ANTENNAS IN THE RAIN

Trên Gió O có hai bài viết về TTT.

Bài của NLV, (1) nhìn ra một cõi thơ khác, của thơ TTT,  nhân đọc 1 bài thơ Đường, và nhân gặp được "đảo xa"

Như thế chúng ta có 3 cõi thơ TTT.

Liên [Đêm]
Đảo Xa
Cõi Tù.
*

Xin nói thêm về những bức thư của thi sĩ viết gửi “Mon ile” cũng như gửi “Đảo xa.” Tôi đã đọc đi đọc lại khá nhiều lần, rồi bâng khuâng tự hỏi: Vì sao thi sĩ tự ví mình như một Crusoe thất lạc nơi hoang đảo? (nhân vật bi hùng Robinson [Crusoe,] cũng là nhan đề cuốn tiểu thuyết lừng danh của nhà văn người Anh, Daniel Defoe.) 
Phải chăng, gửi “Mon ile,” gửi “Đảo xa,” là gửi cho Crusoe thất lạc?
Tức là gửi cho chính mình? Gửi cho cõi cô độc riêng tây của chính mình?
Như vậy, viết thư, như là một cách độc thoại. Một Crusoe thất lạc, tôi nghĩ, thi sĩ đã cảm nhận từ rất lâu cái mệnh hệ cô độc riêng tây ấy của đời mình. Cảm nhận, nhưng không cần nói ra, không cần bày tỏ với bất cứ ai, bởi cái phong cách kiêu bạt, bởi trò chơi ẩn ngôn khinh khoái của thi sĩ?
Tự hỏi, rồi tự trả lời một cách tự tin: Đúng vậy! Những khoảng lặng ngân dài. Thi sĩ lắng nghe trong im vắng: “Chưa bao giờ anh nghe mình du dương lạ thế. Anh nghe vang hoài Ngôi Nhà Đỏ, Trăng Hồng..."  Đó cũng chính là niềm hứng khởi từ cô liêu vọng lại để thi sĩ cảm ứng với Thôi Hộ, tấu lên “Sáu biến khúc quanh một đề thơ cổ.”

“Ngôi Nhà Đỏ, Trăng Hồng” là câu chuyện tình hư hư thực thực không có kết thúc. Hãy chịu khó đọc lại hai câu thơ cuối trong biến khúc 6, cũng là 2 câu thơ cuối cùng của bài thơ:

Đừng ngoái nhìn. Phơ phất khói sương thu.
Đừng ngoái nhìn. Trăng khoả thân xanh mướt. 

