*
Go on, run away, but you would be far safer if you stayed at home.
Trong Tựa đề cho những bài thơ, Foreword to the Poems, John Fowles cho rằng cơn khủng hoảng của tiểu thuyết hiện đại, là do bản chất của nó, vốn bà con với sự dối trá. Đây là một trò chơi, một thủ thuật; nhà văn chơi trò hú tim với người đọc. Chấp nhận bịa đặt, chấp nhận những con người chẳng hề hiện hữu, những sự kiện chẳng hề xẩy ra, những tiểu thuyết gia muốn, hoặc (một chuyện) có vẻ thực, hoặc (sau cùng) sáng tỏ. Thi ca, là con đường ngược lại, hình thức bề ngoài của nó có thể chỉ là trò thủ thuật, rất ư không thực, nhưng nội dung lại cho chúng ta biết nhiều, về người viết, hơn là đối với nghệ thuật giả tưởng (tiểu thuyết). Một bài thơ đang nói: bạn là ai, bạn đang cảm nhận điều gì; tiểu thuyết đang nói: những nhân vật bịa đặt có thể là những ai, họ có thể cảm nhận điều gì. Sự khác biệt, nói rõ hơn, là như thế này: thật khó mà đưa cái tôi thực vào trong tiểu thuyết, thật khó mà lấy nó ra khỏi một bài thơ. Go on, run away... Cho dù chạy đi đâu, dù cựa quậy cỡ nào, ở nhà vẫn an toàn hơn.
Nhị
John Fowles, nhà văn Anh, khi được hỏi tại sao ông lại gọi cuộc phỏng vấn ông, là một "Unholy Inquisition" (Pháp Đình Tà Ma), đã trả lời: Thì cũng giống một chiến sĩ bị mật vụ Đức Gestapo, hay một kẻ vô thần bị mấy ông phán quan của Chúa, tra hỏi. Đâu có ai muốn "hoạn nạn" như vậy!
Hoạn nạn bầu lên Thơ Trẻ.
John Fowles, trong The Aristos: A Self-Portrait in Ideas, Poems... nhân mùa World Cup 1966, đã đưa ra nhận xét: "Bóng đá gồm 22 cây gậy [của tên ăn mày, như các cụ thường nói], đuổi theo một cái âm hộ; cái chày của môn chơi golf là một dương vật cán bằng thép; vua và hoàng hậu trong môn cờ là Laius và Jocasta, mọi chiến thắng đều là một dạng, hoặc bài tiết hoặc xuất tinh." Có thể nói, văn chương nghệ thuật Tây phương bắt đầu, bằng cuộc tranh giành một nàng Hélène de Troie.
[Laius là cha, Jocasta là mẹ mà Oedipus bị lời nguyền của con nhân sư, phải giết đi và lấy làm vợ. Jocasta sau treo cổ tự tử, Oedipus tự chọc mắt, làm người mù chống gậy đi lang thang giữa sa mạc].
Trước Cuộc Truy Hoan

---

Nhà văn Hồng Mao này có cả một câu lạc bộ riêng, gồm những độc giả mê ông. Với ông này, "Anh Môn" có tên là Miền Đã Mất, The Lost Domaine, như một tiểu luận của ông, mở ra bằng một câu trong một lá thư vào năm 1911 của Alain-Fournier:
"Tôi mê điều huyền diệu chỉ khi nó bị thực tại ôm chặt không sao rứt ra nổi, chứ không phải cái thứ huyền diệu làm thực tại bực mình, hoặc tính chơi cha nó”.
 [I like the marvelous only when it is strictly enveloped in reality, not when it usepts or exceeds it].
Fowler viết: Tôi ngờ rằng, Miền Đã Mất (Anh Môn) là một cuốn sách hiếm, lạ, mà một độc giả sẽ cảm thấy hạnh phúc hơn nhiều, nếu chỉ đọc, mà chẳng bao giờ tìm hiểu nó.
Fowles đọc "Anh Môn" hồi còn trẻ, và sau này, ông viết cuốn tiểu thuyết đầu tay của riêng mình, Magus, dưới bùa chú của Anh Môn [“ảnh hưởng rất nhiều bởi Anh Môn”: very much under its influence, như ông viết trong tiểu luận nói trên]. Hơn thế nữa, ông hành hương tới những thánh địa, của cả hai, cuốn sách và tác giả của nó. “Nói gắn gọn, tôi trở thành một cây si, lúc nào cũng cảm thấy mình gần gụi với Fournier hơn bất kỳ một tiểu thuyết gia nào khác.”
Khi cuốn tiểu thuyết hư hư thực thực [quasi-mystical] của ông, The Magus, ra lò [1966], ông nhận được rất nhiều thư của lớp tuổi choai choai. Họ hỏi ông, có sử dụng ma túy [LSD, hay mescaline], khi viết. Khi Người Đàn Bà Của Viên Thiếu Uý Pháp ra mắt độc giả vào năm 1969, nó trở thành một cuốn sách gối đầu giường của sinh viên đại học, một phần vì cách viết tân kỳ, và cách chấm dứt tác phẩm, với nhiều kết cục, và vào thời điểm đó, quả thực đã gây chấn động, và tạo ra rất nhiều bàn cãi.

