|
Sài
Gòn Ngày
Nào Của Gấu
Ngô Khánh Lãng & Vũ Bạch Tuyến & Nguyễn Hải Hà
Ba ông bạn học thân thật thân, của GCC.
Tuyến. tay đứng giữa, quen, khi học trường Thành Công, ở Hòa Hưng, thời gian
ở Chợ Vườn Chuối, những ngày mới vô Nam. Anh có cái xe đạp, ngày nào cũng
tới chở Gấu đi học, suốt cả niên học. Trước đó, Gấu học trường Văn Hoá, của
Thầy Nguyễn Khắc Kham, một căn hộ, trong 1 con hẻm ở Ngã Sáu, Sài Gòn. Bà
chị họ, chị Giậu, vợ ông Nguyễn Hoạt, tức Hiếu Chân, có cái sạp bún chả ở
Chợ Vườn Chuối. Sáng sáng, Gấu xách một thùng nước ra chợ, cho chị Hoạt rửa
chén, rồi băng qua mấy con hẻm, trong có con hẻm nhà Huỳnh Phan Anh, nhưng
khi đó chưa quen, tới trường.
Khi Chu Tử mở trường Thành Công, ông anh bèn đi 1 cái thư, làm ơn cho thằng em họ học, đừng lấy học phí nhé!
Thế là Gấu bèn từ biệt đám Ngô Khánh Lãng.
Cuối năm thi Trung Học, tất cả đậu, trừ Gấu. Phải đến kỳ thi thứ hai [sau
ba tháng hè], thì Gấu mới đậu, và nghe lời NKL, bỏ Đệ Tam lên Đệ Nhị, học
trường Hồng Lạc, của Thầy Đoàn Viết Lưu, ở đường Sương Nguyệt Ánh [Anh mới
đúng], ở kế bên vườn Bờ Rô. Thời gian này, vẫn ở cùng ông anh bà chị. Ông
HC kiếm cho thằng em, chân bồi bàn ở tiệm chả cá Thăng Long. Thế là vừa làm
bồi bàn, buổi tối, vừa đi học.
Một bữa gặp Thầy dẫn vợ đi ăn chả cá. Thầy trò gặp nhau, ông Thầy bèn không lấy học phí nữa, cho học free!
Chỉ đến khi đậu cái bằng Tú Tài I, bà cô, Cô Hoàn, bèn viết thư cho bà chị
của cô, tức Cô Dung, me Tây, người nuôi Gấu ở Hà Nội, khi đó ở bên Tây, báo
tin; bà mừng quá, viết thư về, ra lệnh, học tiếp, tao lo hết!
Hà, hà!
Năm đó học Đệ
Nhị. Chung với Nguyễn Hải Hà, Ngô Khánh Lãng... Cùng một
đám vừa thi đậu Trung Học Đệ Nhất Cấp, học ba tháng hè chương trình lớp
Đệ Tam, rồi vào niên học nhẩy lên Đệ Nhất với thầy Đoàn Viết Lưu, khi
thầy vừa mở trường Hồng Lạc ở đường Sương Nguyệt Anh. Việt văn, thầy Vũ
Hoàng Chương. Pháp văn, thầy Roch Cường, và cuốn đắc ý nhất của thầy,
Le Petit Chose, của A. Daudet. Hà và tôi cùng có chung đam mê Toán. Có
điều tôi không biết là bạn mình còn mê văn chương, và sau này khi đi
cải tạo về, chỉ còn một đam mê, vẫn từ thuở còn đi học, nghe đâu, nhờ
nó mà anh vượt qua được những ngày tháng khó khăn sau đó: sưu tập tem.
Một bữa anh
đưa tôi tờ báo Sáng Tạo, hình như bộ cũ, lâu quá tôi không
còn nhớ rõ. Và đột nhiên tờ báo làm sống lại nỗi đam mê thầm kín từ
ngày còn nhỏ, bấy lâu bị nỗi đam mê Toán nhận chìm.
Trong đám bạn
học chung, có lẽ tôi là đứa cực nhất. Ngày đi học, tối
làm bồi bàn tại tiệm chả cá Thăng Long, chỗ quen biết, "gởi gấm" của
ông anh, Nguyễn Hoạt.
