The hunting of Herman Melville

Saturday November 5, 2005

The Guardian

It's a puzzle because Melville left few traces of himself...

His astonishing late masterpiece, Billy Budd, lay in manuscript form, unpublished, until decades after his death, by which time his name had disappeared from view. Even the New York Times could not spell his name correctly in its obituary.

Moby-Dick, as it should, lies at the gravitational centre of this book. That novel impressed countless modern readers as a prophetic work. "What all these readers recognised," Delbanco explains, "is that though Melville had been born and had died in the 19th century, Moby-Dick was the work of a 20th-century imagination. As we begin our transition into the 21st century, this book has lost none of its salience. In Captain Ahab, Melville had invented a suicidal charismatic who denounces as a blasphemer anyone who would deflect him from his purpose - an invention that shows no sign of become obsolete any time soon."

Up to now, Melville (1819-91) has had no satisfactory biographer.

Cho tới nay, Melville chưa có được một cuốn tiểu sử làm thỏa mãn người đọc. Sau cuộc săn tìm Cá Voi Trắng, cuộc săn tìm tác giả của nó, gần như bây giờ mới bắt đầu, với sự xuất hiện cuốn của Andrew Delbanco, Melville: Thế giới và Tác phẩm. [Melville: His World and Work by Andrew Delbanco 415pp, Picador, £25].

Đại tác phẩm vào lúc cuối đời của ông, Billy Budd, cứ nằm trong ngăn kéo chừng vài chục năm, sau khi ông mất, cùng với tên tuổi của ông, cứ chìm vào quên lãng. Tờ New York Times, trong bài ai điếu nhà văn, còn viết lộn tên người!

Cá Voi Trắng, lẽ tất nhiên là Đỉnh Cao, Mắt Bão, cho bất cứ một tác phẩm nào viết về Melville, tiểu sử cũng như phê bình văn học. Nó gây chấn động ở bất cứ người đọc. Mặc dù tác giả sống và mất trong thế kỷ 19, đây là tác phẩm của sự tưởng tượng của thế kỷ 20. Và ngay cả khi nhân loại bò qua được thế kỷ 21, Cá Voi Trắng vẫn không mất đi quyền năng phù thuỷ, sự nổi bật của nó. Với nhân vật cụt giò, Thuyền trưởng Ahab, Melville đã sáng tạo ra một kẻ hớp hồn người đọc, bằng ham muốn chết người, săn đuổi đến cùng, ảo ảnh - Melville dùng từ thượng đế, trong lần nói chuyện với nhà văn, ông bạn láng giềng, người được đề tặng cuốn tiểu thuyết: Nhằm tôn vinh thiên tài mà kẻ này hằng ngưỡng mộ: En hommage d'admiration pour son génie ce livre est dédié à Nathaniel Hawthorne - và sẵn sàng thoi kẻ báng bổ nào dám coi thường giấc đại mộng điên khùng của ta!

  NGUYỄN LƯƠNG VỴ
CÁNH ĐỒNG BẤT TẬN
Gửi Nguyễn Ngọc Tư
Xâu con mắt luồn kim tìm chiêm bao