Le Nobel de littérature au Turc Orhan Pamuk
Agence France-Presse Stockholm
Le prix Nobel de littérature a été décerné à au romancier turc Orhan Pamuk, 54 ans, a annoncé jeudi l'Académie suédoise. 

Le comité Nobel a choisi de récompenser un écrivain «qui à la recherche de l'âme mélancolique de sa ville natale a trouvé de nouvelles images spirituelles pour le combat et l'entrelacement des cultures», a indiqué le communiqué de l'Académie suédoise pour expliquer son choix. 

 Nobel văn chương về tay nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ, Orhan Pamuk.

"Người, mà, trong khi đi tìm hồn thiêng (1) buồn bã của thành phố quê hương của mình, đã kiếm thấy những hình ảnh tâm linh mới mẻ, cho cuộc chiến đấu và quấn quít lấy nhau, của những nền văn hoá". 

"who in the quest for the melancholic soul of his native city has discovered new symbols for the clash and interlacing of cultures."

"Người mà trong khi tìm kiếm linh hồn sầu muộn của thành phố quê hương của mình, đã khám phá ra những biểu tượng mới cho cuộc đụng độ và quấn quít lấy nhau của những nền văn hoá."

(1) Trong những đêm chập chờn mất ngủ, hồn thiêng của thành phố thức giấc ở trong tôi, tôi tưởng hồn ma của chính mình đang lang thang trên những nẻo đường xưa cũ, sống lại cái phần đời đã chết theo cùng với Sài Gòn, bởi cái phần đời đó mới đáng kể...

Lần Cuối Sài Gòn
 Tin Văn dã từng giới thiệu ông này.
 Dương Thu Hương đã từng sóng vai với nhà văn này đọc diễn văn tại PEN Nữu Ước
 Orhan Pamuk
 Le livre noir
 Traduit du turc par Munevver Andac
 Pendant une semaine, jour et nuit dans Istanbul, un jeune avocat, Galip, part à la recherche de sa femme Ruya, qu'il aime depuis l'enfance, et qui lui a laissé une lettre mystérieuse : est-ce un jeu ? un adieu ? Dans le fol espoir de la retrouver, il fouille ses souvenirs et le passé militant de Ruya. Il lit et relit les écrits de Djélâl, le demi-frère de sa femme - un homme secret qu'il admire. Mais lui aussi semble avoir disparu. A la recherche des deux êtres qu'il aime, Galip est en même temps en quête de sa propre identité et, bientôt, de celle d'Istanbul, présentée ici sous un aspect singulier : toujours enneigée, boueuse et ambiguë, insaisissable.
 Sách đen
 Trong một tuần lễ, ngày đêm, tại Istanbul, một luật sư trẻ, Galip, xục xạo thành phố, tìm vợ, Ruya, mà anh yêu nàng từ thưở còn trẻ thơ. Nàng dể lại cho anh một lá thư bí ẩn: đây là một trò chơi ?, một lời giã biệt ?
 Trong hy vọng điên cuồng tìm lại được nàng, anh xục xạo những kỷ niệm, và cái quá khứ tham gia hoạt động, dấn thân nhập cuộc, của Ruya. Anh đọc đi đọc lại những gì đã được viết ra bởi Djélâl, người anh/em của vợ, một người đàn ông bí ẩn mà anh mến phục. Anh này hình như cũng biến mất.
 Trong khi tìm kiếm hai người thân thương, Galip, cùng lúc, tìm kiếm chính con người là mình, và, chẳng mấy chốc, linh hồn, căn phần của Istanbul, được trình bầy ở đây dưới khía cạnh đặc thù: trộn trạo trong tuyết, trong bùn, vẻ hàm hồ, chẳng thể nào nắm bắt.
 [Lời giới thiệu ở bìa sau, bản tiếng Pháp]
 Pamuk's writing has become known for its play with identities and doubles. The issue appears in his novel Kara Kitap (1990; The Black Book, 1995) in which the protagonist searches the hubbub of Istanbul for his vanished wife and her half-brother, with whom he later exchanges identities. Frequent references to the mystic tradition of the East make it natural to see this in a Sufi perspective. Kara Kitap represented a definite break with the governing social realism in Turkish literature. It provoked debate in Turkey not least through its Sufism references. Pamuk based his screenplay for the film Gizli Yüz (1992) on the novel.
Nguồn
Cách viết của Pamuk là kiểu chơi đùa giữa "ta" và những cái bóng, những thế thân, của ta. Kiểu viết này xuất hiện trong "Sách đen", 1995, trong đó, trong thành phố Istanbul bát nháo, nhân vật chính đi tìm bà vợ và người anh em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha của vợ; anh chàng này và nhân vật chính sau đó hoán chuyển "căn cước" lẫn nhau.
Freedom to Write

