---

New Algerian fiction
Stranger and stranger
An biting Algerian response to French colonialism

Camus vs Meursault, Phản Điều Tra

Nadine Gordimer chọn Sách Trong Năm 2007: Camus @ Combat:

Non-fiction - Camus at "Combat": Writing  1944-1947 by Albert Camus, edited by Jacqueline Levi-Valensi (Princeton): editorials and other texts, letters, published at high personal risk by Camus in what began as an underground newspaper during the German of Occupation of France. Every line totally charged with extraordinary synthesis of passionate conviction and objectivity in intellectual force that distinguishes Camus's creative talent in his novels, The Plague and The Outtsider. As editor and journalist, he writes on the premiss, good for during the Occupation and prescient for our present he did not live to see: " ... the end of ideologies is upon us, that is, the end of absolute utopias that destroy themselves owing to the heavy price they eventually exact when they seek to become part of historical reality". After the war, he wrote on Algeria what held good for other colonial empires as well: "The failure to peacefully put an end to colonialism in the aftermath of World War II ... a serious, if not the most serious, failure of French democracy itself'.
… Loại không giả tưởng, tôi chọn cuốn “Camus tại báo Combat", gồm những bài bình luận, và những bài viết khác, xuất hiện vào lúc thật nguy hiểm cho người viết, trên tờ nhật báo chui tại một nước Pháp bị Nazi chiếm đóng. Mỗi dòng viết, chứa trong nó, sự tổng hợp kỳ tuyệt, của niềm tin say mê và của tính khách quan, trong một sức mạnh trí tuệ, chính nó làm rạch ròi ra cái tài năng sáng tạo của Camus, ở trong những cuốn tiểu thuyết, Dịch Hạch và Kẻ Xa Lạ.  Vừa là chủ bút vừa là ký giả, ông viết, về tiền đề, tốt cho thời kỳ [nước Pháp bị] Chiếm Đóng, và còn là một dự báo cho thời hiện tại của chúng ta mà ông chẳng còn sống để chứng nghiệm: “… sự cáo chung của những ý thức hệ đè lên chúng ta, nói rõ hơn, sự cáo chung của những không tưởng tuyệt đối, chúng tự huỷ chúng, và trong khi tự huỷ, chúng còn đòi cái giá nặng nề khi muốn có phần trong thực tại lịch sử”. Sau chiến tranh, ông viết về Algeria, điều được coi là tốt, không chỉ cho cựu xứ sở thực dân thuộc địa này mà còn cho những đế quốc thực dân thuộc địa khác: “Sự thất bại không kết thúc một cách hoà bình chủ nghĩa thực dân thuộc địa, sau khi Đệ Nhị Thế Chiến chấm dứt… là một thất bại nghiêm trọng, nếu không muốn nói, tối nghiêm trọng, cho chính nền dân chủ của nước Pháp”.
*
Cuộc chiến chống Mẽo, có rất nhiều “uẩn khúc”, và sau đây là những gợi ý của "Gấu nhà văn", liên quan tới cuộc thánh chiến thứ nhì này.
Thứ nhất, tụi mũi lõ không rành lịch sử dân Mít.
Cuộc chiến thứ nhì liên quan tới gốc gác của giống dân Mít, và, có thể nói, dân Mít không làm sao tránh khỏi cuộc chiến này. Có dân Mít, là để thực hiện cuộc chiến đó!
Về cái vụ liên can đến gốc gác, thì em Rose, Bông Hồng, trong Y Sĩ đồng quê của Kafka, có đưa ra một lời giải thích. Em người làm nói với ông chủ của em, khi ông chủ cần cặp ngựa để thắng cái xe, để đi một lèo vượt Trường Sơn, cứu con bịnh thập tử nhất sinh Miền Nam, và trong cơn mệt mỏi giận dữ tìm hoài không ra cặp ngựa, lối xóm cũng chẳng ai cho mượn, bèn đạp cái cánh cửa chuồng lợn đánh rầm một cái, cửa mở tung, và con quỉ chuồng lợn xuất hiện, cùng cặp ngựa:
-Ông chủ mà cũng không biết trong nhà của mình có gì!
Dân Miền Bắc không hề nghĩ đến, chẳng bao giờ thắc mắc về một con quỉ nằm ở trong đáy sâu, trong xương, trong hồn, trong tủy họ, cho đến khi đánh cho Mỹ cút Ngụy nhào, thì nó mới nhe nanh múa vuốt xuất hiện, hà, hà, ăn cướp mà dám nói giải phóng hử, hử!
*
Viên y sĩ đá cánh cửa bật tung, và "giải thoát" (deliver: sinh nở, giải thoát) - trước sự sững sờ của ông - người chăn và hai con ngựa, từ nơi chuồng heo. Như sự xuất hiện của cái mũi, từ ổ bánh mì, trong chuyện của Gogol, sự xuất hiện của người chăn và hai con ngựa trong "Y sĩ Đồng quê" đã được miêu tả hầu như là một cơn đẻ (as a birth): người chăn ngựa bò ra "bằng bốn chân", hai con ngựa, "con nọ tiếp con kia, bốn chân lẳn vào mình..." Cắn vào má Rose là hành động đầu tiên của người chăn ngựa, vì vậy mà viên y sĩ gọi anh là "đồ súc vật". Tính dâm tà của anh, và vụ xâm phạm cô gái thực sự mang tính thú vật. Viên y sĩ có thể nghe "cánh cửa nhà tôi long ra từng mảnh dưới những cú đập của tên chăn ngựa". Cùng lúc, tên chăn ngựa đóng vai quen thuộc của quỉ dữ, trong chuyện dân gian, đề nghị một chuyện trao đổi ma quái. Tên giữ ngựa/con quỉ như từ dưng không trồi lên, dụ khị (offering) thân chủ của nó: mày muốn được cái đó hả, thì đây này; nhưng, cái mà con quỉ lấy đi còn quí giá, còn ý nghĩa hơn nhiều. Viên y sĩ nói: ta sẽ không đổi chuyến đi với cái giá cô gái. Nhưng một khi ông chấp nhận đôi ngựa, "định mệnh đã an bài"!
Tchekhov và Kafka

