CM @ London

---

Thơ Mỗi Ngày

---

---

Beckett: Storming for Beauty

John Banville

---

TTT 2012

---

Ghi chú về Hiroshima

---

Ghi chú trong ngày

---

Hồi Ký Viết Dưới Hầm

---

Tôi làm báo

---

Witness

LOOK AGAIN

"Shoah" and a new view of history.

What he doesn't emphasize (he says it in passing) is that Hitler's war against the Jews was an attempt to eliminate an entire people-to efface their identity altogether-whereas Stalin's campaign against, say, Ukraine was an attempt to eliminate not all Ukrainians but those who conceivably might resist collectivization and the triumph of Communism.

Điều ông không nhấn mạnh là cuộc chiến của Hitler chống lại Do Thái, là toan tính làm cỏ cả một dân tộc – xóa sạch căn cước của 1 giống dân – trong khi cuộc chiến dịch của Stalin chống lại Ukraine là toan tính làm cỏ không phải toàn thể dân Ukraine mà là những người chống lại tập thể hóa, và chiến thắng của Chủ Nghĩa Cộng Sản.

Khi đám VC Bắc Kít thắng cuộc chiến, và đẩy đám sĩ quan Ngụy lên miền rừng thiêng nước độc Bắc Bắc Việt, và chiến dịch tiếp theo, sẽ đưa hết đám vợ con Ngụy lên đó, chẳng phải là để xóa sạch tất cả đám Ngụy, "một nửa" giống dân Mít?
Giả như không có tụi Tẫu dậy cho VC 1 bài học, liệu có còn, chỉ 1 tên Ngụy, sống sót?

Cái điều mà VC Bắc Kít tính làm với Ngụy, thì bây giờ chúng làm với tất cả nước Mít, người Mít 

---

WATCHING SHOAH IN A
HOTEL ROOM IN AMERICA

 There are nights as soft as fur on a foal
but we prefer chess or card playing. Here,
some hotel guests sing "Happy Birthday"
as the one-eyed TV nonchalantly shuffles its images.
The trees of my childhood have crossed an ocean
to greet me coolly from the screen.
Polish peasants engage with a Jesuitical zest
in theological disputes: only the Jews are silent,
exhausted by their long dying.
The rivers of the voyages of my youth flow
cautiously over the distant, unfamiliar continent.
Hay wagons haul not hay, but hair,
their axles squeaking under the feathery weight.
We are innocent, the pines claim.
The SS officers are haggard and old,
doctors struggle to save them their hearts, lives, consciences.
It's late, the insinuations of drowsiness have me.
I'd sleep but my neighbors
choir "Happy Birthday" still louder:
louder than the dying Jews.
Huge trucks transport stars from the firmament,
gloomy trains go by in the rain.
I am innocent, Mozart repents;
only the aspen, as usual, trembles,
prepared to confess all its crimes.
The Czech Jews sing the national anthem: "Where is my home ... "
There is no home, houses burn, the cold gas whistles within.
I grow more and more innocent, sleepy.
The TV reassures me: both of us
are beyond suspicion.
The birthday is noisier.
The shoes of Auschwitz, in pyramids
high as the sky, groan faintly:
Alas, we outlived mankind, now
let us sleep, sleep:
we have nowhere to go.
 

