Bút hiệu Dương Nghiễm Mậu là ghép tên thật (Phí Ích Nghiễm) với tên làng quê nội và quê ngoại (Dương Liễu, Mậu Hoàng), có lẽ thế.

NTV

Note: Nhảm. DNM là từ Nghiễm (Phí Ích Nghiễm] + Dương Từ Hà Mậu [tên tác phẩm của Đồ Chiểu].
Khi chọn cho mình 1 cái nick như thế, là DNM còn chọn 1 miền đất, và sĩ khí/linh hồn/ông thần đất…  của nó, qua nhân vật Đồ Chiểu, “chở bao nhiêu đạo…”

GCC nhìn thấy DNM, lần đầu, là lần đi cùng Nguyễn Tân Văn, lang thang trên đường phố Sài Gòn, khu Chợ Đũi, gần nhà BHD.
Đang đi, anh chỉ, DNM kìa, và GCC, từ xa nhìn thấy, DNM đang chăm chú theo dõi 1 xen gì đó trên đường phố.
Thời gian liền sau khi Rượu Chưa Đủ xuất hiện trên Sáng Tạo.

NTV là người kể cho GCC về những con sư tử, trong 1 truyện ngắn của DNM, mà anh nghe, từ DNM, chôm của Hemingway!
Lạ, là GCC nhớ hoài chi tiết này, mỗi lần đọc/chôm từ lũ mũi lõ.
Mình chôm giùm bạn mình, chứ không phải chỉ cho mình mình!

Trang TV là như thế đó: Viết là chôm chĩa.
Bài đầu tiên viết cho talawas là cũng theo tinh thần đó: Nhà văn là 1 tên biệt kích văn hóa.
Sến đọc mê quá, bèn cho phép Gấu cắp rổ theo hầu!

Theo tôi, dịch là cướp. Nếu không cướp được thì ăn cắp, như trường hợp một ông trạng đi xứ nhét hột ngô Tầu vào bìu khi qua ải Nam Quan, đem về Việt Nam làm giống.
Vào cái thời chủ nghĩa thực dân đang cực thịnh, chuyện học tiếng Tây tiếng U chỉ là để "tồn tại", theo nghĩa của câu "bây giờ ông đổi lông ra sắt, cách kiếm ăn đời có nhọn không?" Nhìn rộng ra, cả một nền văn chương dịch thuật, hoặc "bảnh" hơn, viết văn bằng tiếng Tây tiếng U, trước đây, đều qui vào chuyện "cách kiếm ăn đời có nhọn không". Thời Tây thuộc còn khá, vì còn có những bậc tiền bối dám mầy mò tới cõi văn Tây. Thời Mỹ thuộc thì thật quá tệ. Nhưng đây là do quan thầy chứ không phải do đầy tớ: Người Mẽo chỉ muốn có những thằng đầy tớ biết nghe răm rắp lời của chủ: tao là thằng chi tiền! Tây thì còn muốn "làm bạn" với một tên cô lô nhần nào sáng sủa một chút.
Ngay cả những bậc tiền bối viết văn bằng tiếng Tây đúng mẹo văn phạm hơn cả Phú Lãng Sa, dưới mắt một độc giả mẫu quốc, những tác phẩm như "Cổ tích về những miền đất thanh thản" [tạm dịch cái tựa "Légendes des terres sereines"  của nhà văn Phạm Duy Khiêm] cũng chỉ được coi như là một thứ hương xa cỏ lạ. (1)
Hiện hữu có trước yếu tính. Tồn tại trước đã, kỳ dư là văn chương (tout le reste est littérature), như người Tây nói. Thành thử công đầu lại vẫn ở những bậc tiền bối như Trương Vĩnh Ký, hay những thầy thông, vào cái thời chữ Nho mới là chữ của nước. Vả chăng, quyền uy của chủ nghĩa thực dân lúc đó ghê gớm quá, dễ gì mà làm một thằng ăn cướp!
Phải đợi đến những nhà văn di dân thời kỳ hậu thuộc địa, người ta mới hiểu được, chuyện viết văn bằng tiếng nước ngoài, không phải là mất gốc, mà là ngược lại: nói rõ hơn, muốn không mất gốc, là phải viết văn bằng tiếng nước ngoài! Theo nghĩa đó, Kazuo Ishiguro, nhà văn gốc Nhật viết văn bằng tiếng Anh, tác giả Tàn Ngày (The remains of the day), được coi là "một người Anh hơn cả người Anh", un Anglais plus british que les autres, theo Sean James Rose, tác giả một bài viết trên tờ báo Pháp, Đọc (Lire), số tháng Chín 2001.
Salman Rushdie, một trong những đứa con của giờ Tý thì cho rằng, muốn giải phóng ra khỏi giấc mơ (muội) vong thân trong ngôn ngữ là phải viết văn bằng tiếng Anh. Trong bài viết "Quê hương tưởng tượng", ông viết: Chinh phục tiếng Anh có lẽ là hoàn tất tiến trình giải phóng của chúng ta.
Vả chăng, vẫn theo ông, những nhà văn Anh gốc Ấn khó mà từ bỏ tiếng Anh. Con cái của họ lại càng khó hơn nữa, vì đây là ngôn ngữ thứ nhất của chúng. Phải chấp nhận, đối với tất cả và chống với tất cả. Theo từ nguyên học, "dịch", traduire, là từ tiếng La tinh "traducere", "mener au de-là", dẫn (đi) đằng đó. Bị đá văng ra khỏi nơi chôn rau cắt rốn, chúng ta đều là những con người "bị dịch" (nous sommes des hommes "traduits"). Cho dù ‘dịch là chết ở trong hồn một tí’, ông vẫn khăng khăng với ý nghĩ, rằng có một chút chiến lợi phẩm, mỗi khi đi ăn hàng!
Chuyện cũng chẳng mới mẻ gì. Cổ đại La tinh đã coi dịch là cướp, giống như mấy trò chém giết (đàn ông), hãm hiếp (đàn bà), cướp bóc vàng bạc của cải, đất đai.
Nói ngắn gọn, đây chính là sự thành lập đế quốc.
Thành thử hủy diệt ngôn ngữ một đất nước đã bị xâm lăng, là nhiệm vụ hàng đầu của kẻ thắng trận, là vậy.
Talawas: ta là gì? Ta là thằng dịch thuật. Và dịch thuật với người Việt ở trong lẫn ở ngoài, là vấn đề sinh tử; nếu cần, hãy vờ đi chuyện sáng tác trong một thời gian; đổ công, đổ của, đổ sức vào việc dịch.
Nghĩa là cướp. Không cướp ngày thì cướp đêm. Thành thử những "nhà dịch thuật" chính là những tên biệt kích văn hóa, vậy.