"Chả là" ông
anh quen, và còn là "đồng chí" của Như Phong. Tiệm chả
cá Thăng Long lại là chỗ bà con của "Cô Thần" (bút hiệu của Như Phong
khi viết mục Tin Miền Bắc, trên nhật báo Tự Do, những ngày đầu di cư),
tức gia
đình Thạch Lam.
Một lần, tôi
đang lúi húi đổ xoong mỡ sôi lên dĩa chả cá, đang "say
mê" nghe tiếng mỡ reo "xèo xèo", bỗng ông khách vỗ vai tôi, nói:
"Hừ...".
Hoảng quá, tôi ngẩng lên nhìn, thì ra là thầy Đoàn Viết Lưu, cùng đi
với
bà xã. Từ đó, thầy không lấy học phí của tôi nữa. Đó là kỷ niệm êm đềm
nhất mà tôi còn giữ được, của một thuở bồi bàn.
Rồi thi đậu Tú
Tài phần một. Khi đó trường tư chưa có Đệ Nhất. Tôi được
vào Chu Văn An, hiệu trưởng là thầy Trần Văn Việt, khi nhà trường còn
nằm nhờ phía sau trường Pétrus Ký. Học chung với đám dân trường tư,
trong có Chất, em anh T. Qua Chất, tôi có thêm một số bạn, Cẩn, Quốc,
Sủng, Luận,
Tín. Đúng 7 đứa. Nhà bà cụ Chất là nơi chúng tôi thường tụ họp. Ngay từ
những
ngày đầu tới chơi, thấy anh T. ngồi co cả hai chân lên ghế, trước một
cái
bàn nhỏ ở góc nhà, tôi đã tưởng tượng, phải nói là đã mơ ước, tương lai
của
mình sau này rồi sẽ y hệt như vậy.
Đám NKL, do đậu khóa đầu, học Đệ Tam trong ba tháng hè,
vào niên học nhảy lên Đệ Nhị. Gấu cũng theo luôn, bèn tự học Đệ Tam. Thời
gian học Đệ Nhất, bà cô không còn gửi tiền nữa, nhưng lại được Bà Trẻ kêu
về nuôi ăn học. Lúc này ở hẻm Đội Có, Phú Nhuận. Quen bạn Uyển, ở trong xóm.
Hình như là qua Uyển, quen ông anh BHD. Ông này, nghe tiếng Gấu giỏi toán,
bèn đưa 1 bài toán hắc búa, chương trình Đệ Tam, nhờ giải giùm. Gấu cởi trần
đánh vật với bài toán, giải ra được, đem đến nhà, không gặp ông anh, mà gặp
cô em.
Ui chao, giả như không giỏi Toán, làm sao gặp được BHD?
Gấu, Bắc Kỳ 54. Rời Hà Nội khi vừa mới biết yêu cái cột đèn, cái ngã tư,
tiếng còi mười giờ chạy trên thành phố... Vào Nam, Gấu nhớ tiếng còi, nhớ
cái tháp rùa đến ngơ ngẩn mụ cả người, bèn tự nhủ thầm, phải kiếm cho được
một cô bé Hà Nội...
Cô là em của một người bạn học. Ông anh vợ hụt học dưới Gấu một lớp. Quen
qua một người bạn, tên Uyển, hồi ở hẻm Đội Có, Phú Nhuận.
Kỷ niệm lần đầu tới nhà cô bé, nghĩ lại thấy thật buồn cười.
Ông anh cô khi đó đang học Đệ Tam, ban toán, và ông đã ra câu đố: muốn gặp
em tao thì phải giải cho được bài toán hình học này. Chẳng hiểu ông thực
tình bí, hay là muốn thử tài, theo kiểu: mày có đủ sức chinh phục con em
tao hay không? Hồi đi học, Gấu vốn nổi tiếng là một cây toán. Cô em cũng
dân toán, sau học y khoa.
Lên đại học, ghi danh chứng chỉ Toán Đại Cương; tới kỳ thi, không hiểu bài toán muốn gì, Gấu nộp giấy trắng ra về!
Nhà nghèo, Gấu chỉ đủ tiền mua cours của giáo sư Monavon, mà không hề làm một bài tập nào.
Ôi, giấc mộng đã tan mà sao ảo tưởng vẫn còn!
