Một tác giả trong nước, Trần Tiễn Cao Đăng, gọi bản dịch Mật mã Da Vinci, một thảm họa dịch thuật. Nabokov đã dùng đúng từ này để gọi bản dịch của Garnett, "một thảm họa đầy đủ", "a complete disaster".
Nghe nói, trong nước, thảm họa còn là do nguyên tác bị cả một bầy dịch giả xúm nhau lại làm thịt! Nghĩa là, mỗi người xé ra một mẩu, để dịch, rồi sau đó, ráp lại.
Bà Garnett, thì mình ên, nhưng đúng là cả một xưởng dịch. Remnick viết, với cặp mắt lợt lạt, mọng nước, với mớ tóc xám, bà là một xưởng dịch không hề mệt mỏi: Bẩy chục bộ văn xuôi Nga, chỉ để nhằm mục đích thương mại, trong đó có toàn bộ tác phẩm của Dostoevsky, hàng trăm truyện ngắn của Chekhov, cộng thêm hai cuốn kịch của ông này, tất cả những tác phẩm chính của Turgenev, gần như toàn bộ tác phẩm của Tolstoy, những bản văn chọn lựa của Herzen, Goncharov, và Ostrovsky.
D.H. Lawrence, nhà văn Anh, bạn của Garnett, đã kính cẩn cúi mình chào sự bền bỉ của bà, khi nhớ lại, cảnh, bà, dịch xong một trang, vứt xuống sàn nhà, chẳng thèm nhìn, và vớ trang khác dịch tiếp; những tờ giấy xếp thành đống tới tận đầu gối bà, đúng như vậy, tất cả thì thật là thần kỳ [and all magical]!
Trong cuốn viết về văn chương Nga [Lectures on Russian Literature], Nabokov nhắc tới bản dịch Karerina của bà Garnett, và lời khen tặng của Conrad, khi nói ông chồng bà này: Đừng quên nhắc nhở tôi một tiếng với bà vợ của ông, người đã đem đến cho đời, một bản dịch Kha Lệ Ninh thật là tuyệt vời!
Ông bố của Lolita cáu quá, chửi um lên, và nói, tôi sẽ chẳng bao giờ tha thứ cho thằng chả [Conrad] này.
Còn Brodsky, nhà thơ đồng ý với từ "một thảm họa đầy đủ", mà Nabokov dùng để phạng bà Garnett.
*
... dịch thuật hiện đang là đề tài "hot" ở trong nước. Nào là dịch dở, dịch sai, dịch xô bồ, "đạo dịch", "thảm họa dịch"...
Tất cả những khuyết điểm đó, theo tôi, chưa đáng sợ, so với thứ này: Những tác phẩm "nhạy cảm", của những nhà văn "nhạy cảm", đều bị thiến, hoặc được chích thuốc miễn nhiễm, được khử trùng... trở thành "bất lực" "vô hại", trước khi đến tay độc giả Việt Nam.
*
Trong bài viết "Hãy Bước Qua Lằn Ranh Này", Rushdie trích "Ghi chú về dịch thuật" của Nabokov, qua đó, nhà văn Nga này cho rằng, có "ba bậc quỉ ma" [three grades of evil], trong thế giới lạ kỳ dịch thuật.
Bậc thứ nhất, không đến nỗi tà ma cho lắm, là do thiếu hiểu biết, hiểu sai. Cái này tha thứ được. Vì làm người có nghĩa là phải có lỗi lầm.
Bậc thứ nhì dẫn tới Địa Ngục, "The next step to Hell", là thiến vô tư, thoải mái những chữ, những đoạn, mà dịch giả không hiểu nghĩa , hay cảm thấy, chúng có vẻ mù mờ, tối tăm, hay thô bỉ, dơ dáy, tục tĩu đối với những độc giả mà người dịch mường tượng ra ở trong đầu.
Bậc thứ ba, tội ác tệ hại nhất trong dịch thuật, là dịch giả muốn "làm tốt", sửa đổi, improve, nguyên tác, "đánh bóng, minh họa" nó, sao cho tác phẩm đi đúng luồng, phục vụ yêu cầu của nhân dân [to conform to the notions and prejudices of a given public: phù hợp với quan niệm và định kiến của một tầng lớp công chúng nhất định].
Vấn nạn dịch
Trường hợp dịch "áp bức" thành "ẩn ức", thuộc "quỉ bậc ba".
Nobel 05

Kiệt vừa đặt chân vào trong hành lang sâu hoắm bít bùng như một đường hầm đã nghe văng vẳng tiếng nhạc từ phòng Nghiêm. Anh chàng có thói quen mở nhạc lúc làm việc. Nghiêm thu thập trong hai năm học ở Mỹ được một bộ băng nhạc quý. Những khúc nhạc vẳng trong trại binh buổi tối đã dẫn dụ Kiệt tới phòng Nghiêm gõ cửa làm quen.
Vừa thoát cơn huyễn hoặc của bóng lửa trên núi, Kiệt lại bị xô ngụp vào cơn huyễn hoặc của những âm thanh thân thiết.
Như đứng lạc giữa tòa nhà bí ẩn, ma quái, Kiệt lóng tai nghe Hòa Tấu Khúc Số 5. Những hòa tấu khúc của Beethoven Kiệt đều đã nghe nhiều lần đến độ thuộc lòng có thể hát theo từng đoạn. Đẩy cánh cửa khép hờ vào phòng, nằm trên giường Nghiêm, trong khi bạn cắm cúi ở bàn viết, Kiệt buông mặc cho khúc nhạc chiếm ngự.
*
Tiếng Duy oang oang trong khoang thang. Duy lia ngọn đèn bấm soi đường.
-Tìm anh cả buổi để báo một tin vui. Có người hỏi thăm anh nghe.
-Ai vậy?
-Một người đàn bà. Người đẹp.
-Mệt. Kiệt ngắt lời.
-Thiệt không cha… Duy đứng lại kêu.
Một Chủ Nhật Khác 1 2 3