Nói về đồng nghiệp cũng là nói về mình. Cái hay cái dở của một người cũng là của một thời. Câu thơ: “Từ thuở tóc xanh đi vỡ đất. Đến bạc đầu sỏi đá chửa thành cơm” đâu chỉ là số phận của một nhà thơ. Hơn ai hết tôi nghĩ, nhà văn là đại diện của một thời, là lương tri của thời đại. Đã dành là khó ai vượt được thời đại mình đang sống, không dễ nói hết nói công khai những điều suy nghĩ. Nhưng cũng thật đau lòng và xấu hổ khi những nhà văn bán rẻ lương tâm, cong lưng quỳ gối trước quyền uy, mê muội vì danh lợi. Có lẽ đó là động cơ thúc đẩy tôi viết, nếu có nói quá cũng dễ hiểu, cái con “quỷ ám” nếu có thì cũng là ảnh hưởng của những cảm xúc ấy, nỗi đau chung ấy. Nhiều nghịch lý vốn tồn tại trong cuộc đời cũng như nghệ thuật. Tiếng cười nhiều khi xuất phát từ nỗi đau.
Những bài thơ chân dung đã có cuộc sống riêng của không phải kỳ lạ nhưng cũng độc đáo. Nó được lưu truyền đến đã ba mươi năm. Đã có nhiều bài “khảo dị” nhiều bài ngoài luồng cũng được gán cho tác giả. Bây giờ in ra cũng coi như một sự đính chính. Nó cũng là “một cái gì đó” như có người đã nói nên mới tại được nếu nó có ích thì tác giả cũng lấy làm mãn nguyện.
Xuân Sách
Nói về đồng nghiệp cũng là nói về mình: Câu này cùng ý câu cách ngôn Tầu mà Brodsky lấy làm đề từ cho một bài viết của ông.
If you sit long on the bank of the river, you may see the body of your enemy floating by.
Cách ngôn Trung Hoa (Joseph Brodsky trích dẫn trong bài viết "Collector's Item")
[Ngồi lâu bên bờ sông, có thể thấy xác kẻ thù trôi ngang qua....]
[On finit toujours par voir passer le cadavre de son ennemi]
Xác kẻ thù đang trôi qua kia, chính là xác của mình!
Xuân Sách viết về bạn văn cùng thời, lòi hết cái độc cái ác của họ ra, chính là viết về mình!
Là đâm vào sau lưng mình, trong cuộc đấu sinh tử tay đôi giữa bạn về thế giới!
Buông dao đồ tể thành Phật, thì cũng rứa! 

Viết như thế, mà bảo là tự trào, hóm hỉnh, thì… cũng được!
*
Bài viết của Brodsky mà Gấu tui trích dẫn ở trên, mở ra bằng một đề từ, một câu châm ngôn của người Trung Hoa: Nếu bạn ngồi thật lâu bên bờ sông, sẽ có ngày bạn thấy xác kẻ thù của bạn trôi qua. [If you sit long on the bank of the river, you may see the body of your enemy floating by - Chinese proverb].
Câu này, như thoạt đầu Gấu hiểu, có ý muốn nói, bạn sẽ sống dai hơn là kẻ thù của bạn. Nhưng dần dà, Gấu ngộ ra một điều là, cái xác kẻ thù trôi qua đó, chính là... bạn.
Đây là ý nghĩa của dòng sông sau cùng mà Đường Tam Tạng phải vượt qua, trước khi tới đất Phật. Ông sư này tí nữa té xuống sông, may bước lên được bè, và nhìn ngoài lại, thấy một xác người nổi lềnh bềnh... Hỏi, Phật gật gù cái đầu, xác nhà ngươi đó.
Gấu tui cũng đang nhìn thấy xác của "kẻ thù của mình", biến thành những con chữ trôi lềnh bềnh ở trên không gian ảo!

Tôi nhớ hồi 1975, giải phóng miền Nam, nhiều nhà văn ở miền Bắc vào Sài Gòn “càn quét” sách dịch, những tác phẩm tinh hoa nhân loại mà trước đó họ chưa từng biết đến. Nhiều người nói đây là một cuộc “Khai sáng” mới giúp cho họ mở rộng chân trời tri thức. Cho nên “nhìn ra sự thật và biết mình phải làm gì ở đời này” trong hoàn cảnh Việt Nam quả là không đơn giản chút nào.
Dương Tường, talawas, bài về Nguyễn Khải 

Câu này đểu thật, theo Gấu.
Xổ toẹt văn học miền Nam, trừ sách dịch.
Nhưng, “nhìn ra sự thật và biết mình phải làm gì ở đời này” trong hoàn cảnh Việt Nam quả là không đơn giản chút nào!
Bởi vì:
1.  talawas, nơi DT gửi bài đăng, làm ngược hẳn lời phán của ông, hiện đang sưu tầm văn học Miền Nam.
2. Nhiều nhà văn này có "tha" cái chó gì đâu!
Vét tới cái lai quần cũng còn vét nữa là [Thuổng Nguyễn Thi, Chị Út Tịch].
Đỗ Lai Thúi chẳng hạn, bị ông Nguyễn Hoà, cớm chuyên nghề bắt đạo chích văn học, tố.

Ông con làm sách về ông bố, mà đầy lỗi, phải thu hồi!
Lỗi moras là lỗi gì?

Ẩn dụ