Khi Hoàng Cầm nằm xuống, chưa kịp đậy nắp áo quan, là Gấu đã đi 1 đường hỏi thăm về cái vụ Người viết tự kiểm, tự thú trước bàn thờ Ðảng, và một độc giả TV nhẹ nhàng nhắc nhở, đợi ít ngày không được sao.

Kể thật bậy, nhưng vấn đề vẫn còn nguyên đấy: Tại làm sao mà cả một miền đất, không bói ra nổi, một ông Brodsky, một ông Mandelstam, một bà Anna Akhmatova… ?

Tự hào mê văn học Nga, cả một tầng lớp tinh anh sành tiếng Nga, vậy mà tại làm sao toàn mê ba thứ xái xảm, thí dụ, Mai a cốp ki, đến nỗi đi tù mà cũng mang theo ông này?

Có thể nói, Bắc Kít gần như mù tịt về 1 nền văn học Nga, thứ thiệt, thứ thật bảnh.

Tại làm sao như thế?

Liệu hậu duệ của 1 Huy Cận đúng là cái thứ mà chúng ta đang đòi hỏi chăng? Tiếng nói đầu tiên của 1 miền đất, thừa hưởng tinh anh của tầng lớp cha ông, sĩ phu Bắc Hà, địa linh nhân kiệt, nói Không với BBP [Bắc Bộ Phủ]?

Chúng ta tự hỏi, ở cái nôi Cách Mạng đó, Maia có được nâng bi như ở xứ Bắc Kít?

Gấu nghi rằng, cái sự học tiếng Nga, không phải do mê văn học Nga, mà đây là con đường tiến thân của tầng lớp sĩ phu Bắc Hà, cũng tương tự, học tiếng Tây của Miền Nam, là phương tiện để bỏ chạy cuộc chiến, qua con đường du học. Bao nhiêu đấng rành tiếng Tây của Miền Nam có ông nào viết cái gì ra hồn, chính là do cái tâm địa kiếm đường bỏ chạy chứ thực sự cũng chẳng mê gì… Camus, hay Sartre. Ông Mít Butor phán, khi cả Sài Gòn đang trong cơn sốt hiện sinh thì ông đã bước qua tiểu thuyết mới rồi, là thế. Ông đâu biết sở dĩ lớp trẻ Miền Nam mê hiện sinh, tìm đọc Hố Thẳm, Ý Thức Mới, là vì cũng như bậc đàn anh tìm trong Mác Xít cái điều đuổi Tây thực dân, thí dụ, thì họ tìm điều cắt nghĩa cuộc chiến khốn kiếp, chứ đâu phải chạy theo Tây để ăn kít Tây. Ăn hết kít hiện sinh thì ăn sang kít tiểu thuyết mới.

Người viết bài này chắc chắn hiểu rõ lý do tại làm sao vẫn Bắc Kít , trước thì như... Trời, cả thế giới mong nằm mơ, sáng ngủ dậy thấy biến thành... Bắc Kít, thế mà sau... 30 Tháng Tư, quá Quỉ, cả thế giới gớm sợ.

Trước 30 Tháng Tư, Bắc Kít là Savior, Thiên Sứ, sau 30 Tháng Tư, Quỉ Sứ, Demon.

Liên Xô cũng bị cái họa này, theo D.M. Thomas, người viết cuốn tiểu sử của Solz.

Selected Poems 1963-2003

Charles Simic is something of a magician, a conjuror. Out of nothing it seems, out of thin air, the poems appear before our eyes. One apparently casual observation leads to another, and suddenly, exponentially, we are spellbound. It is a trick many have tried to imitate but few have achieved. At the centre of Simic's art is a disarming, deadpan precision, which should never be mistaken for simplicity. Everything appears pared back to the solid and the essential, and it is this economy of vocabulary and clarity of diction which have made his poetry so portable and so influential wherever it is published. Simic is one of the few poets of our time to achieve both critical and popular acclaim; he is genuinely quotable, and it is entirely possible that some of his phrases and lines will lodge in the common memory. Without any hint of loftiness, then, and from a position which is entirely his own, Simic manages to speak to the many and not just the few.

