1
|
Trên Blog Gỗ
Mun có dịch một đoạn bài viết về Ngàn Lẻ Một Ðêm của Pamuk.
Gấu có đọc bài này. Cách đọc của Pamuk thua xa
cách đọc của Borges, và bài của Borges là 1 trong những tuyệt vời viết
về tuyệt tác này.
Gấu đọc Ngàn Lẻ Một
Ðêm từ hồi còn con nít, thì ai chắc cũng vậy, và còn giữ được hai
kỷ niệm thật là tuyệt vời về nó.
Một, là về Ali
Baba và 40 tên trộm, về anh chàng biết được mật mã mở kho tàng của
40 tên trộm, "Hạt Vừng Mở Ra", « Sésame, ouvre-toi ! ». Vô nhìn thấy vàng bạc châu báu nhiều quá, lo
nhặt nhạnh thu gom nhiều quá, mê quá, đến nỗi quên mẹ mất mật mã, và
đành chờ đám cướp về…
Có vẻ như Gấu bị chuyện
này ám ảnh khủng khiếp đến nỗi sau này, mỗi khi có dịp "Hạt Vừng Mở
Ra", về bất cứ thứ gì, tình yêu, sex, tri thức... là đều luôn
luôn cảnh giác, nè, coi chừng, đừng để bội thực, quên mẹ mật mã!
Ngay cả cái chuyện “nhớ” cũng
thế; cái gì cần nhớ thì Gấu mới nhớ, cái gì nghĩ không cần, là cho quên
luôn, vì chỉ sợ nhớ nhiều quá, thành.. khùng!
Khủng đến nỗi, là Gấu đọc bất
cứ cái chi chi, là cái máy “gạt” hoạt động liền tức thì, và liền lập
tức lọc giùm Gấu, cái gì không cần nhớ, không cần giữ!
Sau này, khi biết đến cái gọi
là rác, là spam… của PC, thì Gấu bật cười mà gật gù, cái này ta biết từ
lâu rồi.
Kỷ niệm thứ nhì mới thật
thú.
TV sẽ post cả hai bài viết, và nhẩn nha lèm bèm. Bài của Borges được in
trong tập Bẩy Ðêm [Khoái Lạc]
Ngàn Lẻ Một Đêm
Một sự kiện
lớn trong lịch sử Tây Phương, đó là khám phá ra Đông Phương, Chính xác
hơn, có
lẽ nên nói, về một ý thức tổng quát liên tục của Đông Phương, giống như
sự hiện
diện của Persia trong lịch sử Hy Lạp. Ở bên trong cái ý thức tổng quát
này của
Đông Phương - một điều gì rộng lớn, bất động, kỳ vĩ, không thể hiểu
được – có
vài đỉnh cao, high points, và tôi [Borges] muốn nhắc tới một vài.
Đây có lẽ là
cách tiếp cận đẹp nhất, theo tôi, với 1 đề tài mà tôi cực mê, từ khi
còn bé tí,
cuốn Ngàn Lẻ Một Đêm, như là
nó được gọi trong ấn bản tiếng Anh - ấn
bản đầu
tiên tôi được đọc – Những Đêm Ả Rập,
The Arabian Nights, một cái tít
không phải
là không có sự huyền bí, nhưng không đẹp bằng.
Tôi sẽ nhắc
tới vài đỉnh cao này. Thứ nhất, 9 cuốn sách của Herodotus, và trong đó,
sự phát
hiện xứ Ai Cập, một Viễn Ai Cập, far-off Egypt. Tôi nói "far-off " bởi
vì không gian thì được đo bằng thời gian, và chuyến đi thì nguy hiểm.
Với người
Hy Lạp, thế giới Ai Cập thì già hơn, lớn hơn, và họ cảm thấy, nó kỳ bí.
Chúng ta sẽ
tiếp tục xem xét tới những từ Đông
phương, Orient, và Tây
phương,
Occident,
Đông và Tây, East and West, mà chúng ta không thể định
nghĩa, nhưng
chúng thì
có thực, but which are true. Chúng làm tôi nhớ tới điều mà St.
Augustine phán về
thời gian: “Thời gian là gì?” [What is time?]. Nếu mi không hỏi, thì ta
biết;
nhưng nếu mi hỏi, ta không biết.
East và West
là gì? Nếu mi hỏi, ta không biết.
Chúng ta phải chọn cái hiểu tàm tạm
vậy, we
must settle for approximations.
Chúng ta hãy
để ý đến những cuộc gặp gỡ, encounters, đụng độ, những chiến dịch và
những cuộc
chiến của Alexander, người đã chinh phục Persia và India, và sau cùng
chết ở
Babylonia, như mọi người biết. Đây là cuộc gặp gỡ, meeting, đầu tiên
với “the
East”, một cuộc gặp gỡ, encounter, đã ảnh hưởng lớn lên Alexander đến
nỗi ông
ta ngưng, cease, không còn là Hy Lạp, Greek, và trở thành Persian, "một
phần
thôi", partly. Người Persians bây giờ bèn nhét ông vào lịch sử của họ
-Alexander, người ngủ với cây gươm và cuốn Iliad ở dưới gối – Chúng ta
sẽ trở lại
với ông ta, lát nữa, nhưng, bởi vì nhắc tới ông, tôi [Borges] bèn nhớ
ra 1 giai
thoại thần
sầu về ông, [mà GCC tin chắc, độc giả TV cực thích. GCC, lại càng
thích, vì
nó liên
quan đến… GCC, “một phần lớn”.]
