Nay ong Gau,
Toi thay cai bai "van te" hay lam ong a !
TT

---

"Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên nhấn mạnh rằng việc ra đời công ty Võ Thị với chức năng in sách của chính chủ nhân là một dấu hiệu tốt lành, chứng tỏ Việt Nam đang dần dần bước vào những sinh hoạt bình thường của đời sống văn học. Ông Nguyên nhắc lại trường hợp nhà nghiên cứu Nguyễn Hiến Lê với nhà xuất bản mang tên ông và chuyên in các tác phẩm của ông, hay trường hợp nhà văn Nguyễn Thị Hoàng (tác giả tiểu thuyết Vòng Tay Học Trò gây xôn xao dư luận miền Nam Việt Nam trong thập niên 1960) cũng từng thành lập nhà xuất bản của riêng mình.“
Trích talawas.

Cái vụ nhà xb của mình, in sách của mình, là chuyện thường ngày ở huyện, ở miền nam trước 1975. Đâu chỉ có một ông NHL, một bà NTH. Ai cũng có quyền mở ra một nhà xb cho riêng mình được hết. Nó cũng chẳng khác gì mở một trang net ở trên thế giới hiện nay, ngoại trừ ở Việt Nam.
Ông Võ Phiến chẳng hạn. Nhà xb Thời Mới của ông mở ra, chủ yếu là để in sách của VP, và khi "chưa kịp" sáng tác, in của bạn văn, của "đệ tử", hay nói một cách nhẹ nhàng hơn, của những tác giả tuy cũng có tí tên, nhưng chưa nổi cho lắm. Được VP in, và ngược lại, VP nhận in cho, cả hai bên đều có lợi, thí dụ vậy. VP chẳng đã suýt soa vài lần về cái chuyện "anh hùng đoán giữa trần ai", nghĩa là, đã tiên tri ra được một mầm non chắc chắn sẽ trở thành mầm già, khi in sách của "bạn ta", là NXH!
Ngay Hai Lúa cũng có riêng một nhà xb, nhà xb Đêm Trắng. Nói là do HPA chủ trương, nhưng sự thực, nó được mở ra, là để in tác phẩm đầu tay của Hai Lúa, do chẳng ai thèm in, đành bỏ tiền ra in lấy, cho nó một cái tên nhà xb Đêm Trắng cho nó oai. In xong cuốn đầu tay, đâu còn cuốn nào nữa, vả lại tiền cũng hết, HPA bèn in sách của...  HPA, rồi cũng không kịp viết, không còn tiền, bèn tìm vài ông nhà văn mầm non khác, gạ, mày bỏ tiền ra, tao in cho, thế là thành nhà xb!
Nhưng, vấn đề ở đây, là kiểm duyệt, là viết dưới ánh sáng của Mỹ Nguỵ, hay dưới ánh sáng của Đảng, và, nếu như thế, tại làm sao lại so sánh nhà nước ta, vào thời điểm này, tức là, bao nhiêu năm sau cuộc chiến thắng thần kỳ, với cái thây ma của thằng VNCH?
Còn một vấn đề nữa, là đầu nậu, chính họ, mới quyết định cuộc sống văn học đi vào bình thường hay không bình thường. Và muốn biết rõ về nó, là phải hỏi HPA.
Bạn ta, do trải qua hai thời đại, hai chế độ... đầu nậu, nên rất rành cái vụ này!
Hai Lúa nhớ, lần trở lại Sài Gòn, gặp một ông, đầu nậu xuyên qua hai chế độ, trước 1975 cũng có của ăn của để, nhưng không thể so được với sau này. Hai Lúa cũng nói chuyện, bạn bè nhà văn VC mới quen ở Hà Nội tính vận động in cho Hai Lúa một cuốn...  Anh ta cười nói, Hà Nội hả, Hà Nội ở trong túi tớ đây này!
Và quả thế thật. Ngay cái anh bạn nhà văn VC, sau đó, cho ra đời, tác phẩm đầu tay, cũng là nhờ "ông bạn" Nguỵ cũ của HL lấy ở trong túi ra.
HL cũng mừng, cho lý tưởng... VNCH.
Như vậy là nó chưa có chết!

Ý kiến nhỏ

---

Theo bước chân Hannah Arendt