Charles Simic có cái gì đó của một nhà ảo thuật. Dưng không, hay, từ lớp khí trời mỏng dính, những bài thơ của ông xuất hiện trước chúng ta. Một cú nhận xét bâng quơ dẫn tới một cú khác, và bất thình lình, như ngồi trong hỏa tiễn, chúng ta nghẹt thở vì thất thần, ngạc nhiên, sững sờ. Ðây là 1 tuyệt chiêu nhiều người bắt chước, nhưng ít người làm được. Ở trung tâm nghệ thuật của Simic, là sự chính xác khiến chúng ta đờ đẫn, bái phục, cởi giáp qui hàng. Và đừng bao giờ lầm lẫn nó với sự giản dị. Mọi điều xuất hiện là để tỉa gọt đưa về cái vững chãi, cái cơ bản, cái yếu tính, và cái sự kiệm từ, kiệm chữ, cái sự sáng sủa của câu phán, nó làm cho thơ của ông dễ dàng mang theo cùng với chúng ta và ảnh hưởng nhiều đến người đọc cho dù in ấn ở đâu. Simic là 1 trong số ít những nhà thơ của thời chúng ta được ca ngợi ở cả hai giới phê bình và bình dân; ông được trích dẫn một cách thật là nguyên thuỷ [không phải theo cái kiểu tam sao thất bản], và chuyện, một vài dòng thơ của ông dính chặt vào trí nhớ của chúng ta, những con người bình thường, là chuyện hoàn toàn có thể.
Chẳng 1 tí bầy đặt, không phách lối, kênh kiệu, và rồi thì, từ 1 vị trí hoàn toàn của riêng mình, thi sĩ lèm bèm với tất cả chúng ta, chứ không phải chỉ với một dúm người.

MY SHOES

Shoes, secret face of my inner life:
Two gaping toothless mouths,
Two partly decomposed animal skins
Smelling of mice nests.

My brother and sister who died at birth
Continuing their existence in you,
Guiding my life
Toward their incomprehensible innocence.

What use are books to me
When in you it is possible to read
The Gospel of my life on earth
And still beyond, of things to come?

I want to proclaim the religion
I have devised for your perfect humility
And the strange church I am building
With you as the altar.

Ascetic and maternal, you endure:

Kin to oxen, to Saints, to condemned men,
With your mute patience, forming
The only true likeness of myself.

Giầy, bộ mặt bí mật của cuộc đời bên trong của tôi :
Hai cái miệng không có răng, cách nhau một khoảng
Hai miếng da loài vật đã bị phân huỷ từng phần
Có mùi ổ chuột

Ông anh bà chị của tôi đã chết ngay khi ra đời
Vẫn tiếp tục sự hiện hữu ở trong bạn
Hướng dẫn cuộc đời của tôi
Về một sự ngây thơ trong sạch không làm sao hiểu được của họ

Sách thì dùng làm gì đối với tôi?
Một khi mà, ở nơi bạn, có thể đọc
Thánh Kinh của đời tôi ở trên mặt đất
Và, quá thế nữa, những điều chưa tới, chưa xẩy ra? 

Tôi muốn tuyên bố một tôn giáo
do tôi làm ra vì sự khiêm tốn tuyệt hảo của bạn,
Và một ngôi nhà thờ lạ kỳ tôi đang xây cất
Với bạn, là bàn thờ

Khổ hạnh, và mẫu tử, bạn như thế, đời đời
Bà con với dưỡng khi, với Thánh Thần, để kết án con người
với sự kiên nhẫn câm nín của bạn, tạo thành
cái thực giống độc nhất với cái tôi của tôi 

 

PRODIGY

I grew up bent over
a chessboard.

I loved the word endgame.

All my cousins looked worried. 

It was a small house
near a Roman graveyard.
Planes and tanks
shook its windowpanes.

A retired professor of astronomy
taught me how to play. 

That must have been in 1944. 

In the set we were using,
the paint had almost chipped off
the black pieces. 

The white King was missing
and had to be substituted for. 

I'm told but do not believe
that that summer I witnessed men
hung from telephone poles. 

I remember my mother
blindfolding me a lot.
She had a way of tucking my head
suddenly under her overcoat. 

In chess, too, the professor told me,
the masters play blindfolded,
the great ones on several boards
at the same time.

