*
Two Jens @ home
Nguyễn Quốc Trụ
Sinh 16 tháng Tám, 1937
tại Kinh Môn, Hải Dương.
Quê Sơn Tây (Bắc Việt).
Vào Nam 1954.
Học Nguyễn Trãi (Hà-nội),
Chu Văn An, Văn Khoa
(Sài-gòn).
Trước 1975 công chức
Bưu Điện (Sài-gòn).
Tái định cư năm 1994 tại Canada.
Tác phẩm đã xuất bản:
Những ngày ở Sài-gòn
Tập Truyện
[1970, Đêm Trắng,
 Huỳnh Phan Anh chủ trương]
Lần cuối, Sài-gòn
Thơ, Truyện, Tạp luận
[Văn Mới, Cali. 1998]
Nơi Người Chết Mỉm Cười
Tạp Ghi
[Văn Mới, 1999]
Nơi dòng sông
chảy về phiá Nam
[Sài Gòn Nhỏ, 2004]
Viết chung
với Thảo Trần
Chân Dung Văn Học
[Văn Mới, 2005]
Bản quyền thuộc
Tin Văn và tác giả.
Trích đăng, vô vụ lợi,
liên lạc
email
Cần ghi rõ xuất xứ
[nguồn] khi sử dụng.
*
Lô cốt trên đê làng
Thanh Trì, Sơn Tây
*
Golden Bridge
August, 2004











 


*
Disneyland cho những tên độc tài.
Bài này Hai Lúa dịch đã lâu. Những tên độc tài trốn mất tiêu.
Bữa nay mới chường mặt ra.
Chùm tản mạn
Lan Nguyễn
Gió từ thời khuất mặt
[toàn truyện]
Lê Minh Hà
Cánh Đồng Bất Tận
[toàn truyện]
Nguyễn Ngọc Tư
Câu của Coetzee sau đây, về Faulkner, như thể đã "tiên tri", sự xuất hiện của Cánh Đồng Bất Tận!
Chắc là có người bật buồn cười, vì một ý tưởng ngộ nghĩnh như vậy!
Như thể, chưa viết đã có người điểm sách.
Hai Lúa bỗng nhớ chuyện, tờ nhật báo Tự Do ngày nào, đã có một bài tường trình thật là trang trọng, về chuyến viếng thăm Việt Nam, của một vị nguyên thủ quốc gia. Khổ một nỗi, chuyến đi bị huỷ, vào giờ chót.
Ông nhà báo sau đó bào chữa, chúng tôi bồng súng chào hơi bị sớm!
Nhưng trường hợp CĐBT không phải như thế. Một nhà phê bình "sáng suốt" có thể tiên đoán được, cuốn sách tiếp theo một cuốn sách, của một tác giả nào đó.
Đọc CĐBT, một độc giả tinh ý, sẽ nhận ra, nó là tiếp nối của Một Mối Tình.

Bảnh nnhất là G. Lukacs, trong Lý Thuyết về Tiểu Thuyết, đã  tiên đoán ra được tất cả những cuốn sách sẽ được viết ra, của nhân loại! Cuốn này, chẳng khác gì một bảng tuần hoàn các nguyên tố của Mendeleev (1). Bạn chưa viết ra cuốn sách, ông này đã dành sẵn một chỗ cho bạn rồi. Nếu bạn không viết, chắc chắn sẽ có một người khác viết, theo cái kiểu người ta khen ngợi ông Đốt, ông Đích, giả sử không có một thành phố St. Petersburg, một thành phố London, thì hai ông này cũng phịa ra cho có!

