Ui chao, cả 1 trời [cả 1 thời cũng được] kỷ niệm: Gấu ở Sài Gòn, chẳng sợ chết, thế mà xém chết, xém mất luôn khẩu súng, ngồi trên thượng đỉnh, lầu chót biu đinh số 5 Phan Đình Phùng, gửi hình chiến tranh…

PXA không ưa Greene, Gấu sợ rằng, do kỵ dzơ, jeu, [mày với tao cùng nghề, mày một mang, tao hai ba mang], nhưng còn do đố kỵ nữa, mày còn viết văn, như vậy là mày muốn chơi gác tao !

Không những viết văn, mà còn suýt ẵm Nobel văn chương nữa, PXA làm sao mà không tức cho được !

Trường hợp Greene hụt Nobel hơi giống Tolstoy.

Vào năm 1901, khi Viện Hàn Lâm Thụy Điển phát giải Nobel văn học đầu tiên cho nhà thơ Tây già Rene Sully-Prudhomme, thay vì tiểu thuyết gia Nga Leo Tolstoy, lý do, theo một nhận định của uỷ ban Nobel sau khi phát giải, ông Nga này rao giảng một thứ chủ nghĩa vô chính phủ, mang tính lý thuyết và một Ky Tô giáo thần bí. Sau khi phát giải cho nhà thơ Tây già, 42 nhà văn Thụy Điển cho ra một cái thư ngỏ, tố cáo giải thưởng và an ủi ông nhà văn Nga xấu số ! Và như một cái "dớp", sau này, cứ phát giải là có phản đối.

Greene bị ông Hàn Arthur Lundkvist thù đến nỗi, không thèm giữ đúng luật omerta, và la làng, ông ta thề sống dai hơn Greene, chỉ để loại nhà văn này ra khỏi giải. Còn tay Per Wasberg thì cố hết sức tranh đấu cho Greene, trước và sau khi trở thành ông Hàn, nhưng sau cùng ông hiểu, chỉ uổng công. 

*

Nhưng chỉ đến khi đọc "người của chúng ta ở Paris" so sánh PXA với Greene, [Graham Greene bắt đầu câu chuyện «A Quiet American »  trong khung cảnh Sài Gòn tháng 3.1950. Nhà văn Anh không ngờ rẳng cuộc đời điệp viên của Phạm Xuân Ẩn (mà Pomonti đặt tên là « Người Việt trầm lặng ») cũng bắt đầu từ địa điểm và thời điểm ấy], liên tưởng đến bài viết của Zadie Smith, Rợp Bóng Greene, trên Guardian, và cuốn Người Mỹ Trầm Lặng, giống như một con phượng hoàng tái sinh từ tro than của nó, Gấu mới hiểu ra được là PXA thực sự đã cảm nhận ông thua Greene, thua tình yêu mà Greene dành cho Miền Nam, thua lòng nhân hậu của Greene, khi ông này đã nhìn ra được từng cái nón rơi xuống, và chẳng có ai chạy về phía những kẻ bị thua thiệt, bị làm nhục.
PXA chưa hề nói ra được một lời nào, là chàng ân hận.

Nhưng cả đám đó, có ai làm được điều này? 

PXA lừa bè bạn, tháng tháng lãnh tiền Time, tối tối lén coi tài liệu mật chuyển cho VC, báo trước những chiến dịch di chuyển lính Mẽo, để VC làm thịt họ.

Vậy mà khi công thành danh toại, PXA lại nhục nhã viết thư xin tiền bạn cũ, bởi vì ông nghĩ, chỉ còn mỗi cách đó, hạ nhục mình để tạ lỗi ngày nào.

Đám bạn hiểu ra, nên mới gom tiền cho PXA.

Gấu nghĩ ra điều trên là do đọc Le Carré.

Trong Gọi Người Đã Chết, bà vợ của Smiley bỏ chồng theo trai, và khi trai bỏ, viết thư năn nỉ chồng cho mình trở về lại.

Smiley lắc đầu chịu thua.

PXA chính là cái bà vợ bỏ chồng theo trai, [làm cho Mẽo, lãnh lương Mẽo, lừa Mẽo, đưa tin cho VC làm thịt Mẽo], và cái đám bạn cũ của PXA, là Smiley, gật đầu tha thứ cho PXA.

Lettres à Hélène, de Louis Althusser

Critique | Non-Fiction

« Je ne me fais pas d’illusion sur la vie que je vais connaître. Mais il faut sûrement passer par là pour en sortir », confie, au moment d’un séjour en maison de santé, l’un des plus grands philosophes du XXe siècle, dans une lettre adressée à sa femme, Hélène Rytman, dite Legotien.