Có thể nói,
vẫn sử dụng sự “liên tưởng” [to K, of course], nó liên quan tới chuyến
đi của
GCC từ biên giới Thái Lan, [tỉnh Ubu, bên kia sông Mekong, là Parsé,
của Lào],
tới Bangkok, trong chuyến bỏ chạy quê hương ngày nào.
Hà, hà!
Alexander
không chết ở Babylonia khi 33 tuổi. Ông bị tách ra khỏi, separated,
binh sĩ của
mình, và lang thang qua những sa mạc, rừng rú, và sau cùng nhìn thấy
khối lửa lớn,
một đống lửa trại, xung quanh đống lửa là những chiến binh, warriors,
da vàng,
mắt xiên [slanted eyes]. Họ không biết ông, nhưng niềm nở đón
tiếp. Vì ở trái tim
của ông, là 1 chiến sĩ, và thế là ông gia nhập họ, cùng họ chiến đấu
trải qua
bao chinh chiến, với ước nguyện, sẽ cùng chết với họ, cho họ.
Những năm tháng
qua đi, ông quên rất nhiều chuyện, cho tới bữa, ông nhận tiền lương,
trong có 1 đồng tiền, ông cầm nó lên, để trong lòng bàn tay và phán:
“Mi là 1 tên
già, đây là cái mề đay, được làm ra nhân lần mi chiến thắng Arbela,
và mi đúng
là.... Đại Đế Alexander”!
Đó là lúc ông nhớ ra quá khứ của mình.
Giai thoại
tuyệt vời trên, theo Borges, là do nhà thơ Robert Graves phịa ra! Để
tặng Đại Đế
Alexander, người được tiên tri, ra đời để trị vì hai vương quốc Đông
và Tây.
Những xứ sở Islamic vẫn vinh danh ông, qua cái nick “Alexander Hai
Sừng, The Two-Horned”,
bởi là vì ông trị vì hai sừng, Đông và Tây.
Tếu, là,
khi
GCC đọc những dòng trên, vào những ngày đầu tiên làm quen với Borges,
khi mới ra
được hải ngoại, "bị tách ra khỏi" quê hương của mình, "lang thang" đi
bán bảo hiểm
nhân thọ, thì Gấu lại nhớ đến chuyến đi từ biên giới Lào-Thái lên
Bangkok!
Một câu chuyện
có thật tại New Jersey
Một ông lão
người Italy sống 1 mình tại New Jersey, Mỹ. Người đàn ông này muốn
trồng những
cây cà chua trong khu vườn nhỏ của mình, nhưng ông không thể làm được
việc đó,
vì đất trong khu vườn rất cứng và khó đào. Trước đây, con trai Vincent
của ông
thường giúp ông lão làm công việc này, nhưng giờ nó đã vào tù.
Ông
lão viết 1 lá thư gửi cho con trai mình
đang ở trong tù, nội dung bức thư như sau:
“Vincent à,
bố cảm thấy khá buồn vì có lẽ con không thể giúp bố đào xới khu vườn để
trồng
cà chua như mọi năm, bố đã quá già để làm việc đó. Nếu có con ở đây,
chắc chắn
mọi việc sẽ ổn, và con cũng sẽ rất vui khi giúp bố như vậy, như những
ngày xưa ấy.
Yêu con, papa.”
Vài ngày
sau, ông lão nhận được lá thư trả lời của người con trai:
” Bố, đừng
đào xới khu vườn. Con chôn những kẻ mà con giết ở dưới đất đấy. Yêu bố,
Vincent”
4 giờ sáng
hôm sau, đặc vụ FBI và cảnh sát địa phương ngay lập tức tới nhà ông
lão, phong
tỏa mọi thứ và đào xới tung khu vườn để tìm kiếm những thi thể. Nhưng
lạ thay
là họ không thể tìm thấy thứ gì.
Ngay hôm đó,
ông lão lại nhận được lá thư của người con trai:
“Bố thân
yêu, giờ bố có thể trồng cà chua được rồi đấy. Đó là điều tốt nhất con
có thể
làm cho bố trong hoàn cảnh này. Yêu bố, Vincent”.
Câu chuyện giống
một ngụ ngôn, về một ông bố, trước khi đi, năn nỉ lũ con trời đánh, chớ
có bán mảnh
vườn, vì ta chôn kho vàng ở đó.
Nhưng thua
câu chuyện Borges kể trong bài viết của ông về Ngàn Lẻ Một
Đêm.
Chuyện của Borges, và chuyện trên đây, cả hai cộng
lại, thì lại nói về những người Việt Nam bị chết trong cuộc chiến, và 1
cái kho
tàng đã mất. Gấu tính viết thêm [tưởng tượng thêm] nhưng chỉ sợ bị la,
THNM rồi,
nhìn đâu cũng thấy VC!
The subject
of dreams is a favorite of The Thousand and One Nights.
For
example, the story of the two dreamers. A man in Cairo dreams that a
voice
orders him to go to Isfahan in Persia, where a treasure awaits him. He
undertakes the long and difficult voyage and finally reaches Isfahan.
Exhausted, he stretches out in the patio of a mosque to rest. Without
knowing
it, he is among thieves. They are all arrested, and the cadi
asks him
why he has come to the city. The Egyptian tells him. The cadi laughs
until he shows the back of his teeth and says to him: "Foolish and
gullible man, three times I have dreamed of a house in Cairo, behind
which is a
garden, and in the garden a sundial, and then a fountain and a fig
tree, and
beneath the fountain there is a treasure. I have never given the least
credit
to this lie. Never return to Isfahan. Take this money and go." The man
returns to Cairo. He has recognized his own house in the cadi's
dream.
He digs beneath the fountain and finds the treasure.