Bạn cũng có thể hình dung ra con quỉ, là anh láng giềng độc địa, mày cần cặp ngựa ư, OK, và cung cấp cho anh bộ đội Cụ Hồ đủ thứ trên đời, luôn cả mấy sợi lông chim mà cũng ‘made in China’, và đến khi làm thịt được thằng em Nam Bộ, mới hà, hà, nào đảo đâu, núi đâu, gái đâu, Bô Xịt đâu…. ?

Camus, rebellion and the Arab spring
Kamel Daoud

Camus, rebellion and the Arab spring

During the Arab uprisings and afterwards, Camus was somehow planted among the crowds 

On January 4 1960, the Algerian-born French novelist and philosopher Albert Camus died in a car accident in France. He left a grave in that country, his books to the world, and a curious legacy in the Arab world.

His best-known novel, L’Etranger, first published in 1942, focuses on the story of Meursault, a French Algerian who, after attending his mother’s funeral, kills an unnamed Arab. The Arab political left has long held the murder of that unnamed man, casually killed on a beach, against Camus. (The late scholar Edward Said referred to Meursault as a “sign of the colonial unconscious”.) It’s a symbolic murder, of course, for Arabs in the novels of Camus are mere shadows, anonymous people, reaching an apogee of invisibility in La Peste and L’Etranger. Only in Le premier homme, Camus’s final — posthumous — novel does the reader finally come across a flesh-and-blood Arab with a first name of his own.

Resentment against Camus in Algeria was reinforced by his stand during the Algerian war of liberation of the 1950s. The author of L’homme révolté was silent while the Algerians were fighting French colonialism, until he made his famous, much-distorted statement in Stockholm in 1957, on receiving the Nobel Prize for literature: “Between justice and my mother, I choose my mother.”

The Absurdism Camus described, the hymn to courage in the face of what cannot be explained, the challenge to totalitarianism, will not be perpetuated by the Arab intelligentsia of the generation that witnessed decolonisation. The Arab revolutionary is not Camus’s homme révolté and Camus is largely absent from our school handbooks.

