 |
Oanh kích vs Pháo kích
Trong bài đệ tử viết về ông
thầy đã ra đi, trên Diễn Đàn, đệ tử có lầm lẫn, khi không phân biệt
được giữa oanh kính và pháo kích; Gấu đọc, bỏ qua, vì biết rõ, tay này
bỏ chạy cuộc chiến, chưa từng được hưởng nỗi thương đau của dân Sài
Gòn, mỗi lần kỷ niệm sinh nhật Bác, sinh nhật Đảng, đám VC miệt vườn
bèn biến đau thương thành hành động, và cứ thế pháo kích vô Sài Gòn và
một số thành phố đông dân khác.
Tuy nhiên, một độc giả của tờ báo đó, bực quá, bèn hỏi cho ra, và tay này bèn trả lời, bằng cách tra từ điển. .. do một người bạn gửi cho, không đề rõ xuất xứ. Tôi tóm tắt mấy điểm chính, theo như tôi hiểu..."Tôi hiểu rằng Diễn Đàn không muốn tranh luận với những tờ báo như vậy. Song sự im lặng của quý vị có thể bị hiểu là kênh kiệu." Nếu chịu khó tra từ điển, ông sẽ biết là oanh chỉ có nghĩa là ầm ầm, và rộng hơn là nã, bắn ầm... Nguồn Gấu tin rằng, bài viết không đề xuất xứ, vị độc giả của tờ báo này, biết rõ nguồn, hoặc nếu không biết, thì cũng đã hỏi lại người gửi. Gấu này cũng có đọc bài báo đó, cùng một số bài khác nữa, sau khi PXA mất. Nhưng giấu tên nguồn, 'không đề rõ xuất xứ", là để nhấn mạnh thái độ kênh kiệu, có thực, của tờ báo, theo Gấu. Có thể, vị độc giả này rất là người Hà Nội, theo một nghĩa nào đó, về nó, như đang tranh luận mấy bữa nay, ở trên net. [Xin coi Blog War]. Ông lịch sự không muốn nêu tên tờ báo. Nhưng cái tay đệ tử PXA, khi cho đăng như thế, lại không phải là người Hà Nội. Bởi vì, anh ta tưởng như thế là "phong thánh" cho tờ báo: Mấy tờ lá cải, để ý làm gì, vì ông là độc giả của báo, ông lại nêu ra, nên chúng tôi đành phải trả lời. Trả lời ông, chứ không phải trả lời bài báo. Tuy nhiên, đăng như thế, nó gây phản ứng ngược. Vì sẽ có người, bực mình, đếch bắt chước người Hà Nội, mà, lập lại lời Bé Crys: F.. Dzu! Dzu là thứ cứt đái gì mà kênh kiệu? Sự khác biệt giữa hai từ oanh kích và
pháo kích còn là đề tài trọng tâm, của nhà văn Đức W.G. Sebald, trong
cuốn “Về lịch sử tự nhiên của huỷ diệt”, xb sau khi ông mất vì tai nạn
xe hơi, khi ông tự hỏi, tại sao văn chương Đức lại vờ đi một đề tài
quan trọng như thế: Những cuộc "oanh kích” của quân đội Đồng Minh huỷ
diệt những thành phố Đức? Nếu như thế, người Việt chúng ta, nhất
là người dân Miền Nam, cũng có thói quen không phô ra những tủi nhục,
khi họ bị người anh em Miền Bắc cho ăn “pháo kích”, như một cách nhắc
nhở, chào mừng những ngày lễ lớn của dân tộc: Ngày thành lập Đảng Cộng
Sản Việt Nam, Sinh Nhật Bác…
Tếu thật. Từ ngữ ở trong từ
điển là từ chết. Nó chỉ sống lại, khi con
người tưới lên đó, bằng mồ hôi, bằng máu, bằng tuyệt vọng, bằng hy
vọng...
