Bà cảm thấy thế nào khi sống tại nước Pháp hiện nay?

Tôi gần như luôn luôn cảm thấy mình sống trong tình trạng lưu vong. Tôi tin rằng mặc dù sống ở Pháp đã lâu vậy mà tôi chưa bao giờ nói: đây là xứ sở của tôi. Nhưng tôi cũng không nói Việt Nam là xứ sở của tôi. Tôi coi tiếng Pháp là tình yêu sâu đậm của mình. Đó là cái neo độc nhất cắm vào thực tại mà tôi luôn thấy, thật hung bạo, Tôi rất lo ngại về sự bùng phát của một thứ chủ nghĩa quốc gia dữ dằn ở Âu Châu. Tôi có cảm tưởng Âu Châu ngày càng trở nên lạnh nhạt, và càng ngày càng bớt bao dung. Có lẽ chúng ta đang ở trong một thời hòa bình chỉ ở ngoài mặt, có vẻ như hòa bình, những cuộc xung đột ngầm chỉ chờ dịp để bùng nổ, tôi sống trong sợ hãi một cú bộc phát lớn. 

Trong Cronos, bà đưa ra một lời kêu gọi, về một sự phản kháng. Phản kháng như thế nào, theo một hình thức nào, vào lúc này, theo bà?

Đó là thứ tình cảm bực tức, muốn làm một cái gì đó, muốn nổi loạn, khi tôi theo dõi những biến động, Đôi khi tôi cảm thấy gần như ở trong tình trạng bị chúng trấn áp đến nghẹt thở. Tới mức có lúc tôi ngưng không đọc báo hàng ngày, không nghe tin tức trên đài nữa. Như nữ nhân vật Cronos, tôi thỉnh thoảng ở trong tình trạng cảm thấy mình bị cự tuyệt, bị sự chối từ cám dỗ…. Như nữ nhân vật này, tôi chỉ có thể chiến đấu bằng ngòi bút. Có thể 1 ngày nào đó những biến động bắt buộc tôi phải hành động khác đi. Nhưng vào lúc này, trong xã hội mà tôi sống trong đó, khí giới độc nhất của tôi là viết.

Dù có thể chẳng được hồi đáp

Tôi luôn viết với thứ tình cảm là tôi có thể giảng đạo ở giữa sa mạc. Nhưng điều đó không đánh gục tôi. Ngược lại. Một cách nào đó, vậy mà lại hay. Đừng bao giờ cảm thấy mình viết ra là được chấp nhận. Nếu không bạn sẽ bị ru ngủ bởi sự hài lòng, thoải mái. Bằng mọi cách, cố mà đừng để xẩy ra tình trạng tự hoang phế, hay thương thân trách phận. Tình cảm hài lòng, và oán hận là hai tảng đá ngầm lớn mà tôi cố gắng tránh né.

Những cuốn sách của bà hay nói tới đề tài bị bỏ bùa…  

Đề tài này luôn ám ảnh tôi. Nó đầy rẫy ở trong những tiểu thuyết của Henry James, trong có những phụ nữ bị mồi chài bởi những tên sở khanh. Văn chương tuyệt vời nhất là khi nó mê hoặc, quyến rũ. Tôi mê những nhân vật giống như là một cái mồi, sẵn sàng phơi mình ra để mà được… làm thịt. Bản thân tôi, cũng đã từng bị mê hoặc, hết còn chủ động được, trước một vài người, trong đời tôi, và tôi luôn quan tâm tới điều này.
*

Đây là đề tài ‘ban phát’, thay vì ‘giải phóng’ bà 'Thấm Vân Thấm Dần Thấm Tới Đất' [mô phỏng cái tít “Mưa không ướt đất” của 1 nữ văn sĩ nổi tiếng trước 1975 ở Miền Nam] từng đề cập.
Và một trong những tiểu thuyết thần sầu của Henry James mà LD nhắc tới ở đây là Washington Square. Cuốn này đã được quay thành phim, với nhân vật thần sầu, Monty Cliff, đóng vai anh chàng sở khanh đào mỏ.
Nhân trong nước đang ì xèo về phim Cánh Đồng Bất Tận chuyển thể từ tiểu thuyết của Nguyễn Ngọc Tư, TV bèn ‘lệch pha’qua nhân vật đàng điếm sở khanh Monty Cliff, một trong những kép độc được mấy em gái thời Gấu mới lớn mê mẩn, không chỉ 1 anh ta, mà còn, nào là Elvis Presley, Gregory Peck, Clark Gable...  tên nào Gấu cũng thù, do hồi đó Gấu mê một em, và thần tượng của em là những đấng trên
Gấu Cái cũng mê Elvis Presley lắm, từng trốn học đi coi phim có anh ta thủ vai chính!