Today, Islamism thrives as a philosophy of life and death in the Arab world, a way of thinking born of the crash of independences, the collapse of the progressives and the failure of an alternative philosophy to religious revival. In the early 1990s, at an Islamist students’ meeting in an Algerian university, voices were heard clamouring for Camus’s death, despite the fact that he was already long dead.

What blame is now levelled at the philosopher? No longer the Arab’s murder in L’Etranger, but God’s murder in L’homme révolté and Le mythe de Sisyphe. Absurdism is an attack on God. Algerian Islamists, the first to have made an attempt at restoring the caliphate and planning a coup in the name of Allah, have developed a strange obsession with Camus, the colonial born under Allah’s sun, on Algerian land, whose philosophy is imbued with the strange sincerity of a godless saint. They have a dim perception that Camus, through Absurdism, is laying bare what is tentatively being hidden under the cover of preaching and prayer. It’s a strange reversal. In the sun of the desert, the jihadist kills Meursault, who has become a tourist lying in the shade under the rocks, by the seaside or the swimming pools.

Since the Tunisian spring of 2011, the revolutionary has also been Arab. During the uprisings and afterwards, Camus was somehow planted among the crowds. At least his books were, or a phrase, or a turn of mind, or a way of facing up to the political absurdity of dictatorships. Or at least L’homme révolté was. The concept of revolt that the writer held up high as a destiny is now going through political revival.

Camus, however, is not the father of the Arab spring. He may just offer a way out of the dilemma that revolutionaries have been locked in for generations: if I rebel, Islamists will take power; if I don’t, dictators will stay in power. This is an absurd trap indeed for what stands clearly out of Camus’s work is the need to engage in an all-out, in-depth struggle: toppling both dictators and gods. It is no use cutting off the president’s head if the religious facet goes unreformed, if there is no confrontation with it. Revolution will not be complete in the Arab world unless it involves both heaven and earth — that is, political power and Islamist or religious dictatorship.

Kamel Daoud is author of ‘The Meursault Investigation’, shortlisted for the 2014 Prix Goncourt, which is published in English on July 2 by Oneworld. This piece was translated by Yamina Hellal

Bản tiếng Việt

Bài viết, đề ngày May 29, 2015 5:38 pm, của chính tác giả cuốn sách.
Và cuốn sách, như chúng ta biết, được Goncourt năm sau [Le journaliste et romancier algérien Kamel Daoud a reçu ce mardi 5 mai le prix Goncourt du Premier roman pour «Meursault, contre-enquête» (Actes Sud).]
Như vậy, tờ báo đăng bài này cũng không biết điều này, sau khi cho đăng, nếu chúng ta đọc dòng chót:

Kamel Daoud is author of ‘The Meursault Investigation’, shortlisted for the 2014 Prix Goncourt, which is published in English on July 2 by Oneworld. This piece was translated by Yamina Hellal.

Theo GCC, đọc bài điểm trên Người Kinh Tế, thú hơn bài này!

WHEN Albert Camus first published his best known work, “L’Étranger” in 1942, Algeria was still a colony of France, and “the Arab” killed by the book’s anti-hero, Meursault, had no name. Seventy years on, that omission is rectified in a scorching debut novel that is sure to become an essential companion to Camus’s masterpiece. He was called Musa.

“The Meursault Investigation” by Kamel Daoud, an Algerian journalist, is a biting, profound response to French colonialism. It is also a lamentation for a modern Algeria gripped by pious fundamentalism. And it has earned the author both the 2015 Prix Goncourt for best first novel and a Facebook fatwa from a minor Muslim cleric calling for his death.

The book starts as a caustic, rambling monologue told by an old man in a bar to an appropriately nameless French expat. The narrator is Musa’s younger brother, Harun; he says he and his mother are “the only genuine heroes of that famous story”. Night by night he unwinds his version of the tale Camus told, seeking justice for Musa, condemning the “insulting brevity” of a scene in which the victim did not even merit a name.

To Musa’s brother, the murderer and the famous writer are one and the same; in his telling, reality and fiction slip and collide. The book’s brilliance lies in the gradual way Mr Daoud reveals Harun to be a perfect mirror: the tragic double of Meursault/Camus. The plot of his story is similarly twinned with that of Camus’s work. Harun’s own crime and the consequent condemnation set off reverberating echoes. “Maman died today,” Camus’s original opening line, becomes “Mama’s still alive today.”