Khi Gấu quen, cô bé mới mười một tuổi, chưa có núm cau. Chưa có gì, chỉ có một nỗi buồn Hà Nội, ở trong đôi mắt thăm thẳm.
Như lạnh lùng tra hỏi: anh yêu tôi hay là anh yêu Hà Nội?
Vừa ra ý ỡm ờ: anh yêu tôi, vì tôi độc?
Và đẹp?
Nhà cô bé giầu, Gấu sững sờ tự hỏi, tại sao lại có nỗi buồn như thế ở trong cô bé mới mười một tuổi?
Sau này thân rồi, cô tâm sự: đi học, H. chỉ có mỗi một cái áo dài trắng độc
nhất. Có lần, H. nghe mấy con bạn nói đằng sau lưng: con nhỏ này nó làm bộ
nghèo...
Lần cuối cùng gặp cô bé, khi mối tình đã tan vỡ. Cô lúc này coi Gấu như một
người thân, nói: H. mới đi chợ cho mẹ, lỡ tiêu quá một chút, anh đưa H. để
bù vô. H. rất ghét phải giải thích...
Em gái của cô, mỗi lần thấy bố vô phòng, là bỏ ra ngoài.
Lần cuối cùng hẹn gặp trước khi Gấu lấy vợ: cô đang học y khoa, ở tít mãi
trong Chợ Lớn. Chỗ gặp mặt là một quán Tầu ngay Chợ Đũi. Gấu vẫn thường ngồi
đó, chờ cô bé đưa em đi học tại một trường kế bên, rồi ghé. Cô em gái có
lần thấy, đang bữa ăn chiều như nhớ ra, kêu "chị, chị ra đây em nói cái này
hay lắm: buổi sáng em thấy chị đi với anh Gấu."
Bạn bè, cô, và cô em gái vẫn gọi anh bằng cái tên đó. "Có thể bữa nào giận
H. nó sẽ nói cho cả nhà nghe, nhưng cũng chẳng sao..."; Gấu ngồi chờ, cố
nhớ lại những kỷ niệm cũ. Khi quá giờ hẹn 5 phút, anh bỏ đi.
Sau này, anh nghe cô kể lại: Bữa đó, trời mưa lớn, H. đội mưa chạy xe từ
Đại học Y khoa, suốt quãng đường Chợ Lớn - Sài Gòn. Cũng biết là vô ích,
vô phương. Lũ bạn nói, con này điên rồi. Tới nơi, đã trễ hẹn. Thường, em
vẫn trễ hẹn, anh vẫn chờ (có lần anh nói anh có cả một đời để chờ...), nhưng
lần đó, em hiểu.
Bữa đó, mưa lớn thật. Gấu đội mưa đi ra khỏi quán. Đi khơi khơi, không chủ
đích, mơ hồ hy vọng những đợt mưa xối xả trên thành phố Sài Gòn xóa sạch
giùm tất cả những kỷ niệm về một cô gái
Hà Nội,
độc,
và
đẹp...
Độc, là chuyện sau này, do Gấu tưởng tượng ra, khi đi tìm một cái tên, cho một cuộc chiến.
Sự thực, những kỷ niệm về một miền đất, về một thành phố, và về cô bé, chúng thật đẹp.
Quan điểm khác
nhau không ngăn cản người ta ngồi bên nhau trò chuyện thân ái (từ trái
qua Nguyễn
Hữu Liêm, Trương Vũ, Nguyễn Xuân Hoàng, TDBC). (2)
Note: Tên VC
nằm vùng này cực ngu. Có thể nói, tên VC nằm vùng nào cũng cực ngu như
hắn.
Viết
như thế, thì mi đúng hết, chẳng chừa chỗ cho ai đúng nữa.
Cả 1 lũ ngồi cùng đó,
ngoài NXH ra, thì cùng 1 ruộc.
Cũng bình thường thôi, ngưu tầm ngưu, mã tầm mã.
Cũng vẫn bình thường thôi: Sở dĩ 1 tên như Gấu Cà Chớn, chẳng hạn,
không chịu nổi
lũ VC nằm vùng, là do chúng không nhận ra cái tội tày trời của chúng,
làm mất
Miền Nam, và đẩy nước Mít lâm vào đường cùng, mấp mé bờ hủy diệt như
bây giờ. Nếu
là dân Nhật, thì họ tự sát tất tật, để tạ tội rồi.
