1  Nhật Ký Trâm Thạc

Tôi sợ rằng, có cái sự phản bội, là do Thép đã tôi như thế đấy!
Chính cái lý tưởng cao ngất trời kia, ngồn ngộn trong những trang nhật ký của Trâm Thạc, trong thơ văn Bùi Minh Quốc, cái men say chết người toát ra từ những câu thơ tẩm đầy thuốc độc, thí dụ, «Đường ra trận mùa này đẹp lắm»… đã đưa đến nỗi cay đắng đoạn trường hiện nay.

Thế kỷ 20 có thể coi là đỉnh cao của Cái Ác, nhập thân vào ý thức hệ, theo nghĩa mà Solzhenytsin đã chỉ ra: Thành quả của Cái Ác, qua sức mạnh và trí tưởng tượng của những Đại Ác Nhân của Shakespeare cùng lắm thì cũng chỉ đếm được trên chục xác chết. Bởi vì đám khốn kiếp này không có ý thức hệ, như là một "nghĩa cả" để mà phục vụ... Nhờ có "ý thức hệ", thế kỷ 20 đã có được cái số phận khốn nạn của nó: kinh qua Cái Ác ở mức độ hàng triệu triệu tử thi."
["The imagination and inner strength of Shakespeare’s vilains stopped short at a dozen cadavers. Because they had no idology... Thanks to "ideology" the 20th century was fated to experience evil calculated on a scale of millions."].
Solzhenitsyn.

2 Nhật Ký Sebastian

Nhật ký của Sebastian cho thấy, đây là một trong những chứng liệu quan trọng nhất về thảm kịch Do Thái trong giai đoạn trên, có thể so sánh với "Sống sót tại Auschwitz" của Primo Levi, hay Nhật ký của Anne Frank. Không như Levi và Frank, là những người viết từ bên ngoài Địa Ngục, miêu tả cuộc sống ở những trại tập trung hay trong khi ẩn trốn, Sebastian viết, với một sự chân thành và một cái nhìn sắc bén, từ lò luyện ngục, là chính căn phòng riêng của mình ở Bucharest, nơi ông "sống với nỗi chết không rời", trong sợ hãi có thể bị gõ cửa mời đi bất cứ lúc nào, tới một nơi là trại tập trung, hay tử thần. Trong những lúc tạm cho mình thoải mái, ông tra hỏi đời mình, qua những lạc thú: nghe nhạc, những cuộc tình, đọc, viết, hay học tiếng Anh.
1936
Ngày 3 tháng Năm: Đại Hội của Hội Nhà Văn. Làm sao họ có thể tỏ ra trịnh trọng, với những trò hề lố bịch như vậy, nhỉ?…

Một cách nào đó, chúng tôi đã không "ôm lấy" cuộc chiến đó, cả trong ý nghĩa, "chống lại" nó.
Chúng tôi "tởm" nó, trong khi chúng tôi chỉ có nó, như là phần đời đáng thương nhất, và cũng đáng yêu nhất, của chúng tôi.
Thử tính lại đi, bao nhiêu bạn thân, người thân, đã nằm xuống, vì nó?
Thư Gửi Bạn Ta

---

Hồ Sơ Đệ Tứ, phần điểm cuốn Giọt Nước Mắt Trong Biển Cả, của Hoàng Văn Hoan, có vài chi tiết thú vị về Hồ Chí Minh.Thí dụ như, [Hoàng Văn Hoan] được giao trách nhiệm thảo một bức thư gửi nhà cầm quyền Trung Quốc... HVH đưa bản nháp cho Hồ Chí Minh duyệt. "Bác Hồ" bôi xóa vài chữ và thêm vào vài chữ khác. HVH lấy làm lạ, vì như vậy, nội dung thư không thay đổi, nhưng văn pháp thì sai. "Bác Hồ" mới trả lời ông rằng:
"Chú chỉ biết viết thư là viết thư, chứ chưa biết chính trị... Người Việt Nam ở những nơi xa xôi hẻo lánh viết chữ Trung Quốc làm sao đúng văn phạm được? Viết như vậy, họ mới tin là do anh em viết.."HVH kết luận: "Việc tuy nhỏ nhưng đối với tôi, là một bài học rất sâu sắc về công tác quần chúng và công tác thực tế."
Chi tiết Bác Hồ bị cướp, đọc trên talawas, trích HVH.
Chi tiết Lênin bị cướp thì đọc ở đây.
Cười Vỡ Đêm Đen

---

Tôi nghĩ HL dường như có thành kiến về... cá nhân NMG
Ý kiến nhỏ
Hai Lúa xin trích lại một đoạn đã viết về NMG, và sau đó, xin hầu chuyện thêm.

Nguyễn Mộng Giác, ở ngoài đời, là một người rất chí tình với bè bạn. Tôi sở dĩ viết lại được, và lại có được tí tên tuổi, là nhờ “bạn ta”, qua tờ Văn Học của ông.

Thời gian giữ mục Tạp Ghi, tình trạng của tôi rất khó khăn về nhiều mặt, vật chất, tinh thần, và sức khoẻ. Khi đó, tôi ở Vancouver, sau một thời gian làm công nhân cho một hãng chế biến đồ biển, do suốt ngày ngâm hai chân trong nước lạnh, tôi bị bịnh tim, phải nghỉ việc, ăn trợ cấp xã hội, và...  viết tạp ghi cho VH. Căn hộ tôi mướn, thuộc một building đa số là dân nghiền, hở một chút là mất cắp, hộp thư chung của building, không hiểu làm sao, bọn đó mở được, và chôm hết thư từ, ngân phiếu..
Ngân phiếu, money order, của ông Giác gửi cho tôi, một lần lọt vào tay chúng, cho dù tôi thường xuyên ở nhà, mỗi ngày mỗi đợi nhân viên bưu điện ghé building, ông ta vừa đi là bèn mở hòm thư riêng trước khi kẻ cắp họp chợ.
Lần đó, NMG đã phải gửi một ngân phiếu thứ nhì.
Tức là trả tiền bài viết tới hai lần.
Thư Gửi Bạn Ta

Ở vào một vài giai đoạn của lịch sử, chỉ có thơ mới có thể chơi ngang ngửa với thực tại, bằng cách nhét chặt nó vào một cái gì mà nhân loại có thể nâng niu, hoặc giấu diếm, ở trong lòng bàn tay, một khi cái đầu chịu thua không thể nắm bắt được."
"Theo nghĩa đó, cả thế giới nâng niu bút hiệu Anna Akhmatova."
Joseph Brodsky

Anna Akhmatova qua nét vẽ của

David Levine, NYRB.
Được chụp hình, được họa nhiều nhất, trong các thi sĩ.
Nhìn nghiêng, chỉ cần nhìn cái mũi, là nhận ngay ra Bà.
The word that causes death's defeat.
Cái Từ Khiến Thần Chết Cũng Phải Bỏ Chạy