Coi phim Shoah
tại một phòng khách sạn ở Mẽo

 
Ðêm mượt như lông ngựa non
Nhưng chúng ta thích chơi cờ, chơi bài. Ở đây,
một vài vị khách hát “Chúc Mừng Sinh Nhật”
trong khi chiếc TV một mắt chán chường xào đi xào lại mớ hình ảnh của nó.
Những cây cối từ thuở còn con nít của tôi vượt qua một đại dương để chào đón tôi từ màn hình.
Mấy người nhà quê Ba Lan hăm hở bàn về
có Ông Giời hay không có Ông Giời,
trong khi đám Do Thái thì lại câm lặng, mệt nhoài, hết hơi, do cái chết dài của họ.
Những con sông của những chuyến du ngoạn của thời trẻ của tôi chảy
một cách thận trọng qua đại lục xa vời, không thân quen.
Những toa tầu chở cỏ khô, không, không phải cỏ khô mà là tóc,
Những cái trục của nó thì kêu ken két do chở nặng quá.
Chúng tôi thì vô tội, những cây thông kèo nài.
Những tên SS thì hốc hác, và già,
Những vị y sĩ chiến đấu cố cứu tim, gan, và luơng tâm cho họ.
Khuya rồi, cơn buồn ngủ thấm vào tôi
Tôi tính chơi một giấc nhưng mấy ông hàng xóm
vẫn ong ỏng, “Chúc Mừng Sinh Nhật”:
Họ la lớn còn hơn cả mấy người Do Thái đang chết.
Những xe tải thật bự chuyên chở những ngôi sao, từ bầu trời
Những chuyến xe lửa ảm đạm đi trong mưa
Tôi thì vô tội, Mozart ăn năn;
Chỉ cây dương, như thường lệ, run rẩy,
sửa soạn thú mọi tội lỗi của nó.
Ðám Do Thái Czech hát quốc ca: “Nhà tôi đâu…”
Làm gì có nhà; nhà cháy rồi, quyện trong lửa có tiếng huýt của hơi ga lạnh
Tôi mỗi lúc một thêm vô tội, và buồn ngủ.
Cái TV trấn an tôi: Ta và mi thì đều quá cả sự nghi ngờ.
Sinh nhật ồn, ồn quá.
Những chiếc giầy của Lò Thiêu, chất thành kim tự tháp, cao như bầu trời, rên rỉ nhè nhẹ:
Than ôi, chúng ta thì sống dai hơn cả nhân loại, bây giờ, hãy để cho chúng ta ngủ, ngủ;
Chúng ta chẳng có nơi nào để mà đi 

Adam Zagajewski: Without End

---

Lolita vs BHD

Nhưng chỉ đến sau 1958, khi ấn bản ỡ Mẽo ra lò, cùng với cỡ trên chục ấn bản khác, trên toàn thế giới, thì cánh bướm của em nhí Lô mới tỏa rộng ôm choàng lên quá cả con số những độc giả của cuốn sách. Trong khoảng một thời gian ngắn, cái từ mới “Lolita”, vẫn như 1 cánh bướm [hai mới đúng chứ nhỉ], mở ra một khái niệm mới: người đàn bà-con nít, được giải phóng mà không cần nhận ra, một biểu tượng vô thức của cuộc cách mạng đã xẩy ra trong xã hội đương thời. Tới một chừng mực nào đó, thì Lolita chính là cái mốc lịch sử đó, cái cột cây số đó, milestone, và là một trong những nguyên nhân của một thời đại dễ dãi, khoan dung cho cái bướm, thằng cu, con hĩm, sexual tolerance, thách đố, coi như pha, những cấm kỵ, của tầng lớp thanh thiếu niên tại Mẽo, và Tây Âu, và trào lưu này lên đến đỉnh cao vào thập niên 1960.
Nàng “nymphet” không ra đời với nhân vật của Nabokov. Nàng có, hẳn nhiên, chẳng chút nghi ngờ, ở trong những giấc mơ của những tên “dâm loàn, đồi bại” [chữ của TTT, trong Một Chủ Nhật Khác, đúng ra, chữ của bà vợ Trung Uý Kiệt, chửi...  Cô Hiền, người đàn bà chỉ có thể làm tình nhân, không thể làm vợ], và ở trong sự mù lòa và những xao xuyến run rẩy của những cô gái ngây thơ, và sự thay đổi khí hậu đang bắt đầu đem đến cho nó sự tin cậy. Nhưng, nhờ cuốn tiểu thuyết, nó mang một cái dáng riêng, rũ khỏi sự hiện hữu giấu diếm nóng nẩy, bồn chồn của nó, và thâu đoạt chùm chìa khoá của thành phố. Điều lạ thường, là, cuốn tiểu thuyết của Nabokov đã gây ra cơn cuồng phong, địa chấn, ồn ào, náo nhiệt đó, thấm vào, ảnh hưởng tới, cách cư xử, thái độ, sự nhạy cảm của hàng triệu triệu con người, và trở thành một phần của huyền thoại học hiện đại.
Bởi vì thật khó mà tưởng tượng, một ông nhà văn Nga, lưu vong, chuyên mê bướm [bướm thiệt nhe], như là Nabokov, một nhà văn trong số những nhà văn của thế kỷ, chẳng bao giờ thèm để ý đến những vấn nạn, những giải pháp phổ thông, đương thời, lại tạo ra cơn địa chấn đó, một nhà văn đếch thèm để ý đến, ngay cả cái gọi là thực tại: thực tại là cái chó gì, như ông ta viết, nếu nó không được đặt ở trong mấy cái ngoặc kép.