Chỉ còn một mình chàng với bóng đêm huyền ảo: “Phơ phất khói sương thu.” “Trăng khỏa thân xanh mướt.” Vậy thì, bảo chàng “Đừng ngoái nhìn” là tại sao? Để làm gì? Nàng đã đi đâu về đâu chẳng biết. Nàng đã tan vào cõi không hư. Phải chăng, Chàng muốn tự an ủi mình rằng Nàng vẫn còn ở đâu đó, có thể Nàng đang ẩn hiện trong làn khói sương thu phơ phất, có thể Nàng đang ẩn hiện trong ánh trăng khỏa thân xanh mướt. Vì sợ rằng, nếu Chàng ngoái nhìn, Nàng sẽ lập tức tan biến đi? Lời khuyên kia, thật ra, cũng là từ tâm thức Chàng dấy lên, vừa đinh ninh, vừa mơ hồ. Nàng vừa là ảnh thực, vừa là ảnh ảo trong tâm thức Chàng. Đây cũng chính là sự giằng xé, niềm ray rức khôn nguôi suốt đời của thi sĩ. Mượn một câu chuyện tình để nói lên thân phận mồ côi, bơ vơ của kiếp người. Câu hỏi không lời đáp. Lời đáp nằm ngay trong câu hỏi. Thôi Hộ, sau khi than vãn bên thân xác Nàng đã chết, chỉ còn chút hơi ấm, nhưng điều kỳ diệu đã giúp Nàng hồi sinh và trùng phùng, tái hợp với Thôi Hộ trọn đời. Nhưng câu chuyện ấy cũng chỉ là một huyền thoại. Ảo!!! Orphée sau khi bị đám nữ thần lên cơn ghen tức đâm chết, mới “gặp” lại Erydice ở cõi “bên kia” và “sống” với nhau trọn đời. Cũng chỉ là thần thoại. Ảo!!! Hai câu chuyện có hậu của huyền thoại và thần thoại, chỉ để làm thỏa lòng người nghe chuyện. Trở lại “Ngôi Nhà Đỏ, Trăng Hồng,” câu chuyện tình hư hư thực thực từ đầu đến cuối, mở ra nhưng không khép lại, không có hậu. Chàng là “kẻ lạ mặt”, Nàng là một ảnh ảo, rất mơ hồ, đang quẩn quanh, đâu đó. Chàng và Nàng ẩn hiện, bay, lướt, chìm, tan trong âm vang và sắc màu miên man bất tận. Sáu biến khúc “Thế có lãng mạn quá không?” - Câu hỏi đầy cảm xúc, hứng khởi của thi sĩ. Tôi thầm nhủ: “Quá đi chứ! Và còn rất, rất siêu thực nữa.” Một cảm xúc, hứng khởi trên cả tuyệt vời. “Ngôi Nhà Đỏ, Trăng Hồng,” với một thủ pháp cấu trúc, ngôn ngữ thơ thuộc loại bậc thầy! Đúng là một “Âm Vang Khác” rất lung linh, huyền ảo, rất Thanh Tâm Tuyền. 

Thi tập “Thơ Ở Đâu Xa” (Trầm Phục Khắc xuất bản, 1990, Hoa Kỳ,) cũng là một“Âm Vang Khác” của Thanh Tâm Tuyền. Những bài thơ làm trong chốn tù ngục, đọa đày khắc nghiệt, nhưng tâm hồn, thần thái của thi sĩ vẫn ung dung, tự tại, an nhiên chịu đựng bi kịch, tai ách, tuyệt không thù hận, oán than. Thơ trong tù được nghiền ngẫm trong trí nhớ, được lưu giữ trong óc, trong tim, mà vẫn mài sắc, cô đọng ý tứ, gây nhiều cảm xúc cho người đọc. Cái tầm, cái tâm của thi sĩ thật đáng kính nễ. Cuộc đời trần thế của thi sĩ tuy đã khép lại, nhưng phẩm cách con người, tâm hồn Thanh Tâm Tuyền, thơ Thanh Tâm Tuyền vẫn mãi đẹp, như chính mong ước, khát vọng của ông:

“Sẽ chết như sao rơi vào bất tận,
Sẽ mãi yêu như giọt nước hân hoan.”

Nguyễn Lương Vỵ
Calif., 03 - 04.03.2012
(Nhân kỷ niệm lần thứ 76, ngày sanh [15.03] và lần thứ 6 ngày mất [22.03] của Thanh Tâm Tuyền.)

Và bài của VCC (2):

Di cư vào Sài Gòn, năm 1955, Thanh Tâm Tuyền mới tròn 21 tuổi dõng dạc tuyên bố: “Trong cái quá trình cấu thành nhạc điệu của ‘thơ mới’ sau khi giải phóng khỏi sự câu thúc của thơ luật, người ta cũng cảm thấy sự nghèo nàn của điệu thơ lẩn quẩn trong bốn câu hay hai câu nối tiếp, nên đã dẫn đến sự sử dụng thể hỗn hợp của ca dao và thơ phá thể…Thơ phá thể chính là biểu hiện của thơ mới ở ngõ cụt, nhạc điệu của thơ phá thể là một thứ nhạc điệu nghèo nàn và giả tạo nhất… Bởi thế thơ hôm nay không dừng lại ở thơ phá thể, thơ hôm nay là thơ tự do”

Làm thế nào để nhận dạng “thơ tự do”? TTT mạnh dạn giải thích ( về mặt hình thức): …vần điệu của thơ tự do là nó không gieo vần theo lối đồng âm đồng thanh, vần của nó là vần ẩn giấu cách xa (có thể đi tới khác âm, nghịch thanh), nhịp điệu của nó là sự phối hợp của một toàn thể không khuôn trong một số câu nhất định khiến cho [hơi] thơ tự do dễ kéo dài hơn các hơi thơ khác”.