Người Không Tầm Thường  (1)

Tôi lớn lên, trên
một cái bàn cờ

Tôi mê cái từ tàn cuộc

Tất cả bà con họ hàng đều tỏ ra buồn lòng.

Ðó là 1 căn nhà nhỏ
ở gần một nghĩa địa Ba Lan
Máy bay và xe tăng
lắc lắc mấy khung cửa sổ của nó

Một vị giáo sư thiên văn về hưu
dạy tôi chơi cờ

Hẳn là năm 1944

Bộ cờ của chúng tôi
Quân đen tróc sơn gần hết

Tướng trắng, mất
Phải thay bằng một mẩu gỗ

Tôi nghe kể nhưng không tin
rằng mùa hè năm đó, tôi chứng kiến những người đàn ông
treo trên những cột điện thoại

Tôi nhớ mẹ tôi đã bịt mắt tôi khá nhiều lần
Bà luôn luôn có cái cách của bà
bất thình lình cuốn đầu tôi
trong chiếc áo khoác của bà

Trong cờ tướng, thì cũng vậy, vị giáo sư biểu tôi
những bậc thầy chơi cờ mắt bịt kín,
những bậc đại sư phụ thường chơi,
cùng một lúc vài cuộc cờ.

(1)

Tôi vốn không đặc biệt hâm mộ ông Cù Huy Hà Vũ. Những lý lẽ ông đưa ra tôi cũng không thấy có tính thuyết phục đặc biệt. Nhưng với những gì xảy ra gần đây, ông thể hiện mình như một con người không tầm thường. Như Hector người thành Troy, như Turnus người Rutuli hay như Kinh Kha người nước Vệ, ông Vũ không hề sợ hãi khi phải đối mặt với số phận của mình. Những nhân vật huyền thoại này đã làm mọi thứ để được đối mặt với số phận, để hoàn thành sứ mệnh của mình trong cuộc đời này.

Mặc Lâm: Tại sao chị thích lập những hình ảnh ẩn dụ từ bài thơ này sang bài thơ khác trong khoảng thời gian rất xa. Chẳng hạn như: (2002) “Chân của anh em giấu vào giầy nhỏ / anh sẽ theo em đi thật là xa / khi trở về dẫu tuổi gầy sương tuyết / bốn bàn chân sẽ làm ấm thềm nhà” và mới đây, năm 2006 ”Anh đang ở trong đôi giầy / em bỏ giầy ra / tôi quăng giầy thật xa / còn hai bàn chân nhỏ / hai bàn chân trần / đặt trên mặt đất / mỗi ngón chân như một câu thơ / làm sao vứt / Giầy có phải là hình ảnh quen thuộc trong trí nhớ hay chỉ đơn thuần vì cái “form” của chúng đã thuyết phục chị?

Trần Mộng Tú: Anh đọc kỹ thật. Tôi không có ý dùng ẩn dụ này nọ đâu. Những hình ảnh mà anh nêu ra đó là những hình ảnh rất thân mật, rất gần gũi của đời sống hàng ngày. Tôi nhìn ngắm chúng hàng ngày. Tôi yêu mến chúng. Tôi thích dùng những hình ảnh rất thân mật của đời thường trong thơ.
Sẵn trước mắt tại sao mình không dùng lại đi tìm đâu xa, phải không anh? Chân tay, giầy dép, khăn áo, thân thể là những thứ mình chạm vào thường ngày, mình cho nó là thơ thì nó thành thơ. Năm 2002 hay 2006 hay năm 2050 chăng nữa thì giầy hay áo vẫn thơ như thường.

TMT trả lời RFA

Chỉ là 1 tình cờ, hết sức tình cờ, bài thơ Người Phi Thường, hình như được viết ra, để nhắm vào trường hợp ông con trai Huy Cận!
Tuyệt cú mèo!

Nhất là câu: Tôi mê cái từ “tàn cuộc”.

1944: Học chơi cờ với Cú Cách Mạng Mùa Thu?
2011: Bịt mắt, chơi một lúc, mấy cuộc cờ?

