Trang thơ này đang hot:

Thơ Trí Tuệ vs Thơ Tình Cảm

G. chẳng hiểu bằng cách nào mà độc giả TV kiếm ra nó!

Jackstraws

My shadow and your shadow on the wall
Caught with arms raised
In display of exaggerated alarm,
Now that even a whisper, even a breath
Will upset the remaining straws
Still standing on the table 

In the circle of yellow lamplight,
These few roof-beams and columns
Of what could be a Mogul Emperor's palace.
The Prince chews his long nails,
The Princess lowers her green eyelids.
They both smoke too much,
Never go to bed before daybreak.

Charles Simic: Jackstraws

jack·straw: Trò chơi rút 1 cọng rơm trong 1 bó, làm sao không đụng tới những cọng còn lại [a game in which a set of straws or thin strips is let fall in a heap with each player in turn trying to remove one at a time without disturbing the rest]

Bóng của GNV và của BHD thì ở trên tường
Xoắn vào nhau, bốn cánh tay dâng cao
Trong cái thế báo động hơi bị thái quá,
Và bây giờ, chỉ cần một lời thì thầm,
có khi chỉ một hơi thở thật nhẹ
Cũng đủ làm bực mình cả đám còn lại
Vẫn đứng trên mặt bàn 

Trong cái vòng tròn ánh sáng đèn màu vàng
Vài cây xà, cây cột
của cái có thể là Cung Ðiện của Hoàng Ðế Mogul.
GNV cắn móng tay dài thòng,
BHD rủ cặp mí mắt xanh.
Cả hai đều hút thuốc lá nhiều quá,
Chẳng bao giờ chịu đi ngủ trước khi đêm qua.

If there are two words in the English language that most apply to Liz and Dick,
they are passion and intensity and
his portrait made in 1965 in the City of Lights, Paris, captures both.

"Chúng ta không sợ chúng ta không yêu thương nhau mà chỉ sợ chúng ta yêu thương nhau nhiều quá".
BHD

GNV’s BHD

Vermeer's Little Girl

Vermeer's little girl, now famous,
watches me. A pearl watches me.
The lips of Vermeer's little girl
are red, moist, and shining. 

Oh Vermeer's little girl, oh pearl,
blue turban: you are all light
and I am made of shadow.
Light looks down on shadow
with forbearance, perhaps pity.

Cô bé của Vermeer

Cô bé của Vermeer, bây giờ nổi tiếng,
ngắm tôi. Viên ngọc trai ngắm tôi.
Ðôi môi của cô,
đỏ, mọng, long lanh

Ôi cô bé Vermeer, ôi viên ngọc trai,
cái khăn xếp: tất cả là ánh sáng
còn tôi thì làm bằng bóng tối.
Ánh sáng nhìn xuống bóng tối
với sự ẩn nhẫn, không, có lẽ, sự thương hại.

Adam Zagajewski: Mysticism for Beginners

VERMEER 

So long as that woman from the Rijksmuseum
in painted quiet and concentration
keeps pouring milk day after day
from the pitcher to the bowl
the World hasn't earned
the world's end.
-Wislawa Szymborska
(Translated from the Polish
by Clare Cavanagh and Stanislaw Baranczak)

VERMEER
 

Một khi mà người đàn bà ở trong bức tranh ở viện bảo tàng Rijksmuseum
vẫn trầm lắng và chú tâm
rót sữa mỗi ngày từ cái bình ra cái bát,
thì Thế Giới vưỡn chưa có được cái sự tận cùng của thế giới.
 Source

Bọn tao

Lê Đình Nhất Lang

Bọn tao là một khối đặc
Bọn tao già đi nhưng không lệ thuộc vào một niên đại
Bọn tao không chấp nhận sự thông suốt
Bởi sự thông suốt đe dọa tính đặc của bọn tao

Bọn tao ngăn cản mọi sự túa ra
Bọn tao bưng bít
Bởi sự túa ra làm cho bọn tao hở 

Bọn tao chống mọi lực đẩy
Bọn tao trì kéo
Bọn tao kết chùm
Bọn tao vinh danh quán tính và thần thoại quá trình quánh 

Bọn tao hút hết mọi điều hiển nhiên vào chất ruột đen kịt
Từ lớp bụi mỏng phập phù của chứng cứ
Cho tới những hạt sạn gân gổ của phản biện
Trộn chúng vào làm ruột bọn tao đen thêm 

Bọn tao xử thế bằng cách lăn tròn
Đó là truyền thống của bọn tao
Lăn tròn làm tất cả nhỏ đi
Nhưng tất cả sẽ không phát hiện ra sự nhỏ đi
Cho nên làm gì có sự nhỏ đi