By Orhan Pamuk

The following was given on April 25 as the inaugural PEN Arthur Miller Freedom to Write Memorial Lecture.
Tự Do Viết.
Đọc tại PEN cùng dịp với DTH.
Tin Văn sẽ có bản chuyển ngữ trong những kỳ tới

In March 1985 Arthur Miller and Harold Pinter made a trip together to Istanbul. At the time, they were perhaps the two most important names in world theater, but unfortunately, it was not a play or a literary event that brought them to Istanbul...
'I stand by my words. And even more, I stand by my right to say them...'
When the acclaimed Turkish writer Orhan Pamuk recalled his country's mass killing of Armenians, he was forced to flee abroad. As he prepares to accept a peace award in Frankfurt, he tells Maureen Freely why he had to break his nation's biggest taboo.
"Tôi giữ vững những lời nói của tôi. Tôi giữ vững quyền của tôi, được nói những lời đó ra trước bàn dân thiên hạ."
Nhưng ông ta nói gì vậy?
Pamuk said that 'a million Armenians and 30,000 Kurds were killed in this country and I'm the only one who dares to talk about it'.
Ông nói, "một triệu người Armenians, và 30 ngàn người  Kurds đã bị làm cỏ, trong xứ sở này, và tôi là người độc nhất dám nói ra chuyện làm cỏ này"
Sunday October 23, 2005
The Observer [Guardian online]
Ông là nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ, và đã xì ra vụ trên, với một tờ báo ở Thuỵ Sĩ, vì vụ này mà phải chạy trốn quê hương. Ông nhà nước nói, có vài trăm người bị chết thôi mà, thằng cha đó nói hoảng, tố ẩu!
Gấu bỗng nghĩ đến vụ Mậu Thân.
Vụ này, cũng chưa từng xẩy ra!
Mà nếu có xẩy ra, thì cũng chỉ vài thằng Nguỵ có nợ máu với nhân dân, bị trừng trị, và nếu như có hàng ngàn người dân Huế bị giết, thì đúng là thằng Nguỵ nó giết, rồi đổ tội cho Cách Mạng!
Cách Mạng làm sao lại giết người, nhất là những thường dân vô tội?
Nhưng giá mà có một ông nhà văn 'Cách Mạng nào đó', thí dụ như me-xừ gì gì đó, bỗng hùng hồn tuyên bố như ông nhà văn Thổ kia, thì thú biết mấy!

City of ghosts
Thành phố của những hồn ma
Orhan Pamuk has never needed to travel to extend his imagination. The melancholy splendours and religious complexities of his birthplace, Istanbul, enriched his
childhood and continue to inspire him
Saturday March 12, 2005
The Guardian
Flaubert, who visited Istanbul 102 years before my birth, was struck by the variety of life in its teeming streets; in one of his letters he predicted that in a century's time it would be the capital of the world. The reverse came true: after the Ottoman empire collapsed, the world almost forgot that Istanbul existed. The city into which I was born was poorer, shabbier, and more isolated than it had ever been its 2,000-year history. For me it has always been a city of ruins and of end-of-empire melancholy.
Orhan Pamuk, tác giả Istanbul, chẳng cần đi ra khỏi thành phố quê hương để tìm tưởng tượng.... 102 năm trước khi ông ra đời, nhà văn Pháp Flaubert viếng thăm Istanbul, sững sờ, và tiên đoán, một thế kỷ qua đi, thành phố sẽ là thủ đô của thế giới.
Điều ngược lại xẩy ra.
Với Orhan Pamuk. nó là thành phố của điêu tàn và của nỗi buồn tận cùng đế quốc Ottoman.
[Trích Nhật Ký Tin Văn]
*

 Hiện tượng Bóng Đè, theo Hai Lúa, cũng chỉ là báo hiệu một điêu tàn.
 Nếu phải trầm luân đến mức như thế, thì đành phải làm thịt cái gọi là ẩn dụ, hay niềm bí ẩn đầy dâm tính có tên là Bóng Đè, và làm thịt luôn cả nhà tiên tri dởm, nhà văn, hay là kẻ bán Bóng Đè.
[Mô phỏng đề từ cuốn tiểu thuyết "Sách Đen", Le Livre Noir, dịch từ tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, một tác phẩm của nhà văn hiện đang có nguy cơ bị tù vì tội tố cáo vụ giết người tập thể có tên "Việt nam hóa" là Mậu Thân, ở xứ sở của ông, Ohran Pamuk.
S'il doit périr ainsi, tu n'as qu'à tuer le secret et aussi le faux prophète qui vend le secret. Bahti
 For myth is the beginning of literature and also its end. Borges.
Bởi vì huyền thoại là khởi đầu của văn chương, và cũng là chấm dứt của nó.
Khởi đầu bằng Thuỷ Thần [NHT]? Chấm dứt bằng Dâm Thần [ĐHD]?

