The Ruler and his henchmen: Portrait of an African kleptocracy

Tạp Ghi Văn Nghệ: Hiện thực và Huyền ảo: G.G. Marquez.
Nguồn
*
Trên Người Việt, thấy có bài của ông phê bình gia Nguyễn Mạnh Trinh, viết về nhà văn "Gabo". (1)
Khổ một nỗi, cái tên của ông ta, ông này cũng viết sai.
Tên của ông ta gồm hai chữ Garcia Marquez, nghĩa là, chữ Garcia không thể viết tắt được, theo cái kiểu mà ông NMT này viết tắt.
(1) NMT là một trong những bạn văn, cũng khá thân, của Gấu, ít ra là về phía Gấu, khi nghĩ như vậy.
Thành thử, dọn cứt của bạn mình thì dù sao cũng còn thú vị hơn là dọn cứt của kẻ thù ! NQT
*
Đọc bài viết, có vẻ như ông phê bình gia, tạp ghi gia này chưa từng đọc "G.G. Marquez", thí dụ cuốn Tình Yêu Thời Thổ Tả. NMT viết:
"Tiểu thuyết nổi danh ấy của G.G. Marquez là câu chuyện tình mê đắm của hai người: Florentino Arisa và Fermina Daxa. Hai người yêu nhau và để ý đến nhau từ buổi thanh xuân. Chàng thì con nhà nghèo, con của một bà bán hàng lẻ trong khi gia đình nàng là một nhà buôn giàu có mới nổi nhờ mánh mung gian lận...."

Ai đã từng đọc cuốn này, thì đều khó mà quên được, chàng mê nàng đến điên lên, và nàng thì cũng vậy, nhưng khi họ toan tính gặp nhau lần đầu, và khi lần đó xẩy ra, khi nàng nhìn thấy chàng, thì bất thình lình, đột nhiên, nàng nhận ra sự thực: Đây đếch phải là một nửa linh hồn của mình !
Thế là nàng phán, Ê, đi chỗ khác chơi, thằng cha cù lần ! (1)

(1) Nguyên văn, qua bản dịch của Nguyễn Trung Đức, nhà xb Văn Học:
... "Trời ơi, một con người đáng thương". Flôrêntinô Arixa mỉm cười định nói điều gì, định tiếp tục theo sau cô, nhưng với một cử chỉ của bàn tay cô xóa hẳn hình ảnh của cậu trong đời mình:
-"Làm ơn, xin đừng theo tôi". Cô nói với cậu. "Hãy quên chuyện ấy đi".

Đây là một trong những xen tuyệt vời nhất của truyện. Ai đọc cũng khó mà quên. Nó là "cú đờ phút", cú sét đánh, nhưng "lật ngược", hiện tượng Chúa Sẩy Thai... , "làm sao mà quên được" !

Ôi chao viết đến đây, Gấu lại nhớ ra một thằng cù lần chạy theo em BHĐ ở nơi cổng trường Đại Học Khoa Học ngày nào !

Tuổi trẻ chấm dứt khi chàng nhận ra sự tầm thường, khi lòng kiêu hãnh về chàng, về nàng, về tình yêu... tan vỡ ra như những chiếc bong bóng xanh xanh đỏ đỏ chàng vẫn chơi đùa hồi còn nhỏ, bằng cách nhúng đầu chiếc ống giạ vào đĩa xà phòng, rồi sau đó thổi lên trời, chúng chưa kịp bay cao đã vỡ tan; mối tình đầy những tưởng tượng, đầy những từ ngữ hoa mỹ lấy từ sách vở, từ những câu chuyện thần tiên cho đến những trang sách triết lý... đã đến lúc phải dời chỗ ẩn náu để đụng đầu với thực tế. Lúc đó, nàng nói: "Bây giờ H. hết lãng mạn rồi."
Thời Gian 
Tôi bắt kịp nàng, và hỏi, nàng còn yêu tôi hay là không. Nàng lắc đầu. Tôi bảo nàng nói. Nàng nói. Nàng nói thêm, nàng chưa hiểu tình yêu là gì. Tôi mệt và giận, muốn đánh nàng, bất chợt, tôi nhìn thấy tôi, trong tấm kiếng chiếc xe hơi đậu kế bên đường: đầu tóc rũ rượi, thở hổn hển, cánh tay trái lòng khòng, nước mưa rỏ trên khuôn mặt hốc hác, tôi đột nhiên nhận ra khuôn mặt thảm hại của tình yêu, tôi đột nhiên có cảm tưởng đã sống hết đời tôi, đã sống hết mối tình. Tôi bảo nàng đi về, tôi bảo tôi đi về. Tôi hiểu rằng tình yêu của tôi đối với nàng đã hết.
Khu Rừng Trong Đêm
*
Trước khi bỏ chạy quê hương, Gấu đã được đọc Trăm Năm Cô Đơn, bản dịch của Nguyễn Trung Đức, và đó là lần đầu làm sao mà quên được, khi làm quen Gabo.
Khi đậu thanh lọc, được chuyển qua trại chuyển tiếp Transit, ở Panat Nikhom Thái Lan, Gấu được đọc cuốn Tình Yêu Thời Thổ Tả, bản tiếng Tây, tại thư viện của phái đoàn Pháp. Thư viện này, tiểu thuyết, đa số của mấy ông Tây đi du lịch, ghé thăm Trại, bỏ lại. Gấu ngốn hết. Sau, thèm đọc sách phê bình, sách triết, [nhưng mà này, có bằng cử nhân Triết chưa mà đòi đọc sách Triết ?], bèn nhờ mấy cô đầm thuộc phái đoàn, làm cô giáo thiện nguyện, ra thư viện Bangkok mượn giùm. Mấy ẻn cũng hay mượn sách Tây ở đó.
Nhớ, lần nhờ mượn giùm cuốn Pour Marx của Althusser, em Đầm mang về, kèm câu, cái em Thái thủ thư nói với Ẻn, từ lúc thư viện nhập cuốn này, chưa từng có ai mượn. Đây là thằng thứ nhất !

Thú nhất là, cái tay mê gái trong Tình Yêu Thời Thổ Tả, cũng hành nghề viết mướn tại Bưu Điện, y chang Gấu !
*
Tuy nhiên, cái tít của NMT "hỏng" nhất, là ở cụm từ "Hiện thực và Huyền ảo".
Đây là do ông muốn làm mới văn học, làm mới phê bình, thay vì nói, hiện thực huyền ảo, như đa số nói, về văn chương của Garcia Marquez, thì ông nói khác đi.
Nhưng giá mà ông dám phán, [nơi] huyền ảo là hiện thực, where magic is reality, như tờ Người Kinh Tế phán, thì mới bảnh, và có thể, mới đúng, trong trường hợp Gabo.