Không
có lũ
VC nằm vùng là thật khó mất Miền Nam. NQT
Đâu phải vấn
đề bất đồng chính kiến, Quốc Cộng, Nam Kít, Bắc Kít, hải ngoại, trong
nước, thù
hận lẫn nhau….
Vấn đề của Mít,
đúng là vấn đề được Ông Thánh Lò Thiêu khui ra:
"La
catastrophe nazie est désormais la référence absolue et radicale de
toute
existence juive."
Tai ương Nazi từ nay là điểm qui chiếu tuyệt đối, triệt để, tất cả hiện
hữu Do
Thái.
Tai ương 30
Tháng Tư 1975, và cùng với nó, Lò Cải Tạo... từ nay
là điểm
qui chiếu, tuyệt đối, triệt để, mọi hiện hữu Mít. (3)
Mấy
tên ngu đần này, làm mất Miền Nam, thong
dong du hí xứ Mẽo, không còn 1 chút lương tâm đạo đức, vậy mà vẫn ra rả
chửi người
khác:
Tự
do tư tưởng, tôn trọng những ý kiến khác biệt là điều mà nhiều người
Việt Nam
đã học được khi ở Mỹ nhưng cũng không ít người vẫn muốn độc tài tư
tưởng chẳng
khác gì cộng sản, chỉ muốn áp đặt chính kiến của mình lên mọi người và
đả kích,
bôi nhọ, chụp mũ người khác quan điểm.
Sự thực
hải ngoại tởm tụi VC nằm vùng, chứ không hề áp đặt chính kiến cái con
mẹ gì
hết. Họ quá đau vì mất 1 quê hương, và quá tởm lũ nằm vùng. Nếu không
có chúng,
tình hình có thể đổi khác.
Có thể, PXA cũng quá đau vì cái phần đóng góp
lớn lao của ông cho địa ngục Đỏ, nên đến giờ chết, không làm sao đi
được, và giờ
này hẳn là đang ở Lò Luyện Ngục ăn năn sám hối tội ác của ông.
Lò Thiêu, là Đỉnh Cao Chói Lọi
của cái
gọi là Thời Kỳ, Kỷ
Nguyên Ánh Sáng của Âu Châu, và được thực hiện bởi 1 giống dân cực kỳ
thông
minh của mọi giống dân của nó. Cũng thế, là trường hợp dân Mít. Chúng
được ông
Trời cho ra đời, từ thuở Hùng Vương dựng nước, để làm cuộc thống nhất 1
dải đất,
tạo thành 1 bức trường thành ngăn cản, chống giữ, kiếm chế họa Hoàng
Quỉ, là dân
Tẫu. Những Đỉnh Cao, Bước Ngoặt cái con mẹ gì, thật cũng chưa xứng với
nó, Tin
Văn đã từng lèm bèm nhiều về chuyện này rồi. Sở dĩ đến ngày 30 Tháng
Tư, mọi
chuyện trở nên khốn kiếp, là do Cái Ác Bắc Kít mà ra: Chúng đâu muốn ôm
lấy Miền
Nam, mà muốn làm tên ăn cướp, cướp sạch một miền đất, người chúng đẩy
đi tù mút
mùa. Người chúng gọi họ là Ngụy, tức đếch phải người, y chang Đức gọi
Do Thái.
Những tội ác như thế liên quan gì tới… chính
kiến? Chính kiến nào dung thứ tội ác đó?
Có tên Bắc Kít nào nhỏ 1 giọt lệ cho những tên tù cải tạo, có tên VC
nằm vùng nào
tỏ ra đau lòng vì 1 nhà văn Miền Nam, như
Thảo Trường chẳng hạn, đi tù cải tạo 17 năm?
Lúc đó tên TDBC ở đâu? Bây giờ ở đâu?
Ai cho mi đi Mẽo, trong khi những người khác, không được đi, mà đi tù?
Một tên nhơ bẩn như thế, mà cũng bày đặt viết lách!