Điểm Sách London 7 Oct 2010

Ghi chú trong ngày
26.10.2010
Ghi chú trong ngày

31.10.2010

The Worst of the Madness
November 11, 2010
Anne Applebaum.
Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin
by Timothy Snyder
Basic Books, 524 pages, $29.95
Stalin’s Genocides
by Norman M. Naimark
Princeton University Press, 163 pp., $26.95

*

Xuống phố, quơ mấy tờ báo. Asia Literary Review, đặc biệt về Khờ Me Đỏ. Tờ NYRB có bài của Coetzee về cuốn Nemesis của Philip Roth. Tờ Le Monde có bài về hai ông, Les deux Mario Vargas Llosa. Tờ Điểm Sách London cũng có 1 bài, thật hách, nếu chỉ đọc tên tác giả, Slovj Zizek, và cái tít bài: China’s Open Secret [Bí mật mở rộng của TQ].
Từ từ TV lèm bèm tiếp.
*

GNV, vào lúc này bỗng nhớ đến câu nói hiển hách của Thiệu: Đâu phải chuyện đùa?
Nhắn mấy ông mấy bà hăm hở rỏ máu mắt viết ‘ai điếu’: Đâu phải chuyện đùa, mà bầy trò văn chương, gọt rũa câu kệ, nấu nướng ăn nhậu, nào món xào măng, xáo măng, hay gán ghép một ông thầy dùi còi hụ với 1 vị thiền sư?
*
Linda Lê bị coi không phải nhà văn Mít, vì viết bằng tiếng Tây, nhưng có vẻ như bà rất rành hai ‘vấn nạn lớn’ mà nhà văn Mít mắc phải, và gọi đó là hai tảng đá ngầm mà bà cố tránh khi bơi lội giữa những con chữ. (1)

Một, là thái độ tự biếm, và một, thái độ thương thân trách phận.

Cái trò tự biếm, tự biến này, đám Bắc Kít rành lắm. Sau cái cú CGDL bị bắt khẩn cấp, đám bloggers vuông chiếu chén rượu vội vàng delete còm, hoặc khoá mẹ còm, hoặc lặn luôn, chờ dịp nhà nước bớt xiết thòng lọng, lại nhi nhô tiếp, trong khi chờ đợi thì tự bằng lòng với quá khứ giết Ngụy, đưa Ngụy đi tù cải tạo, bằng lòng với những tội ác mà chúng gọi đó là thành quả cách mạng!

Cái sự băng hoại của nước Mít bây giờ là do ngậm miệng ăn tiền, tiền ở đây, ngoài bổng lộc, còn là vinh quang giết người, chết người, của cuộc chiến chống Mỹ cứu nước. Ông nào, bà nào cũng đầy mình chiến công, làm sao nói? Biết nói gì đây? Chẳng lẽ xổ toẹt? Nếu làm như thế, hóa ra công cốc ư? Cả cuộc chiến thần thánh, hóa ra chỉ để cho một dúm người hưởng lợi.

Cái trò tự bôi xóa mình trước cường quyền, thì đám Bắc Kít cực vướng phải, và họ tự nhủ, ‘tránh voi chẳng xấu mặt nào’, và nếu cần, thì ngồi dị mọ viết tự kiểm, như nhà thơ tình nổi tiếng HC đã từng làm!

Còn cái trò thương thân trách phận, hờn oán, thì đám Miền Nam lại quá rành, nào là thân phận nhược tiểu da vàng, nào là nỗi bơ vơ của bầy ngựa hoang…. 

Ngay từ những năm đó, GNV đã nhận ra điều này, và đã lên tiếng báo động, nhưng lại bị chê là đố kỵ, bè phái, dìm tài…  của đám chết nhát, tối ngày ngồi sa lông Quán Chùa, tụi mi làm sao dám trực diện cuộc chiến như chúng tao, những nhà văn thực sự cầm súng?