Bọn tao biết trước sau rồi cũng bị toát hơi
Hoặc nhão ra dưới sức vặn khổng lồ của những viễn kiến nhân loại
Bọn tao nghĩ tới chuyện phơi khô
Để dành và không bao giờ rửa
Không bao giờ được rửa 

4/2011

NĐT khen bài thơ này “tuyệt tác” là không quá lời! Đây là kết quả của trầm tư dài hơi về một ám ảnh, hóa thành cái tứ “KHỐI ĐẶC” được triển khai thành các câu thơ hàm súc đan dệt quanh một ý tượng chủ chốt ( dùng từ chuyên môn thi học là extended metaphor).
LĐNL đã chứng minh qua bài thơ masterpiece ngắn này một điều căn bản về sáng tạo thi ca, một điều mà các người thích lý lẽ hoặc ngôn thuyết ồn ào về cách tân và thử nghiệm thường bỏ quên là công phu thâm hậu của một thi sĩ sẽ được minh chứng bằng một bài thơ nhất dĩ quán hạ trong đó tư tưởng , hình tượng, cảm xúc được kết tinh một cách tuyệt diệu khiến các độc giả có trình độ phải tấm tắc đọc đi đọc lại, mỗi lần đọc đều có khám phá mới về thi phẩm.
Có ý kiến cho rằng bài thơ này ám chỉ một tập đoàn đảng trị nào đó – điều này không sai nhưng có thiếu sót. Loại thơ ẩn dụ vốn đa nghĩa với nội hàm mở tùy theo kinh nghiệm và cách diễn giải của từng người đọc.
CHÂN PHƯƠNG/ DM
*

Bài thơ trên là 1 bài thơ chính trị, tố cáo chế độ, và như thế, thuộc loại thơ ám dụ, allegory, không phải ẩn dụ, metaphor; cả hai, đều là những hình tượng, figures, tu từ, nhưng ám dụ “yếu” hơn nhiều, và không được coi như là 1 “hình ảnh thơ”, ở một số thi sĩ.
Nhất là thứ ám dụ cởi truồng.
Khối Ðặc so với Ông Bình Vôi, thua xa.
Vậy mà cũng xúm lại mà nức nở, quái đản thật.

Ðể minh họa sự thấp kém của ám dụ, so với ẩn dụ, thử lấy một lời nhạc TCS, “từ vườn xưa bước về/bàn chân ai rất nhẹ/tựa hồn những năm xưa”, nó là 1 ẩn dụ đến Borges mà còn phải trầm trồ đi một đường nắc nỏm, khi Gấu nhờ ông vinh danh BHD giùm, (1) nhưng khi được nhà thơ NDT dùng thủ pháp nhạo nhại, biến thành ám dụ, chỉ nhắm mục đích chửi chế độ, mới thảm hại làm sao.

Còn cái vụ "ẩn dụ mở rộng", "ẩn dụ banh lớn mãi ra", extended metaphor, xin để kỳ tới bàn tiếp. NQT

(1) 

She walks in beauty, like the night
Byron: Hebrew Melodies (1815):
Nàng bước trong cái đẹp, như đêm 

Borges phán:
Để chấp nhận dòng trên, người đọc phải tưởng tượng ra một em, cao, tối, tall, dark, bước đi như Đêm, và Đêm, đến lượt nó, là 1 người đàn bà cao, tối, và cứ thế, cứ thế. 

Tưởng tượng đẩy tưởng tượng, câu "hót" BHD, thần sầu, "không phải của GNV", làm nhớ đến lời nhạc thần sầu của TCS, trong Phôi Pha:

Từ vườn khuya bước về
Bàn chân ai rất nhẹ
Tựa hồn những năm xưa.

BHD ở ngoài đời, cao, đen, nhập vào với đêm, y chang lời nhạc của TCS mô tả, những lần "bàn chân ai rất nhẹ, tựa hồn những năm xưa!"
*
Ui chao, GNV bữa nay, lôi bài viết của Borges, post dưới đây, ra đọc lại, mới khám phá ra 1 cái lỗi trầm trọng, là bỏ qua cái ‘tiểu chú’ của ông:
Baudelaire writes, in "Recueillement":
"Entends, ma chère, entends, la douce Nuit qui marche"
[Hear, my darling, hear, the sweet Night who walks]. The silent walking of the night should not be heard.
Soure