NQT

[Bài viết cho diễn đàn talawas, khi mới xuất hiện trên net]

(1) PHAM Duy Khiêm : "Légendes des terres sereines "


Hà Tuệ

Hạ Huyền 

Tưởng niệm TTH 

Vầng trăng thôi đã ngàn thu

Nguồn mơ còn lại mấy tờ thư phai

Gửi về đâu, những dấu hài

Tóc huyền ai thả theo lời thơ bay

Hồn trăng trên ngọn lau gầy

Hắt hiu sông nước sương đầy bến không

Mây trôi thuyền lạc muôn trùng

Mênh mang thiên cổ mịt mùng viễn khơi

Tiếng kêu thương nỗi ngậm ngùi

Trăng tà núi lặng không lời vọng âm

 Huyền 

Trong bầu trời xám của Utrillo của Đà Lạt và em chiếc khăn hồng rực rỡ em bừng sáng trên phố đông em bừng sáng suốt thời thanh xuân anh. 

Anh ủ dột ngã quỵ trong bão lốc. Anh chết dấp bên bờ rừng còn vo ve lời trá ngụy. Gục đầu đi trong bóng chụp ma quỷ chẳng còn gì đời anh. 

Như thế ba mươi năm không thấy nhau, những buổi chiều rũ nát không còn em dòng máu anh vẫn tiềm ẩn ảnh hình một buổi chiều đường Lê Lợi. Ba mươi năm những ngày vỡ vụn buồn chán những ngày hốt hoảng mù mịt không có em anh đã quên trong cuộc đời. Vầng trăng sơ huyền mắt trong xanh vầng trăng hạ huyền trong đêm Sài Gòn khuya lặng lẽ đi. 

Huyền vẫn là vầng trăng trong đêm sao vẫn là pháo bông một ngày hội suốt thời thanh xuân anh chưa bao giờ đạt tới.

