Gấu đọc bài thơ của Hoàng Hưng, cùng lúc đọc Nhà Hội, House of Meetings của Amis, cũng viết về xứ sở đó, và cùng lúc, nhớ những ngày Gấu đã ở đó.
Câu thơ "Vợ khóc một đêm" làm Gấu nhớ tới, một trong những câu mở ra Nhà Hội.
Đây là chuyện tình tay ba, giữa hai anh em cùng mẹ khác cha, cùng yêu một cô gái. Cô gái lấy người em, và người em đi tù, cô từ Moscow đi thăm nuôi chồng, ở mãi Biển Bắc, thuộc Bắc Cực, và được ngủ lại với chồng tại nhà hội. Đêm đó là đêm tân hôn của họ, tuy đã lấy nhau từ bao năm. Ông anh chồng cũng bị tù tại đó, và ông anh lo dọn giuờng, trang hoàng nhà hội cho đêm tân hôn của hai vợ chồng!
Ông em bị bắt, chỉ vì ca ngợi Mẽo, America, trong khi, sự thực, Mẽo, America, là "code name" của Zoya, cô bạn gái người Do Thái mà hai anh em cùng yêu. [Lý do Hoàng Hưng bị bắt không "thơ mộng" như ở đây. Xin xem ông trả lời phỏng vấn trên RFA]
It's a love story. So of course I must begin with the House of Meetings.
Đây là một câu chuyện tình. Và như thế, lẽ tất nhiên, tôi phải bắt đầu bằng Nhà Hội.
*
... in his new novel, House of Meetings, the first since the widely criticized Yellow Dog (2003), Amis has subjected himself to a decided cooling-off. House of Meetings is short, the prose is controlled, the humor sparse, while the characters strike us as real, or at least possible, people. It is a remarkable achievement, a version of the great Russian novel done in miniature, with echoes throughout of its mighty predecessors. There is the Dostoevskyan struggle between ill-matched brothers carried on against a vast and unforgiving Tolstoyan landscape; there is a star-crossed Zhivagoan love that endures a lifetime; there are immense journeys, epic sufferings, agonized renunciations, unbearable losses; there is even a revelatory letter, kept for twenty years and only read on the brink of death, as well as a homely sister, called Kitty, whose task it is to fill in this or that necessary detail of the narrative.
The book tells the story of two half-brothers, both of whom are in love with the same woman, Zoya, and both of whom spend terrible years together in one of the labor camps of the Gulag. The unnamed narrator, a decorated hero of the war against Hitler, who defected to America in the 1980s and made his fortune through the invention of an item of prosthetic gadgetry, has returned to Russia to revisit the place in the far north of Siberia where he and his brother, Lev, were held as slave workers from the late 1940s until well into the 1950s, after Stalin had died. Neither of them had committed any crime. The narrator was arrested, like many Russian veterans who fought in Germany, on suspicion of having been exposed to fascist and Western influences while outside the USSR. Lev was convicted for having been heard "praising America" in his college cafeteria line (in fact, he had been praising "The America's," his code name for Zoya)...
Trong cuốn tiểu thuyết mới, cuốn đầu tiên kể từ cuốn bị phạng tơi bời Chó Vàng (2003), Amis tự ép mình vào một văn phong thư giãn, không nặng nề như những cuốn trước. Ông tự nhận ông là một thứ nhà văn gây sốc, a 'shock' writer. Thế nào là một nhà văn 'sốc'? Ngay trong thư mở ra Nhà Hội, ông giải thích: Vào thập niên 1930, có một người thợ mỏ tên Aleksei Stakhanov, mà theo như một số người, đã đào được hơn một trăm tấn than  - chỉ tiêu là 7 tấn - chỉ trong một ca. Từ đó có thuật ngữ, "sự thờ phụng những Stakhanov", "the cult of the Stakhanovites", hay những "shock-workers." Và cũng từ đó, ra thuật ngữ "shock-writers": Những nhà văn được lấy ra khỏi đội lao động, và được huấn luyện, để viết như điên, những bài văn tuyên truyền, ngụy trang thành những cuốn tiểu thuyết. Ông viết, tôi là một "shock" writer như thế, nhưng mà để nói ra sự thực.
Nhà Hội  ngắn, giọng văn được kiềm chế, hài, hề sơ sơ, trong khi những nhân vật đập vào mắt độc giả, như người thực, hoặc cố như thực. Một thành tựu đáng kể: một ấn bản của thứ đại tiểu thuyết của Nga được thu nhỏ lại, trong đó vang vọng lên những bậc tiền nhân, là những đại tiểu thuyết gia Nga. Ở trong đó, có cuộc chiến đấu, đúng kiểu của Dos, giữa hai anh em chẳng có tí tị gì hợp nhau, cùng đâu lưng chống lại một phong cảnh rộng lớn bao la không thể nào tha thứ, đúng kiểu của Tolstoy, trong đó có một cuộc tình, đúng kiểu Bác sĩ Zhivago của Pasternak, thứ tình yêu sao quả tạ chiếu mệnh kéo dài cả một đời người...

John Banville: Bài Ca Của Tên Đao Phủ
*
Những nhà văn được lấy ra khỏi đội lao động, để viết như điên... Ui chao, thôi đành vậy, đành phải bắt chước nhà văn nhớn Nobel văn chương, Gunter Grass, nghĩa là, đành phải thú tội trước bàn thờ:
Gấu này, trong hai năm lao động khổ sai tại nông trường Đỗ Hải, được lấy ra khỏi đội lao động, là cũng để làm một shock-writer. Cứ gần đến ngày lễ lớn của dân tộc, là viết như điên, để ca ngợi Đảng và Nhà Nước VC.
*

Con tầu rền rĩ, khi tớ trở lại vùng biển Bắc Cực, nơi có những trại tù gulags. Đ.M. Tha lỗi, tớ văng tục. Đó là điều dơ dáy cuối cùng mà một thằng già 85 tuổi còn có thể làm được. Và bạn còn phải nghe nhiều, về những điều còn tục tằn hơn thế nữa.

Bạn biết, tớ là anh hùng trong cuộc chiến Yêu Nước, tớ bị án tù 10 năm ở Norlag, sau đó chỉ ít lâu. Bạn không biết, tớ đã từng "làm thịt", "đưa em vào Hạ", rất nhiều ghệ  Đức, năm 1945. Hãnh diện? Không. Xin tha thứ? Cũng không. Đó là một cách ở đời. Lính tráng mà. Ghệ  mà. Chúng tớ hiểu luật chơi.... Tớ không thể nào chịu nổi, có một em sờ sờ ra đó, mà lại không chịu làm ăn, không chịu chiếm đoạt. Không chịu tỉ tê, hỏi coi em đã từng đụng trận ra làm sao. Bao nhiêu trận rồi, bao nhiêu thằng đi qua đời em rồi.... ấy vậy mà, khi thằng em của tớ đến trại, tớ như đứng tim, khi nghe nó nói, Zoya bi giờ là vợ của em.