(1) Mendeleev Dimitri Ivanovitch
Vietsciences-Võ Thị Diệu Hằng
Mendeleev (1834-1907) cha đẻ của Bảng phân loại tuần hoàn các Nguyên tố.
Ông sinh năm 1834 tại Tobolska, Sibérie. Thời bấy giờ cha ông là hiệu trưởng trường Trung học cấp 3. Là con út trong gia đình có 17 anh em nên được  mẹ quý nhất.
Khi cha ông mất, mẹ ông quyết định đi Moscou. Ông học môn Khoa học Tự nhiên và Toán tại trường Ðại học Khoa học. Tháng Năm và tháng Sáu năm 1855 ông đậu và đạt điểm cao nên được huy chương vàng.
Lúc 32 tuổi ông được bổ nhiệm làm giáo sư Hóa học tại trường St-Pétersbourg. Tháng Tư 1859, sau khi học xong Hóa học Hữu cơ, ông về lại Heidelberg (Ðức) để  thong thả  nghiên cứu.
Năm 1869 ông thiết lập bảng phân loại những nguyên tố dựa trên khối lượng nguyên tử và trên tính tuần hoàn về tính chất vật lý và hoá học của chúng , gọi là Bảng phân loại tuần hoàn các Nguyên tố.
Bản gốc chỉ có 63 nguyên tố.
Một năm sau khi ông mất bảng đã có 86 nguyên tố.
*
Khi đọc Lý Thuyết về Tiểu Thuyết của G. Lukacs, Hai Lúa đang vẽ ra ở trong đầu của mình, cuốn tiểu thuyết tương lai, một đại tác phẩm của "chàng", và cuốn này sẽ nối liền được hai thành phố, là, Hànội và Sàigòn.
Đọc Lukacs, ổng nói vô ích, mày sẽ không thể chọn cho mày một chỗ đứng nào ở trong cuốn sách đó. Bởi vì, bất cứ một cuốn tiểu thuyết nào, cũng phải đẻ ra từ một cái đầu ý thức hệ!
Bạn không thể nào tưởng tượng ra được, cơn chấn động, nỗi thất vọng khủng khiếp ở "thằng bé", khi giấc mộng lớn bị ông Lukacs vứt vô thùng rác!
Trong bài Phỏng vấn dởm HL đã nói đến nỗi thất vọng toán học. Nỗi thất vọng văn chương này còn khủng khiếp hơn nhiều!

Chỉ mãi sau này, đọc Barthes, (1) Hai Lúa mới biết rằng, mình vẫn có thể viết được một cuốn sách nối liền được hai thành phố, mà chẳng cần phải chọn bên!
(1) Nếu những nguyên lý mang tính ý thức hệ này nọ này khả hữu cùng một lúc, chẳng hồ nghi, một chọn lựa mang tính ý thức hệ không làm nên cái gọi là HữuThể, Being, của phê bình, và chân lý không phải là Đất Thánh, [Sanction: phê chuẩn, thừa nhận], của nó. Roland Barthes: Phê bình là gì?
Đọc NNT
Coi Nguyễn Ngọc Tư là đặc sản miền nam, là chỉ nói được một... nửa sự thực về nhà văn này. Mà một nửa sự thực thì còn khốn nạn hơn cả một lời dối trá.
Có lẽ phải muợn một câu của Coetzee viết về Faulkner, áp dụng cho NNT: the epic, told and retold endlessly, of the South, a story of cruelty and injustice and hope and disappointment and victimization and resistance.
[Một sử thi, kể đi kể lại không bao giờ hết, về Miền Nam, một câu chuyện về độc ác, về bất công, về hy vọng, về thất vọng, về nông nỗi hoá thành nạn nhân, về đề kháng].
Và, có thể mượn ngay câu của Faulkner nói về ông, để nói về NNT: "Bây giờ, lần đầu tôi nhận ra," Faulkner viết thư cho một bà bạn, khi nhìn ngoái lại, từ lợi điểm, là khoảng giữa những năm năm mươi của ông, "tôi có một của báu thật là lạ: vô học trong bất kỳ ý nghĩa chính qui nào, chẳng có bạn hay chữ, nói chi bạn giỏi văn, thế mà lại làm được những điều tôi đã làm. Tôi không biết nó từ đâu tới. Tôi không biết tại sao Ông Trời, hay các thần linh, hay chẳng rõ vị nào, chọn tôi làm con thuyền."