              Nhưng chỉ với hình thức, thì người ta sẽ không nhận ra sự có mặt tất yếu của thơ tự do thời kỳ mới của nghệ thuật. Chịu ảnh hưởng văn hóa phương Tây, TTT đã viện dẫn đến lập luận của triết gia Nietzsche để nói về sự cần thiết của dòng thơ ông đeo đuổi: “Khi nghiên cứu về bi kịch của Hy Lạp, Nietzsche đã phân biệt hai khuynh hướng đối chọi nhau trong nghệ thuật. Với quan niệm nghệ thuật Apollon, nghệ thuật phải đạt được những hình thức toàn vẹn, minh bạch vững vàng, một nghệ thuật của mơ mộng, một cái Đẹp kết lại được ở hình thức có mẫu mực: nghệ thuật bắt nguồn từ một nhân sinh quan bình yên nhìn ngắm và chấp nhận đời sống. TTT đồng cảm với Nietzsche để cổ vũ cho hướng thứ hai: quan niệm nghệ thuật Dionysos: “nghệ thuật phá vỡ những hình thức sẵn có hỗn loạn trong những niềm cảm xúc, một nghệ thuật của say sưa, một vẻ đẹp hãi hùng mọi rợ, nghệ thuật bắt nguồn từ một nhân sinh quan bi thảm, đắm chìm trong khổ đau không bao giờ chịu chấp nhận. Cái khuynh hướng thứ hai này thường bị hất hủi coi thường, nhất là trong cái xã hội ngưng đọngmấy nghìn năm, ở  đây người ta giương mắt thản nhiên nhìn ngắm những đau khổ.”

            TTT xác nhận: “Chính từ sự phân biệt của Nietzsche, tôi dùng làm khởi điểm để mở cho người đọc không thấy được sự cách biệt giữa thơ hôm nay với họ mà họ phải vượt qua, không phải là sự cách biệt tầm thường ngoài hình thức mà là chia cách từ căn bản của nghệ thuật, của thơ”.
*

Theo như "truyền thuyết" trong chốn giang hồ, thì nhân vật Hiền, là từ "đảo xa" mà ra.

Nhưng nếu đúng như thế, thì Hiền tuyệt hơn nhiều so với ngoài đời.
Hiền tuyệt tích giang hồ, sau khi được Kiệt đưa tới chỗ đó, và trở về với Thùy, bà vợ thật quá nghiêm, không làm chịu nổi 1 ông chồng có tới hai cuộc đời: một đời thật, và một cõi riêng.

Thùy ngồi ngả trong ghế. Ở đi văng xa, Kiệt đang xỏ giầy. Nàng nhếch mép khinh bạc. Kiệt trừng trừng, hung hãn, xong cúi buộc giây giầy. Ngửng lên hắn lại nhìn nàng. Nàng giữ nguyên vẻ mặt thách thức. Hắn thở phì, nhắm mắt rồi bỗng cười. Nụ cười lặng lẽ, mở rộng, lay động khuôn mặt ngẩn ngơ.