Kim Dung, trong Lục Mạch Thần Kiếm có một minh họa thật tuyệt, có thể áp dụng ở đây, để cho thấy sự khác biệt giữa ám dụ và ẩn dụ. Tương truyền không ai có thể sử dụng được 72 tuyệt kỹ võ công của Thiếu Lâm, ngoại trừ Đạt Ma Tổ Sư. Khi Cưu Ma Tri tới Thiếu Lâm thách đấu, bốc phét, rành 72 tuyệt kỹ Thiếu Lâm, và để chứng tỏ, đã sử dụng chiêu Niêm Hoa Chỉ đả thương thần tăng Huyền Độ. Sự thực, CMT sử dụng Tiểu vô tướng công, tức nội công của Đạo gia, để ra chiêu này, không phải là võ công của Phật môn. Vị sư già chuyên quét dọn Tàng Kinh Các sau đó giải thích, bề ngoài thì giống nhau, nhưng trong cái chi ly của nó, thì không phải. Những ông thi sĩ Mít của chúng ta, đại khái, cũng đã lầm như vậy, và coi ám dụ, ẩn dụ thì cũng giống nhau tuốt luốt! Bởi thế mà nhà thơ NDT mới dám nhại lời nhạc của TCS, làm ra những bài vè chẳng ra cái thể thống gì hết, chỉ làm trò cười cho VC.

Có hai món hình tượng tu từ mà thi sĩ “mê”, thì là ẩn dụ, và hoán dụ, metaphor and metonymy, theo Roland Barthes, trong bài viết Món Quà Tuyệt Vời.

Không có ám dụ.

Thích Học Toán

[Không biết có phải tại Gấu không, nhưng ông Nobel Toán khoá mẹ trang của ông rùi!]

Tôi vốn không đặc biệt hâm mộ ông Cù Huy Hà Vũ. Những lý lẽ ông đưa ra tôi cũng không thấy có tính thuyết phục đặc biệt. Nhưng với những gì xảy ra gần đây, ông thể hiện mình như một con người không tầm thường. Như Hector người thành Troy, như Turnus người Rutuli hay như Kinh Kha người nước Vệ, ông Vũ không hề sợ hãi khi phải đối mặt với số phận của mình. Những nhân vật huyền thoại này đã làm mọi thứ để được đối mặt với số phận, để hoàn thành sứ mệnh của mình trong cuộc đời này.

Đối diện với ông Vũ là những người bắt ông bằng hai bao cao su đã qua sử dụng, là phiên tòa nửa công khai, nửa bí mật xảy ra ngày hôm qua và là ông quan tòa từ chối thực hiện thủ tục tố tụng để tránh tranh luận về nội dung những bài viết, chứng cớ về những việc được cho là vi phạm pháp luật của ông Vũ. Có cố tình làm mất thể diện quốc gia, chắc cũng khó mà làm hơn mấy ông bà này. Nghĩ mãi tôi cũng chỉ tìm ra hai cách lý giải. Khả năng thứ nhất là họ muốn làm nhanh cho xong việc. Trong trường hơp này, họ rất xứng đáng được truy cứu trách nhiệm. Khả năng thứ hai là ông quan tòa sợ phải đối mặt với những lý lẽ của ông Vũ. Trong trường hợp này, rất nên tạo điều kiện cho ông ta chuyển sang công tác khác, phù hợp hơn. Không thể lấy sự cẩu thả và sự sợ hãi làm phương pháp bảo vệ chế độ.

Note: Bài viết này, GNV đọc trên Diễn Ðàn Thế Kỷ [tên kêu như chuông!], thật tuyệt cú mèo, vì bạn đọc ngược cũng được, mà xuôi cũng được.

Ðây là kiểu đọc ngược:

Tôi vốn đặc biệt hâm mộ Nobel Toán NBC, với cái đốn ngộ của ông, nối kết hai ngành toán học từ trước tới nay không thể nối kết, chẳng ai thấy có gì mắc mớ, ở hai bên sông, hai bên núi, cứ như Trường Sơn Ðông, Trường Sơn Tây, thế mà ông ném ra 1 cây cầu nối chúng lại, thế mới thiên tài.
Nhưng cái vụ ông đứng trước tòa án lịch sử Mít thì thật là nhảm, thật là nhát, và thật là khôn.
Thật là thuyết phục đặc biệt.

Trong cái vụ đọc ngược này, chỉ thiếu 1 cái condom đã xài rồi!

Chán thật!
NQT

Tuy nhiên, thật là tình cờ, hi hữu, bạn phải đọc cả hai ấn bản trên, cùng với bài thơ sau đây, của Zagajiewski, “Chủ nghĩa thần bí dành cho mấy kẻ mới bắt đầu”, thì mới đã.

