 |
Chúng
nó làm phát xít Trước một đứa trẻ chết đói,
cuốn "Buồn Nôn"
chẳng là gì cả.
Phụ
trang văn học báo Thế Giới, số tháng Tư 2001, đặc biệt về triết gia
người Pháp,
Jean-Paul Sartre ("Người ta đã xong chưa, với Sartre?"), đã ghi lại
câu trên, được phát biểu trong một cuộc phỏng vấn dành cho báo này, vào
năm
1964: "En face d’un enfant qui meurt, la Nausée n’a pas de poids":
Trước đứa trẻ đang chết…. Nhưng cũng chính trong phụ trang văn học nói
trên,
trong cuộc phỏng vấn nhà văn Sartre
đã ảnh hưởng tới "một vài" thế hệ những nhà văn, trong số đó, có
Llosa. Khi được hỏi, phải chăng, "Sartre ảnh hưởng rất nhiều ở nơi ông,
cả
hai mặt tích cực và tiêu cực", Llosa đã trả lời, "Đúng như vậy,
Sartre quan trọng số một trong thời trẻ của tôi, cho tới khi tôi dãn
ra, tới độ
phủ nhận ông…. Cú sốc đưa đến chuyện đoạn tuyệt vô phương hàn gắn, đó
là từ câu
tuyên bố của Sartre, trong cuộc phỏng vấn trứ danh trên tờ Le Monde và
năm
1964, như trên. Sartre còn nói thêm, đối với những nhà văn thuộc thế
giới thứ
ba, họ nên từ bỏ viết, lo những công tác giáo dục hay chính trị. Đây
đúng là
một sự phản bội, từ một con người đã từng dậy tôi (Llosa) rằng, "những
chữ
là những hành động." (les mots sont des actes). Thật
khó mà nói, "đã xong rồi", với một tác giả khổng lồ như Sartre. Khổng
lồ, cả về hai mặt vinh quang và lỗi lầm. Dấn thân hết mình, về cả hai
mặt, sống
và viết. Như câu tuyên bố của ông cho thấy, Sartre không tin tưởng cho
lắm vào
văn chương. Ở một chỗ khác, ông viết, "Ham viết, thèm viết, một cách
nào
đó, là chối từ sống." ("L’appétit d’écrire enveloppe un refus de
vivre."). Tuy nhiên, số lượng tác phẩm của ông thật khổng lồ, hầu hết
do
Gallimard xuất bản: Tưởng tượng (L’Imagination, 1936); Buồn Nôn (1938)
Bức
Tường; Phác họa một lý thuyết về cảm xúc (1939); Giả tưởng
(L’Imaginaire,1940);
Những Con Ruồi (kịch); Hữu Thể và Hư Vô (1943); Phê bình lý luận biện
chứng
(1960)… Ông đã ảnh hưởng tới rất nhiều nhà văn của hậu bán thế kỷ 20,
thường
thường, lúc đầu họ đều mê ông, như trường hợp nhà văn người Sau
đây là một vài trích dẫn, từ những tác phẩm của Sartre. "Phải
viết cho thời đại của mình, như những nhà văn lớn đã làm. Nhưng điều
này không
có nghĩa, phải chết cứng ở trong nó. Viết cho thời đại không có nghĩa,
phản ảnh
nó một cách thụ động, mà là, mong muốn nắm bắt, hay thay đổi nó, và như
vậy có
nghĩa, vượt qua nó, về tương lai, và chính sự cố gắng muốn thay đổi
thời đại đã
làm cho chúng ta ngự trị sâu thẳm ở trong nó; bởi vì thời đại sẽ không
còn giản
lược về một tập hợp chết, của những đồ dùng hay tập quán, mà là chuyển
động nó
tự vượt nó, hoài hoài, hoà nhập trong nó là một hiện tại cụ thể và một
tương
lai sống động, của tất cả những con người làm nên nó." (Thời
Mới, tháng Sáu 1948). "Mỗi
lần tôi phạm lỗi lầm, đó là bởi vì tôi đã chưa đủ triệt để" (Nhận
Định X) Trong
những lỗi lầm của Sartre, có vụ liên quan tới cuộc khởi nghĩa Lẽ
dĩ nhiên, quyết định của điện Cẩm Linh là "một lỗi lầm không thể tưởng
tượng được", nhưng… "tất cả cho thấy rằng, cuộc nổi dậy "có
chiều hướng phá huỷ toàn bộ hạ tầng cơ sở xã hội". Đó là "một tội
ác", nhưng… "trong những nhóm người này, kết hợp nhằm chống lại những
người Xô Viết, hoặc để đòi hỏi họ ra đi khỏi đất nước
Chúng
nó làm phát xít (Trích bài thơ Tù Binh trong tập Tôi Không Còn Cô Độc, Sài Gòn, 1956)
|
|