Đề tài ruột
của Ngàn Lẻ Một Đêm, là
những giấc mơ. Một người đàn ông ở Cairo nằm mơ, nghe
thấy 1 giọng nói, ra lệnh cho anh ta đi tới Isfahan ở Persia, nơi đó,
có 1 kho
tàng đang đợi anh ta. Thế là anh ta bèn làm một chuyến đi thật gian
nan, cực khổ.
Tới nơi, rã rời, lết đến 1 ngôi đền, nhập vào 1 đám tưởng là cái bang,
hóa ra kẻ
trộm. Bị bắt, bèn kể chuyện mình nằm mơ, viên quan cười lớn, sao có
thằng ngu
như mi. Ta cũng mơ một giấc mơ về 1 căn nhà ở Cairo. Ở đó cũng có 1 kho
tàng…
Anh chàng Cairo nghe viên quan kể những chi tiết về căn nhà, thì hoá ra
nhà mình.
Thế là bèn về
nhà đào kho tàng lên, xài chơi.
Chuyện Ali Baba
và 40 tên trộm, và cái chi tiết quên mẹ mất câu thần chú, đành phải chờ
những tên
trộm trở về, như Gấu đã lèm bèm, gây ấn tượng khủng khiếp nhất ở thằng
bé Bắc Kít,
một phần vì đọc khi còn trẻ, một phần vì cái nghèo, cái đói của mảnh
đất, đến nỗi,
cứ mỗi lần cảm thấy được hạnh phúc, được no đủ, được, được, là bản năng
nháy nháy
1 cái như… cảnh báo, nè, coi chừng quên
mất mẹ thần chú đấy nhé, ôi chao ơi, đây chính là câu chuyện đám Bắc
Kít, sau
khi khám phá kho tàng là Miền Nam, thì bèn quên mẹ mất câu thần chú, là
cái chân
lý nước Mít là một, và chỉ lo tranh nhau kho tàng, khuân về đất Bắc!
Cái cú cảnh
báo này khủng đến nỗi ảnh hưởng luôn tới cuộc tình với BHD, và, Doãn
Dân, một
nhà văn đã tử trận, là người nhận ra điều này, khi anh đọc tập truyện Những Ngày Ở Sài Gòn mà 1 anh bạn của Gấu
đưa cho anh đọc. Anh nói với anh bạn của Gấu, thằng cha này tội nghiệp
thật, đến
hạnh phúc có ở trong tay mà vưỡn sợ mất:
Lần hẹn nhau
trong thành phố lạnh và xa, Đà Lạt, nàng thi đậu Tú Tài phần thứ nhất,
và đã
lên đó trước, chàng là công chức nên còn ở Sài Gòn làm việc, chiều thứ
bẩy,
chàng ra bến xe đò, vượt khoảng đường mấy trăm cây số, chàng bỗng nhiên
có cảm
tưởng, nàng đang ở trong Hà Nội, nàng đã trở về Hà Nội trước chàng, và
chiến
tranh đã hết, chàng đang trở về thành phố thời ấu thơ, nay đang gìn giữ
hạnh
phúc của đời chàng. Khi nhìn thấy bóng dáng nàng từ đầu phố tất tả vội
vã chạy
lại (nàng dến trễ, vì còn phải tìm cách nói dối Vi, Vi nhất định đòi đi
cùng),
chàng bỗng run lên vì sợ. Chàng run lên vì sợ hãi, vì sung sướng, vì
hạnh phúc,
chàng sợ thực sự, sợ nàng, sợ hạnh phúc, sợ khổ sở, sợ cô đơn, sợ tất
cả...
Thời Gian
Và mất thật!
Chán
thế!
Một câu chuyện
có thật tại New Jersey
Một ông lão
người Italy sống 1 mình tại New Jersey, Mỹ. Người đàn ông này muốn
trồng những
cây cà chua trong khu vườn nhỏ của mình, nhưng ông không thể làm được
việc đó,
vì đất trong khu vườn rất cứng và khó đào. Trước đây, con trai Vincent
của ông
thường giúp ông lão làm công việc này, nhưng giờ nó đã vào tù.
Ông
lão viết 1 lá thư gửi cho con trai mình
đang ở trong tù, nội dung bức thư như sau:
“Vincent à,
bố cảm thấy khá buồn vì có lẽ con không thể giúp bố đào xới khu vườn để
trồng
cà chua như mọi năm, bố đã quá già để làm việc đó. Nếu có con ở đây,
chắc chắn
mọi việc sẽ ổn, và con cũng sẽ rất vui khi giúp bố như vậy, như những
ngày xưa ấy.
Yêu con, papa.”
Vài ngày
sau, ông lão nhận được lá thư trả lời của người con trai:
” Bố, đừng
đào xới khu vườn. Con chôn những kẻ mà con giết ở dưới đất đấy. Yêu bố,
Vincent”
4 giờ sáng
hôm sau, đặc vụ FBI và cảnh sát địa phương ngay lập tức tới nhà ông
lão, phong
tỏa mọi thứ và đào xới tung khu vườn để tìm kiếm những thi thể. Nhưng
lạ thay
là họ không thể tìm thấy thứ gì.
Ngay hôm đó,
ông lão lại nhận được lá thư của người con trai:
“Bố thân
yêu, giờ bố có thể trồng cà chua được rồi đấy. Đó là điều tốt nhất con
có thể
làm cho bố trong hoàn cảnh này. Yêu bố, Vincent”.
Câu chuyện giống
một ngụ ngôn, về một ông bố, trước khi đi, năn nỉ lũ con trời đánh, chớ
có bán mảnh
vườn, vì ta chôn kho vàng ở đó.
Nhưng thua
câu chuyện Borges kể trong bài viết của ông về Ngàn Lẻ Một
Đêm.
