|
Tậu thêm bản
tiếng Anh.
GCC có nhiều
kỷ niệm tù VC thần sầu, cứ lần lữa hoài, lần này, chờ “chim mồi”,
biết đâu làm
nên chuyện!
Bản tiếng Anh này, là bản mới.
Trước đã có 1
bản với cái tít: [Atemschaukel] “Everything
I Possess I Carry With Me”: Chúng ta đi mang theo quê hương, gà chó gì
cũng
đừng bỏ lại.
Nobel 2009
Muller trở thành một trong 12
nữ tác giả được
Nobel, kể từ khi giải này được thành lập vào năm 1901; vào năm 2007,
Doris
Lessing, nữ tiểu thuyết gia người Anh được, vì nỗi ‘quan hoài, lửa, và
quyền
năng thấu thị… mà với chúng, bà bắt buộc cái nền văn minh bị điêu đứng
vì chia
sẻ tan hoang phải quỳ dưới chân bà, để bà chăm chú chẩn bệnh nó’. Trong
một
phát biểu chiều hôm nay, Muller nói, bà ‘sướng điên lên’ và vẫn còn
‘chưa tin
được’.
Theo Peter Englund, thư ký thường trực Viện
Hàn Lâm Thuỵ Điển, “xung động đạo đức”, “moral momentum” [momentum: đà,
xung
động, lực đẩy về phiá trước], của Muller, khiến bà xứng hợp ‘một cách
tuyệt
hảo’, với tiêu chuẩn của giải thưởng.
“Một bên, bà là một tác giả
tuyệt vời với một
ngôn ngữ thực quái”, ông nói, và “một bên, bà có khả năng thực sự đem
đến cho
bạn, một ý nghĩa, về cái điều, sống trong một chế độ độc tài, 'là thế
lào'. Và,
thế nào là, sống như một thiểu số trong một xứ sở khác, và thế nào, là
lưu
vong."
Ông còn ngợi ca Muller, về cái
sự “chính xác
đến cùng cực, trong việc sử dụng từ ngữ”. “Bà sống trong một chế độ độc
tài,
chế độ này thường xuyên sử dụng láo lếu ngôn từ, lạm dụng nó, và điều
này ép
lên bà, khiến bà có một nỗi quan hoài khi dùng đến từ ngữ”, ông nói.
Ông khuyên những độc giả mới
làm quen với Muller
nên đọc cuốn tiểu thuyết Herztier, [bản tiếng Anh, The Land
of Green
Plums], nhiều người coi đây là cuốn bảnh nhất của bà. Cuốn mới ra
lò,
Atemschaukel (Everything I Possess I Carry With Me: Chúng ta đi mang
theo quê
hương, gà chó gì cũng đừng bỏ lại) ông nói thêm, cũng thật là
tuyệt vời,
[sững sờ đến nghẹt thở].
Muller
@ Granta
Cái truyện
ngắn trên số Granta, là một
chương trong Ma Đói [Hunger Angel].
TV post cả bản
tiếng Tẩy, và sẽ dịch hầu bạn đọc.
Nhớ dặn Bác H cạo râu rồi
hãy gặp các cháu
Miền Nam nhe!
They Ate Their Sleep
Họ đợp giấc
ngủ của họ
Can Literature Bear Witness?
Văn
chương làm chứng?
“When I read
the books of other
authors, writing resembles speech. When I write my own, I only speak
inside my
own mouth, and the writing resembles silence.” I often hear writers
talk about
"voice" and treat it as an essential element of storytelling. Maybe
it is, but Müller, at least in her own writing, is more interested in
the
silence of storytelling than in the voice of the storyteller.
"Khi tôi
đọc văn của “bạn quí”, viết giống nói. Khi tôi viết cái của tôi, tôi
chỉ nói ở
bên trong cái miệng của riêng tôi, và viết giống như im lặng."
Herta Muller
Herta Muller
Đằng sau nhà
máy là một nơi không có những lò than, quạt hút, ống hơi nước, những
chiếc xe tải
chạy tới đó rồi ngưng, nơi tất cả chúng tôi nhìn từ miệng hầm thì là
một đống gạch
đá, cỏ dại nở hoa, một mảnh đất trần trụi đáng thương ở mép bờ hoang
dã, chằng
chịt những lối đi nát bấy dấu chân người. Ở nơi đó, vượt ra khỏi mọi
cái nhìn của
tất cả, ngoài mây trắng trôi dạt xa xa dọc theo thảo nguyên từ ngọn
tháp lạnh lẽo,
thì là 1 cái ống nước gỉ sét khổng lồ, một cái ống bằng thép bị bỏ
hoang từ trước
chiến tranh dài chừng 7, 8 mét, cao 2 mét, một đầu cuối ống hàn vô hầm.