(1) Il faut coûte que coûte parvenir à ne pas s'abolir ni à être dans le ressentiment. Le sentiment de confort et la rancœur sont les deux grands récifs entre lesquels j'essaie de naviguer:
Có tránh đừng sa vào tự biếm, tự xoá mình, và hờn giận oán thù. Hài lòng thoải mái, và chua chát oán hận là hai tảng đá ngầm mà tôi luôn cố tránh khi lái con tầu đi giữa biển.
Linda Lê : “J'aime que les livres soient des brasiers"
 
Nhưng, có bạn đọc TV cắt nghĩa, khác, về 'tự biếm': Đảng ra lệnh, "Biến!"
Vai trò của mi xong rồi, chờ xong Đại Hội Đảng, sẽ có nhiệm vụ mới!

Trang Linda Lê

Note: Linda Lê. GNV giới thiệu lần đầu tiên, trên mục Tạp Ghi khi còn viết cho báo Văn Học NMG, nhân đọc một bài điểm cuốn Vu Khống, khi cuốn này ra bản tiếng Anh. Chê cực chê, đám Hồng Mao vốn không khoái Tây Mũi Lõ. Nào là đệ tử của Cioran...  nhưng khốn nạn nhất, như GNV còn nhớ, tờ TLS để dưới cái ô, dù: "Dẫn khách cho văn chương".

Bài viết đầu tiên mà TV giới thiệu, là bài phỏng vấn LL, của tờ Lire, và sau này, rất nhiều người nhắc tới, [nhưng chẳng có ai nhắc đến nguồn dịch, người dịch] câu sau đây của bà, trong bài phỏng vấn:

Tôi có cảm tưởng tôi cưu mang một xác chết. Rõ ràng, đó là Việt-nam mà tôi mang trong tôi, như một đứa trẻ chết.

Linda Lê trả lời tờ Lire

Note: Bản tiếng Việt, ra lò liền sau khi đọc bài phỏng vấn trên báo giấy. Nay coi lại, và nhân tiện, so với nguyên tác, có mấy chỗ dịch sai, đã sửa lại.

Sorry abt that. NQT

31/10/2010 | 2:29 sáng | 8 phản hồi

Đọc bài này, lại nhớ lần gặp sau chót, nghĩa là mới nhất, với VHQ, tại San Jose, cũng lâu lắm rồi, 2004, và được anh tặng cuốn Hồ Sơ Đệ Tứ, anh có vẻ chán đời lắm, so với lần gặp trước tại Little Sài Gòn, được GNV kể lại trong Một chuyến đi. (1998)

Hoá ra bạn tâm giao của VHQ là những đấng này!
*

Hồ Sơ Đệ Tứ, phần điểm cuốn Giọt Nước Mắt Trong Biển Cả, của Hoàng Văn Hoan, có vài chi tiết thú vị về Hồ Chí Minh.Thí dụ như, [Hoàng Văn Hoan] được giao trách nhiệm thảo một bức thư gửi nhà cầm quyền Trung Quốc... HVH đưa bản nháp cho Hồ Chí Minh duyệt. "Bác Hồ" bôi xóa vài chữ và thêm vào vài chữ khác. HVH lấy làm lạ, vì như vậy, nội dung thư không thay đổi, nhưng văn pháp thì sai. "Bác Hồ" mới trả lời ông rằng:
"Chú chỉ biết viết thư là viết thư, chứ chưa biết chính trị... Người Việt Nam ở những nơi xa xôi hẻo lánh viết chữ Trung Quốc làm sao đúng văn phạm được? Viết như vậy, họ mới tin là do anh em viết.."HVH kết luận: "Việc tuy nhỏ nhưng đối với tôi, là một bài học rất sâu sắc về công tác quần chúng và công tác thực tế."
Chi tiết Bác Hồ bị cướp, đọc trên talawas, trích HVH.
NKTV


Ghi chú trong ngày

Tờ Thế Giới Ngoại Giao của Tây mũi lõ, số Tháng 11, 2010, có bài quan trọng về đất hiếm: Bằng cách nào TQ chiến thắng cuộc chiến về kim loại chiến thuật. Đất hiếm rất cần trong kỹ nghệ sản xuất những máy móc, đồ dùng kỹ thuật cao.
Tờ báo cho biết TQ đầu tư vào kế hoạch này theo kiểu đường dài, trong khi Tây Phương lại coi thường món lạ này!