Phút ấy Thùy tỉnh ngộ dưới mắt Kiệt nàng không là gì. Hắn cười trong cõi riêng. Từ bao giờ hắn vẫn sống trong cõi riêng, với nàng bên cạnh. Phát giác đột ngột làm nàng tủi hận nhưng giúp nàng cứng cỏi thêm trong thái độ lựa chọn. Hắn coi thường nàng trong bao lâu nay nàng không hay và hắn phải chịu sự khinh miệt rẻ rúng của nàng từ nay.
Source

Nhưng Kiệt không thể nào ngờ được, sau khi chàng đi xa, thì Hiền từ “đảo xa”, lại trở về đời, và tung hê thư tình của chàng lên net!

Loạt bài của VCC có nhiều ý lạ, những sự kiện chưa được biết tới, nhưng lỗi chính tả nhiều quá.
Ngõ cụ thay vì ngõ cụt, thí dụ.
Chính những cái lỗi này làm hỏng loạt bài, vì nó làm người đọc suy ra, sự cẩu thả của người viết, và cùng lúc, nó ảnh hưởng những "ý lạ" của tác giả loạt bài: Cũng cẩu thả như những cái lỗi đầy rẫy trong bài viết.

Đã lâu rồi, một vị độc giả, và cũng còn là 1 tác giả, thường nhận bài viết của GCC, qua email, cùng với nhều người viết khác, thường là ở trong nước, qua cái gọi là mailing list, đã nhận xét về GCC, qua hai bản text, và text revised liên tiếp nhau: chỉ khác nhau, chỉ có 1 dấu phảy!

Một khi mà bạn post 1 bản văn đầy lỗi chính tả như thế, bản thân bạn đã coi thường nó! NQT

Book Description
Publication Date: November 20, 1989
Mary is a gripping tale of youth, first love, and nostalgia--Nabokov's first novel.  In a Berlin rooming house filled with an assortment of seriocomic Russian émigrés, Lev Ganin, a vigorous young officer poised between his past and his future, relives his first love affair.  His memories of Mary are suffused with the freshness of youth and the idyllic ambience of pre-revolutionary Russia.  In stark contrast is the decidedly unappealing boarder living in the room next to Ganin's, who, he discovers, is Mary's husband, temporarily separated from her by the Revolution but expecting her imminent arrival from Russia.

Book Review
Putting my obsession for Nabokov and for first novels in general aside, reading this was still pure bliss. Sometimes narrative breaks for the author to sneak in some philosophical musing about memory, but somehow it fits. Immature writer syndrome, I suppose, which i've caught in my own work.
It is a book about first love, and losing her, and then finding her again, but engaged to another man, who's not half the man you are. Nabokov questions how much you're in love with only the memory, and whether finding the flesh and blood girl again will ever fill the hole that your memory and desire have dug.
[Source: net]

Bỗng nhớ cô Hiền, trong Một Chủ Nhật Khác. NQT

Đọc những lời giới thiệu, điểm cuốn Mary, đối chiếu với Một Chủ Nhật Khác, Gấu sợ rằng, khi dịch cuốn này, Mary, Tình Một Thuở, TTT cũng muốn tìm lại cô Hiền ở trong MCNK, Tình Ðầu, Tình Một Thuở, Tình Thơ Dại….

Kim Dung có 1 nhân vật cực đẹp, xuất hiện để rồi đời đời biến mất, là Khúc Phi Yến, trong Tiếu Ngạo Giang Hồ.

Ðộc giả TTT, đọc MCNK, thì đều như Duy, đều tính hỏi Kiệt: Hiền đâu rồi?
*

Em nên hiểu, em ráng hiểu một chút… Anh có tội một cách vô tội, em vô tội một cách có tội… Lần này quả thật là người tình cũ… Em là đàn bà, em hãy tưởng tượng về một người đàn bà… Nàng đã đi rồi, không bao giờ trở lại. Không bao giờ, thật như thế… Nàng đã trả anh về cho em. Nàng giữ anh cho em, nếu không anh đi mất đất rồi. Nàng đẩy anh trở về, còn nàng ở lại, nàng ở lại một mình… Anh chỉ đưa nàng đến đó, còn anh trở về với em, trở về mãi mãi với em. Anh hy vọng em hiểu….

