Tiểu thuyết đen của Tây có
mấy tay rất nổi cộm, thí dụ như
José
Giovanni. Ông này, vừa cho ra lò cuốn đầu tay, Le Trou, [Gallimard,
1958], lập tức được toàn những
bậc
thầy trong làng văn chương, thứ thiệt, như Cocteau, Nimier khen nức nở,
và một mình một chiếu trong làng văn và làng phim: Le
Deuxième Souffle, Classe Tous Risques, L'Excommunié, Les Aventuriers,
Ho !.. Dân Sài Gòn ngày nào chắc khó quên anh chàng mặt ngựa,
Jean-Paul
Belmondo, chuyên thủ vai độc trong những cuốn phim kể trên. Hoàng Hải
Thuỷ đã từng
phóng tác Kẻ Mất Thông Công, L'Excommunié, thành Phong Đòn
Gánh, người đi tới đâu là gieo rắc tai họa đến đó.
Gấu mê nhất của tay này, cuốn Classe
Tous Risques, thuật câu chuyện một gia đình sống nghề đao búa, cứ phải
di chuyển hoài, mấy đứa nhỏ, chưa đẻ ra, là đã có ý thức "sinh tồn"
rồi,
và đã biết chúng thuộc về phiá bên lề, hay bên kia, xã hội. Đây là một
tác phẩm văn học thật là tuyệt vời. Tuyệt hơn nữa, là tay này, nghỉ xả
hơi, rồi trở lại với văn chương bằng một truyện kể, un beau récit, về
ông
bố; chỉ nội cái tít không thôi, là đã thấy mê rồi:
Ở trong trái tim có
những khu vườn không làm sao tìm thấy được, Il avait dans le coeur des
jardins introuvables, và chơi luôn giải thưởng Léautaud, 1995.
Còn một tay nữa, đúng là hai tay viết chung, là
Boileau-Narcejac, với cuốn D'Entre
les Morts, được Hitchcock quay thành phim với nhan đề Vertigo, Hoàng
Hải Thuỷ cũng đã phóng tác, Giữa Những Người Đã Chết.
Cũng lạ, hai tay này còn một cuốn thú vị lắm, không hiểu sao Wikipedia
lại quên, đó là cuốn Tay Kỹ Sư Quá Mê Những Con Số.
*
Một trong những đam mê hồi trẻ của Gấu, là tiểu thuyết trinh thám.
Trước, của Phạm Cao Củng, với anh chàng thám tử Kỳ Phát, rồi Thế Lữ,
rồi TchyA, loại phiêu lưu đường rừng, rồi Lan Khai... Đọc nhanh quá,
hết sách, đành vừa học vừa đọc trinh thám Tây.
Hồi còn học Lớp Nhất ở Phú Thọ, lúc đó là vùng hậu phương, Gấu có được
một ông thầy tên rất ư là lạ kỳ, Ma Mộc Lâm, con ma ở rừng. Ông này
cũng mê trinh thám. Giờ sinh hoạt, ông cho đi tìm kho tàng, password là
một bài thơ, Gấu còn nhớ đến giờ.
Muốn đi muốn đứng muốn ngồi,
Tìm sao cho thấy một nồi canh to.
Bảo nhau tìm kỹ chớ lo,
Vật khó sẽ thấy, ăn no hãy cười!
Đi ra những chỗ vắng người,
Ra ngoài tha thẩn trông vời thấp cao,
Chuồng tiêu cho chí chuồng heo,
Lợn còn chờ đợi mớ bèo hoa râm.
Gấu, nhờ đọc trinh thám nhiều,
ngay lập tức, tìm ra mật mã!
Cũng dễ thôi, phải không các bạn.
Nhưng với một thằng bé Bắc Kỳ nhà quê, không hề biết truyện trinh thám
là cái chi chi, vô phương!