Orhan Pamuk
"If you lived in that corner of the world you would be obsessed with all the anxieties of nationalism".
Nếu bạn sống ở cái xó xỉnh đó [thành phố Hà Nội?], bạn sẽ bị ám ảnh bởi  tất cả những hồn ma cũ [những âu lo xao xuyến], của [cái gọi là] chủ nghĩa quốc gia, và viết ra những tác phẩm, thí dụ như Bóng Đè, hay Kiếm Sắc hay Vàng Lửa...
Nếu Gấu nhớ không lầm, NHT chẳng đã có một em, khi chết, ứa ra mùi hoa sữa, từ cái nơi chốn âm u và ẩm ướt?
"who in the quest for the melancholic soul of his native city has discovered new symbols for the clash and interlacing of cultures."
"Người mà trong khi tìm kiếm linh hồn sầu muộn của thành phố quê hương của mình, đã khám phá ra những biểu tượng mới cho cuộc đụng độ và quấn quít lấy nhau của những nền văn hoá."
Vòng hoa trao tặng Pamuk vinh danh nhà văn Nobel 2006 một cách nào đó, là kết hợp của hai vòng hoa, của Gấu, tặng Sài Gòn, viết khi ở nhà tù Bangkok và trại tị nạn Thái Lan:
Trong những đêm chập chờn mất ngủ, hồn thiêng của thành phố thức giấc ở trong tôi, tôi tưởng hồn ma của chính mình đang lang thang trên những nẻo đường xưa cũ, sống lại cái phần đời đã chết theo cùng với Sài Gòn, bởi cái phần đời đó mới đáng kể...
Nhìn bước đi của thời gian, của thành phố trong cơn tuyệt vọng chạy đua với chiến tranh, trong nỗi hối hả đi tìm ông chủ đích thực, sau những ông chủ thuộc địa, thực dân cũ, thực dân mới... cuối cùng khám phá ra đó chính là kẻ thù.

He is also a brave one, speaking out for free expression in a country where powerful factions have wanted to put him in prison for daring to describe the Armenian massacres as genocidal, and for challenging a repressive silence at the highest levels of government and society about the universal issue of human rights. Moreover, he has done this with that instinctive determination to assert the duty of literature to transcend political barriers that has always characterised the great artist. As Pamuk himself put it in 2000: 'Freedom of thought and expression are freedoms which people long for as much as bread and water. They should never be limited by nationalist sentiment, or (worst of all) business and military interests.'

Ông ta còn là một người can đảm, đòi tự do diễn đạt tư tưởng, ở một xứ sở mà đám có quyền muốn tống ông vô tù, vì đã dám coi những cuộc thảm sát người Armenian, là tội diệt chủng, vì đã thách đố sự nín thinh, của nhà nước và xã hội trước vấn đề nhân quyền
Hơn thế nữa, ông làm điều đó, với một sự quyết tâm mang tính tự phát, mang tính bản năng, như thể ông tin rằng, nhân chi sơ tính bản thiện, khi khẳng định rằng, bổn phận của văn chương là phải vượt lên trên những rào cản chính trị, và cái này đúng là dấu ấn phân biệt thứ nghệ sĩ lớn lao: Tự do tư tưởng và tự do diễn đạt là những tự do mà dân chúng luôn luôn đòi hỏi, đời đời đòi hỏi, như bánh mì, như nước uống.  Đừng bao giờ giới hạn chúng, vì một tình cảm quốc gia, hay, [tệ hơn mọi tệ], vì những quyền lợi mang tính thương mại hay binh bị.

Đây là điều Tin Văn đã nhắc tới, và so sánh, vụ diệt chủng ở nước Thổ, với vụ diệt Ngụy năm Mậu Thân ở Huế.
Chính trị đỉnh cao so với thứ mạt hạng khác nhau là như thế đấy.

Giả sử như có một ông nhà văn VC tham dự vào vụ thảm sát Mậu Thân, tuy không có mặt ở đó, không trực tiếp dúng tay vào máu, nhưng 'tinh thần' của vụ đó, hay nói rõ hơn, mastermind của vụ đó, là do ông ta; bây giờ ông ta dám lên tiếng, thì có thua gì Pamuk!
*