Gấu cứ thử tưởng tượng ra cái cảnh bà mẹ ông Cù Huy Hà Vũ, vào cái năm xẩy ra trận đói khủng khiếp đó, lấy vạt áo che cho con mình khỏi nhìn thấy cảnh người chết như rạ, nằm la liệt trên đường phố Hà Nội…

“Nhiều người nói rằng, phiên tòa tuyên bố “xử công khai” thực ra là một cái bẫy dụ người ta đến để rồi bắt giam.”
Võ Thị Hảo

Ðúng như thế. Cũng như thế, là đòn 10 ngày cải tạo, đánh lừa tất cả lũ sĩ quan Ngụy. Mười ngày phù du, xong, về, là xúm nhau xây dựng cái nhà Mít bằng trăm bằng ngàn trước đó.

“ Có cố tình làm mất thể diện quốc gia, cũng khó mà làm hơn mấy ông bà này. ..Không thể lấy sự cẩu thả và sự sợ hãi làm phương pháp bảo vệ chế độ”!
NBC

Thể diện quốc gia đâu bằng lý do hiện hữu, không phải của quốc gia, không phải của chế độ, mà của cái giống người có tên là Mít.
Khi ăn cướp Miền Nam, lấy đi cái “giấc mộng thực” về 1 vòng tay lớn, là VC đã lấy đi cái lý do hiện hữu của người Việt.
Một Lê Huy Hà Vũ, làm sao so với cả 1 miền đất nước?
Ông NBC, bà VTH này, khi suy nghĩ, và viết ra, những gì liên quan đến đất nước, thì đều suy nghĩ, viết ra, bằng 1 nửa bộ óc. NQT

“Cái tay” Nobel Toán người Mít làm Gấu nhớ đến Shakarov, mà TV đã từng giới thiệu nhân đọc 1 bài viết về ông trong Quê Hương Tưởng Tượng của Rushdie. Ông Nga này rất yếu ớt, hơi tí là nhè, như Gấu còn nhớ được, nhưng khi đụng trận [bị lôi ra để đóng vai ngôn sứ, thiên sứ, thiên chức…], thì lại thật là dũng cảm. Ðể Gấu gõ Google, coi bài đó còn không, và cũng lúc, giới thiệu bài viết mới về ông, mà TV đã hăm he dịch hoài, nhưng vờ hoài.

Cái tít bài viết của NBC là cũng đầy ngụ ý. Ông tính chơi chữ. Thường thì đám ly khai sợ hãi bị vấp ngã, thí dụ như NBC, sợ, nên không dám đứng giữa Ba Ðình, nhìn về phía Xác Bác Hồ, Lăng Liên Xô, mà phán, dẹp chế độ, dẹp Cờ, dẹp Lăng, dẹp Bộ Lạc [cờ lăng, clan] Mít Ðỏ, Bắc Kít độc ác như rắn như rết, làm lại từ đầu, từ... cái khúc cuối Trăm Năm Cô Ðơn, cố kiếm ra 1 thằng bé Mít không đuôi.
Nhưng, ở đây, là đám VC sợ hãi cố bảo vệ chế độ, chứ không phải đám ‘rân chủ’ [chữ của đám VC trên net] sợ vấp ngã.

Nói về đám ly khai sợ "vấp ngã" [chữ của thi sĩ kiêm nghề cớm NTH], tờ Người Kinh Tế, khi tưởng niệm Solz, đi 1 đường thật là tuyệt.
Chép ra đây, để tặng đám suy tư bằng 1 nửa bộ óc.

“Vào thời kỳ Xô viết, nói sự thực đòi hỏi can đảm lớn, và đem đến những hậu quả đáng sợ. Chính vì lý do đó, ly khai chống đối chẳng có bao, và thuộc đám trí thức hạng nặng, như Shakarov, người làm ra bom nguyên tử cho Liên Xô. Ngày nay, sợ hãi không hẳn đã là cái rọ bịt miệng trí thức. Nói sự thực tuy vẫn nguy hiểm, như vụ làm thịt nữ ký giả Anna Politkovskaya vào năm 2006, cho thấy. Nhưng ẩn núp ở đằng sau sự im lặng của nhiều người thì không phải là sự sợ hãi mà là ‘appetite’: Một ‘appetite’ [sự ngon miệng] phủ lên bổng lộc, và địa vị mà hầu hết đám trí thức ‘enjoy’, [thưởng thức], như là tà lọt trung thành của hệ thống Xô Viết.”
Nguồn