Duy muốn hỏi Kiệt: Hiền đâu? Hiền ra sao?

Source

Hiền đâu?

Hiền đang tung hê thư tình gửi cho "đảo xa" lên net!

PRÉFACE
POUR LA NOUVELLE ÉDITION ANGLAISE
(Mars 1995)

Qu 'une vie d 'homme puisse se jouer de facon décisive en l'espace de quelques jours, voilà un mythe auquel je ne croyais pas dans ma jeunesse. Mais à présent, quand je repense à l'expérience que j'ai vécue il y a trente-deux ans, entre le début et le plus fort de l'été, je suis bien obligé de reconnaitre que ce genre de choses est tout à fait possible. De le reconnaitre avec un sentiment de terreur sacrée.
Cette année-là, j'avais vingt-huit ans, et en tant que jeune romancier je peux dire que j'étais en train, à la suite du succès de mes débuts, d 'édifier ma carrière. En tant qu 'essayiste également : je jouais le role de porte-parole de la jeune génération - celle qui, confrontée à la défaite au moment de l'adolescence, avait vécu sa jeunesse à l'époque où la démocratie était en plein essor au Japon. Et pourtant, en tant qu 'écrivain, je me sentais déja dans l'impasse.

Ghi chú về Hiroshima

Kenzaburô Ôé

Rằng, đời người có dịp thoải mái tới đỉnh, trong khoảng vài ngày là một huyền thoại mà tôi chẳng hề tin khi còn trẻ. Nhưng bây giờ, sống lại cái kinh nghiệm đã từng trải qua vào đầu một mùa hè cực hè, thì tôi đành phải thú nhận một chuyện như thế là hoàn toàn có thể xẩy ra. Và cảm nhận nó với tất cả niềm kinh hoàng thần thánh, thiêng liêng.
Năm đó, tôi 28 tuổi. và, như là một nhà văn, thì tôi đang xây dựng sự nghiệp của mình tiếp theo một cú khởi đầu rất ư là thành công của những tác phẩm đầu tay. Như là một tiểu luận gia nữa chứ: tôi đóng vai phát ngôn viên của thế hệ trẻ - một thế hệ, đối mặt với sự thất trận ê chề vào lúc niên thiếu, đã sống cái tuổi trẻ của họ vào lúc dân chủ đang nở rộ ở Nhựt bổn.
Tuy nhiên như là nhà văn, tôi ngửi ra tuyệt lộ của mình, rằng tôi đang ở trong một ngõ cụt.

Giấc Ngủ

Lỡ... đụng vô em rồi, đành phải bệ về!

Một em chừng ba chục. Có chồng, có một đứa con. Buổi sáng, em đi shopping, đi chợ, đi búa, và lo bữa ăn. Xế chiều em đi bơi. Em sống đời của em như một người máy.
Nhưng đêm xuống, khi mọi người ngủ, em tự làm cho em 1 ly cô nhắc, ăn tí sô cô la, và đọc đi đọc lại “Nàng Kha Lệ Ninh”.
Đêm, em tái khám phá lạc thú.
Mười bẩy đêm không ngủ…

C'est à cause de ce suspense, de ces sous-entendus, que les écoliers et les écolières russes lisaient avec avidité Dostoievski, au même titre que Fenimore Cooper, Victor Hugo, Dickens et Tourgueniev. Je devais avoir douze ans lorsque j'ai lu Crime et Chatiment pour la première fois, il y a quarante-cinq ans. Je trouvai ce livre remarquablement puissant et captivant. Je le relus lorsque j'avais dix-neuf ans et que la Russie était plongée dans l'horreur de la guerre civile. II me parut alors interminable, terriblement sentimental et mal écrit, Je le relus à vingt-huit ans, parce que j'analysais Dostoievski dans un de mes ouvrages. Je le relus encore quand j'inscrivis Dostoievski au programme de mes cours universitaires. Mais ce n'est que tout récemment que j'ai compris ce qui clochait véritablement dans ce livre.