Chuyện của Borges, và chuyện trên đây, cả hai cộng
lại, thì lại nói về những người Việt Nam bị chết trong cuộc chiến, và 1
cái kho
tàng đã mất. Gấu tính viết thêm [tưởng tượng thêm] nhưng chỉ sợ bị la,
THNM rồi,
nhìn đâu cũng thấy VC!
The subject
of dreams is a favorite of The Thousand and One Nights.
For
example, the story of the two dreamers. A man in Cairo dreams that a
voice
orders him to go to Isfahan in Persia, where a treasure awaits him. He
undertakes the long and difficult voyage and finally reaches Isfahan.
Exhausted, he stretches out in the patio of a mosque to rest. Without
knowing
it, he is among thieves. They are all arrested, and the cadi
asks him
why he has come to the city. The Egyptian tells him. The cadi laughs
until he shows the back of his teeth and says to him: "Foolish and
gullible man, three times I have dreamed of a house in Cairo, behind
which is a
garden, and in the garden a sundial, and then a fountain and a fig
tree, and
beneath the fountain there is a treasure. I have never given the least
credit
to this lie. Never return to Isfahan. Take this money and go." The man
returns to Cairo. He has recognized his own house in the cadi's
dream.
He digs beneath the fountain and finds the treasure.
Đề tài ruột
của Ngàn Lẻ Một Đêm, là
những giấc mơ. Một người đàn ông ở Cairo nằm mơ, nghe
thấy 1 giọng nói, ra lệnh cho anh ta đi tới Isfahan ở Persia, nơi đó,
có 1 kho
tàng đang đợi anh ta. Thế là anh ta bèn làm một chuyến đi thật gian
nan, cực khổ.
Tới nơi, rã rời, lết đến 1 ngôi đền, nhập vào 1 đám tưởng là cái bang,
hóa ra kẻ
trộm. Bị bắt, bèn kể chuyện mình nằm mơ, viên quan cười lớn, sao có
thằng ngu
như mi. Ta cũng mơ một giấc mơ về 1 căn nhà ở Cairo. Ở đó cũng có 1 kho
tàng…
Anh chàng Cairo nghe viên quan kể những chi tiết về căn nhà, thì hoá ra
nhà mình.
Thế là bèn về
nhà đào kho tàng lên, xài chơi.
Ngàn Lẻ Một Ðêm
Trên
Blog Gỗ Mun có dịch một đoạn bài viết về Ngàn Lẻ Một Ðêm của
Pamuk.
Gấu có đọc bài này. Cách đọc của Pamuk thua xa
cách đọc
của Borges, và bài của Borges là 1 trong những tuyệt vời viết về tuyệt
tác này.
Gấu đọc Ngàn Lẻ Một
Ðêm từ hồi còn con nít,
thì ai chắc cũng vậy, và còn giữ được hai kỷ niệm thật là tuyệt vời về
nó.
Một, là về Ali Baba
và 40 tên trộm, về anh chàng biết được mật mã mở kho tàng của 40
tên trộm,
"Hạt Vừng Mở Ra", « Sésame, ouvre-toi ! ». Vô nhìn thấy vàng bạc châu báu nhiều quá, lo
nhặt nhạnh
thu gom nhiều quá, mê quá, đến nỗi quên mẹ mất mật mã, và đành chờ đám
cướp về…
Có vẻ như Gấu bị chuyện
này ám ảnh khủng khiếp đến nỗi
sau này, mỗi khi có dịp "Hạt Vừng Mở Ra", về bất cứ thứ gì, tình yêu,
sex, tri thức... là đều luôn luôn cảnh giác, nè, coi chừng, đừng
để bội
thực, quên mẹ mật mã!
Ngay cả cái chuyện “nhớ” cũng
thế; cái gì cần nhớ thì
Gấu mới nhớ, cái gì nghĩ không cần, là cho quên luôn, vì chỉ sợ nhớ
nhiều quá,
thành.. khùng!
Khủng đến nỗi, là Gấu đọc bất
cứ cái chi chi, là cái
máy “gạt” hoạt động liền tức thì, và liền lập tức lọc giùm Gấu, cái gì
không cần
nhớ, không cần giữ!
Sau này, khi biết đến cái gọi
là rác, là spam… của
PC, thì Gấu bật cười mà gật gù, cái này ta biết từ lâu rồi.
Kỷ niệm thứ nhì mới thật
thú.
TV sẽ post cả hai bài viết, và nhẩn nha lèm bèm. Bài của Borges được in
trong tập
Bẩy Ðêm [Khoái Lạc]
Source
Trong bài viết
, Borges cho biết 1 chi tiết động trời, cái truyện Ali
Baba và 40 tên trộm không có trong nguyên tác, mà là do người dịch,
Galland, phịa ra, rồi thêm vô, và ông còn cho biết, đây là truyện hay
nhất
trong Ngàn Lẻ Một Ðêm.
Quả đúng như thế.
~ The
Thousand and One Nights ~
A MAJOR
EVENT in the history of the West was the discovery of the East. It
would be
more precise to speak of a continuing consciousness of the East,
comparable to
the presence of Persia in Greek history. Within this general
consciousness of
the Orient-something vast, immobile, magnificent,
incomprehensible-there were
certain high points, and I would like to mention a few. This seems to
me the
best approach to a subject I love so much, one I have loved since
childhood,
The Book of the Thousand and One Nights or, as it is called in the
English
version-the one I first read-The Arabian Nights, a title that is not
without
mystery, but is less beautiful.