Một cái
ống hùng vĩ, chẳng ai biết làm sao nó lại được hàn vô đó như thế. Nhưng
mọi người
thì đều biết nó được dùng vào việc gì, kể từ khi chúng tôi tới Trại tù.
Và nó
có tên là Zeppelin.
Cái
ống
Zeppelin hẳn là không lơ lửng trên bầu trời,
nhưng quả là nó làm cho cái đầu của chúng tôi trôi nổi, lững thững, lêu
bêu,
bàng bạc. Nó là một khách sạn - kế bên – nhà, được ban quản trị nhà tù,
và những
ông Trùm – cho phép, nơi hò hẹn của những
đàn bà trong Trại với đám tù nhân Đức, những người làm công việc dọn
dẹp gạch vụn
ở những khu đất hoang, hay ở những nhà máy bị bom đạn cày nát. Những
đám cưới
mèo hoang, như Anton Kovacs nói: hãy lâu lâu mở mắt nhìn, trong khi xúc
than,
anh ta bảo tôi.
Mùa hè
Stalingrad, chậm lắm là vào thời kỳ
đó, mùa hè cuối cùng ở hành lang nhà, một giọng đàn bà thèm khát yêu
đương phát
ra từ chiếc la dô, giọng đúng giọng đến thẳng từ… Bắc
Bộ Phủ [Reich]: Mỗi phụ nữ... Bắc Kít thì
đều có bổn phận phải dâng cho Bác
Hát một đứa con. Cô của tôi, cô Fini, hỏi má tôi: Làm sao chúng ta có
thể làm
được điều đó? Chẳng lẽ Bác Hát hằng đêm tới Siebenburgen, hay là chúng
ta phải
từng người, xếp hàng một, trình diện Người ở… Bắc
Bộ Phủ?
Chúng tôi ăn
thỏ hầm; mẹ tôi liếm nước xốt trên chiếc lá, rồi chậm rãi đưa chiếc lá
vô miệng.
Và khi liếm sạch chiếc lá, bà cài nó vô khuyết áo. Tôi nghĩ mẹ và cô
tôi chắc
tính chọc quê Bác Hát. Ánh mắt tinh quái của mẹ và cô khiến tôi nghĩ có
gì còn
hơn thế nữa. Cha tôi chắc cũng nhận ra, trán ông nhăn lại, và bẵng nhai
đi mất
1 lúc. Bà tôi nói: Ta nghĩ mấy người không thích đàn ông để ria. Hãy
gửi 1 cái
điện tín đề nghị Bác Hát tốt nhất hãy lo cạo râu cạo ria trước đi đã.
Khi cái sân
có cái hầm còn trống, chưa có ai, sau khi hết giờ lao động, và mặt trời
còn cao
trên mặt cỏ, tôi đi theo con đường đưa tới Zeppelin, và nhìn vô bên
trong ống. Ở
phía trước hơi tối, ở giữa, lờ mờ, và ở cuối ống, tối thui. Ngày hôm
sau, tôi mở
mắt trong khi xúc than. Xế trưa gần vô chiều, tôi nhìn thấy ba hoặc bốn
người
đàn ông đến từ phía cỏ dại. Họ mặc áo khoác lao động như của chúng tôi,
nhưng áo của họ có vằn. Tới ngay bên ngoài Zeppelin, họ ngồi xuống cỏ,
ngập lên
tới cổ. Chẳng bao lâu, một cái áo gối rách bươm ở đầu 1 cây gậy xuất
hiện ở bên
ngoài ống - một dấu hiệu cho biết, ống có người. Một lát sau, cái cờ
nhỏ biến mất.
Thế rồi nó lại xuất hiện liền, và lại biến đi 1 một lần nữa. Ngay sau
khi đám
người đàn ông đầu tiên rời đi, thì ba hoặc bốn người khác tới và ngồi
xuống đám
cỏ.
ZEPPELIN
Herta Muller
TRANSLATED
BY PHILIP BOEHM
Behind
the factory is a place with no coke ovens, no extractor fans, no
steaming pipes, where the tracks come to an end, where all we can see
from the mouth of the coal silo is a heap of rubble overgrown with
flowering weeds, a pitiful bare patch of earth at the edge of the
wilderness, criss-crossed by well-trodden paths. There, out of sight to
all but the white cloud drifting far across the steppe from the cooling
tower, is a gigantic rusted pipe, a discarded seamless steel tube from
before the war. The pipe is seven or eight metres long and two metres
high and has been welded together at the end closest to the silo. The
end that faces the wilderness is open. A mighty pipe, no one knows how
it wound up here. But everyone knows what purpose it has served since
we arrived in the camp. It's called the Zeppelin.