Chúng giống như những... Dracula, đang tơ lơ mơ ngủ, đang được ông TCS ru mãi ngàn năm, và cứ phải ngửi thấy mùi máu người, hay là những giọt nước mắt cam lồ, thí dụ như của một bà trong truyện ngắn Biển của Miêng [xin đọc Linh Hồn Của Biển] thì mới tỉnh dậy ! * Chuyện nọ xọ chuyện kia, Gấu bỗng nhớ một kỷ niệm thật là tuyệt vời mà Gấu đã từng trải qua, ở... Thiên Thai. Thiên Thai, ở đây, là một phim ca nhạc, [Gấu không còn nhớ tên], (1) thuật câu chuyện, một chàng trai lạc vào một xứ thần tiên, ca hát tối ngày, hưởng đào tiên ngày tối, thương một em, rồi bị tống về trần. Chàng "Gấu" này nhớ em quá, mò đi tìm, đến một nơi, anh ta biết chắc chắn đúng là Thiên Thai ngày nào, nhưng nhìn quanh, chẳng thấy gì hết, cứ hoang tàn như Miền Nam sau 30 Tháng Tư! Đau lòng quá, ngồi khóc, cứ như DTH, cũng vào một ngày 30 Tháng Tư năm nào ! Thế rồi, lạ chưa, Thiên Thai từ từ hiện ra trước mắt Gấu, và, anh chàng gác cổng Thiên Thai, vừa ngáp vừa nói, vô đi cha nội, ông khóc thảm quá, làm tôi giật mình, thức giấc! (1) Tra net, ra cái tên của nó, là: Brigadoon Ấy đấy, những từ như oanh kích, pháo kích gì gì đó, ý nghĩa của nó, cũng như vậy. Mấy ông bỏ chạy, khóc pháo kích oanh kích bằng nước mắt cá sấu, bằng cách tra từ điển, thì không thể nào hiểu được ! Và cũng không thể nào lại có cơ hội trở lại Thiên Thai, như thằng cha Gấu này được! * Cũng thế, cụm từ "vùng oanh kích tự do", Gấu không thể nào hiểu được, và chẳng có tự điển nào chỉ cho thấy, cái ý nghĩa, "vừa thống khổ vừa hoan lạc" của nó, cho đến khi bị tống đi trại cải tạo Phạm Văn Cội, Củ Chi. Gấu vẫn còn nhớ, những buổi lao động dưới nắng cháy người, tình cờ vớ được một cái ao đầy nước, lao xuống đó, ôi mới sướng làm sao. Hỏi, dân cười, nói, hố bom đấy, mi không nhớ vùng này là vùng oanh kích tự do hử ? Phi cơ chiến đấu, mỗi lần hành quân trở về, là trút hết bom xuống đây, cho nhẹ cái thân trước khi đáp xuống sân bay. * Gấu đã từng kể về ý nghĩa của những từ như mồ côi, và độc lập, cách mạng đối với gia đình Gấu. Nghĩa của chúng đâu có giống y chang như trong từ điển. Kundera thì kể ra hai từ của Kafka, Vụ Án, Tòa Án. Camus có từ Malentendu, ngộ nhận, và liên kết [linked] với từ này, là câu chuyện hai mẹ con làm nghề dụ dỗ trai tơ, để làm thịt, và lột hết của cải, sau làm thịt ngay chính ông con trai đã biệt tích từ lâu, trở về thăm quê hương, tìm lại mẹ và chị gái. Steiner thì nói đến chữ cái K. đầu tiên trong cuốn tự điển cảm tính của loài người, là do Kafka ban nghĩa cho nó... Gần gụi nhất, thì có từ "cứt" của NHT. Từ này, chỉ mấy ông nhà văn trong nước mới hiểu trọn vẹn "ý nghĩa" của nó. [Gấu tính dùng từ "mùi vị", nhưng thấy đểu quá, giống NHT quá, sợ bị gán tội "đạo từ"].Thảm nhất là, khi NHT văng nó vào trong văn chương, ông quên không chỉ cách giăng lưới bẫy cứt, thế là nó cứ ở mãi trong văn chương trong nước, chờ cho đến khi nào có một nhà văn khác, tìm được một 'thế thân" cho nó, thì nó mới hết nghiệp và tơ lơ mơ ngủ trở lại. * L'homme a des endroits de
son
pauvre coeur qui n'existent pas encore et où la douleur entre afin
qu'ils soient.