The reader begins to grasp that Harun is as much a stranger in his liberated country as Meursault once was. Both men are consumed by the violence of colonialism and its legacy. Harun has no use for the imams of his neighbourhood. “Religion”, he quips, “is public transportation I never use.” In Mr Daoud’s story Harun is duly hounded, not by the priest who harangues Meursault, but by “a whole pack of religious fanatics”. When the ghost of Camus sidles up from the back of the bar, the old man wryly notes: “Ha, ha, I’m his Arab. Or maybe he’s mine.”

If Camus’s writing is “capable of giving air facets like diamonds”, as Harun says, Mr Daoud’s prose is propulsive and charged. The pages glitter with memorable phrases. This brave book is a vertiginous response to a century of trauma. But read the Frenchman’s version first.

_{Correction: We got our opening lines muddled. Camus started “L’Étranger” with “Maman died today”, not “Maman died yesterday” which was our original suggestion. Sorry about that. This was changed on May 29th 2015.}

Bản tiếng Việt

Camus, khởi nghĩa và mùa xuân Ả Rập

Kamel Daoud

Phạm Nguyên Trường dịch

Trong các cuộc nổi dậy của Mùa Xuân Ả Rập và sau đó, Camus dường như đang lẩn khuất giữa đám đông.

Ngày 04 tháng 1 năm 1960, Albert Camus, nhà văn và triết gia người Pháp sinh ở Algeria đã chết trong một vụ tai nạn xe hơi ở Pháp. Ông để lại một ngôi mộ ở đất nước này, còn những cuốn sách thì dành cho thế giới, và ông cũng để lại một di sản kỳ lạ trong thế giới Ả Rập.

Tác phẩm nổi tiếng nhất, cuốn tiểu thuyết Người Dưng (L’Etranger), xuất bản lần đầu vào năm 1942, nói về Meursault, một người Algeria gốc Pháp, sau khi tham dự đám tang của mẹ mình, đã hạ sát một người Ả Rập vô danh. Trong một thời gian dài, phái Tả ở trong thế giới Ả Rập không tha thứ cho Camus vì vụ một người đàn ông vô danh tình cờ bị giết trên bãi biển đó. (Một học giả đã quá cố, ông Edward Said, từng coi Meursault là “biểu hiện của thái độ thực dân một cách vô thức”). Không nghi ngờ gì rằng đây là vụ giết người mang tính biểu tượng, vì người Ả Rập trong các tiểu thuyết của Camus chỉ đơn giản là những cái bóng, những người không hề có tên tuổi gì và đỉnh cao của sự vô danh, vô hình của họ được thể hiện rõ nhất trong hai cuốn tiểu thuyết Dịch Hạch (La Peste) và L’Etranger. Chỉ có có trong cuốn tiểu thuyết cuối cùng, cuốn Con người đầu tiên (Le premier homme), được xuất bản sau khi Camus đã chết, thì độc giả mới thấy một người Ả Rập bằng xương có thịt và có tên tuổi.

Quan điểm của Camus trong giai đoạn diễn ra cuộc chiến tranh giải phóng Algeria hồi những năm 1950 còn làm người ta hận ông hơn nữa. Tác giả cuốn của Con người nổi loạn (L’homme révolté) đã không lên tiếng khi người Algeria chiến đấu chống lại chủ nghĩa thực dân Pháp, cho đến khi ông đưa ra lời tuyên bố nổi tiếng – ý nghĩa của nó đã bị người ta bóp méo – ở Stockholm vào năm 1957, khi ông nhận giải Nobel văn chương: “Giữa công lý và mẹ tôi, tôi chọn mẹ”.

Chủ nghĩa phi lý mà Camus mô tả trong các tác phẩm của mình, chính là bài tụng ca lòng can đảm khi đối mặt với những hiện tượng không thể giải thích được, là thách thức đối với chế độ toàn trị, đã không được giới trí thức Ả Rập trong giai đoạn phi thực dân hóa tiếp thu. Nhà cách mạng trong thế giới Ả Rập không phải là homme révolté (con người nổi loạn) của Camus. Và nói chung, các trường học của chúng ta người ta không dạy Camus.

