Thưa bà Đoàn Cầm Thi!
Tôi
nghĩ, ông Nguyễn Quốc Trụ góp ý với bà nên dịch Métaphysique
như thế nào cho sát với ý tứ của Sartre không có gì
đáng trách cả,
có chăng chỉ ở chỗ ông Nguyễn Quốc Trụ hơi “ỡm ờ” qua mấy chữ “không
liên quan
liên kiếc gì hết”, bản thân tôi cũng không đồng ý với mấy chữ này lắm.
Tuy
nhiên, ông Nguyễn Quốc Trụ có thể đúng có thể sai, song bà không nên từ
đó lại
viết rằng: “Đề nghị ông Trụ nên có thái độ đúng đắn hơn khi tranh
luận.
Kiểu viết của ông: "không liên quan liên kiếc gì hết" vừa thiếu bình
tĩnh, vừa kém tự tin”. Tôi thấy câu văn: “Lần sau, nếu ông tiếp tục như
vậy, sẽ
không ai trả lời ông” thật sự rất thiếu bình tĩnh.
Chuyện nên
dịch Métaphysique
có thể còn được bàn tiếp, vì bà có “ý” của bà, Nguyễn Quốc Trụ cũng có
“tứ” của
ông ấy. Ở đây tôi chỉ muốn bàn về cách đọc của bà đối với một ý kiến
của Nguyễn
Quốc Trụ.
Ông Nguyễn
Quốc Trụ viết: “Cái hổ lốn trong Cơ hội của Chúa của Nguyễn
Việt Hà không phải là một siêu hình học, mà là một xã hội học, tức là
cái nhìn
của Nguyễn Việt Hà về xã hội Việt Nam đương thời”.
Và bà nhận
xét: “Ông Trụ khăng khăng muốn coi văn học đơn giản chỉ là một thứ
“xã hội học”. Đây là một cách đọc hạn hẹp, giết chết văn học, đi ngược
lại hẳn
điều Sartre cho là quan trọng nhất khi đọc một tác phẩm văn học: phân
tích kỹ
thuật của nó”.
Tôi xin được
ngả mũ bái phục sự tài tình của bà, bởi bà có khả năng “bẻ queo”
nhận xét của Nguyễn Quốc Trụ về tiểu thuyết Cơ hội của Chúa thành nhận
xét chung về văn học. Tôi xoay ngang rồi lại xoay dọc, cố gắng “đào
bới” trong
ý kiến của Nguyễn Quốc Trụ xem có dấu vết của thái độ khăng khăng coi
văn học
đơn giản chỉ là một thứ “xã hội học” không, mà tuyệt nhiên không thấy.
“Đào
bới” không được, tôi đành phải đặt ra câu hỏi: chẳng lẽ Đoàn Cầm Thi
lại “không
đọc thủng một văn bản” hay sao? Câu hỏi đó là có cơ sở, vì ngay sau
đấy, bà
tiếp tục phát triển, nâng nó lên tầm “một cách đọc hạn hẹp, giết chết
văn học,
đi ngược lại hẳn điều Sartre cho là quan trọng nhất khi đọc một tác
phẩm văn
học: phân tích kỹ thuật của nó”. Khiếp quá, Nguyễn Quốc Trụ chỉ có một
nhận xét
nho nhỏ về tiểu thuyết Cơ
hội của Chúa mà đã
được bà “quy chụp” như thế,
nếu Nguyễn Quốc Trụ đưa ra một nhận xét “to to” thì không biết bà sẽ
đẩy nó đi
đến đâu?
Cuối cùng, tôi
muốn nói với bà rằng biển chữ thì vô hạn, sức người thì có hạn,
nên “biết mình biết người” là một phẩm chất bất cứ người cầm bút nào
cũng cần
được bồi bổ. Nói thế thôi, chứ làm được điều đó xem chừng cũng khó khăn
lắm vì
con người hình như hay bị ám ảnh bởi thói hợm hĩnh, tự thị. Bà có đồng
ý vậy
không?
Xin gửi bà lời
chào trân trọng!
TP HCM, 22/6/2004
Trần Văn Thới
[Trích e_Văn]