Trái tim đáng thương của con người có những vùng chưa hề có, cho đến khi đau thương tiến vào. Và tạo ra chúng. [W.G. Sebald trích dẫn, làm đề từ cho bài viết "Sự Hối Hận Của Con Tim: Về Hồi Ức và Sự Độc Ác trong Tác Phẩm của Peter Weiss", The Remorse of the Heart: On Memory and Cruelty in the Works of Peter Weis, trong "Lịch sử tự nhiên về huỷ diệt, On the natural history of destruction", nhà xb Vintage Canada, Anthea Bell dịch, từ tiếng Đức]. Trở lại chuyện tra từ điển. It is a waste of time criticizing Leon
Bloy as
a novelist: he hadn't the creative instinct - he was busy all the time
being created himself, created by his own angers and hatreds and
humiliations. Those who meet him first in this grotesque and ill-made
novel* need go no further than the dedication to Brigand-Kaire, Ocean
Captain, to feel the angry quality of his mind. `God keep you safe from
fire and steel and contemporary literature and the malevolence of the
evil dead.' He was a religous man but without humility, a social
reformer without disinterestedness, he hated the world as a saint might
have done, but only because of what it did to him and not because of
what it did to others. He never made the mistake by worldly standards
of treating his enemies with tolerance - and in that he resembled the
members of the literary cliques he most despised. Unlike his
contemporary Péguy, he would never have risked damnation himself in
order to save another soul, and though again and again we are surprised
by sentences in his work of nobility or penetration, they are
contradicted by the savage and selfish core of his intelligence. ‘I
must stop now, my beloved,’ he wrote to his fiancée,’to go and suffer
for another day’ ; he had prayed for suffering, and yet he never ceased
to complain that he had been granted more of it than most men ; it made
him at the same time boastful and bitter. I [Leon Bloy] am forty-three years old, and I have published some literary works of considerable importance. Even my enemies can see that I am a great artist. Also, I have suffered much for the truth, whereas I could have prostituted my pen, like so many others, and lived on the fat of the land. I have had plenty of opportunities, but I have not chosen to betray justice and I have preferred misery, obscurity and indescribable agony. It is obvious that these things ought to merit respect. Hiển nhiên, những người khác cũng có
quyền phán như ông, phán bảnh hơn
ông, là đằng khác. Greene nhận xét. Ông viết, thêm, chẳng ai thèm đọc
Bloy, vì là tiểu thuyết gia, nhưng, vì
những chớm thơ thỉnh thoảng loé ra, vì những hình ảnh, như “những linh
hồn cao cả, chỉ để dành riêng cho những cơn quằn quại cứng người”, vì
những đoạn, ở trong đó, là một viễn ảnh ma mị, làm chúng ta nhớ đến nhà
thơ Đức, Rilke.
Tôi [Bloy], cũng đòi phen đớn
đau,
vì sự thực, mặc dù, tôi có thể đánh đĩ ngòi
viết của mình, như rất nhiều người khác, và sống phè phỡn. Tôi có rất
nhiều cơ hội, nhưng tôi không chọn sự phản bội công lý, và tôi mê sự
bần cùng, tối tăm, thú đau thương thật khó miêu tả. Hiển nhiên, ba thứ
đó cũng đáng được kính trọng đấy chứ. Ôi chao, cái me-xừ Bloy này,
và những lời phán về ông, của thế nhân, và
của Greene, sao như nhắm vào thằng Gấu, nhà văn!
Bởi vì, gạt bỏ ba cái tầm phào, tạp ghi tạp ghiếc, phê bình phê biếc, đọc sách đọc xiếc, cái còn lại của Gấu nhà văn, chỉ là tí ti: … The occasional flashes of his poetic sense… … Images like, upright souls are reserved for rectilinear torments. … Passages with a nervous nightmare vision which remind us of Rilke. * Niên học cuối của Lan Hương ở bậc trung học bắt đầu bằng những buổi sáng sớm giá lạnh xô đẩy trí nhớ tôi tìm lại Hà Nội, tôi thức giấc sớm, thân thể rét run, bàng hoàng tưởng như đang run rẩy trong một buổi sáng nào đó trong Hà Nội, tưởng như chiến tranh đã hết. Mai, Mai, để anh kể cho em nghe về một thành phố mà anh vừa biết yêu nó thì phải rời bỏ, một quãng đời của anh, bây giờ nhớ lại thấy đâu đó trong quá khứ những trái sấu vàng vương vãi, tiếng lá vàng xào xạc, tiếng còi mười giờ chạy dọc theo