Note: GCC tính viết, giới thiệu 1
tên
“VC quốc tế”,
Victor Serge, tác giả cuốn Trường hợp
đồng chí Tulayev, nhân đọc 1 bài về ông,
trên báo nhà, tờ Queen’s Quarterly.
Thế rồi vớ phải bài của tên VC nằm vùng này,
bèn bực quá, xổ nho dài dài!
Báo nhà, số
mới nhất, có bài về Victor Serge thật tuyệt. Đọc “Hồi Ký” của tay này,
thì lại
càng tởm mấy đấng VC nằm vùng ngày nào, những Tiêu Diêu Bảo Dạ, Đào
Héo... thí
dụ, khi chúng viết “Hồi Ký Nhảy Lên Rừng, theo Cách Mạng”!
Trên TV đã từng viết về
cuốn hồi ký của ông, The
Case of
Comrade Tulayev, Victor
Serge, introduction by Susan Sontag, translated from the French by
Willard R.
Trask (1)
Có một sự lạ, nhưng cũng
dễ hiểu, hồi ký của
VC nằm vùng như của Đào Hiếu, rất giống hồi ký của mấy ông tướng VNCH.
Chúng đều
có cái air chạy tội. Tội thua trận. Tội... thắng trận.
Đây là hai mặt
của cùng một cuộc chiến. Một, buồn và một, tiếu lâm. Y chang kịch
Chekhov, nếu
chúng ta chấp nhận cách nhìn của Nabokov.
Trong
"Những bài giảng về Văn Học Nga", Nabokov đưa ra nhận xét, Chekhov viết
'những cuốn sách buồn cho những người tiếu lâm' [that Chekhov wrote
'sad books
for humourous people'], và ông phán tiếp, "Những sự vật đối với ông thì
tiếu
lâm và buồn cùng một lúc, nhưng bạn không thấy cái buồn, nếu bạn không
thấy cái
vui của chúng, bởi vì buồn và vui dính vô với nhau."
Sau bao hồi ký của tướng
tá VNCH, chúng ta chờ
mãi, bây giờ mới được đọc cái phần tiếu lâm của cuộc chiến.
Thắng mà cũng phải chạy tội. Thắng mà biến
thành bọ, thành ruồi. Tiếu lâm thật!
Điều Nabokov
nói, một tay chuyên về kịch của Tây, mà Gấu quên tên, hình như Vialar
[1], gì
gì đó, cũng nhận ra. Trước ông này, kịch của Chekhov chơi theo
"tông", "gam" buồn, bi kịch. Ông đổi qua vui, hài kịch. Ông
giải thích, kịch của Chekhov được viết vào lúc lịch sử Nga sang trang,
và vào
những lúc sang trang như thế, nhân loại thường nhìn ngoái lại, với
tiếng cười!
Gấu có lần đã từng áp dụng
thông minh thiên
tài nhận xét trên vào lịch sử Miền Nam giữa hai nền Đệ Nhất và Đệ Nhị
Cộng Hoà.
Đệ Nhất Cộng Hòa chấm dứt bằng cái chết đau thương của anh em ông Diệm,
và có
thể, đó là nguồn cơn đưa đến mất Miền Nam. Nhưng dân Mít chúng ta muốn
nhìn lại
nó bằng tiếng cười, khi nghĩ đến trò mạt cưa mướp đắng giữa hai ông
Diệm Nhu và
mấy tướng đảo chánh. Hai ông này kêu lớp tướng tá làm cú đảo chánh dởm
nhân đó
bắt gọn đám nổi loạn. Đám tướng tá thân tín của ông, lãnh tiền Xịa, bèn
đổi dởm
thành thực, và làm thịt hai ông.
Xế chiều,
chúng tôi đến Trung tâm Nhập ngũ.
Thực chất đó
là một trại tập trung.
Đào Hiếu: Lạc
Đường
Viết như vậy là sượng. NQT
Tởm, đúng
hơn. Hai miền Nam Bắc lâm cuộc nội chiến, thanh niên phải nhập ngũ,
chuyện quá
bình thường, làm sao lại có trại tập trung ở đây.
VC nằm vùng Huỳnh Tấn Mẫm
Lý Chánh
Trung, Tố Hữu, Lê Quang Vịnh, Lê Văn Nuôi, Huỳnh Tấn Mẫm, Nguyễn Đình
Thi...