I will
mention a few of these high points. First, the nine books of Herodotus,
and in
them the revelation of Egypt, far-off Egypt. I say "far-off" because
space was measured by time, and the journey was hazardous. For the
Greeks, the
Egyptian world was older and greater, and they felt it to be mysterious.
We will
examine later the words Orient and Occident, East and West, which we
cannot
define, but which are true. They remind me of what St. Augustine said
about
time: "What
is time? If you don't ask me, I know; but if you ask me, I don't
know." What are the East and the West? If you ask me, I don't know. We
must settle for approximations.
Let us look
at the encounters, the campaigns, and the wars of Alexander, who
conquered
Persia and India and who died finally in Babylonia, as everyone knows.
This was
the first great meeting with the East, an encounter that so affected
Alexander
that he ceased to be Greek and became partly Persian. The Persians have
now
incorporated him into their history-Alexander, who slept with a sword
and the Iliad under his
pillow. We will return to him later, but since we are
mentioning Alexander, I would like to recall a legend that may be of
interest
to you.
Alexander
does not die in Babylonia at age thirty-three. He is
separated from his men and wanders through the deserts and forests, and
at last
he sees a great light. It is a bonfire, and it is surrounded by
warriors with
yellow skin and slanted eyes. They do not know him; they welcome him.
As he is
at heart a soldier, he joins in battles in a geography that is unknown
to him.
He is a soldier: the causes do not matter to him, but he is willing to
die for
them. The years pass, and he has forgotten many things. Finally the day
arrives
when the troops are paid off, and among the coins there is one that
disturbs
him. He has it in the palm of his hand, and he says: "You are an old
man;
this is the medal that was struck for the victory of Arbela when I was
Alexander of Macedon." At that moment he remembers his past, and he
returns to being a mercenary for the Tartars or Chinese or whoever they
were.
That
memorable invention belongs to the poet Robert Graves. To Alexander had
been
prophesied the dominion of the East and the West. The Islamic countries
still honor
him under the name Alexander-the Two-Horned, because he ruled the two
horns of
East and West.
Let us look
at another example of this great-and not infrequently, tragic-dialogue
between
East and West. Let us think of the young Virgil, touching a piece of
printed
silk from a distant country. The country of the Chinese, of which he
only knows
that it is far-off and peaceful, at the furthest reaches of the Orient.
Virgil
will remember that silk in his Georgics,
that seamless silk, with images of
temples, emperors, rivers, bridges, and lakes far removed from those he
knew.
Another
revelation of the Orient is that admirable book, the Natural
History of Pliny. There he speaks of the Chinese, and he
mentions Bactria, Persia, and the India of King Porus. There is a poem
of Juvenal
I read more than forty years ago, which suddenly comes to mind. In
order to
speak of a far-off place, Juvenal says "ultra
Auroram et Gangem," beyond
the dawn and the Ganges. In those four words is, for us, the East. Who
knows if
Juvenal felt it as we do? I think so. The East has always held a
fascination
for the people of the West.
Proceeding
through history, we reach a curious gift. Possibly it never happened;
it has
sometimes been considered a legend. Harun aI-Rashid, Aaron the
Orthodox, sent
his counterpart Charlemagne an elephant. Perhaps it was impossible to
send an
elephant from Baghdad to France, but that is not important. It doesn't
hurt to
believe it. That elephant is a monster. Let us remember that the word monster does not mean something
horrible. Lope de Vega was called a "Monster of Nature" by Cervantes.
That elephant must have been something quite strange for the French and
for the
Germanic king Charlemagne. (It is sad to think that Charlemagne could
not have
read the Chanson de Roland, for he
spoke some Germanic dialect.)
They sent
the elephant, and that word elephant
reminds us that Roland sounded the olifant, the ivory
trumpet that got its name
precisely because it came from the tusk of an elephant. And since we
are
speaking of etymologies, let us recall that the Spanish word
alfil, the bishop in the game of chess,
means elephant in Arabic and has the same origin as marfil,
ivory. Among Oriental chess pieces I have seen an elephant
with a castle and a little man. That piece was not the rook, as one
might think
from the castle, but rather the bishop, the alfil
or elephant.
In the Crusades,
the soldiers returned and brought back memories. They brought memories
of
lions, for example. We have the famous crusader Richard the
Lion-Hearted. The
lion that entered into heraldry is an animal from the East. This list
should
not go on forever, but let us remember Marco Polo, whose book is a
revelation
of the Orient-for a long time it was the major source. The book was
dictated to
a friend in jail, after the battle in which the Venetians were
conquered by the
Genoese. In it, there is the history of the Orient, and he speaks of
Kublai
Khan, who will reappear in a certain poem by Coleridge.
In the
fifteenth century in the city of Alexandria, the city of Alexander the
Two-Horned, a series of tales was gathered. Those tales have a strange
history,
as it is generally believed. They were first told in India, then in
Persia,
then in Asia Minor, and finally were written down in Arabic and
compiled in
Cairo. They became The Book of the
Thousand and One Nights.
I want to
pause over the title. It is one of the most beautiful in the world, as
beautiful, I think, as that other title I have mentioned, An
Experiment with Time.
In this,
there is another kind of beauty. I think it lies in the fact that for
us the
word thousand is almost synonymous
with infinite. To say a thousand nights
is to say infinite
nights, countless nights, endless nights. To say a thousand
and one nights
is to add one to infinity. Let us recall a curious English expression:
instead
of forever, they sometimes say forever and a day. A day has been added
to
forever. It is reminiscent of a line of Heine, written to a woman: "I
will
love you eternally and even after."
The idea of
infinity is consubstantial with The
Thousand and One Nights.