Hiện nay, trong thế giới Ả Rập, người ta lao vào Hồi giáo để tìm triết lý về sống và chết, đấy là cách tư duy được sinh ra khi tinh thần độc lập bị phá hủy, khi sự tiến bộ bị đập tan và không có triết lý nào đủ sức thay thế cho sự hồi sinh của tôn giáo. Vào đầu những năm 1990, tại cuộc họp của các sinh viên Hồi giáo trong một trường đại học ở Algeria, người ta đã nghe được những lời kêu gọi tử hình Camus, mặc dù, trên thực tế ông đã chết từ lâu.

Người ta đã lên án triết gia vì tội gì? Bây giờ đã không phải còn là vụ giết người Ả Rập trong tác phẩm L’Etranger, mà là vụ giết Thượng Đế trong tác phẩm L’homme révolté và Thần thoại Sisyphus (Le Mythe de Sisyphe). Chủ nghĩa phi lý là cuộc tấn công vào Thượng Đế. Những người Hồi giáo Algeria, tức là những người đầu tiên tìm cách khôi phục chế độ của các Caliphate và lập kế hoạch đảo chính nhân danh thánh Allah, không hiểu sao, đã bị Camus – một người thực dân, sinh ra dưới ánh nắng mặt trời của Allah, trên đất Algeria, người cổ động cho triết lý chứa đầy sự chân chân thành kì lạ của một vị thánh vô thần – ám ảnh. Họ hiểu rất mù mờ về Camus, thông qua chủ nghĩa phi lý, ông đã lột trần tất cả những thứ mà người ta cố tính che giấu dưới những lời rao giảng và những cuốn kinh. Thật là một bước ngoặt kỳ lạ. Dưới ánh nắng của mặt trời sa mạc, chiến binh thánh chiến (jihadist) giết Meursault, nhưng bây giờ Meursault là bất kỳ du khách nào nằm dưới bóng mát dưới những tảng đá, bên bờ biển hoặc hồ bơi.

Kể từ mùa xuân Tunisia năm 2011, người Ả Rập cũng đã trở thành các nhà cách mạng. Trong các cuộc nổi dậy và sau đó, Camus dường như đang lẩn khuất giữa đám đông. Ít nhất là những cuốn sách của ông, hoặc một câu nói, hoặc một cách tư duy, hoặc biện pháp đấu tranh với sự phi lý về mặt chính trị của chế độ độc tài. Ít nhất là cuốn L’homme révolté đã có mặt giữa những đám đông như thế. Khái niệm về khởi nghĩa mà nhà văn nâng lên thành định mệnh đang thấm vào toàn bộ quá trình hồi sinh về mặt chính trị.

Nhưng Camus không phải là cha đẻ của mùa xuân Arab. Ông chỉ trình bày một lối thoát ra khỏi tình trạng tiến thoái lưỡng nan mà các nhà cách mạng đã gặp trong suốt nhiều thế hệ: nếu tôi nổi loạn, người Hồi giáo sẽ nắm quyền lực; nếu tôi không nổi loạn, các nhà độc tài sẽ tiếp tục nắm quyền. Trên thực tế, đây là một cái bẫy cực kỳ phi lý vì sợi chỉ đỏ xuyên suốt các tác phẩm của Camus là cần phải tham gia vào cuộc đấu tranh toàn diện và sâu sắc: lật đổ cả các nhà cai trị độc tài lẫn thánh thần. Chặt đầu tổng thống mà không tiến hành cải cách tôn giáo, không đấu tranh chống lại tôn giáo thì sẽ chẳng có ý nghĩa gì. Cách mạng trong thế giới Ả Rập chỉ thành công khi nó động chạm đến cả đất lẫn trời – nghĩa là, động chạm đến quyền lực chính trị và quyền lực độc đoán của Hồi giáo.

Ghi chú:

Kamel Daoud là tác giả cuốn The Meursault Investigation (Cuộc điều tra Meursault), được đưa vào danh sách ngắn các tác phẩm dự giải Goncourt năm 2014. Bài báo này do Yamina Hellal dịch sang tiếng Anh.

Nguồn: http://www.ft.com/intl/cms/s/0/a5191184-051f-11e5-9627-00144feabdc0.html