Bệnh Viện Dã
Chiến số 3 của Mẽo, 1966, Sài Gòn. Ông Sếp của Gấu, Trưởng Đài VTD,
được 1 anh
MP Mẽo đưa vô đây, sau khi ăn mìn VC tại nhà hàng nổi Mỹ Cảnh (1965).
Anh MP này,
hay lên Đài gọi điện thoại cho gia đình.
Gấu được
mấy anh cảnh sát Ngụy khiêng lên xe cứu thương, đưa vô bệnh
viện Đô
Thành, đường Lê Lợi.
Khi ông
Tổng Giám Đốc Bưu Điện ghé thăm Gấu, thấy cái tay bốc mùi, bèn
phán,
cho nó vô ngay Grall [còn gọi nhà thương Đồn Đất, của hải quân Pháp].
Còn ông
Thạch cũng được gia đình đưa vô Grall trước đó đâu một,
hai ngày.
Gấu đếch có tiền đóng, nhờ ông TGD ra lệnh cho phát ngân viên Bưu Điện
OK, đóng
cho nó, trừ dần vô lương!
Bệnh Viện Dã
Chiến số 3 của Mẽo, 1966, Sài Gòn. Ông Sếp của Gấu, Trưởng Đài VTD,
được 1 anh
MP Mẽo đưa vô đây, sau khi ăn mìn VC tại nhà hàng nổi Mỹ Cảnh (1965).
Anh MP này,
hay lên Đài gọi điện thoại cho gia đình.
Gấu được mấy anh cảnh sát Ngụy khiêng lên xe cứu thương, đưa vô bệnh
viện Đô
Thành, đường Lê Lợi.
Khi ông Tổng Giám Đốc Bưu Điện ghé thăm Gấu, thấy cái tay bốc mùi, bèn
phán,
cho nó vô ngay Grall [còn gọi nhà thương Đồn Đất, của hải quân Pháp].
Còn ông Thạch cũng được gia đình đưa vô Grall trước đó đâu một,
hai ngày.
Gấu đếch có tiền đóng, nhờ ông TGD ra lệnh cho phát ngân viên Bưu Điện
OK, đóng
cho nó, trừ dần vô lương!
“Chủ nghĩa hiện
sinh là một chủ nghĩa nhân bản”, là 1 trong những cuốn sách, đọc, “đầu
tay”, tiếng
Tẩy, thời mới lớn Của Gấu, tại Sài Gòn.
Nhớ, chỉ 1
câu trong đó, của Dos, nếu Thượng Đế đếch có thì mọi chuyện đều được
phép, và
Sartre coi đây là điểm xuất phát, “point de depart”, của chủ nghĩa hiện
sinh.
Còn cuốn của Rilke, mua,
về nhà mới biết, mua rồi!
Ấy là vì khi đứng ở tiệm
sách, lật đúng cái đoạn em nữ thi sĩ Nga,
Marina
Tsvétaiéva, người tình của cả hai nhà thơ, 1 Nga, 1 Đức [Pasternak
&
Rilke], viết 1 cái thư cho Rilke - vài tháng sau đó, ông ngỏm vì bịnh -
để hỏi 1 câu thật ngớ ngẩn, và cũng
thật thê
lương:
Rilke, thực
sự anh là ai? Đức đếch phải, Lang bạt kỳ hồ, du mục, bohême, cũng đếch
phải. Áo,
Autriche, thì chưa phải [bởi vì Áo thì có rồi, còn anh sẽ trở thành,
parce
que l’Autriche était et que
toi
– tu deviens! Kỳ diệu làm
sao, Toi – sans pays!
Mi đếch có xứ sở, kỳ diệu
làm sao!
Cái em bướm Hà Lội, chửi
Gấu, hay ho gì cái thứ tiếng Bắc Kít đó, là có thật.
Em lầm Gấu là Nam Kít, tập tành nói tiếng Bắc Kít!
Người tình,
nữ thi sĩ [Bắc Kít, gặp lần về Hà Lội], nói thẳng:
Mi quá chán
cái tiếng Bắc Kít mẹ đẻ của mi rồi!
“Il était
las de sa langue maternelle”!