Vargas Llosa

Kỷ niệm, kỷ niệm

Nghe tiếng mưa khi mưa hãy còn xiêu xiêu ngoài sông, rồi mưa băng qua bờ lá có căn chòi hoang ở phía Nam cồn, ào vào bãi đất xơ rơ những thân lau sậy cháy, giờ thì mưa đã dội trên mái nhà, trượt theo những đuôi lá mục mưa thả mình vào đất. Khe vách rách rã chẻ mỏng những ngọn gió ướt, chém ngọt qua người, lạnh rởn từng lỗ chân lông.
Nguyễn Ngọc Tư: Khói trời lộng lẫy 

Câu văn mở ra, [khởi đầu là lời], mới lộng lẫy làm sao!

Bất giác nhớ đến câu văn mở ra đời văn của Gấu:
Villa trông ra biển

Của Camus:
Bữa nay mẹ tôi mất.

*

Gấu viết “Những con dã tràng”, khi còn thằng em, tại căn nhà ở trong một con hẻm, đường Nguyễn Huỳnh Đức, Phú Nhuận.
Lấy một tờ giấy trắng, viết, “Villa trông ra biển”, tắc tị, vò ném xuống gầm giường, lấy tờ khác, viết tiếp, tắc tị vò, viết, vò viết… chừng ngàn lần, có thể nói như vậy!
Thế rồi, một bữa, nó bật ra, tiếp:

Villa trông ra biển. Tường phía trước thấp. Gió từ biển tới, vượt khoảng vườn nhỏ, mang những chiếc lá vàng trải lên thềm nhà. Con đường nhựa đen đúi, lầm lì chạy mải tới cuối thành phố. Bên kia con đường, là bãi biển, cát trắng và nóng. Xa hơn, về phía trái, nơi bắt đầu con đường, con sông nhỏ đổ nước ra biển làm đỏ lờ đờ một vùng. Xa hơn nữa, cuối tầm nhìn, một ngọn núi nằm trơ trọi, hình dáng nặng nề, thô kệch. Buổi tối, những người dân thường đốt rừng làm rẫy, xa trông, như một con rắn đỏ lập lòe.
Một chiếc xe ngựa đậu dưới bóng cây lớn ở trước cổng ra vào.
Hai dẫy nhà nhỏ chạy dài ra vườn sau. Phòng H. ở cuối một dẫy.
Những cây phi lao đứng im ở ngoài vườn.
Những con dã tràng

Tất nhiên, cũng trần ai khoai củ, mới rặn ra được mẩu trên. Gấu nhớ là, khi viết đến những hàng phi lao đứng im ở ngoài vườn, là, kể như xong!
Một bữa, thằng em bò xuống gầm giường, lôi ra cả một núi, những tờ giấy vò lại, biểu ông anh, tại sao anh không lấy bất cứ một tờ nào, trong số này, viết tiếp, mà cứ phải lập đi lập lại câu “Villa trông ra biển”, đến cả ngàn lần như vậy?

Bây giờ Gấu hiểu được.
Mỗi lần viết, là mỗi lần mò mẫm cái mối nối tiếp theo, mỗi lần viết là tưởng tượng ra trước mắt cái bãi biển Nha Trang, và sau cùng, bức tường thấp hiện ra, nối kết cái villa với bãi biển phía trước.

---

Ông anh nhà thơ ngồi Quán Chùa, đọc, bật cười, phán, mày viết về bạn mày thì như thế này, mà mày viết về NS thì như thế kia, làm sao chúng không chửi. Mày viết về bạn mày đúng như mày viết về NS, thì thành nhà phê bình được đấy.
Ui chao thổi bạn quí đến như thế, nhờ thế mà vừa mới tới trại tị nạn, bạn từ Mẽo, nghe tin bèn bỏ hết công ăn việc làm qua thăm, nhét túi GCC 10 đô, mày đi làm tô phở, nhớ những ngày chúng mình ngồi Quán Chùa ở Sài Gòn!

Già rồi mà còn nói dóc quá xá!

Quả là nói dóc, thật.

Thực sự bạn quí đi làm phóng sự cho 1 tờ báo nào đó, và không phải đi một mình, mà là với 1 em ký giả, hình như cũng non nước nước non lắm, [nước nôi nôi nước mới đúng], ấy là trong trí nhớ của GCC muờng tượng ra như vậy.
Cô ký giả cũng lịch sự, lảng ra 1 chỗ khác cho hai đấng bạn quí trùng trùng [không phải trùng phùng] tâm sự. Bạn quí lấy ở trong túi ra 1 cái máy thu âm, nhỏ xíu, bằng bao thuốc lá, phán:
-Mày nói đí, nói với chúng bạn của chúng ta ở bên Mẽo đi, tao về sẽ cho tụi nó nghe.
GCC, sao lạ quá, biết ngay là bạn quí của mình bịp mình.
Và quả đúng như thế. Sau này, GCC gặp lại bạn bè ở Mẽo, chẳng thằng nào được nghe giọng của người từ cõi chết trở về cả!
Bạn quí cũng chẳng thèm viết một dòng.

