Sau khi xuất bản tập “Nằm nghiêng”, có một vài dư luận không hay lắm về nó, điều đó có ảnh hưởng đến chị nhiều không? 

Tôi sẽ rất ngạc nhiên nếu như tất cả các bài viết về “Nằm nghiêng” đều là khen cả. Đôi khi, sự chê bai cũng giúp cho mình  hiểu được mức độ mà người khác  có thể cảm nhận về tác phẩm của mình như thế nào, theo cách nào, theo chiều hướng nào... Thực ra chỉ có hai bài là có ý chưa ưng thuận với tôi. Trong đó, tôi có cảm nhận rất rõ ràng về sự chân tình và ác ý kèm theo (đương nhiên) là cả trình độ  của mỗi tác giả. ảnh hưởng đến tôi chỉ dừng ở cấp độ một bài phê bình(thậm chí chỉ là một bài báo). Chẳng có gì có thể gây ảnh hưởng đến tác phẩm của tôi ngoài tình yêu và cuộc sống. 

Chị là một trong số những người làm thơ ít chữ, ẩn chữ, liệu có quá sớm không khi những người làm thơ trẻ như chị vận dụng những nguyên tắc khúc chiết, ngắn gọn, đôi dòng thơ chỉ còn lại một chữ để chở cảm xúc của mình? Chị có sợ người đọc sẽ không hiểu những điều chị nói không? 

Thứ nhất, tôi không có ý đồ vận dụng nguyên tắc nào cho thơ cả. Viết là một phản xạ quá ư thầm kín. Nếu suy nghĩ và rung động của tôi ngắn gọn và giản dị  y như sự viết của tôi thì tại sao tôi lại không trung thực với điều đó mà phải đồ sộ, diễn giải cồng kềnh chữ nghĩa trong thơ làm gì?

Thứ hai, tôi không có quan niệm rằng chữ nghĩa chỉ là phương tiện chuyên chở cảm xúc của nhà thơ. Hãy công bằng hơn với ngôn ngữ. Và hãy biết im lặng để lắng nghe được âm và điệu của từ ngữ. Bạn cảm thấy thế nào nếu tự nhiên phát hiện ra ý nghĩa của một từ lại hay hơn cả hình dung của mình trước sự việc mình định mô tả? Tiếng Việt quá hay và quá phong phú. Đôi khi, bạn chỉ cần bỏ bớt tính chất luyến láy của ngôn ngữ, bạn đã thấy được sự âm vang tự thân của một từ.

Thứ ba. Tôi chỉ sợ chính mình sẽ không hiểu nổi những điều mình nói. Trên thực tế đã có nhiều người tràng giang đại hải, thao thao... trong thơ khiến cho người đọc cảm thấy là chính người viết đang không hiểu mình viết gì, muốn diễn đạt điều gì 

Có một thực tế là kiểu thơ như chị (và một số người nữa ở Việt Nam) đã được nói đến rất nhiều ở nước ngoài từ những thế kỷ trước. Chị có bị ảnh hưởng bởi ai không?

Tôi yêu thơ của Nguyễn Bính, Quang Dũng, Phùng Cung, Lê Đạt, Ngô Kha và đặc biệt là Trần Dần...(Chưa kể đến thơ  thiền và các áng cổ văn,  Hán văn...hay các tác giả nước ngoài). Thực ra là tôi yêu tất cả những cái hay, cái đẹp của ngôn từ. Tôi sẽ rất hạnh phúc nếu như mình cảm nhận được những tinh tuý của nghệ thuật thi ca. Tôi chưa bao giờ cố tình bắt chước giọng điệu của ai nhưng có học tập được tinh thần lao động (và rung động)  nghiêm túc của các bậc tiền bối. Là thi sĩ thì phải có tinh thần thơ. Tôi chưa bao giờ nghĩ thơ là một cuộc chơi, tôi nghĩ thơ là một cuộc... đời. Nhà thơ Trần Dần có câu: “Nhân cách của nhà văn chính là ở Văn cách của anh ta”. Nếu tôi là người thực tài tôi sẽ tạo ra được giọng điệu riêng. Còn nếu tôi là người tự trọng, tôi sẽ nói bằng giọng của chính mình. 

