Những
năm 1965- 1975 nhà mình sơ tán ở làng Đông Dương, cách Thị Trấn Ba Đồn
có chục cây. Một cái làng rất hay, y như một mảnh đất Nam Bộ rơi xuống
vậy, có hoa mai vàng, có rặng trâm bầu sau làng, còn tôm cá thì ê hề,
vẫn có câu: Cơm Tô Xá, cá Đông Dương.
Chuyện
làng Đông Dương thì nhỉều lắm, sau này từ từ sẽ kể.
Bây
giờ kể chuyện anh Đ. thôi, vì anh này hay nhất trong kí ức của mình về
cái làng này.
Anh
Đ. lùn, đen, xấu. Anh Diệu nói cái mặt thằng Đ. chành bành giống cái l.
trâu.
Anh
Đ. sống với mẹ già, sau mẹ chết anh ở một mình. Nhà nghèo quá, 24, 25
tuổi rồi hỏi cô nào cũng bị chê.
Anh
con liệt sĩ, lại con một, khỏi đi bộ đội. Con trai trong làng ai lớn
đều đi bộ đội hết, còn lại dăm ba anh tuổi như anh thôi, chỉ có anh là
chưa vợ.
Mẹ
anh khóc lên khóc xuống , anh vẫn chẳng quan tâm đến chuyện vợ con. Cho
đến khi mẹ anh chết anh vẫn độc thân.
Mình
hỏi anh sao anh không lấy vợ. Anh nói tao để vậy để đàn bà nó thèm.
Anh
nơm cá cực tài, cầm nơm úp nhoay nhoáy, hễ dừng lại mò là y như có một
con cá to. Nghe tiếng đóng thành nơm, anh biết chắc cá nhỏ hay to, ngon
hay dở để dừng lại bắt hay không. Chẳng bù cho mình, úp úp mò mò, tóm
lại chỉ vài con cá diếc, cá rô.
Một
lần úp nơm, bao giờ xâu cá của anh cũng dài nhất, đầy những con cá
ngon, đắt tiền.
Mình
dân Thị Trấn lên, thấy thế thì thích lắm, bám theo anh suốt ngày.
Anh
chỉ làm hai việc: đi đập lúa thuê và nơm cá bán lấy tiền.
Cứ
mùa lúa là anh đi đập lúa cho các gia đình có chồng con đi bộ đội, một
đêm đập lúa được trả vài lon gạo. Thế cũng đủ sống, lại được tiếng giúp
đỡ gia đình bộ đội.
Anh
không đoàn đội. Hồi này ai không đoàn đội bị coi như
thanh niên chậm tiến, con gái vì thế bụng thì chê nghèo nhưng miệng lại
có cớ chê anh chậm tiến.
Hồi
này ai bị chê chậm tiến thì sốt ruột lắm, phấn đấu như điên, anh tỉnh
bơ, không quan tâm.
Hội
họp cuộc nào anh cũng đến nhưng chỉ đứng sau nghe. Thanh niên làng
tranh nhau lên nói toàn từ sáo rỗng- lý tưởng, hoài bão, tiên tiến, thi
đua, quyết tâm, căm thù, phấn đấu.v.v.. Anh cười hậc, é he một tiếng to
rồi phủi đít quần ra về.
Hôm
sau họp anh lại đến, lại đứng sau, lại nghe lý tưởng, hoài bão, tiên
tiến, thi đua, quyết tâm, căm thù, phấn đấu.v.v.. Anh lại cười hậc, é
he một tiếng, phủi đít quần ra về.
Luôn
luôn như thế.
Anh
Cư gặp mình nói Lập ngoan, học giỏi, cháu ngoan Bác Hồ, đừng quan hệ
với thanh niên chậm tiến.
Mình
dạ dạ nhưng vẫn chơi với anh Đ. như thường.
Đêm
nào cũng vậy, con trai lớn chút trong làng đều đi đặt túm bẫy lươn, câu
cá cặm. Đặt đầu hôm, bá bốn giờ sáng thì đi thăm.
Một
đêm mình đi thăm túm lươn, hôm đó được nhiều, hơn chục con, mừng lắm hí
hửng xách oi về thì gặp anh Đ. đi từ nhà chị Th. ra. Mình hỏi anh đi
đâu, anh nói không.
Minh
thấy anh mặc cái áo bộ đội dài gần đến gối ( anh lùn mà). Nghi nghi,
mình kéo vạt áo anh lên, chim cò phơi ra cả, hoá ra anh không mặc quần.
Mình ngạc nhiên nói sao vào nhà người ta lại không mặc quần, anh cười
phì một tiếng rồi bỏ đi.
Nhà
chị Th. một mẹ một con, chồng đi bộ đội, thằng cu con chị mới hơn 4
tuổi. Mình nghi lắm.
Mình
lẻn theo anh Đ.
Anh
Đ. lại vào nhà chị H. Chị H. có chồng hy sinh, vừa báo tử năm ngoái.
Chị vẫn say sưa sinh hoạt đoàn, biến đau thương thành hành động cách
mạng, hăng hái phát biểu lý tưởng, hoài bão, tiên tiến, thi đua, quyết
tâm, căm thù, phấn đấu.v.v. Bà con làng xóm khen lắm, vẫn nói với con
gái con dâu: đó, sang nhà con H. mà coi.
Mình
vào sau hồi nhà chị H. Tối quá không thấy gì, chỉ nghe chị kêu hệt như
mèo kêu.
Mình
chặn anh Đ. ở cổng nhà chị H. nói em biết rồi nha. Anh Đ. túm cổ áo
mình nói mày nói tao giết.
Về
sau, lần nào đi nơm anh vừa nơm suất của anh, vừa nơm suất của mình. Mạ
mình toàn khen thằng Lập dạo này nơm cá giỏi. Hi hi.
Làng
Đông Dương có chừng 4-5 trăm nóc nhà, hơn 1 trăm nóc là nhà hoặc là vợ
bộ đội hoặc là vợ liệt sĩ. Không biết anh Đ. chui vào bao nhiêu nhà
trong số 100 nóc nhà ấy, chỉ biết suốt cuộc chiến tranh 1965-1975, tối
nào cứ đến 3-4 giờ sáng anh Đ. lại mặc cái áo bộ đội dài đến đầu gối,
không thèm mặc quần, đi hết nhà này đến nhà kia, 5 giờ sáng thì về.
Mình
hỏi sao anh không mặc quần. Anh nói mặc mần chi, cởi vô cởi ra mệt.
Hoà
bình, anh Đ. hơn ba chục tuôỉ vẫn chưa vợ.
Một
hôm làng tổ chức tuyên dương các mẹ các chị là vợ con bộ đội chung thuỷ
đảm đang. Các mẹ các chị sắp hàng dài nhận phần thưởng, nhận giấy khen,
mặt ai nấy hớn hở.
Anh
Đ. cũng đến, đứng sau cùng, nghe chị H. đại diện phát biểu lý tưởng,
hoài bão, tiên tiến, thi đua, quyết tâm, căm thù, phấn đấu.v.v Anh Đ.
cười hậc, é he một tiếng to rồi phủi đít quần ra về