Cực đã!

Tập thơ này, G mới vớ được, trong 1 tiệm sắp sập tiệm, mua 1 biếu 1.
G chỉ chọn được 1.
Anh chủ nói, còn 1 cuốn free, đâu, G trả lời, không làm sao kiếm ra.

Anh ta bật cười.

Mysticism for Beginners

The day was mild, the light was generous.
The German on the cafe terrace
held a small book on his lap.
I caught sight of the title:
Mysticism for Beginners.
Suddenly I understood that the swallows
patrolling the streets of Montepulciano
with their shrill whistles,
and the hushed talk of timid travelers
from Eastern, so-called Central Europe,
and the white herons standing-yesterday? the day before? -
like nuns in fields of rice,
and the dusk, slow and systematic,
erasing the outlines of medieval houses,
and olive trees on little hills,
abandoned to the wind and heat,
and the head of the Unknown Princess
that I saw and admired in the Louvre,
and stained-glass windows like butterfly wings
sprinkled with pollen,
and the little nightingale practicing
its speech beside the highway,
and any journey, any kind of trip,
are only mysticism for beginners,
the elementary course, prelude
to a test that's been
postponed.

Chủ nghĩa thần bí dành cho mấy tay mới bắt đầu

Ngày dịu dàng, ánh sáng rộng lượng
Một anh Ðức mũi lõ ngồi ở sân quán cà phê
để 1 cuốn sách ở trên đùi
Tôi thoáng nhìn thấy cái tít
Chủ nghĩa thần bí cho những người mới bắt đầu
Bất thình lình tôi hiểu, đám nhạn
đang tuần hành trên đường phố Montepulciano,  
với những tiếng huýt sáo chói tai,
và những lời nói vội vàng của những người du lịch e thẹn
từ phía Ðông, nơi được gọi là Trung Âu
và những con cò trắng đứng – hôm qua? ngày trước đó? -
như những vì nữ tu trong những cánh đồng lúa,
và bóng tối chạng vạng cuối ngày, chậm rãi, tuần tự
xóa đi những đường viền của những căn nhà thời Trung cổ
và những cây ô liu trên những đồi nhỏ
bỏ mặc cho gió và nóng
và cái đầu của vị Công Chúa Vô Danh
mà tôi chiêm ngưỡng nhìn tại Viện Bảo Tàng Louvre,
và những cửa sổ kính màu giống như những cánh bướm
điểm phấn hoa
và con chim sơn ca nhỏ tập
bài diễn văn của nó ở bìa xa lộ
và một chuyến đi, bất cứ kiểu đi nào
thì đều là 1 thứ thần bí dành cho những kẻ mới tập,
một giáo án bậc tiểu học, được soạn trước, cho một cuộc thi thử
được dời ngày

This review is from: Mysticism for Beginners: Poems (Hardcover)

Zagajewski's work is a treasure - poems here are the best to come from Europe in a long time. This is a major poet who has no equals in his generation. The mysticism here is how to be a human being. Though it comes from Europe, this book is about ourselves. We should bow our heads for this is the voice of Orpheus speaking.
[lấy trên net]

Cái chủ nghĩa thần bí ở đây là, làm thế nào là người. Mặc dù từ Âu Châu, nhưng tập thơ này là về chúng ta... đây là tiếng nói của Orpheus...

*

Bài thơ sau đây, dành cho chúng ta, sau khi đọc ba bài trên.

Whatever Happened

Whatever happened had already happened.
Four tons of death lie on the grass
and dry tears endure among the herbarium's leaves.
Whatever happened will stay with us
and with us will grow and diminish.

But we must live,
the rusting chestnut tells us.
We must live,
the locust sings.
We must live,
the hangman whispers.

Chuyện xẩy ra

Chuyện xẩy ra thì đã xẩy ra.
Bốn tấn người chết nằm trên cỏ
Và những giọt nước mắt khô queo
lì lợm bám mãi vào những chiếc lá herbarium
Cái gì xẩy ra thì sẽ ở với chúng ta
Và cùng chúng ta, sẽ triển nở, và sẽ lụi tàn.

Nhưng chúng ta phải sống,
Cây hạt dẻ nâu bảo chúng ta.
Chúng ta phải sống,
Con châu chấu hát.
Chúng ta phải sống,
Tên đao phủ thì thầm.