Chị có ý định tạo cho mình, hay cùng một số người sẽ tạo ra một trào lưu văn thơ mới  trong giới trẻ hay không? (Tức là sẽ không dùng cách biểu đạt theo lối truyền thống)

Tôi xin khẳng định ngay: chưa bao giờ tôi dám nghĩ là mình làm thơ mà không dùng cách biểu đạt theo lối truyền thống cả! Khi còn học cấp 1, tôi cũng đã từng làm bích báo bằng thơ lục bát. Đến thời sinh viên, tôi cũng đã từng viết những bài thơ tình uỷ mị, sướt mướt và giống như chép ở đâu ra... Ngay trong tập “Nằm nghiêng” của tôi, lời đề từ duy nhất là câu: “... Nằm nghiêng lạnh/ hơi lạnh cũ..”. Điều khiến cho mọi người có một cảm giác mới mẻ trong thơ của những người viết trẻ như tôi chính là dấu ấn của cuộc sống, của hoàn cảnh xã hội, của con người trong thời điểm mới... những dấu ấn ấy ảnh hưởng trực tiếp đến suy nghĩ và cảm nhận của mỗi thế hệ đấy chứ!

Tôi và những bạn viết trẻ khác không quyết định được việc mình có tạo ra được một trào lưu văn chương nào hay không. Quyết định việc này chính là thái độ tiếp nhận của xã hội. Đặc biệt là sự tiếp nhận vô cùng quan trọng của giới văn chương.

Chị có muốn ai đó sẽ làm thơ theo “phiên bản” của mình không?
 

Không. Tôi muốn ai đó vì yêu thơ tôi mà viết ra những vần thơ của họ. Cũng nhiều người cho rằng tôi làm thơ ảnh hưởng nặng tinh thần kiệm chữ của Lê Đạt. Bắt chước hay ảnh hưởng hay là giễu nhại... cũng đều cần phải xuất phát từ tiêu chuẩn viết đúng chính tả, không sai ngữ pháp thì mới làm được (tuy nhiên, thơ vẫn có những cấu trúc nằm ngoài qui luật ngữ pháp). Bạn nghĩ mà xem, nếu tôi yêu thơ Lê Đạt để mà tôi viết sẽ khác tôi yêu thơ Tố Hữu để mà tôi viết chứ, phải vậy không? Tôi quan niệm thế này với thơ:"Cố tình nói lại là không nói, làm lại chính là không làm gì, bắt chước là không tạo ra".
 

Được biết ngoài làm thơ, chị còn viết văn, văn của chị cũng có sự “cách tân” chứ?

Tôi quan niệm về văn bản văn xuôi thế này: một là có văn, hai là có chuyện. Các nhà văn Việt Nam phần lớn là chỉ mạnh một trong hai yếu tố trên. Người nào đạt được sự nhuần nhuyễn  của cả hai yếu tố sẽ chinh phục được công chúng và thời gian.

Tôi nghiêng về văn. Tôi  cho rằng chuyện là của đời sống, văn là của riêng mình. Chừng nào tôi không tạo ra được những hình ảnh, nhạc điệu, những cảm xúc trong các câu văn, tôi sẽ không dại gì ngồi viết lại những câu chuyện suông mà thực tế vốn rất phong phú, sinh động hơn khi người ta tường thuật bằng miệng. Theo chủ quan của riêng tôi, những biện pháp nhằm cách tân văn xuôi hiện nay đang nằm ở tromg nghệ thuật cấu trúc văn bản. Nhưng điều lớn lao nhất vẫn là sự rung động của nhà văn.

Dự định sắp tới của chị là gì?
 

Tôi vẫn đang viết. Dự định của tôi là cố gắng sao cho mình đừng cùn mòn, đừng vô cảm nhưng cũng đừng  quá dễ tổn thương. Thực ra, đấy không phải là dự định mà chỉ là những mong muốn nhằm kéo dài sự viết. Tôi là người muốn được đi tiếp con đường văn chương mà mình đã chọn.      

                    Cảm ơn chị về cuộc đối thoại này !

Trần Hoàng Thiên Kim( Thực hiện)

Phan Huyền Thư

                 Nằm Nghiêng 

Nằm nghiêng ở trần thương kiếp nàng Bân

Ngón tay rỉ máy. Nằm nghiêng

khe của ùa ra một dòng ấm

cô đơn. Nằm nghiêng

cùng sương triền đê đôi bờ

ỡm ờ nước lũ

Nằm nghiêng lạnh

hơi lạnh cũ. Ngoài đường khô tiếng ngáy ngủ

Nằm nghiêng. Mùa đông

nằm nghiêng trên thảm gió mùa. Nằm nghiêng

nứt nẻ khoé môi

đã lâu không vồ vập răng lưỡi

Nằm nghiêng

xứ sở bốn mùa nhiệt đới, tự dưng nhói đau

sau lần áo lót có đệm mút dầy

nằm nghiêng

về đây.