 Mùa Xuân Mùa Đông 

Đầu mùa hạ cuối mùa xuân, lan đã tàn, quỳnh bắt đầu nở, chùm bông giấy tím cuối bờ tường. Buổi sáng chim gọi nhau ríu rít. Bỗng tưởng như một buổi chiều trong rừng Trảng Táo chim xào xạc. Những ngày tháng hoảng hốt âm u em đã đến như bông hồng rực rỡ sáng trong đời.

Rừng mưa lũ, thác réo như cuốn trôi mọi tồn sinh mọi hy vọng. Một nhánh phong lan còn nằm trong tâm tưởng đợi một mùa êm đềm. Và nhớ mãi một buổi sáng mưa xuân những giọt nước long lanh trên lá cỏ, những bài hát của một thời chiến tranh mà chúng ta lạc lối hoang mang. Anh vẫn nghe và nhớ em nhớ một thời hỗn độn tối tăm và tình yêu như cánh chim trong lửa cháy mịt mù.

Thấp thoáng nắng hàng tre bên kia sông có tà áo xa xa dẫn anh về một nẻo đường như ngày xưa như ngày mai, nhưng hôm ấy nhưng hôm nay còn mộng mị.

Mùa xuân, anh vẫn sống trong mùa thu buồn bã anh vẫn sống trong mùa đông ủ dột. Em, em ở đâu bây giờ. 

Bạn bè anh em ta đã chết nơi bìa rừng cuối bãi, và chân lý vẫn biền biệt như chưa từng hội tụ.

Vang vọng một mùa xuân, vang vọng một mùa đông chiêm bao. Em về đâu giòng thời gian đi mãi. Em về đâu?

 Ngọc. Hỗn Mang 

Nhớ một tình yêu ngập ngừng nhớ một quê hương tối tăm.
Giả đò quên thân phận một gã thợ thúc ép giữa những hãng xưởng căng thẳng.
Giả đò quên một xứ sở xa lạ một bầu trời đe dọa, trái đất cheo leo vũ trụ hung hiểm.
 

Làm thơ như đốt lửa trong đêm Bắc Cực, trong lung linh tìm một bóng hình.
Như trang kinh những phép lạ hư thực.
Đã hai ngàn năm, đã hơn hai ngàn năm, một sinh vật nhỏ nhoi còn hốt hoảng. 

Ngọc.

Chẳng thể vãn hồi, đừng bao giờ trở lại.
Nàng đã chết từ muôn ngàn năm.

 Trời đất một màu mây 

Lòng trong xanh ngọn suối
Cuồn cuộn sóng đời sông
Vòi vợi bao núi rừng
Đêm ngàn sao mong nhớ 

Có gì xa xôi quá
Trời đất một màu mây
Có gì sao xuyến lạ
Chập chùng khói sương bay

Và mùa xuân buồn bã
Mùa thu qua hoang vu
Biển vỗ vô cùng tận
Trời mênh mông không bờ

 Trăng long lanh lòng suối
Chiều nhuộm đỏ sông xưa
Người tìm hoài đợi mãi
Điều không đến bao giờ.

Nguyễn Hà Tuệ

Thủ bút thơ Joseph Huỳnh Văn, bản độc nhất còn lại, của TSVC, số ra mắt, Nhã Tập, trong có bài Truyện Kiều ABC của Đỗ Long Vân, là của Nguyễn Tân Văn gửi cho Tin Văn

Nhã Tập

Truyện Kiều ABC

Our Gang

Like moths
Around a streetlamp
In hell
We were

Lost souls
One and all
If found,
Returned to sender

Tụi Tớ

Như thiêu thân
Quanh ngọn đèn đường
Ở địa ngục
Tụi tớ

Những linh hồn mất linh hồn
Một và tất cả
Nếu kiếm thấy
Gửi trả người gửi

Charles Simic

---

Greene's book is widely regarded as a classic, prophetic literary tale that examines the start of American engagement in Vietnam. The acclaimed English novelist and journalist, who covered the French war in Vietnam from 1951 to '54, set the book in 1954 Saigon. The quiet American of the title is Alden Pyle, who tries to forge an American solution to the Communist insurgency. Another character, cynical British journalist Thomas Fowler, say of Pyle : "I never knew a man who had better motives for all the trouble he caused”. In a discussion of The Quiet American , essayist Pico Iyer said: “Lyrical, enchanted descriptions of rice paddies, languorous opium dens and even slightly sinister Buddhist political groups are a lanterned backdrop to a tale of irony and betrayal." Greene died in 1991.