Top 25 countries

Trước giờ, 4 nước tranh giành "top 25": Mẽo, Canada, Việt Nam, Úc. Chừng nửa năm nay, Việt Nam đứng đầu.
Độc giả TV:150 vị/ngày, thường ghé 2 lần/ngày; 300 visits/ngày.
Tks. TV/NQT

Nhà văn Henry Miller có nói một câu vô cùng thâm thúy: “Tiền bạc có thể mua được tất cả, trừ sự nghèo nàn”!
Huỳnh Ngọc Chiến: Da Màu

Có thể nói, hai đề tài chủ yếu của “Những tiểu luận hay nhất của Mẽo năm 2008”, là về [nghệ thuật] “trích dẫn” và [nghệ thuật] “đạo văn & ảnh hưởng”.

Câu của John Donne mà Jonathan Lethem dùng làm đề từ cho bài viết của mình, qua bài viết cho thấy, một cách nào đó, cũng đã trải qua những "dâu bể", tương tự như câu của Miller trên đây, vì nó, mà “Huỳnh huynh đệ” bị ông cớm văn nghệ đem ra xài xể, lên lớp, khiếp quá!

[Ui chao lại nhớ đến 'hình tượng mạnh’ mà nhà văn Võ Đình khen văn thầy Cuốc, do chính Thầy xì ra: Khiếp!
Nhân đây, ghi vội mấy chữ, sợ quên: Liệu thứ văn chương "hình tượng mạnh", thí dụ như của Thuận, của Võ Thị Hảo, là đúng thứ ‘con nai vàng ngơ ngác’, chính hiệu “Bà Lang Trọc”, mà chúng ta có thể đặt tạm tên là hiện thực xã hội chủ nghĩa “đen”, để mô tả xã hội Miền Bắc, so với văn chương hiện thực xã hội chủ nghĩa “đỏ”, trước đó?]

Nhắc lại ở đây, vì, GNV này cũng đã từng lâm tình trạng như trên, và sau này, cứ tự hỏi, làm sao GNV lại có thể bị ảnh hưởng bởi Camus, khi chưa từng đọc…  Camus?

Nhưng ‘chuyện của Gấu’ để hậu xét. Bây giờ chúng ta bàn về ’đề từ’ của Lethem, tác giả bài viết “Cực khoái vì chôm”!
Y chang câu tiếng Việt: "Con ơi hãy nhớ lời cha, một đêm ăn trộm bằng ba năm làm”! 

All mankind is of one author, and is one volume; when one man dies, one chapter is not torn out of the book, but translated into a better language; and every chapter must be so translated. . . .
—John Donne

Cả nhân loại thì chỉ của một tác giả, là GNV, và chỉ một tập sách, là trang TV trên net, và khi GNV chết đi, thì một chương không bị xé ra khỏi cuốn sách, nhưng được chuyển dịch vô một ngôn ngữ bảnh hơn, và mọi chương của cuốn sách phải được chuyển dịch như thế!

Hà, hà!

 

 

Trong bài giới thiệu, Adam Gopnik viết, tiểu luận gia, thì cũng giống ông bạn quí của hắn ta, là tên đao phủ thủ, the hangman, cần phải xin lỗi nhân loại, vì chính cái nghề, hay cái nghiệp của họ: Tên đao phủ thì phải xin lỗi vì giết nhiều người quá; tiểu luận gia, the essayist, sát nhân chưa đủ, not being murderous enough!
Ui chao, vậy mà mấy đấng độc giả thân quí của TV cứ nhất quyết ra lịnh, dẹp mục Dọn!
Nhưng, mi quên ư, Bà Trẻ của mi chẳng đã từng cảnh cáo, nhà mi không có mả đánh người!
Nói chi, giết người!