This Zeppelin may not float high and silver in the
sky, but it does set your mind adrift. It's a by-the-hour hotel
tolerated by the camp administration and the bosses, the nachalniks
- a trysting place where the women from our camp meet with German POWs
who are clearing the rubble in the wasteland or in the bombed-out
factories. Wildcat weddings was how Anton Kovacs put it: open your eyes
sometime when you're shovelling coal, he told me.
As late as the summer of Stalingrad,
that last summer on the veranda at home, a love-thirsty female voice
had spoken from the radio, her accent straight from the Reich: Every
German woman should give the Fuhrer a child. My aunt Fini asked my
mother: How are we to do that? Is the Fuhrer planning to come here to
Siebenburgen every night, or are we supposed to line up one by one and
visit him in the Reich?
We were eating jugged hare; my mother licked the
sauce off a bay leaf, pulling the leaf slowly through her mouth. And
when she had licked it clean, she stuck it in her buttonhole. I thought
they were only pretending to make fun of him. The twinkle in their eyes
suggested they'd be more than a little happy to oblige. My father
noticed as well: he wrinkled his forehead and forgot to chew for a
while. And my grandmother said: I thought you didn't like men with
moustaches. Send the Fuhrer a telegram that he better shave first.
Since the silo yard was vacant after work and the
sun still glaring high above the grass, I went down the path to the
Zeppelin and looked inside. The front of the pipe was shadowy, the
middle was very dim and the back was pitch dark. The next day I opened
my eyes while I was shovelling coal. Late in the afternoon I saw three
or four men coming through the weeds. They wore quilted work jackets
like ours, except theirs had stripes. Just outside the Zeppelin they
sat down in the grass up to their necks. Soon a torn pillowcase
appeared on a stick outside the pipe - a sign for occupied. A while
later the little flag was gone. Then it quickly reappeared and
disappeared once more. As soon as the first men had gone, the next
three or four came and sat down in the grass.
I also saw how the women work brigades covered for each other.
While three or four wandered off into the weeds, the others engaged the
nachalnik in conversation. When he asked about the
ones that had stepped away they explained it was because of stomach
cramps and diarrhoea. That was true, too, at least for some - but of
course he couldn't tell for how many. The nachalnik chewed on
his lip and listened for a while, but then kept turning his head more
and more frequently in the direction of the Zeppelin. At that point I
saw how the women had to switch tactics; they whispered to our singer, Loni Mich,
who began singing loud enough to shatter glass - drowning out all the
noise made by our shovelling:
Evening silence on the vale
Except
a lonely nightingale
- and suddenly all the ones who had disappeared were back. They crowded
in among us and shovelled away as if nothing had happened.
I liked the name Zeppelin: it resonated with the
silvery forgetting of our misery, with the quick, catlike coupling ...
I realized that these unknown German men had everything our men were
lacking. They had been sent by the Fuhrer into the world as warriors,
and they were also the right age, neither childishly young nor overripe
like our men were. Of course they, too, were miserable and degraded,
but they had seen battle, had fought in the war. For our women they
were heroes, a notch above the forced laborers, and offered more than
evening love in a barrack bed behind a blanket. The evening love
remained indispensable. But for our women it smelled of their own
hardship, the same coal and the same longing for home. And it always
led to the same give and take. The man provided the food; the woman
cleaned and consoled. Love in the Zeppelin was free of every worry
except for the hoisting and lowering of the little white flag.
Anton Kovacs was convinced I would disapprove of the
women going to the Zeppelin. No one could have guessed that I
understood them all too well, that I knew all about arousal in
pulled-down pants, about stray desires and gasping delight in the alder
park and the Neptune baths. No one
could imagine that I was reliving my own trysts, more and more often:
Swallow, Fir, Ear, Thread, Oriole, Cap, Hare, Cat, Seagull. Then Pearl.
No one had any idea I was carrying so many cover names in my head, and
so much silence on my back.
Even inside the Zeppelin, love had its seasons. The
wildcat weddings came to end in our second year, first because of the
winter and later because of the hunger. When the hunger angel was
running rampant during the skin-and-bones time, when male and female
could not be distinguished from each other, coal was still unloaded at
the silo. But the path in the weeds was overgrown. Purple-tufted vetch
clambered among the white yarrow and the red orache, the blue burdocks
bloomed and the thistles as well. The Zeppelin slept and belonged to
the rust, just like the coal belonged to the camp, the grass belonged
to the steppe and we belonged to hunger. _
GRANTA,
Spring, 2010
Sex
Note:
Tờ Granta, số mới nhất, sex,
có truyện ngắn trên.