Viết, nếu bạn phải, bởi vì bạn cảm thấy thích viết; chớ khi nào, bởi vì bạn cảm thấy phải viết [never because you feel you ought to write].
Đừng bao giờ viết vì bị bản năng nóng, hot instinct, cắn vào đít, vào tay, vào chỗ ấy..., gây ngứa, bắt phải viết. Bạn chỉ có thể viết do kinh nghiệm lạnh, by cold experience. Đó là lý do nhiều tiểu thuyết gia phải đợi qua bốn bó, [after the age of forty], mới gãi bật ra được tất cả những tác phẩm bảnh của họ [do all their best work].
John Fowles: Ghi chú về một cuốn tiểu thuyết dở dang.
Portrait of an artist
John Fowles, who died this week, was one of Britain's most successful novelists. But he found his success repellent, loathed many of his fellow writers and sought refuge from 'litbiz' in the countryside, putting a strain on his marriage. Our exclusive extracts from the final volume of his diaries, to be published in January, reveal the brutal candour and extraordinary lyricism of a man at war with himself and the world
Saturday November 12, 2005
The Guardian
Chân dung một nghệ sĩ
John Fowles, vừa mất tuần này, là nhà văn thành công nhất của Anh, nhưng ông thấy thành công làm phiền ông, làm ông tởm bạn văn, bèn chuồn về nhà quê, và như thế, đến lượt bà vợ phiền. Tờ Guardian online mới xì mấy đoạn trong nhật ký của ông, Phần Hai, sẽ phát hành vào Tháng Giêng năm 2006.

Fowles on Rushdie
February 14 1989
Rushdie fuss. Eliz in a paranoiac state, that I might support him. This is a clear moral choice.
Thằng chả Rushdie làm ồn quá. Eliz gần như phát khùng, về chuyện thằng chồng mình bênh ông ta. Nhưng đây là một chọn lựa đạo đức, hiển nhiên phải như vậy.
 
Why have I not turned to poetry? What keeps me in exile?
Tại sao mình không quay qua làm thơ, nhỉ? Cái gì khiến mình lưu vong?

Tôi ớn nhất cái ngày gửi bản thảo cho nhà xuất bản, bởi vì đó là ngày mà những con người mà tôi yêu thương, chết; họ biến thành, thảm thưong thay, những bộ phận, những xương cốt cho loài người nghiên cứu, tìm tòi, nhặt nhạnh. Nhân loại còn làm phiền tới mức tra hỏi tôi, khúc xương này nghĩa là gì, cái sọ kia của ai. Nhưng cái gì mà tôi viết ra, nó là thế nào thì nó là thế ấy. Nếu nó không rõ ràng ở trong sách, nếu như thế, nó cũng chẳng nên rõ ràng, vào lúc này.
John Fowles: Ghi chú về một cuốn tiểu thuyết dở dang.

Pasternak đã từng gọi điện thoại cho bồ, khóc nức nở.
- Chuyện gì vậy, cưng?
- Ông ta chết rồi, chết rồi!
- Ai chết?
- Zhivago!
*
Nhóm Tiểu Thuyết Mới làm tôi xẩu hổ, vì cũng bầy đặt ti toe tí tiếng Tây. Cả đám không làm được điều mà Sartre đã làm, qua vài đoạn trong Buồn Nôn. Theo tôi, sau-1918, có bốn cuốn tiểu thuyết Tây nổi cộm, đó là Đi Tận Đêm Đen, Voyage au bout de la nuit, của Céline, Phận Người của Malraux, Buồn Nôn, và Dịch Hạch của Camus. Chúng đều là những cuốn tiểu thuyết trực diện với cuộc đời, mỗi cuốn theo một cách nào đó, cho dù theo kiểu của Voyage: Tẩn cho cuộc đời một trận!