Chuyện Rilke
quá tởm tiếng Đức, và coi mình đếch có quê hương, nhiều người biết.
Coetzee
trong 1 bài viết về ông, cũng có nói tới:
Sinh năm
1875 tại Prague, thành phố thứ ba của Đế quốc Áo Hung, Rilke tởm nước
Áo và tất
cả những gì có mùi Áo, all it stood for, và chạy trốn nó, ngay khi nào
có thể.
Một phần của nỗi tởm, là do phản ứng những năm trẻ thơ khốn khổ khốn
nạn ông trải
qua tại những nhà trường nhà binh. Những cảm nghĩ của ông về Đức quốc,
cũng chẳng
ấm áp hơn được tị nào. Sau khi lấy vợ, vào năm 1901, ông dời qua Tây,
và, ngoại
trừ những năm chiến tranh, ông bị kẹt trong vùng đất của Những Quyền
Lực Trung
Tâm, the Central Powers, do vấn đề quốc tịch, ông chẳng bao giờ trở về.
*
Chúng ta tự
hỏi, giả như không bị tống ra Bắc như một anh tù, liệu, sau 1975, TTT
sẽ trở về
Hà Nội, Miền Bắc?
Gấu tin, ông
đếch thèm về!
Ông anh khác
thằng em. Thằng em cố đấm ăn xôi, trở về tới hai lần. Lần thứ ba, nếu
không nhận
được lời cảnh báo, khí hậu Hà Nội bi giờ không đẹp, thì Gấu vẫn còn mò
về dài
dài… (1)
Có thể nói,
Gấu lấy Gấu Cái, là vì muốn chọn 1 quê hương cho Gấu, và lũ Gấu Con sau
đó.
Thật cũng
may, cuối cùng bố mẹ lại tìm thấy nhau, cho dù bố mẹ biết rất rõ, nếu
cuộc đời
được làm lại từ đầu, thì mọi chuyện vẫn y nguyên như vậy. Chắc là bố sẽ
lo cho
mẹ thêm một chút xíu, nhờ vậy mẹ sẽ bớt đi một chút, niềm tủi thân.
Con đã đọc
thư chú Bảo thì biết gia đình mình ở ngoài Bắc. Đó là quê hương mà bố
phải từ bỏ,
theo bà Nội vào Nam, và khi chú Sĩ chết, bố tự nhủ sẽ chẳng khi nào trở
về. Đấy
là một phần lý do tại sao bố lấy mẹ. Bố muốn các con có một quê hương
Miền Nam,
các con sẽ cần tới nó như bố cần tới mẹ vậy.
Ui chao, vãi
linh hồn, thực!
As a young
man he liked to say he was heimatlos, homeless, without a
country. He
even asserted a right to decide his own origin. "We are born, so to
speak,
provisionally, it doesn't matter where; it is only gradually that we
compose,
within ourselves, our true place of origin, so that we may be born
there
retrospectively.”
Coetzee viết về Rilke
Khi còn trẻ, ông thích nói
về mình, tôi thì không nhà, không nước. Ông
còn đòi cho mình cái quyền được quyết định gốc gác của riêng
mình.
"Chúng ta sinh ra, thì cứ nói, theo kiểu dự trữ, chẳng quan trọng gì
cái
chuyện, sinh ra ở đâu. Dần dà, bạn sẽ tạo nên, ở bên trong bạn, cái nơi
chốn thực
sự cội nguồn, và nếu như thế, chỉ một khi nhìn ngoái lại, bạn mới phải
tự hỏi,
hình như quê của mình là ở cái chỗ kia kìa, cái xứ Đoài mây trắng lắm
của riêng
mình đó..."
Mai Thảo có lần kể một
anecdote về TTT. "Hắn" nói, bạn cầm một cây
lao, quay người lại, và phóng mạnh, cây lao tới đâu thì là quá khứ của
bạn tới
đó, cắm xuống chỗ nào thì là đó là nơi bạn sinh ra.
Một lần, một buổi sáng
sớm, chỉ có hai anh em, ngồi nhâm nhi ly cà phê
tại Quán
Chùa, nhắc tới Mai Thảo đời thường, TTT đưa ra nhận xét, nhớ đại
khái, đàn ông
sống độc thân, ở vào cái tuổi đó, rất dễ mất quân bình [Đàn bà chắc
cũng vậy?], khó
chịu lắm, Mai Thảo không thế.