Chúng ta thấy, "tiền thân" của NNT, không phải một ông SN, 30 Tháng Tư lộ nguyên hình VC, mà là một Đồ Chiểu, với lời tự trào hiển hách về mình:
Chở bao nhiêu đạo, thuyền không khẳm
Đâm mấy thằng gian, bút chẳng tà.
Ngay chính NNT nhận xét về mình "cũng không giống" [ông VC] Sơn Nam!
* Chị nghĩ như thế nào khi có người cho rằng chị bị ảnh hưởng của nhà văn Sơn Nam và Cánh đồng bất tận mang hơi hướng của Mùa len trâu, tuy được khoác vẻ hiện đại và thời sự hơn?
- Tôi muốn hỏi là Mùa len trâu nào, văn học hay điện ảnh?
* Chúng ta đang bàn đến lĩnh vực văn học...
Tôi chỉ được đọc tác phẩm văn học, và thấy mình kém xa (và cũng không giống) nhà văn Sơn Nam, nhất là sự hiểu biết thấm đẫm về Nam Bộ. Tôi cũng tham khảo tác phẩm của ông rất nhiều, nhất là mỗi khi "bí" về phong tục, về lịch sử, văn hóa của vùng đất này...
Nguyễn Ngọc Tư: "Tôi viết trong nỗi im lặng"
Trang NTT trên Tin Văn
Trang NNT do THD thành lập
Cánh Đồng Bất Tận
Thơ NLV
Gửi NNT
Xâu con mắt luồn kim tìm chiêm bao.
Người xưa thường nói, nếu vẽ rồng chớ có "điểm nhãn". Vẽ mắt rồng, bữa nào hứng lên, rồng vàng, hạc vàng... bay mất, để trơ lại một thành Thăng Long mất cả Gươm Thiêng lẫn Rùa Thần, một Hoàng Hạc Lâu biến thành tiệm chả cá Lã Vọng...
Tôi nghĩ, Sơn Nam đã quên lời dặn đó của cổ nhân, khi viết Hình Bóng Cũ.
Khi còn ở Trại Cấm, nhân có một cán bộ Cộng Sản thất sủng, bị anh em đồng chí tính cho đi mò tôm, nên đành phải vượt biển, và được đậu thanh lọc, rồi sau đó xẩy ra một cuộc tranh luận gay gắt giữa một số người. Người cán bộ đã nói thẳng ra một điều: tại sao các anh không giải phóng chúng tôi, tại sao các anh tạo ra tình cảnh cả nước phải đi ăn mày tình thương của toàn thể nhân loại... Khi lấy được Miền Nam, có thể giấc mơ muôn đời của Miền Bắc đã được thực hiện: Giải phóng cho chính mình, rồi sau đó, cho cả nước. Đối với lịch sử, Miền Nam chỉ có công: Thất trận.
Hình Bóng Cũ
Trong Đất Trời Nhau
Bài nhớ thi sĩ
Nhị
Ông là một thi sĩ, tuy tự trào, bỡn cợt, nhưng "cũng đành" (résigné), với thời gian, số mệnh, lẽ tử sinh, nhất là với bệnh tật, và cùng với nó, nỗi cô đơn. Thơ ngày một lạnh thêm. Mai Thảo, trước khi để cho người ta nhìn thấy ông, như ông là (một nhà thơ), nghĩa là một vị khách nhẫn nhục, và hóm hỉnh, của Địa Ngục; đã chịu đựng rủi ro, làm một nhà văn thời thượng, vô sắc, một cách thật đặc biệt. Đọc (ông, thấy) nhàm chán, hàm hồ, những chi tiết vô hại (vô tác dụng) làm phiền chúng ta. Sau vài trang, người ta nhận ra, sự hời hợt, cẩu thả, là cố ý, cốt cho đầy cuốn sách. (Mô phỏng Borges, khi ông viết về Henry James: "James, avant de laisser voir ce qu'il est, c'est à dire un hôte résigné et ironique de l'Enfer, court le risque de passer pour un romancier mondain...", Jean- Yves Pouilloux trích dẫn, trong Borges, Fictions.)
Ai cũng biết, điều này: Trước 1975, hầu hết truyện của Mai Thảo, là tiểu thuyết đăng báo.
Để Viết Cho Sướng Tay!
Đọc đoạn hai người làm quen nhau, thân thiết nhau ngay từ buổi gặp gỡ ấy, thật khó mà tưởng tượng sau này, khi Mai Thảo ra hải ngoại, viết Chân Dung một số nhà văn, lại có đoạn nói về lần gặp gỡ Thanh Tâm Tuyền tại nhà in hồi làm báo của Vũ Ngọc Các, và ông lầm nhà thơ bạn mình, với một anh thợ sắp chữ!
Hai Lúa thành thực nghĩ rằng, khi MT viết như vậy, ông không hề tin rằng sẽ có ngày bạn mình ra khỏi nhà tù, ra được hải ngoại và viết những lời tưởng niệm, khi MT nằm xuống.
Cũng như những dòng của VP trong Văn Học Miền Nam, về nhóm ST.
Người ta thường cho rằng, bộ sách khổng lồ của VP là để cứu tử văn học miền nam, khi nó bị VC bức tử.
Hai Lúa nghĩ ngược lại.
Đây là cú "cho anh phát súng tim anh... nát" [capstan], tức phát súng ân huệ, "coup de grâce", tiếp theo đòn tù cải tạo của VC.
Hay "coup secondaire". Đòn thứ nhì này, theo Trường Sơn Lê Xuân Nhị, người phóng tác Al Capone, mới thật là ép phê!!!
Cho anh phát súng tim anh nát: CAPSTAN
Phòng anh lạnh lẽo, mời anh lên lầu: PALL MALL
Hai Lúa nghiền thuốc lá từ hồi còn tuổi teen, về già, ông bác sĩ gia đình, sau khi nghe kể những ngày tháng giang hồ lang thang nơi cầu Calmette, (1) lắc đầu nói, tao chưa thấy thằng nào lucky như mày, nhưng, hăm he, mày muốn sống thêm vài năm mà vui với con bé Jen này, thì phải bỏ thuốc lá.
Hai Lúa bỏ, nhưng, đọc đến hai câu trên bỗng thấy thèm một điếu Oakland, đến nhỏ nước miếng!
Cái điếu Oakland đó, cũng lại có một lịch sử thê lương của nó, (2) những ngày đứng nơi cổng trường Thánh Mẫu Hoà Hưng.