I am neither here nor there
Never can I be at home
Water claims me not, nor air,
Nor the light of fairy foam
On the hills I cannot pass
Clouds are low
For me to roam

As the sun upon the grass,
As the water touched by air
Stirs life shadows in a glass,
I shall come where you are fair,
Quick, look up and see me there

"A halo of deep quiet in the wind/
A twilit place for me amid the dark/
A church without a god, between the clouds".

TLS 25.3.2011

Như Hector người thành Troy, như Turnus người Rutuli hay như Kinh Kha người nước Vệ, ông Vũ không hề sợ hãi khi phải đối mặt với số phận của mình. Những nhân vật huyền thoại này đã làm mọi thứ để được đối mặt với số phận, để hoàn thành sứ mệnh của mình trong cuộc đời này.
NBC

Ngoài “Turnus người Rutuli”, Gấu thực sự chưa hề nghe qua, những tay còn lại, Gấu không lần ra sự liên hệ giữa họ với ông Cù Hậu Duệ. Giá mà NBC ném thêm vài cây cầu nữa thì đỡ khổ.

Bởi vì rõ ràng NBC cũng 1 thứ nhân vật huyền thoại như thế. Ông được ông Trời cho xuống đời [địa linh nhân kiệt, chỉ có thể ra đời từ cái nôi Bắc Kít toàn đẻ ra thần đồng, nhất là thần đồng toán học, nhờ con sông Hồng, và những cơn lũ lụt của nó…], để làm cái việc đối mặt với số phận, để hoàn thành sứ mệnh trong cuộc đời này.
Giả như khi ông cầm cái bửu bối Nobel Toán, đứng giữa Ba Ðình, Mỹ Ðình gì gì đó, mà làm như Cù Hậu Duệ đã làm, thì hay biết mấy!

Cái này, Mít cũng thường nói rồi, chân mình thì đầy kít, mà cứ nhè chân người mà ngửi! NQT

Safe

We're turning into serious
drinkers for each other;
at least shyness won't bother us
as we spill into ourselves.

I'm coming to rely on the stories
you never remember
and the mantra of nodding
at your rambunctious promises.

The adventure is dulling.
Safe in the little harms I do;
I rehearse permutations of futures
where I dare to be certain of you.

RHIAN EDWARDS

An toàn

Chúng ta biến thành
những tửu đồ nghiêm trọng của nhau;
Ít ra thì cái sự e thẹn chẳng còn làm phiền chúng ta nữa
một khi mà chúng ta lui về cố thủ ở trong cõi riêng của mình

Anh sẽ trông cậy vào những câu chuyện
Em chẳng còn nhớ nữa
Và những cái gật đầu lia lịa, những lần,
‘em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé’!

Cuộc tình của chúng ta mới cù lần làm sao!
An toàn là tí an ủi mà anh còn giữ được.
Anh tập dượt hoài những lần hẹn tương lai
Khi mà anh dám tin rằng,
em không còn cho anh ăn thịt thỏ nữa!

RHIAN EDWARDS

TLS MARCH 11 2011

Bàn tay nám đen của em

Giả dụ
mọi thứ xanh tươi, lớn phổng
bỗng nám đen trong một thoáng, hoa và cành.
Anh nghĩ là anh sẽ thấy bàn tay nám đen của em.
Giả dụ tiếng khóc của anh và của em bị chìm lấp trong ngàn ngàn tiếng khóc không đếm được.
trong một thành phố lửa, trái đất cháy,
Anh khăng khăng tin, bắt buộc tin, thể nào cũng tìm thấy bàn tay nám đen của em
Giữa bừng bừng lửa cháy
đốt sạch đất trời
Anh khăng khăng tin rằng, thế nào cũng có được khoảnh khắc, anh tìm thấy bàn tay nám đen của em.
Anh biết, như là em cũng biết, lẽ tất nhiên.
cái man dại không thể nào đo đếm được
của khoảng khắc lửa.
Nhưng anh sẽ nghe được tiếng khóc của em; và em, của anh, và mỗi chúng ta
sẽ tìm thấy
bàn tay, của nhau.
Chúng ta biết,
thật khó như vậy được.
Nhưng khoảnh khắc im lặng,
chỉ khoảnh khắc đó,
ngược hẳn mọi lý lẽ.
chúng ta hãy tin tưởng, và tin tưởng ở trái tim của chúng ta
rằng, một cách nào đó, chuyện sẽ xẩy ra như thế.
Anh sẽ nghe thấy tiếng khóc của em, và em, của anh-
Và mỗi đứa chúng ta sẽ tìm thấy một bàn tay nám đen.

- Tennessee Williams

The New Yorker April 4, 2011