Mấy trăm “bạt”, ba trăm, tiền Thái,"bath", GCC nhớ rõ, thì bạn đợi hết cuộc thăm hỏi & uý lạo, nhét vô túi Gấu, tao kẹt quá, mày cầm đỡ!

GCC đọc cái tin GCC đến Trại Tị Nạn, và yêu cầu đồng hương hỗ trợ, gửi thẳng về lều trại, số mấy, số mấy, trên tờ Hồn Việt, và vài tờ nữa, và cắt hết, lưu vô hồ sơ thanh lọc.
[Cái vụ này là nhờ mấy đấng bạn "không" quí, Nguyễn Đông Ngạc, Viên Linh.... sốt sắng lo cho vợ chồng GCC. Nếu không là bỏ mẹ rồi, bị trả về cho VC rồi!]

Nhân đây, cám ơn ông bạn Ngọc Hoài Phương một phát thật là sâu, dù quá muộn, nhưng muộn còn hơn không.

Note: Tối qua, [26.3.2012], quá nửa đêm, [giờ Canada] bạn quí phôn. Sau khi hỏi mấy giờ rồi, thấy khuya quá, bạn quí nói, sorry, ngủ tiếp đi, và cúp máy.

Hà, hà!

Loạt bài này, GCC viết, theo tinh thần, nếu bạn ngồi quá lâu bên bờ sông, thì thể nào cũng sẽ nhìn thấy xác kẻ thù lềnh bềnh trôi qua. Nhưng trong một lần, tắm sông Mekong, trong khi chờ dịp qua Thái Lan, vô Trại Tị Nạn, Gấu nhìn thấy, không phải xác của kẻ thù, hay của bạn quí, nhưng mà là của… GCC!

Borges viết, đây là 1 đề tài xưa như trái đất: Kẻ Khác. Một đề tài mà Stevenson rất mê, vẫn theo ông. Lê Kim hay Hà Ích, thì cũng vẫn chỉ là một. Trong tiếng Anh, Kẻ Khác có tên là fetch, hay dịch 1 cách văn vẻ, thì là wraith of the living. Và tôi [Borges] nghi ngờ, một trong những tên gọi, désignation, của Kẻ Khác, là “alter ego”. Cái bóng ma là kẻ khác đó, là hình ảnh của chính bạn, phản chiếu từ lưỡi dao [đâm sau lưng chiến sĩ], hay từ cái mặt ao, lưu cữu từ bao thế kỷ, ở 1 cái làng Bắc Kít, có một thằng cu Gấu Bắc Kít, đầy Cái Ác Bắc Kít….

Nhân đang nói chuyện tình oan nghiệt, nửa kia, nửa khác, tình cờ đọc bài sau đây, của Borges, thật tuyệt: The Double, trong "Cuốn sách của những sinh vật tưởng tượng", The Book of Imaginary Beings.

The Double

Suggested or stimulated by reflections in mirrors and in water and by twins, the idea of the Double is common to many countries. It is likely that sentences such as A friend is another self by Pythagoras or the Platonic Know thyself were inspired by it. In Germany this Double is called Doppelganger, which means "double walker." In Scotland there is the fetch, which comes to fetch a man to bring him to his death; there is also the Scottish word wraith for an apparition thought to be seen by a person in his exact image just before death. To meet oneself is, therefore, ominous. The tragic ballad "Ticonderoga" by Robert Louis Stevenson tells of a legend on this theme. There is also the strange picture by Rossetti ("How They Met Themselves") in which two lovers come upon themselves in the dusky gloom of a woods. We may also cite examples from Hawthorne ("Howe's Masquerade"), Dostoyevsky, Alfred de Musset, James ("The Jolly Corner"), Kleist, Chesterton ("The Mirror of Madmen"), and Hearn (Some Chinese Ghosts).

The ancient Egyptians believed that the Double, the ka, was a man's exact counterpart, having his same walk and his same dress. Not only men, but gods and beasts, stones and trees, chairs and knives had their ka, which was invisible except to certain priests who could see the Doubles of the gods and were granted by them a knowledge of things past and things to come.