con phố Tràng Tiền. Mùa Thu, màu thu Hà Nội, những lá cây vàng úa, hàng cây hai bên đường hình như cao thêm, thành phố trang nghiêm và buồn rầu như đang trầm ngâm suy nghĩ.. Lần thứ nhì bỏ chạy quê hương, cùng nỗi nhớ Sài-gòn là sự thật đắng cay mà tuổi già càng làm thêm cay đắng: Một giấc mộng, dù lớn lao dù lý tưởng cỡ nào, cũng không làm sống lại, chỉ một sợi nắng Sài-gòn: Trong những đêm chập chờn mất ngủ, hồn thiêng của thành phố thức giấc ở trong tôi, tôi tưởng hồn ma của chính mình đang lang thang trên những nẻo đường xưa cũ, sống lại cái phần đời đã chết theo cùng với Sài Gòn, bởi cái phần đời đó mới đáng kể. * Tuy nhiên, Gấu kém hẳn Bloy, ở niềm tin của ông, rằng, sống trên đời, thèm miếng thịt kẻ thù [Life being what it is, one dreams of revenge], nhưng, bởi vì Bloy, do chân thật đến mức không thể nào bị hủy diệt, và do hiểu biết về chính mình, cho nên, đường dài mới biết ngựa hay, sau cùng, chính những đức tính đó khiến ông có thể chuyển cơn giận dữ lên chính mình, như là, trong một bức thư, ông nhìn nhận, chính cái thứ văn chương khốn kiếp đó [những tạp ghi tạp ghiếc?] đã ăn ruỗng ông, tới cả những vùng ‘ngu ngơ’ [naïf] nhất của trái tim. * Gấu nhớ có lần đọc nhà văn nhớn NMG, kể chuyện, hồi nhỏ ông rất mê đọc sách. Đọc hoài, tới một lúc, ông độc giả NMG đột nhiên tự hỏi, tại sao người khác viết, mà ta không viết. Greene, khác hẳn. Ông viết, tôi chưa hề bao giờ viết, bắt đầu bằng câu hỏi, tại sao những người khác, mà không có tôi? Theo ông, khi người ta nhận ra rằng, những nhân vật ở trong những cuốn sách dành cho con nít, không thực, là lúc bắt đầu viết. [One has realized the characters in childhood books are not real that he begins to write]. * Và nhìn về phía bạn ta ở Miền K có thể tha thứ cho cuộc chiến, nhưng không thể tha thứ cho cuộc tình. * Ông K1 này học cùng với một bạn học của Gấu, sau thành quen hết nhau. Và thân hết nhau. Ông học dốt. Dốt lắm, thành thử chẳng có tí bằng cấp nào cả. Còn Gấu thì cứ phom phom mà đi mà học mà thi đậu mà đi làm. Bữa đó, trên đường phóng xe tới sở, Gấu còn nhớ, đó là đường Hai Bà Trưng, tới cổng sau Bưu Điện, dành cho nhân viên. Sắp rẽ vô thì vượt chiếc xe đạp của bạn mình, chạy cùng chiều. Bèn tà tà đi kế bên. Bạn nói, có khóa học làm họa viên, ngành xây dựng hay kiến trúc, mày có tiền cho tao đóng học phí, lấy mảnh bằng thợ vẽ, đi làm, nuôi thân. Gấu móc ra liền, rồi đi luôn. Và quên sạch. Tất cả những chi tiết như trên, chỉ trở lại với Gấu, rõ mồn một, mãi sau này, sau 1975, khi Gấu xuống chó, và khi bị ông bạn trên khinh bỉ, nhờm tởm, coi như hủi, vì ông ta không thể tha thứ cho cái chuyện xuống chó đó, không thể tha thứ một thằng khốn kiếp như thằng Gấu đó, lại có thời là bạn của một con người đạo đức như ta đây. Nhớ tí tiền của Gấu, ông ta đi học lớp họa viên, tốt nghiệp, đi làm, nuôi thân, cho tới ngày đứt phim. Ông ta đúng ra là phải đời đời nhớ ơn Gấu. Vậy mà những lần vô tình gặp, ở nhà một người quen của cả hai, là ông ta tỏ ra ghê tởm, y chang anh chàng K 2 ghê tởm cô P. sau khi cô ta bị cả một đám Yankee mũi tẹt, trên đường vào Nam chiến đấu, làm thịt, tại nhà ga Thanh Hoá [?] Nhờ ông, và những ông bạn học của Gấu, Gấu hiểu ra một sự thực thuộc về bản chất của Yankee mũi tẹt: Do quá mê cái đẹp, cái đạo đức, cái thánh thiện, mà họ biến thành tởm lợm. Quái đản như vậy đó. * Còn cái đẹp nào hơn, đạo đức nào hơn, thánh thiện nào hơn, là, giải phóng Miền Nam? * Bài viết về Gogol không ngờ lọt mắt Wikipedia. Đọc lại, mới "tái khám phá" chi tiết thật là khủng khiếp. Câu nói nổi tiếng của Dos, "Chúng ta đều chui ra từ chiếc áo khoác", hóa ra là nói về sự lên ngôi của cái áo mưa, trong kỷ nguyên Aids! Trong khi chờ Gogol Nhan đề chiếc áo khoác, là từ tiếng Nga "chiniel" [từ tiếng Pháp "chenille"], dùng để chỉ một chiếc áo khoác bằng lông, mặc phủ lên bộ đồng phục. Từ này giống cái, và hàm ý nhục dục, [do đó Gustave Aucouturier đã "dám" đưa ra đề nghị, nên dịch trở lại tiếng Pháp là "cái áo mưa", "la capote"; xin xem ghi chú về Gogol, trong "Toàn bộ tác phẩm", nhà xuất bản Gallimard, tủ sách Pléiade, 1966, trang 529]. |