Note: Bài viết ngắn trên, trong số báo trên, trong nhắc tới câu của anh ký giả ghiền Hồng Mao, nói về anh Mẽo trầm lặng: "Tôi chưa từng thấy thằng nào có những ý hướng tốt đẹp hơn, như anh, về những khốn nạn mà nó gây ra [cho xứ Mít, ở đây]".

Quả như thế thực. Đau thế.

Bài viết ngắn nhắc tới Pico Iyer. Tò mò, Gấu lần ra bài viết của tay này, cũng thật là tuyệt vời, về GG:

TTT @ Phan Nguyên Blog

http://www.tanvien.net/notes_1/burden_childhood.html

---

NON-FICTION, in the right hands, can prove to be more powerful and perplexing than novels. This is the case with Svetlana Alexievich, an author and investigative journalist who won last year’s Nobel prize in literature for her “polyphonic writings”. “Second-hand time”, her latest book to be translated into English, is her most ambitious yet. From the collapse of the Soviet Union in 1991, Ms Alexievich spent two decades writing down the stories of ordinary people in her native Belarus and beyond. Her book is a unique chronicle of that time and place, yet its themes of hope and loss are universal.

The stories pile up over 700 pages, with love, death and everyday concerns jostling for attention. In the cramped kitchens Ms Alexievich visits, the mundane and historic overlap. The voices she records—named and unnamed, literary Muscovites, Belarusian villagers, Party officials and mothers—repeat themselves, and each other. They argue about whether Stalin and Mikhail Gorbachev, the last leader of the Soviet Union, were villains or heroes. As their world crumbles, people seek solace in books, God, alcohol or suicide. Salami becomes one of the symbols of this brave new world; one man calls it the “benchmark of our existence”, suddenly abundant, though not necessarily affordable. 

As in the author’s earlier books, war forms an omnipresent backdrop to their narratives. Older people recall the horror and glory of the second world war, the subject of her “War’s Unwomanly Face”. The present is warlike too; street vendors by the metro make one woman think of a “war film”. Reds clash with Whites, like after the October Revolution of 1917, and history seems to be repeating itself. “Were things any different in 1917? Some people were shooting while others were dancing at balls,” one woman wonders. This cyclical element gives the book its title, with one person observing that “the future is, once again, not where it ought to be. Our time comes to us second hand.”

Amid the new uncertainty, people cling to books and words. Lovers reading an underground copy of the memoirs of poet Osip Mandelstam’s widow forget to kiss, “that’s how ardently we believed that the word could change the world”. The language of the book is lyrical but simple, using words that are short, concrete and vivid. Bela Shayevich’s translation from the original Russian runs smoothly, despite the abundance of terms and cultural references that may be unfamiliar to international readers. Some passages read like music.

A professional listener, Ms Alexievich manages the feat of being present and invisible at the same time. If voices are her medium, so too is silence; when a teenager hangs himself in the bathroom, or when no-one says the final words at a funeral because “they didn’t know how”. Silences have been inserted in square brackets, like stage directions or punctuation. In one of her brief asides, Ms Alexievich announces that “I want to be a cold-blooded historian, not one who is holding a blazing torch.” Yet the result is always warm and human, however dark the content. Many of the people the author meets simply want to talk, sharing memories they had held on to for years or decades. With “Second-hand time”, Ms Alexievich has built a monument to these survivors of the collapse of the Soviet Union; a monument in words.

Tờ Người Kinh Tế đọc "Thời gian xài rồi xài lại", cuốn sách mới nhất của Bà Nobel văn chương, Svetlana Alexievich.
Đây là thứ viết, theo GCC, Dương Nghiễm Mậu, vào những giây phút cuối cùng của cuộc chiến, bỏ ngòi viết nhà văn, cầm cây viết không-giả tưởng, viết "Địa Ngục Có Thật":
“I want to be a cold-blooded historian, not one who is holding a blazing torch.” Yet the result is always warm and human, however dark the content. Many of the people the author meets simply want to talk, sharing memories they had held on to for years or decades. With “Second-hand time”, Ms Alexievich has built a monument to these survivors of the collapse of the Soviet Union; a monument in words.