In 1704, the
first European version was published, the first of the six volumes by
the
French Orientalist Antoine Galland. With the Romantic movement, the
Orient
richly entered the consciousness of Europe. It is enough to mention two
great
names: Byron, more important for his image than for his work, and Hugo,
the
greatest of them all. By 1890 or so, Kipling could say: "Once you have
heard the call of the East, you will never hear anything else."
Let us
return for a moment to the first translation of The Thousand and One Nights. It
is a major event for all of European literature. We are in 1704, in
France. It
is the France of the Grand Siècle; it is the France where literature is
legislated by Boileau, who dies in 1711 and never suspects that all of
his
rhetoric is threatened by that splendid Oriental invasion.
Let us think
about the rhetoric of Boileau, made of precautions and prohibitions, of
the
cult of reason and of that beautiful line of Fenelon: "Of the
operations
of the spirit, the least frequent is reason." Boileau, of course,
wanted
to base poetry on reason.
We are
speaking in the illustrious dialect of Latin we call Spanish, and it
too is an
episode of that nostalgia, of that amorous and at times bellicose
commerce
between Orient and Occident, for the discovery of America is due to the
desire
to reach the Indies. We call the people of Moctezuma and Atahualpa
Indians
precisely because of this error, because the Spaniards believed they
had
reached the Indies. This little
lecture is part of that dialogue between East and West.
As for the
word Occident, we know its
origin, but that does not matter. Suffice to say
that Western culture is not pure in the sense that it exists entirely
because
of Western efforts. Two nations have been essential for our culture:
Greece
(since Rome is a Hellenistic extension) and Israel, an Eastern country.
Both
are combined into what we call Western civilization. Speaking of the
revelations of the East, we must also remember the continuing
revelation that
is the Holy Scripture. The fact is reciprocal, now that the West
influences the
East. There is a book by a French author called The
Discovery of Europe by the Chinese-that too must have occurred.
The Orient
is the place where the sun comes from. There is a
beautiful German word for the East, Morgenland,
the land of morning. For the West it is Abendland,
land of afternoon. You will recall Spengler's Der
Untergang des Abendlandes, that is, the downward motion of the
land of afternoon, or, as it is translated more prosaically, The Decline of the West. I think that we
must not renounce the word Orient, a word so beautiful, for within it,
by happy
chance, is the word oro, gold. In the
word Orient we feel the word oro, for
when the sun rises we see a sky of gold. I come back to that famous
line of
Dante: "Dolce color d'oriental
zaffiro." The word oriental here has two meanings: the Oriental
sapphire, which comes from the East, and also the gold of morning, the
gold of
that first morning in Purgatory.
What is the
Orient? If we attempt to define it in a geographical way, we encounter
something quite strange: part of the Orient, North Africa, is in the
West, or
what for the Greeks and Romans was the West. Egypt is also the Orient,
and the
lands of Israel, Asia Minor, and Bactria, Persia, India-all of those
countries
that stretch further and further and have little in common with one
another.
Thus, for example, Tartary, China, Japan-all of that is our Orient.
Hearing the
word Orient, I think we all think, first of all, of the Islamic Orient,
and by
extension the Orient of northern India.
Such is the
primary meaning it has for us, and this is the product of The
Thousand and One Nights. There is something we feel as the
Orient, something I have not felt in Israel but have felt in Granada
and in
Cordoba. I have felt the presence of the East, and I don't know if I
can define
it; perhaps it's not worth it to define something we feel
instinctively. The
connotations of that word we owe to The
Thousand and One Nights. It is our first thought; only later do we
think of
Marco Polo or the legends of Prester John, of those rivers of sand with
fishes
of gold. First we think of Islam.
Let us look
at the history of the book, and then at the translations. The origin of
the
book is obscure. We may think of the cathedrals, miscalled Gothic, that
are the
works of generations of men. But there is an essential difference: the
artisans
and craftsmen of the cathedrals knew what they were making. In
contrast, The Thousand and One Nights
appears in a mysterious way. It is the work of
thousands of authors, and none of them knew that he was helping to
construct
this illustrious book, one of the most illustrious books in all
literature (and
one more appreciated in the West than in the East, so they tell me).
Now, a
curious note that was transcribed by the Baron von Hammer-Purgstall, an
Orientalist cited with admiration by both Lane and Burton, the two most
famous
English translators of The Thousand and
One Nights. He speaks of certain
men he calls confabulatores nocturni,
men of the night who tell stories, men whose profession it is to tell
stories
during the night. He cites an ancient Persian text which states that
the first
person to hear such stories told, who gathered the men of the night to
tell
stories in order to ease his insomnia, was Alexander of Macedon.
Those
stories must have been fables. I suspect that the enchantment of fables
is not
in their moral. What enchanted Aesop or the Hindu fabulists was to
imagine
animals that were like little men, with their comedies and tragedies.
The idea
of the moral proposition was added later. What was important was the
fact that
the wolf spoke with the sheep and the ox with the ass, or the lion with
the
nightingale.
We have
Alexander of Macedon hearing the stories told by these anonymous men of
the
night, and this profession lasted for a long time. Lane, in his book Account of the Manners and Customs
of the
Modern Egyptians, says that as late as 1850 storytellers were
common in Cairo.
There were some fifty of them, and they often told stories from The Thousand and One Nights.
We have a
series of tales. Those from India, which form the central core
(according to
Burton and to Cansinos-Asséns, author of an excellent Spanish version)
pass on
to Persia; in Persia they are modified, enriched, and Arabized. They
finally
reach Egypt, at the end of the fifteenth century, and the first
compilation is
made. This one leads to another, apparently Persian version: Hazar Afsana, the thousand tales.