Chính những dòng khen tặng nức nở HTL, hoá ra làm hại ông này/bà này: “loạt bài hết sức tốt, thậm chí có thể coi như cour miễn phí, về tiếng và về văn hóa Pháp, cho những người học tiếng Pháp”.

Nếu như vậy, thì  HTL, là một độc giả rành tiếng Pháp chỉ cho dịch giả CVD một số sai sót trong khi dịch, hay là 1 nhà phê bình điểm nguyên tác của 1 anh Tẩy mà GCC không làm sao ưa nổi, hay là một vì giáo sư mở “cour” dậy tiếng Tây miễn phí online?

Đọc những gì HTL phán loạn cào cào về anh Tây tác giả mới tức cười. Viết 1 bài viết nhỏ, chỉ ra những chỗ dịch sai cũng không nên thân, chỉ vì do đố kỵ, muốn hạ nhục người khác, có khi còn muốn làm bể nồi cơm nhà người ta, vậy mà cũng có kẻ khen nức nở, mà còn phân bua, tôi cũng biết tiếng Tây, không phải vì cảm tính…

Kể cũng rách việc, nhưng lâu lâu cũng vác ngà voi, chơi!

NQT
 

Note:

GCC sẽ viết tiếp về đề tài này, theo hướng sau đây:
Ẩn dụ như là 1 hình tượng tu từ
Ẩn dụ không phải là ám dụ.
Ẩn dụ vs Ảnh tượng.

Cùng lúc viết về Thơ, Bếp Lửa, Một Chủ Nhật Khác...  và TTT .

Ẩn dụ không phải là so sánh ngầm. Cái định nghĩa, ẩn dụ là 1 từ hoa nhờ đó lý trí áp dụng để chỉ vật này, cho vật khác, do 1 tính chất chung làm chúng sát gần nhau, theo GCC, đúng hơn.

Hơn nữa, ẩn dụ còn liên quan rất  nhiều tới liên tưởng. Nhìn cái này nhớ cái kia, thì đâu có phải là so sánh ngầm?
Nhất Linh tả cả 1 buổi trưa hè, Dũng nhìn qua hàng xóm, thấy 1 cánh áo trắng bay phấp phới trong nắng, thoạt đầu ngỡ ngàng tự hỏi, áo ai nhỉ, và bèn nhớ ra là áo của Loan, và bèn còn nhớ ra là Loan đi học Hà Nội, nghỉ hè, về quê, và còn ngộ ra là mình yêu Loan, cả 1 dẫy hình ảnh, ẩn dụ, ám dụ… như thế, đâu phải để…. so sánh ngầm?

Thực sự mà nói, THT không biết viết tiểu luận, một phần do cái sự ham đọc, ham trích dẫn… mà ra. Phô hàng ra nhiều quá, người đọc không làm sao chọn được hàng xịn. Một bài viết dài thòng, cuối cùng, nhảm.
Chỉ cần 1 hình ảnh thôi, 1 vision, cho 1 bài viết, là đủ.

Cả 1 chuỗi hình ảnh mà NL miêu tả trên, chỉ để tụ vào 1 hình ảnh: cánh áo trắng bay phất phơ gió, trong 1 buổi trưa hè xứ Bắc Kít, là một ẩn dụ, để "nói lên" cái giây phút mặc khải “anh yêu em”, của Dũng.

Someone loved me.
Someone was you!

Hà, hà!

Nhưng phải đến chót đời thì GCC mới hiểu ra được, trong ‘ẩn dụ’, trong “liên tưởng” - lấy cái này, để chỉ cái kia; cái này làm nhớ tới cái kia - còn có cái gọi là ‘nhân quả” của Phật Giáo: cái này, là nhân, cái kia, là quả, hay, ngược lại.

Gấu phát giác ra, cái gọi là lý thuyết nhân quả, trong ẩn dụ, trong liên tưởng, khi đi tù VC.