Gấu nhắc lại anecdote
trên, ông cười, nhân đó kể
câu chuyện về anh chàng học trò xóm nhà lá, ở mãi cuối lớp, không chịu
nghe ông
thầy giảng bài, còn chọc phá mấy người ngồi bạn cùng bàn, sẵn chiếc
khăn lau bảng
trong tay, ông vo tròn thành một cục, sự tức giận anh học trò khiến ông
thêm sức
mạnh chăng, vì cái khăn vo tròn như
cục đạn bắn thẳng
tới tận cuối lớp, cùng tiếng thét giận dữ của ông thầy, "Mang nó lên
đây!", khiến anh học trò líu ríu làm theo, Gấu bỗng nhớ đến câu văn để
đời
của ông, qua miệng nhân vật Thạch:
-Em đã biết tay anh chưa ? (Chửi tục!).
Và
cuốn tiểu thuyết xuất sắc nhất lấy quán cà phê làm bối cảnh hẳn là “Ở
quán cà
phê của tuổi trẻ lạc lối” của Patrick Modiano, sắp được xuất bản tại
Việt Nam.
Blog NL
Tếu thật, Gấu
mua cuốn trên, là cũng tính làm"chim mồi", nhằm làm sống lại cái quán
ngày xưa
hay ngồi với BHD mỗi buổi sáng trên đường chở em tới trường.
Gấu đã
từng viết về
cái quán này, thời gian làm cho ông Nhàn, chủ nhà xb Vàng Son, và còn
chủ
trương 1 tờ báo Thiếu Nhi, giao cho Từ
Kế Tường trông coi. Gấu bèn đóng góp bài vở, và cái bài Gấu viết, là về
cái
quán xưa, cái gì gì, “như người xưa đánh rớt cây gươm xuống lòng sông,
bèn
đánh dấu
vào mạn thuyền, nơi cây gươm rớt xuống, chàng trở lại quán xưa, tìm dư
âm ngày
tháng cũ, dấu hài của BHD trên ngọn cỏ mờ sương…”, ái chà chà, vãi linh
hồn quá
sá… Ông Nhàn đọc, kêu Gấu tới, lắc đầu, báo thiếu nhi mà sao anh đi bài
này!
Cái bài viết
ngắn đó, Gấu lôi ra viết lại, và cho đăng trên Tập San Văn Chương, khi
quen
Joseph Huỳnh Văn, và Nguyễn Tử Lộc, và vì cả hai mà Gấu nhận lời viết
cho tờ báo
này, dù cả đám đều là bạn quí của Gấu ngày nào cả!
Gấu nhớ là
Nguyễn Tử Lộc mê quá; anh gật gù, làm chủ ngòi viết được đến như thế,
thì cực là
bảnh.
Nguyên con cái tít, là 1
câu được tác giả dùng làm đề từ, và theo
như câu
này, thì "perdue", không thể dịch là “lạc lối”, mà là, “mất mẹ
nó rồi”, như cái quán ngày nào của Gấu, thuộc về 1 tuổi trẻ đếch
còn, như
Sài Gòn cũng đếch còn:
À la moitié du chemin
de la vraie vie, nous étions environnés d'une sombre
mélancolie, qu'on exprimé tant de mots railleurs et tristes, dans le
café de la
jeunesse perdue
Guy Debord
[Tạm dịch: Ở
cái đoạn nửa đời người, chúng ta bị bao quanh bởi 1 thứ buồn buồn ảm
đạm, và
bèn diễn tả nó, bằng vô số là từ, tếu và buồn, ở quán cà phê tuổi trẻ
đã mất]
Note: Đọc lại,
thì Gấu hiểu ra, cái từ "lạc lối", tương tự "Lạc Đường" của Đào Hiếu,
và có thể đây là lý do Modiano trích câu của 1 ông Mác Xị làm đề từ
cuốn truyện
của ông về 1 thời cà phê cũng buồn, như tuổi trẻ vậy:
Ôi tuổi trẻ
quá buồn
Như bàn ghế
không bày
Thơ TTT,
nhớ
đại khái, trong Liên Đêm, hình như vậy. (2)
|