 |
"Chuyện Ẩn gây chấn động ở
nơi tôi, như một điều gì từ Graham Grenne bước thẳng ra." David
Halberstam nói. Ông là bạn của Ẩn, thời gian ông là phóng viên [Nữu
Ước] Thời Báo [Times] tại Việt Nam. "Nó đụng tới những câu hỏi sinh tử:
Trung thành là gì? Yêu nước là gì? Sự thực là gì? Anh là ai, khi anh
đang nói ra những sự thực đó?" Và ông nói thêm, "Có cái điều lập lờ,
nước đôi, ở nơi Ẩn, những con người như chúng ta hầu như không thể
tưởng tượng ra nổi. Nhìn ngoái lại, tôi thấy một con người nứt ra làm
đôi, Ẩn đó".
Trong cuốn sách xb năm 1965 của ông, "Tạo Vũng Lầy", The Making of a Quagmire, Halberstam mô tả Ẩn, như là một yếu tố cốt tử, một nhân vật có tầm quan trọng sống còn, của một tổ chức tình báo,"tuy nhỏ, nhưng tuyệt hảo", của giới nhà văn nhà báo. Ông viết, Ẩn "có những mối liên lạc quân sự số một ở trong nuớc". Bây giờ, biết "chuyện của Ẩn", liệu ông có giận anh ta? "Không," ông nói, gần như nói thay cho hầu hết những cựu đồng nghiệp của Ẩn. "Đây là một câu chuyện đầy âm mưu, khói mù, và những tấm gương (1), nhưng tôi vẫn nghĩ một cách tự hào về anh ta. Tôi không hề cảm thấy mình bị anh ta phản bội. Anh ta phải đau đầu với vấn đề, là một người Việt Nam vào cái thời thê lương của lịch sử của họ, khi nhìn quanh nhìn quẩn chẳng có gì, và nếu có gì, thì đó là sự phản bội." Bass: The Spy Who Loved Us (1) Gấu nhớ tới cuốn Gương Soi Gián Điệp, của Le Carré. * ["Anh ta phải đau đầu với
vấn
đề, là một người Việt Nam vào cái thời
thê lương của lịch sử của họ, khi nhìn quanh nhìn quẩn chẳng có gì, và
nếu có gì, thì đó là sự phản bội."
Bass: The
Spy Who Loved Us[Ông Nguyễn Thành Trung nói],"Cha tôi bị giết vì là người đi kháng chiến và bị quân đội Nam Việt Nam giết, thời của Ngô Đình Diệm. Trước khi vào Không Quân Nam Việt Nam, tôi đã là đảng viên cộng sản." [Trả lời BBC] Nhưng, từ năm 1978 nước ngoài bắt đầu biết ông là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam; tính ra gần chục cuốn sách của các nhà báo nước ngoài viết về ông hay về chiến tranh ở Việt Nam, ít nhiều đều nhắc tới tên ông. Loạt ký sự về ông đăng trên Báo Thanh Niên tháng 10-11.2002 cũng đã được NXB Thế giới dịch ra tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha, in thành sách. Người gọi ông là "nhà tình báo dễ thương", người gọi ông là "một trong những nhà tình báo vĩ đại của Việt Nam thế kỷ 20", hoặc "người sinh ra để làm tình báo"... - Chữ nghĩa tự nó giựt gân vậy đó, chớ việc làm của tôi không có gì giựt gân. Giựt gân phải là chuyện của cậu Trung, hai lần bỏ bom, một ở sân bay Tân Sơn Nhứt, một vào Dinh Độc Lập. Những người như điệp báo, tình báo chính trị mới giựt gân. Tôi chỉ là một nhà phân tích tin bình thường. Tình báo chiến lược chúng ta có nhiều, tôi chỉ là một đầu mối. Ông thấy con trai mình làm việc thế nào? - Thằng con tôi nó giỏi hơn tôi. Nó học thông dịch 5-6 năm ở Mátxcơva, qua Mỹ học thêm 5-6 năm nữa. Nghe nó kể, tụi Mỹ khen người Nga đào tạo hay. PXA] Thành phố Hồ Chí Minh, Sài Gòn như tên thường gọi của nó, đúng là một thành phố thương mại. Dọc theo hè đường, là những xe, những sạp, những quầy, bầy bán đủ thứ, từ tô phở, tô cháo tới những chiếc dĩa CD; dưới lòng đường, là những dòng, những luồng xe gắn máy Trung Quốc gầm rú, chen chúc, luồn lách. Khói xe, bụi đường dầy đặc, đến nỗi mấy bà mấy cô phải đeo khẩu trang. "Chúng tôi bây giờ là người Hồi Giáo", Việt, tay chạy xe ôm chở tôi, nói. Ngồi đằng sau những chiếc xe ôm như thế, tôi du ngoạn Sài Gòn. Tới gần nhà Ẩn, thuộc quận ba, trong một khu đông đúc gần ga xe lửa, chúng tôi đi qua một ngã tư gồm toàn những tiệm sửa xe, rồi qua một khu phố chuyên bán cá nhiệt đới, có thứ cá Xiêm chuyên đánh lộn mà Ẩn rất thích. Tôi bấm chuông nơi cửa sắt. Có tiếng chó sủa, và tôi, nghé qua cửa, thấy Ẩn đang bước ra cổng. Bass [Khi Cao Bồi khen tay phi công VC nằm
vùng bỏ bom Dinh Độc Lập, Gấu
nghĩ, ông thèm được như tay Trung đó. ["I'm the Guy They Called Deep Throat" Khuôn mặt nhỏ thó, Ẩn mặc áo sọc ngắn
tay, túi dắt cây viết bi,
hai ống quần xám vỗ lạch phạch vô chân, dép cao su. Hổn hển,
nhưng
miệng mỉm cười, ông đón tôi bằng một cái bắt, với chỉ mấy ngón tay. Ông
vừa mới
được đưa vô nhà thương, phổi suy sụp, hậu quả của một cuộc trường kỳ
hút Lucky
Strikes, nhưng Ông Tướng Givral, với nụ cuời hở cả hai hàm răng còn đầy
đủ, tuy
đã vào cái tuổi bẩy mươi tám, coi vẫn ranh mãnh như thuở nào. Lần cuối tôi gặp Ẩn, là vào đầu thập
niên 1990, trong khi viết một cuốn sách về những người Mỹ gốc Á, những
đứa trẻ của những người lính Mỹ và người yêu của họ. Khi cuốn sách xb,
tôi gửi cho anh một bản, và còn gửi những cuốn sách khác, qua những
người bạn của cả hai, khi họ có dịp ghé Việt
|
|