To the Jews the appearance of one's Double was not an omen of imminent death. On the contrary, it was proof of having attained prophetic powers. This is how it is explained by Gershom Scholem. A legend recorded in the Talmud tells the story of a man who, in search of God, met himself.

 In the story "William Wilson" by Poe, the Double is the hero's conscience. He kills it and dies. In a similar way, Dorian Gray in Wilde's novel stabs his portrait and meets his death. In Yeats’s poems the Double is our other side, our opposite, the one who complements us, the one we are not nor will ever become.

 Plutarch writes that the Greeks gave the name other self to a king's ambassador.
 

Kẻ Kép

Ðược đề xuất, dẫn dụ, huých huých bởi những phản chiếu từ gương soi, từ mặt nước, từ cặp song sinh, ý tưởng về Kẻ Kép thì thông thuộc trong nhiều xứ sở. Thí dụ câu này “Bạn Quí là một GNV khác”, của Pythagore, và cái tư tưởng Hãy Biết Mình của trường phái Platonic được gợi hứng từ đó. Trong tiếng Ðức, Kẻ Kép được gọi là Doppelganger, có nghĩa, “người đi bộ sóng đôi, kép”. Trong tiếng Scotland thì là từ fetch, cũng có nghĩa là “bạn quí”, nhưng ông bạn quí này đem cái chết đến cho bạn. Còn có từ wraith, tiếng Scottish, có nghĩa là hồn ma, y chang bạn, và bạn chỉ vừa kịp nhìn thấy, là thở hắt ra, đi một đường ô hô ai tai!

Thành ra cái chuyện “Gấu gặp bạn quí là Gấu”, ngồi bờ sông lâu thể nào cũng thấy xác của mình trôi qua, quả đáng ngại thật. Ðiềm gở. Khúc “ba lát” bi thương "Ticonderoga" của Robert Louis Stevenson kể 1 giai thoại về đề tài này. Bức họa lạ lùng của Rossetti [Họ gặp chính họ như thế nào, "How They Met Themselves"], hai kẻ yêu nhau đụng đầu trong khu rừng âm u vào lúc chạng vạng. Còn nhiều thí dụ nữa, từ Hawthorne ("Howe's Masquerade"), Dostoyevsky, Alfred de Musset, James ("The Jolly Corner"), Kleist, Chesterton ("The Mirror of Madmen"), and Hearn (Some Chinese Ghosts).

Những người Ai Cập cổ tin tưởng, Kẻ Kép, the “ka”, là cái phần đối chiếu đích thị của 1 con người, kẻ đối tác có cùng bước đi, cùng chiếc áo dài. Không chỉ con người mà thần thánh, thú vật, đá, cây, ghế, dao, đều có “ka” của chúng, vô hình, trừ một vài ông thầy tu là có thể nhìn thấy Kẻ Kép của những vị thần và được thần ban cho khả năng biết được những sự vật đã qua và sắp tới.

Với người Do Thái, sự xuất hiện Kẻ Kép không phải là điềm gở, [tới giờ đi rồi cha nội, lẹ lên không lỡ chuyến tầu suốt, rồi không làm sao mà đi được, như Cao Bồi, bạn của Gấu, như Võ Ðại Tướng, vừa mới chợp mắt tính...  đi, là đã thấy 3 triệu oan hồn hau háu, đau đáu chờ đòi mạng, thì đi thế đéo nào được?]. Ngược lại, họ tin đó là bằng chứng bạn tu luyện đã thành, đạt được những quyền năng tiên tri. Ðó là cách giải thích của Gershom Scholem.

Một giai thoại được ghi lại trong Talmud kể câu chuyện một thằng cha GNV, suối đời tìm hoài Thượng Ðế, và khi gặp, hóa ra là… GCC!

Trong “William Wilson” của Poe, Kẻ Kép là lương tâm của nhân vật trong truyện. Anh ta thịt nó, thế là bèn ngỏm theo. Cũng cùng đường hướng như vậy, Dorian Gray, trong tiểu thuyết của Wilde, đâm bức hình của anh ta, và bèn gặp gỡ Thần Chết. Trong những bài thơ của Yeats, Kẻ Kép là phía bên kia của chúng ta, kẻ bổ túc, hoàn thiện chúng ta, kẻ mà chúng ta không, và sẽ chẳng bao giờ trở thành.

Plutarch viết, người Hy Lạp gọi, “cái ngã khác”, bằng cái tên, viên “đại sứ của hoàng đế”.

J.L. Borges