(1) Em đi dạy học- anh làm công chức.
Sáng anh ngồi quán Cái Chùa.
Cà phê sữa croissant.
Trưa lang thang đại lộ Hàm Nghi - Cầu Calmette.
Tối thì Văn Cảnh- Đêm Mầu Hồng.
Không ai kèn cựa với người đã chết.
Văn tế
(2) Sau bức thư, một buổi sáng tôi cuốc bộ đến trường Thánh Mẫu ở khu Hoà Hưng chờ đón cô tan học về. Ngày trọng đại, hút đâu cỡ chừng cũng cả gói thuốc lá. Khi tan trường ra, trông thấy tôi, chắc cô cũng có chút bối rối, nhưng thản nhiên kêu xích lô đi một mách, ra ý, ngay cả một bức thư tỏ tình mà anh cũng không viết nổi, nói chi đến chuyện yêu thương, khoan nói chuyện ăn đời ở kiếp.
Một người anh
I was a poet animated by philosophy.
Pessoa
Và theo ông, như thế nào có thể gọi là ‘được', một bài thơ?
Ông Thầy TTT
Câu hỏi hắc búa của bạn, tôi chịu thua, đành sử dụng một chiêu thức nổi tiếng của Mộ Dung Cô Tô, chuyển qua người khác, nhờ trả lời giùm.
Muốn biết, thế nào là được, một bài thơ, thì ít ra cũng phải biết, thơ là cái chi chi.
Chúng ta đã nghe câu trả lời của TTT, trong bài tưởng niệm MT, khi ông này nằm xuống.  Nhà thơ viện ý của Holderlin, khi giải thích, chuyện, MT đúng ra phải làm thơ, nhưng chạy trốn thơ, đành lòng làm nhà văn, bởi vì, tại sao [có] thi sĩ trong thời điêu đứng?
Pourquoi des poètes, en temps de détresse?
Sau đây là một trong những câu trả lời của Pessoa.
Tôi là thi sĩ bị triết lý làm ngọ nguậy, nhẩy cẫng lên, chứ không phải một triết gia với những chiêu thức, khả năng thơ.
Để tưởng nhớ mùi hương
31 Tháng Chạp 1953, Sàigòn.
Một trong những cái thú của một nơi chốn xa xôi lạ hoắc, đó là, cái thú "bạn của bạn", theo nghĩa, một cái nét đẹp của nó, đã từng quyến rũ một người bạn của bạn, đột nhiên, nó cũng tóm lấy bạn!
Tôi đã gặp đúng một tình trạng như vậy, một buổi chiều, một người bạn như trên, tới gặp tôi, sau một vài hơi whisky, đèo tôi đi trên chiếc xe gắn máy của anh ta, một bác sĩ hải quân, dạo chơi Sàigòn. Chúng tôi tới thăm mấy tiệm hút.
Tiệm đầu tiên ghé, thuộc loại rẻ tiền, ở trên một tầng lầu, bên dưới là một trường học, nơi đám học trò đang lo thi kỳ thi "tiểu học và trung học đệ nhất cấp". Ông chủ tiệm cũng dân trong nghề, một bệnh tưởng, a malade imaginaire, người khô quắt, như bị vắt sạch nước, hậu quả của sáu chục bi một ngày. Một bé gái ngủ gật, và một cậu trai. Thuốc phiện không nên để cho người còn trẻ vướng vào, như ngưòi Tầu tin tưởng, mà chỉ để dành riêng cho những ngưòi đứng tuổi, hoặc già cả. Một bi ở đây tốn mười đồng. Sau đó, chúng tôi tới một tiệm sang hơn, Chez Pola. Ở đây, bạn có phòng dành riêng, và có thể mang theo bạn. Một cái dù Tầu thật lớn che trên một cái giường tròn lớn. Một quầy đầy những sách ở ngay kế bên giường. Lạ làm sao, và cũng tuyệt vời làm sao, tôi thấy hai cuốn của tôi, trên quầy sách: Le Ministère de la peur và Rocher de Brighton. Tôi bèn lôi xuống, viết mấy lời đề tặng.
Một bi ở đây tốn ba chục đồng.
Kinh nghiệm hít tô phe của tôi bắt đầu vào Tháng Mười năm 1951, khi tôi ở Hải Phòng trên đường ra Vịnh Hạ Long...
Graham Greene. Tam Thập Lục Kế, Tẩu Vi Thượng sách: Ways of Escape