Vẫn theo GCC, cách viết này hợp với DNM

 WRITERS LOST IN THE DISTANCE

A few days ago, Juan Villoro and I were remembering the writers who were important to us in our youth and who today have fallen into a kind of oblivion, the writers who at the peak of their fame had many readers and who today suffer the ingratitude of those same readers and who-to make matters worse-haven't managed to spark the interest of a new generation of readers.
    We thought, of course, of Henry Miller, who in his day was read all over Spain, and whose name was on everyone's lips, but whose fame was perhaps due to a misunderstanding: probably more than half the people who bought his books did so expecting to find a pornographer, which in some sense was justified, and also understandable in the Spain that emerged after almost forty years of censure under Franco and the church.
    At the other extreme we remembered Artaud, the very spirit of asceticism, who in his day also sold well and had not a few Spanish and Mexican admirers, and if today one makes the mistake of mentioning his name to someone under the age of thirty, the response will surely be devastating. These days, even film buffs have never heard of Antonin Artaud.
    The same is true of Macedonio Fernandez: his books-except in Argentina, I imagine-are impossible to find in book- stores. And it's true of Felisberto Hernandez, who had a small resurgence in the 1970s, but whose stories today can only be found after much searching in second-hand bookstores. Felisberto's fate, I presume, is different in Uruguay and Argentina, which brings us to a problem even worse than being forgotten: the provincialism of the book market, which corrals and locks away Spanish-language literature, which, simply put, means that Chilean authors are only of interest in Chile, Mexican authors in Mexico, and Colombians in Colombia, as if each  Latin American country spoke a different language or as if t aesthetic taste of each Latin American reader were determined first and foremost by national-that is, provincial-imperatives, which wasn't the case in the 1960s, for example, when the Boom exploded, or in the 1950S or 1940s, despite poo distribution.
    But anyway, that's not what Villoro and I talked about. We talked about other writers, like Henry Miller or Artaud or B. Traven or Tristan Tzara, writers who contributed to our sentimental education and who are now impossible to find in the depths of bookstores for the simple reason that they have hardly any new readers. And also about the youngest ones, writers of our generation, like Sophie Podolski or Mathieu Messagier, who were simply incredible and highly talented and who not only can no longer be found in bookstores but can't even be found on the Internet, which is saying a lot, as if they'd never existed or as if we'd imagined them. The explanation for this ebb of writers, however, is very simple. Just as love moves according to a mechanism like the sea's, as the Nicaraguan poet Martinez Rivas puts it, so too do writers move, and one day they appear and then they disappear and then maybe they appear again. And if they don't, it doesn't really matter so much, because in some secret way, they're us now.

Roberto Bolano: Between Parentheses

Đọc bài viết của nhà phê bình Nguyễn Lệ Uyên về Dương Nghiễm Mậu, (1) GCC bèn nhớ ra bài viết này.

DNM, nếu nói về khí phách, về nhân cách, về cá nhân anh, thì thật là tuyệt vời, và đúng là “tự do hay là chết”.

Nhưng…  văn chuơng, nó không phải như vậy, chán thế!
Văn của DNM có 1 thời gây chấn động Sài Gòn, nhưng thời đó qua rồi.
Đúng ra, anh phải biết điều này, và không để cho VC in lại sách của anh.

GCC đã từng nhận xét về anh và Nguyễn Đình Toàn, như là hai “bản sao” của một TTT, và 1 bạn văn, nhận xét, quá đúng.
Nay post lại ở đây, và sau đó, sẽ lèm bèm về Miller, “Thầy của Thầy”, tức triết gia PCT.

DNM gần như chưa từng ngồi Quán Chùa, như Gấu còn nhớ được. Anh hay ngồi ở Cà Phê Thái Chi, nơi Gấu cũng hay ngồi, rồi tới thằng em của Gấu cũng hay ngồi, khi Gấu gần như quên hẳn nó. Con đường này, nổi tiếng, vì Thái Chi, quán hủ tíu phía bên kia đường đối diện Thái Chi, và 1 quán chuyên bán ô mai. Đầu vô, đường Đinh Tiên Hoàng, rạp Đa Kao, đầu ra Trần Quang Khải, quẹo trái, đi vài bước là đụng Cà Phê Bà Lê Chân của Huy Tưởng