Que nous révèle cette abondante correspondance de trente-cinq années, qui réunit lettres, billets, télégrammes et cartes postales envoyés par Althusser, entre 1947 et 1980, année de la tragédie où, le matin du 16 novembre, le philosophe étrangle sa femme ? Au-delà de la relation amoureuse, explique dans sa belle préface Bernard-Henri Lévy, qui fut son élève, c’est « la question clef du lien de cette folie et de cette philosophie et l’influence qu’elle aura eue sur notre génération ». À côté de son autobiographie et de ses oeuvres philosophiques, les lettres d’Althusser constituent une plongée dans l’histoire du siècle passé, à travers la rencontre des grandes figures intellectuelles comme Cavaillès, Canguilhem, Lacan ou Derrida, tous fréquentés à l’École normale supérieure de la rue d’Ulm. Elles montrent aussi l’urgence de trouver ces nouveaux outils de pensée que seront pour Althusser la « coupure épistémologique » de Marx, la « pratique théorique », ou encore les « appareils idéologiques d’État ». Entre malaises existentiels et moments sereins, légers, apaisés, un autre Althusser apparaît : « Il fait soleil, je partage mon temps entre sommeil, journaux, canot, bain et… spectacles. » Ou encore : « Vu La Putain respectueuse : c’est je crois la meilleure pièce de Sartre, pas vieillie : et quelle résonance ! » S’adressant à sa femme en mots intimes et tendres, « Ma carpillonne », « Choucha petite tête », « Ma bistoufle », le philosophe dit sa passion du tennis, du cyclisme ou du football (« je serai là dimanche pour voir jouer l’OM à côté de mon père dans la tribune officielle, pour l’engueuler sur le néant conceptuel du jeu de son équipe »). « Vive l’appareil idéologique d’état sportif », conclut-il. On découvre son plaisir du cinéma : « Trop de pittoresque gratuit, trop de légèreté dans le traitement des problèmes politiques » dans Le Voleur de bicyclette, mais des personnages parfaitement justes dans La Grande Illusion de Renoir. On retrouve l’effervescence des événements politiques : l’affaire de Suez, la crise algérienne, les positions de De Gaulle. Quelques voyages nous reviennent, en Corse, dans les Pyrénées ou à Venise. « Casa Frollo, le jardin, la lagune, la Punta Sabbioni, la mer, le nombre de pas, l’eau »...Mais ces lettres témoignent également de l’épuisement physique, des souffrances, des cauchemars – « les rapports avec mon inconscient ne sont pas de tout repos » –, du resserrement de l’angoisse. L’objectif reste la construction de sa pensée, dans ses mêlées de tendresse : « Bon, je te laisse, mon tendre Chourin. Je vais me replonger dans Misère de la philosophie, texte de [18]47 que Marx a écrit directement en français » (8 juin 1970). 

Ý niệm "coupure épistémologique" (đứt đoạn tri thức luận), được Gaston Bachelard đưa vào nghiên cứu "triết học của khoa học", sau được Althusser sử dụng khi đọc Marx. (Chú thích của John Johnston, khi dịch sang Anh ngữ bài phỏng vấn M. Foucault, "The discourse of History", in trong tập "Foucault Live" nhà xb Semiotext(e) Foreign Agents Series, Columbia University, 1989).

Đọc cái đám tinh anh ở trong nước, thí dụ, thiên tài THT, người đã từng được tụi "mafia Do Thái" [chữ của bà Huệ, Gió O] ban cho Nobel Toán, hay bà VTH, “lương tâm nhức nhối” Bắc Kít hiện thời, hay “em” TH, nhật ký ĐTT “tân thời”, tại sao lại như thế, không lẽ Mít không còn tí tình người, hay NDB, “tri thức và bản lãnh” nhất thời đại, tôi là “cái miệng của Mít”, hay nhà thơ NTT, đừng để cho còn những ngày 30 Tháng Tư… Gấu thành thực tin, họ đều suy tư với một nửa bộ óc. Nửa kia, liệt.

Đám tinh anh Bắc Kít rên rỉ vì bô xít, vì Bản Giốc, vì Tầu Lạ, vì Cù Huy Hà Vũ, nhưng chưa từng có lấy 1 mống rên rỉ vì một anh Mít Nam Bộ, nhà bị Bắc Kít ăn cướp [thí dụ, gia đình Ngụy, ở kế bên nhà của Gấu bị 1 cán bộ VC ném đồ đạc ra sân], vợ bị chúng hãm hiếp, chồng bị chúng tống đi cải tạo.

Có đúng là chúng suy nghĩ với, chỉ nửa bộ óc không?

Đọc mấy đấng tinh anh Bắc Kít, mới thấy thân phận 1 tên Ngụy thật là thảm: Trước 1975, bám đít ngoại bang, bồi Tây, rồi bồi Mẽo, rồi sau đó, tên tù cải tạo, rồi tên phản quốc… Thấy tội quá, thôi, ta cho phép giao lưu hòa giải, xóa bỏ hận thù, thì chúng nhất định không chịu, thế có khốn nạn cái lũ Ngụy không?