Làm Gấu nhớ một truyện ngắn của Thảo Trường, viết về cuộc tình qua hàng
rào giây kẽm gai, ở trong tù, giữa một nữ và nam tù nhân. Làm nhớ Nhà Hội của Amis.
Và nhất
là, làm nhớ cú "sex" ở trại tù Đỗ Hòa!
Nhưng
cái xen, hàng đêm Đức Quốc Trưởng phải hì hục tiếp các cháu gái ngoan,
đứng xếp hàng chờ tới lượt, mới thú!
Nó làm nhớ đến mệnh lệnh của Bắc Bộ Phủ, gởi tới đám tập kết, năm 1954,
mỗi anh phải làm một em Miền Nam mang bầu, trước khi ra
Hà Lội trình diện Bác!
Nhớ
nhắc Bác cạo râu đấy nhé:
Send the Fuhrer a telegram that he better shave first.
Zeppelin
Là ou il n'y
a pas de batteries de coke, d'exhausteurs ni de tuyaux dégageant de la
vapeur,
ou seul le nuage blanc de la tour de refroidissement nous regarde de
très haut
en s'envolant au loin vers la steppe, où les derniers rails prennent
fin et où,
en déchargeant du charbon depuis la Iama, nous ne voyons que des herbes
folies
fleurissant dans les gravats, bref à l'endroit où, derrière l'usine, la
terre est
parfaitement dépouillée et sordide avant de se muer en plaine
désertique, se
croisent des sentiers battus. Et ils vont vers une énorme conduite
rouillée,
une conduite Mannesmann d'avant-guerre qu'on a mise au rebut. Elle fait
sept ou
huit mètres de long et deux de haut. En direction de la Iama, son
chevet est
fermé par une soudure; on dirait une citerne. À l'autre bout, au pied,
elle
s'ouvre sur des terres incultes. Cette imposante conduite, nul ne sait
comment
elle s'est retrouvée là. Mais depuis notre arrivée au camp, nous savons
au moins
à quoi elle peut servir. Tout le monde l'appelle le ZEPPELIN.
Ce zeppelin
ne plane pas dans le ciel avec une lueur argentée, mais il fait planer
les
têtes. C'est un hotel de passe toléré par la direction du camp et les
natchalniki, les surveillants. Nos femmes y retrouvent des prisonniers
de
guerre allemands qui déblaient des gravats dans les parages, soit sur
les
terres incultes, soit dans les usines bombardées, Selon le mot d' Anton
Kowatsch, ils viennent copuler comme des chats avec nos femmes. Ouvre
done
l'oeil, quand tu es au charbon. Même durant l'été de Stalingrad, le
dernier été
passé à la maison, dans la véranda, une Allemande du Reich à la voix
lascive
disait à la radio: Chaque femme allemande offre un enfant au Fuhrer. Ma
tante
Fine avait demandé à ma mère: comment va-t-on s'y prendre, est-ce que
le Fuhrer
va venir nous voir tous les soirs en Transylvanie, ou bien est-ce qu'on
ira le
retrouver chez lui, les unes après les autres ...
II y avait
du lièvre à l'aigre-douce et ma mère a léché la sauce d'une feuille de
laurier
en la passant lentement sur sa langue. Elle l'a bien nettoyée, puis
elle se
l'est mise à la boutonnière. J'ai compris que ma mère et ma tante
faisaient
juste semblant de se moquer du Fuhrer : à leurs yeux pétillants, on
voyait
qu'elles en avaient envie, et pas qu'un peu. Mon père s'en est apercu
lui aussi
et, le front soucieux, il a oublié de macher pendant un moment. Ma
grand-mère a
mis son grain de sel : et moi qui croyais que vous n'aimiez pas les
moustachus...
Envoyez donc un télégramme au Fuhrer pour qu'il se rase la moustache
avant.