Why were
there first a thousand and later a thousand and one? I think there are
two
reasons. First, there was the superstition-and superstition is very
important
in this case -that even numbers are evil omens. They then sought an odd
number
and luckily added and one. If
they had made it nine hundred and ninety-nine we
would have felt that there was a night missing. This way we feel that
we have
been given something infinite, that we have received a bonus, another
night.
We know that
chronology and history exist, but they are primarily Western
discoveries. There
are no Persian histories of literature or Indian histories of
philosophy, nor
are there Chinese histories of Chinese literature, because they are not
interested in the succession of facts. They believe that literature and
poetry
are eternal processes. I think they are basically right. For example,
the title
The Book of the Thousand and One Nights
would be beautiful even if it were invented this morning. If it had
been made
today we would think what a lovely title, and it is lovely not only
because it
is beautiful (as beautiful as Lugones' Los
crepúsculos del jardin, the twilights of the garden) but because it
makes
you want to read the book.
One feels
like getting lost in The Thousand and One Nights,
one knows that entering that
book one can forget one's own poor human fate; one can enter a world, a
world
made up of archetypal figures but also of individuals.
In the title The Thousand and One Nights
there is
something very important: the suggestion of an infinite book. It
practically
is. The Arabs say that no one can read The
Thousand and One Nights to the end. Not for reasons of boredom: one
feels
the book is infinite.
At home I
have the seventeen volumes of Burton's version. I know I'll never read
all of
them, but I know that there the nights are waiting for me; that my life
may be
wretched but the seventeen volumes will be there; there will be that
species of
eternity, The Thousand and One Nights of
the Orient.
How does one
define the Orient (not the real Orient, which does not exist)? I would
say that
the notions of East and West are generalizations, but that no
individual can
feel himself to be Oriental. I suppose that a man feels himself to be
Persian
or Hindu or Malaysian, but not Oriental. In the same way, no one feels
himself
to be Latin American: we feel ourselves to be Argentines or Chileans.
It
doesn't matter; the concept does not exist.
What is the
Orient, then? It is above all a world of extremes in which people are
very
unhappy or very happy, very rich or very poor. A world of kings, of
kings who
do not have to explain what they do. Of kings who are, we might say, as
irresponsible as gods.
There is,
moreover, the notion of hidden treasures. Anybody may discover one. And
the
notion of magic, which is very important. What is magic? Magic is a
unique causality.
It is the belief that besides the causal relations we know, there is
another
causal relation. That relationship may be due to accidents, to a ring,
to a
lamp. We rub a ring, a lamp, and a genie appears. That genie is a slave
who is
also omnipotent and who will fulfill our wishes. It can happen at any
moment.
Let us
recall the story of the fisherman and the genie. The
fisherman has four children and is poor. Every morning he casts his net
from
the banks of a sea. Already the expression a
sea is magical, placing us in a world of undefined geography. The
fisherman
doesn't go down to the sea, he goes
down to a sea and casts his net. One
morning he casts and hauls it in three times: he hauls in a dead
donkey, he
hauls in broken pots-in short, useless things. He casts his net a
fourth
time-each time he recites a poem-and the net is very heavy. He hopes it
will be
full of fish, but what he hauls in is a jar of yellow copper, sealed
with the
seal of Suleiman (Solomon). He opens the jar, and a thick smoke
emerges. He
thinks of selling the jar to the hardware merchants, but the smoke
rises to the
sky, condenses, and forms the figure of a genie.
What are
these genies? They are related to a pre-Adamite creation-before Adam,
inferior
to men, but they can be gigantic. According to the Moslems, they
inhabit all of
space and are invisible and impalpable.
The genie
says, "All praises to God and Solomon His Prophet." The fisherman
asks why he speaks of Solomon, who died so long ago; today His Prophet
is
Mohammed. He also asks him why he is closed up in the jar. The genie
tells him
that he was one of those who rebelled against Solomon, and that Solomon
enclosed him in the jar, sealed it, and threw it to the bottom of the
sea. Four
hundred years passed, and the genie pledged that whoever liberated him
would be
given all the gold in the world. Nothing happened. He swore that
whoever liberated
him, he would teach the song of the birds. The centuries passed, and
the
promises multiplied. Finally he swore that he would kill whoever freed
him.
"Now I must fulfill my promise. Prepare to die, my savior!" That
flash of rage makes the genie strangely human, and perhaps likable.
The
fisherman is terrified. He pretends to disbelieve the story, and he
says:
"What you have told me cannot be true. How could you, whose head
touches
the sky and whose feet touch the earth, fit into that tiny jar?" The
genie
answers: "Man of little faith, you will see." He shrinks, goes back
into the jar, and the fisherman seals it up.
The story
continues, and the protagonist becomes not a fisherman but a king, then
the
king of the Black Islands, and at the end everything comes together. It
is
typical of The Thousand and One Nights.
We may think of those Chinese spheres in which there are other spheres,
or of
Russian dolls. We encounter something similar in Don
Quixote but not taken to the extremes of The Thousand
and One Nights.
Moreover, all of this is inside of a vast central tale which you all
know: that
of the sultan who has been deceived by his wife and who, in order never
to be
deceived again, resolves to marry every night and kill the woman the
following
morning. Until Scheherazade pledges to save the others and stays alive
by
telling stories that remain unfinished. They spend a thousand and one
nights
together, and in the end she produces a son.
Stories
within stories create a strange effect, almost infinite, a sort of
vertigo.
This has been imitated by writers ever since. Thus the "Alice" books
of Lewis Carroll or his novel Sylvia
and Bruno, where there are dreams
that branch out and multiply.