Đọc bài viết của ông nhà văn này, thì mới hỡi ơi. Hóa ra ông chẳng hiểu một tí gì về lưu vong, và về những nhà văn lưu vong được ông nhắc tới, để biện minh cho cái chuyện về của ông.
Solz lưu vong, vì bị nhà nước Liên Xô trục xuất, và ngay khi ra nước người, ông đã báo trước, sẽ về, và về là Liên Xô sụp, và vì sụp, thì ông mới về. Thời gian ở Mẽo, ông dùng để sáng tác, cả nhà ông cùng giúp ông lo chuyện sáng tác, đâu có thì giờ rảnh mà để ý đến chuyện cực tả cực hữu ghét ông, cũng chẳng có thì giờ mà chán ghét Tây Phương nữa.
Những hiểu biết của ông này, toàn chuyện bá láp, đọc nhảm nhí trên báo chí, trên net, chắc chắn chưa từng đọc Solz. Hay bất cứ ai! Hay có đọc, mhưng không tiêu hoá được?
Hình như ông ta, ngoài việc dịch một cuốn của Kundera, là… chấm hết?
Yevgeny Yevtushenko, ông này là nhà thơ nhà nước, giống như Tố Hữu nhà ta, mà cũng nhét vô bài viết lưu vong, đại nhảm nữa!
Nếu ông ta có qua Mẽo dạy học, thì cũng để kiếm chút đô, có mắc mớ gì đến lưu vong?
Kundera, muốn biết ông ta nghĩ gì về lưu vong, thì hãy đọc thẳng tác phẩm, nhất là những cuốn mới xb sau này của ông, thí dụ, Une Rencontre, thì biết.
Cao Hành Kiện, thì khỏi nói, ông ta chẳng những lưu vong mà còn không thèm đọc nhà văn TQ đương thời nữa.

Ông này chưa từng sáng tác, hẳn thế, thành ra không thể nào hiểu được bản chất của văn chương, là lưu vong, dù người viết ở trong hay ngoài nước, hay ở bất cứ đâu.
Giả như ông ta có về, thì cũng chẳng để viết. Thử hỏi, mấy ông nhà văn lưu vong Mít, bò về, có ai viết được cái gì chưa?
Giả như về, viết, đọc được, ngửi được, thì đi tù!
Brodsky chẳng đã từng phán, được tự do rồi, mà thất bại thì đừng có trách móc, đổ tội cho bất cứ ai.
Một nhà văn như ông, thì ở đâu cũng chẳng viết được.
Sao mà tệ hại như thế, vậy mà cũng dám viết! NQT

A freeman, when he fails, blames nobody. Một người tự do, như TYT, khi thất bại, không đổ vạ cho bất cứ ai.
Brodsky kết luận bài viết của ông, Phận Lưu Vong, The Condition We Call Exile.
Đây là bài đọc của ông trước Wheetland Conference, Vienna, Tháng 11, 1987.

Đoạn mở ra bài nói chuyện của ông mới ấm lòng Mít làm sao:
Chúng ta tụ tập nơi đây, trong phòng ốc sáng trưng, quyến rũ như thế này, để bàn về số phận nhà văn lưu vong, the plight of the writer in exile, chúng ta hãy im lặng một phút, để nghĩ tới một vài người không có mặt ở phòng này. Hãy tưởng tượng, thí dụ, những người di dân Thổ nhĩ kỳ đang lang thang trong những con phố ở Tây Đức, thật xa lạ những thật thèm muốn đối với họ, là thực tại quanh họ. Hay hãy tưởng tượng những thuyền nhân Việt Nam đang chới với ở trên đầu những ngọn sóng dữ, nơi biển cao, hay đã được ổn định nơi trại tạm cư….

[Cho dù bạn dùng bất cứ một thứ tiếng nào để gọi hiện tượng này, di dân hay gì gì đó], có điều này, là tuyệt đối hiển nhiên: thật rất khó khăn đối với họ, khi nhìn thẳng mặt vào người đối diện để nói về số phận nhà văn lưu vong [one thing is absolutely clear: they make it very difficult to talk with a straight face about the plight of the writer in exile.]

Tuy nhiên, không thể không nói về số phận lưu vong của nhà văn, bởi vì không chỉ vì văn chương, và, văn chương, thì cũng giống như sự nghèo đói, nó có thói quen tự lo cho nó; nhưng còn là bởi vì, từ ngàn xưa, chúng ta có niềm tin, chẳng có cơ sở nào để mà kiểm chứng, rằng, nếu những sư phụ của thế gian này được truyền tụng rộng rãi, thì nỗi khổ đau giáng xuống những kẻ cơ cực được dịu đi…
[Yet talk we must, and not only because literature, like poverty, is known for taking care of its own kind, but mainly because the ancient and perhaps as yet unfounded belief that, were the masters of this world better read, the mismanagement and grief that make the millions hit the road could be somewhat reduced.]