Comme la
Iama etait abandonnée après le travail et que le soleil était encore
aveuglant,
au-dessus des herbes folles, j'ai pris le sentier du zeppelin pour
regarder
dedans. L'entrée du tunnel était dans l'ombre, le milieu était obscur,
et le
fond noir comme de l'encre. Le lendemain, j'ai ouvert les yeux en
pelletant le
charbon. À la fin de l'après-midi, j'ai vu des hommes traverser les
mauvaises herbes
par groupes de trois ou quatre. Leurs poukhoaikas étaient différentes
des
nôtres, ells avaient des rayures. Peu avant d'arriver au zeppelin, ils
s'assirent dans l'herbe, qui leur montait jusqu'à la tête. Bientôt, ils
accrocherent une taie d'oreiller en lambeaux au bout d'un bâton, à
l'entrée du
tunnel, pour dire que c'était occupé. Peu après, ce drapeau disparut.
On le
remit, puis on l'enleva. Dès le départ des premiers hommes, il en
arriva trois
ou quatre autres, qui s'installèrent dans l'herbe.
Je vis aussi
que des brigades entières de femmes couvraient ces copulations
furtives. Tandis
que trois ou quatre femmes s'enfoncaient dans les hautes herbes, les
autres
engageaient des conversations avec le natchalnik. S'il
posait malgré tout des questions sur les
femmes qui manquaient, les autres expliquaient qu'elles avaient du
aller dans les
hautes herbes, à cause des maux de ventre et de la diarrhée. Du reste,
c'était
en partie vrai, mais il ne pouvait pas aller vérifier à quel point. Le
natchalnik
se mordillait les lèvres, écoutait pendant un certain temps, puis
tournait la
tête de plus en plus souvent en direction du zeppelin. À compter de ce
moment-là, je remarquai l'intervention des femmes : elles chuchoterent
quelque
chose à l'oreille de notre chanteuse Loni Mich, qui se mit à siffier en
émettant un son suraigu, à faire vibrer le verre, plus fort que le
vacarme des
pelles :
Le calme
s'étend sur cette soirée
Seul
rossignol dans la vallée
Et
brusquement, toutes celles qui avaient disparu ressurgirent pour se
frayer un
chemin entre nous et pelleter comme si de rien n'était.
Zeppelin, ce
nom me plaisait, il s'accordait bien avec l'oubli argenté de notre
misère, avec
ces accouplements rapides comme ceux des chats. Je comprenais que tous
ces
Allemands venus d'ailleurs avaient quelque chose qui manquait à nos
hommes. Ces
soldats, le Fuhrer les avait envoys par monts et vaux, et ils avaient
juste
l'âge voulu : ce n'étaient ni des jeunots, ni des vétérans comme nos
hommes.
Ils étaient tout aussi misérables et décatis, mais ils avaient fait la
guerre.
Pour nos femmes, ces héros étaient préferables aux amours nocturnes
dans le lit
superposé d'un travailleur de force, sous une couverture. Ces amours
nocturnes n'en
demeuraient pas moins indispensables. Mais pour nos femmes, elles
avaient
l'odeur de leurs propres peines, du même charbon, du même mal du pays.
Et elles
débouchaient toujours sur l'échange, ce qu'on donnait et prenait au
quotidien.
L'homme devait s'occuper de la nourriture, la femme était pourvoyeuse
de linge
et de reconfort. Dans le zeppelin, l'amour n'avait d'autre souci que de
hisser
le drapeau blanc et de le mettre en berne.
Anton
Kowatsch ne s'en doutait pas, mais j'étais content que ces femmes aient
le
zeppelin. À son insu, je suivais la même piste dans ma tête : étant
initié, je
connaissais les émois qui troussent, le désir qui rôde et les
happements du
bonheur, au parc des aulnes ou aux bains Neptune. Personne ne s'en
doutait,
mais je faisais bien souvent defiler mes rendez-vous dans ma tête:
L'HIRONDELLE, LE SAPIN, L'OREILLE, LE FIL, LE LORIOT, LE BONNET, LE
LIÈVRE, LE
CHAT, LA MOUETTE. Et LA PERLE.
Personne ne
m'aurait cru capable d'avoir tous ces noms de code dans la tête, et
autant de
silence dans la nuque. L'amour a ses saisons, même au zeppelin. La
deuxième
année, l'hiver y mit un terme. Puis ce fut la faim. Quand l'ange de la
faim
nous suivit partout avec frénesie, au temps de la peau sur les os,
rendant les
bonshommes impossibles à distinguer des bonnes femmes, on se remit à
aller au charbon.
Les mauvaises herbes bouchaient les sentiers. La luzerne des champs
enroulait
ses vrilles mauves entre la blanche mille-feuille et la belle-dame
rouge, à
côté des bardanes bleues et des chardons en fieur. Le zeppelin dormait,
livré à
la rouille, comme le charbon l'était au camp, les herbes a la steppe,
et nous a
la faim.
Herta Muller
|