The subject
of dreams is a favorite of The Thousand
and One Nights. For example, the
story of the two dreamers. A man in Cairo dreams that a voice orders
him to go
to Isfahan in Persia, where a treasure awaits him. He undertakes the
long and
difficult voyage and finally reaches Isfahan. Exhausted, he stretches
out in
the patio of a mosque to rest. Without knowing it, he is among thieves.
They
are all arrested, and the cadi asks
him why he has come to the city. The Egyptian tells him. The cadi laughs until he shows the back of
his teeth and says to him: "Foolish and gullible man, three times I
have
dreamed of a house in Cairo, behind which is a garden, and in the
garden a
sundial, and then a fountain and a fig tree, and beneath the fountain
there is
a treasure. I have never given the least credit to this lie. Never
return to
Isfahan. Take this money and go." The man returns to Cairo. He has
recognized his own house in the cadi's
dream. He digs beneath the fountain and finds the treasure.
In The Thousand and One Nights
there are
echoes of the West. We encounter the adventures of Ulysses, except that
Ulysses
is called Sinbad the Sailor. The adventures are at times identical: for
example, the story of Polyphemus.
To erect the
palace of The Thousand and One Nights
it took generations of men, and those men are our benefactors, as we
have
inherited this inexhaustible book, this book capable of so much
metamorphosis.
I say so much metamorphosis because the first translation, that of
Galland, is
quite simple and is perhaps the most enchanting of them all, the least
demanding on the reader. Without this first text, as Captain Burton
said, the
later versions could not have been written.
Galland
publishes his first volume in 1704. It produces a sort of scandal, but
at the
same time it enchants the rational France of Louis XIV. When we think
of the Romantic
movement, we usually think of dates that are much later. But it might
be said
that the Romantic movement begins at that moment when someone, in
Normandy or
in Paris, reads The Thousand and One Nights. He leaves the world
legislated by
Boileau and enters the world of Romantic freedom.
The other
events come later: the discovery of the picaresque novel by the
Frenchman Le
Sage; the Scots and English ballads published by Percy around 1750;
and, around
1798, the Romantic movement beginning in England with Coleridge, who
dreams of
Kublai Khan, the protector of Marco Polo. We see how marvelous the
world is and
how interconnected things are.
Then come
the other translations. The one by Lane is accompanied by an
encyclopedia of
the customs of the Moslems. The
anthropological and obscene translation by Burton is written in a
curious
English partly derived from the fourteenth century, an English full of
archaisms and neologisms, an English not devoid of beauty but which at
times is
difficult to read. Then the licensed (in both senses of the word)
version of
Doctor Mardrus, and a German version, literal but without literary
charm, by
Littmann. Now, happily, we have a Spanish version by my teacher Rafael
Cansinos-Asséns. The book has been published in Mexico; it is perhaps
the best
of all the versions, and it is accompanied by notes.
The most
famous tale of The Thousand and One
Nights is not found in the original version. It is the story of
Aladdin and
the magic lamp. It appears in Galland's version, and Burton searched in
vain
for an Arabic or Persian text. Some have suspected that Galland forged
the
tale. I think the word forged is
unjust and malign. Galland had as much right to invent a story as did
those confabulatores nocturni. Why shouldn't
we suppose that after having translated so many tales, he wanted to
invent one
himself, and did?
The story
does not end with Galland. In his autobiography De Quincey says that,
for him,
there was one story in The Thousand and
One Nights that was incomparably superior to the others, and that
was the
story of Aladdin. He speaks of the magician of Magreb who comes to
China
because he knows that there is the one person capable of exhuming the
marvelous
lamp. Galland tells us that the magician was an astrologer, and that
the stars
told him he had to go to China to find the boy. De Quincey, who had a
wonderfully inventive memory, records a completely different fact.
According to
him, the magician had put his ear to the ground and had heard the
innumerable
footsteps of men. And he had distinguished, from among the foot- steps,
those
of the boy destined to discover the lamp. This, said De Quincey,
brought him to
the idea that the world is made of correspondences, is full of magic
mirrors-that in small things is the cipher of the large. The fact of
the
magician putting his ear to the ground and deciphering the footsteps of
Aladdin
appears in none of these texts. It is an invention of the memory or the
dreams
of De Quincey.
The Thousand and One Nights has not died. The
infinite time of
the thousand and one nights continues its course. At the beginning of
the
eighteenth century the book was translated; at the beginning of the
nineteenth
(or end of the eighteenth) De Quincey remembered it another way. The
Nights
will have other translators, and each translator will create a
different
version of the book. We may almost speak of the many books titled The
Thousand
and One Nights: two in French, by Galland and Mardrus; three in
English, by
Burton, Lane, and Paine; three in German, by Henning, Littmann, and
Weil; one
in Spanish, by Cansinos-Asséns. Each of these books is different,
because The Thousand and One Nights keeps
growing or recreating itself. Stevenson's admirable New
Arabian Nights takes up the subject of the disguised prince who
walks through the city accompanied by his vizier and who has curious
adventures.
But Stevenson invented his prince, Floricel of Bohemia, and his
aide-de-camp,
Colonel Geraldine, and he had them walk through London. Not a real
London, but
a London similar to Baghdad; not the Baghdad of reality, but the
Baghdad of The Thousand and One Nights.
There is
another author we must add: Chesterton, Stevenson's heir. The fantastic
London
in which occur the adventures of Father Brown and of The Man Who Was
Thursday
would not exist if he hadn't read Stevenson. And Stevenson would not
have
written his New Arabian Nights if he
hadn't read The Arabian Nights. The Thousand
and One Nights is not something
which has died. It is a book so vast that it is not necessary to have
read it,
for it is a part of our memory-and also, now, a part of tonight.
Borges Seven Nights
|
|