GNV bỗng nhớ ' "entry” dưới đây, của Milosz, về "Hận Thù".  
Post, dịch dọt sau.
Có tí liên quan tới Brodsky, "tài hoa" cũng bằng NTHL của Mít thôi mà!

[H]

HATRED. My life story is one of the most astonishing I have ever come across. True, it lacks the clarity of a morality tale, as in Joseph Brodsky's story: he was tossing manure with a pitchfork on a state farm near Arkhangelsk, and then, just a few years later, he collected all sorts of honors, including the Nobel Prize. It does not lack similarities with the Polish fable about stupid Jas, however, because it required a great deal of stupidity to act differently from my colleagues in literary circles and to flee to the West, which was convinced of its own decadence. The dangers of such a flight are described very well in these lines from Hamlet, applied to the Cold War:

‘Tis dangerous when the baser nature comes
Between the pass and fell incensed points
Of mighty opposites. (1)

To be despised and triumphant in the course of a single life, to wait for the time when it would become apparent that my enemies who made up disgusting things about me had made terrible fools of themselves. What interests me most in all of this is the difference between our image of ourselves and our image in others' eyes. Obviously, we improve upon ourselves, while our opponents seek to strike even imaginary weak spots. I muse over my portrait that emerges from songs of hatred, in verse and prose. A lucky guy. The sort for whom everything goes smoothly.

Incredibly crafty. Self-indulgent. Loves money. Not an iota of patriotic feeling. Indifferent to the fatherland, which he has traded in for a suitcase. Effete. An aesthete, who cares about art, not people. Venal. Impolitic (he wrote The Captive Mind). Immoral in his personal life (he exploits women). Contemptuous. Arrogant. And so forth.

This characterization was usually supported with a list of my shameful deeds. What is most striking is that it is the image of a strong, shrewd man, whereas I know my own weakness and I am inclined to consider myself, rather, as a tangle of reflexes, a drunken child in the fog. I would also be inclined to take the side of my enemies when they track down my insolence as a nonconformist, because the polite little lad and Boy Scout is still quite firmly inside me, and I really do condemn the scandals I caused in school, and in each of my violations of the social norms I detect an attraction to brawling and psychological imbalance.

My tendency toward splitting hairs, and toward delectatio morosa, the label used by monks for masochistic pleasures such as those they suffered by recalling all their sins, argues against my alleged strength. It is not exactly pride, but as for arrogance, it is well known that it usually masks timidity.

I count it as great good fortune that I never fell into the clutches of the political police. A talented interrogator would immediately have guessed my general sense of guilt and, playing on it, would have led me to confess, in a great act of contrition, whatever crimes he named. So many similarly unfortunate people were broken in this way, and I feel profoundly sorry for them.

MILOSZ'S ABC'S

Hận thù

Câu chuyện đời tôi thì là một trong những kỳ tuyệt nhất mà tôi đã từng kinh qua. Đúng như vậy. Nó thiếu tí sáng sủa của chuyện đạo đức, răn đời, như của Joseph Brodsky: được nhà nước Đỏ cho đi bốc phân tại một nông trường tập thể gần Arkhangelsk, vài năm sau đó, ông lượm đủ thứ vinh quang, trong có giải Nobel văn chương. Tuy nhiên, đúng là câu chuyện của anh chàng ngu ngốc Jas, trong chuyện dân gian Ba Lan, bởi là vì, phải thật là khùng điên ba trợn, thì mới hành động khác hẳn những đồng nghiệp của tôi, trong giới văn chương, và rồi còn bỏ chạy quê hương qua Tây Phương suy tàn. Những nguy hiểm của chuyến đi của tôi thì được miêu tả thật là tuyệt vời bằng những dòng sau đây, trong tuồng Hâm Liệt, áp dụng vào Cuộc Chiến Lạnh:

Những thân phận thấp hèn lúc nào cũng bị nguy hiểm, bị đặt giữa các quyền lực đối đầu nhau.

Cái vụ Bắc Kít làm thịt thằng em Nam Bộ, theo GNV, là nguyên nhân của “trọn tính người", theo tinh thần của bài viết sau đây (1).

Nó hết còn là chuyện thù hận quốc gia-cộng sản.

Trang TV sở dĩ lải nhải hoài, chỉ mỗi chuyện này, là vậy.
Gấu đâu có thù VC, nhất là Bắc Kít? Anh em, bà con, bạn bè… tất tất Bắc Kít.
Cũng có Trung Kít, Nam Kít, nhưng cốt lõi của tất cả, vẫn là Bắc Kít.
Cả lò nhà mày là CS, trừ mày ra, là thằng phản động.
Ui chao may quá!

Trọn tính người