đổi mẹ cái cơ quan  Mẽo phát tiền cho ông, thành 1 cơ quan Mít!
Rồi thái độ của ông đối với đám Sáng Tạo.
Thế là bèn vờ luôn, một đề tài lớn như thế!

K, vị thân hữu của TV, đọc những dòng trên, chắc là bực lắm. Chờ ít ngày nữa, không được ư, anh cu Gấu Cà Chớn?
Chờ, OK. Nhưng lúc đó, hết mẹ nó hứng rồi, làm sao viết?