4.

                Trong một chuyến đi về miền tây, tôi ghé thăm thành phố có đông đảo đồng hương, tình cờ tôi nghe được tin tức về cậu. Trong một buổi họp mặt của hội ái hữu những cựu sĩ quan, có người biết về trường hợp mất tích của cậu. Tôi hỏi thăm và tìm ra điạ chỉ của cậu. Tôi liên lạc rồi tìm đến. Đúng là cậu của tôi ngày xưa, nhưng nay là một ông già ốm yếu. Gặp nhau, mừng mừng tủi tủi. Tôi xin cậu hãy cứ xưng hô với nhau như ngày xưa, cậu bằng lòng. Tôi kể cho cậu nghe hoàn cảnh của tôi, cậu gật đầu hiểu, rồi cậu cũng kể cho tôi nghe những bước thăng trầm của đời cậu.

          Toán của cậu bị cấm trại nhiều ngày không được ra ngòai để bảo mật, rồi một hôm mười ba người được thả xuống biên giới Lào, nhiệm vụ thâu thập những tin tức về hành lang xâm nhập quân sự từ miền bắc vào miền nam, nhiều tài liệu đã được gửi về bộ Tổng tham mưu, hoạt đông một thời gian thì chẳng may bị phát giác, giao tranh với đối phương nhiều trận, toán thám sát luồn lách di chuyển vài ngày sau bị sa vào ổ phục kích, bị giết gần hết, còn lại bị thương và bị đối phương giam giữ nhiều năm. Khi có hiệp định ngưng bắn chúng cũng không trao trả với lý do là tù binh không bị bắt ở trong Nam mà cũng không bị bắt ở ngoài Bắc, tù binh bị bắt ở ngoài lãnh thổ qui định trong hiệp định ngưng bắn, tù binh bị bắt đang xâm lăng nước Lào. Cộng sản chỉ có một loài nhưng chơi bài ba lá. 

         Khi chiến tranh chấm dứt, chiếm được cả nước, chúng tính bắt kẻ thù của chúng phải lao động khổ sai chung thân giống như  Liên xô hùng cường có khu đầy ải Sibérie. Nhưng chẳng may mấy năm sau Trung quốc vĩ đại đem quân sang cho một bài học, người anh em quốc tế lừng lững tiến  qua biên giới theo cái chiến thuật lạ hoắc “đầu nhọn đuôi dài”, các trung đoàn trưởng cưỡi ngựa có lọng che như đi chơi vào chỗ không người, chiếm một ít đất đai, di chuyển một số cột mốc rồi dừng quân. Thế là các trại giam tù binh ở Việt Bắc phải lui về phía sau. Đến khi tình hình thế giới xoay chiều, hệ thống cộng sản rã ra từng mảng, áp lực quốc tế đè nặng, chúng phải chùn bước cái dã tâm đấu tố trả thù, thả dần các tù binh cho về miền Nam. Cậu về Saigon đến nhà cụ Chánh thì mới biết là em đã bỏ đi biệt tích. Không ai biết em sang Mỹ. Cậu có đi dò hỏi nhưng chẳng ra manh mối.

          Cái dépot bia ngày xưa, sau đợt cải taọ tư bản tư doanh đã biến thành cơ sở phân phối bia và nước ngọt của công ty bia quốc doanh nhà nước. Căn nhà tôn lớn và khu sân vườn rộng rãi đã có thêm người dọn vào ở, họ là những thành viên trong tổ hợp phần nhiều là cán bộ hoặc bộ đội giải ngũ, họ chia nhau phòng ở và làm nhà ngay trên khu sân có cái nhà tắm. Cụ Chánh và anh con trai ở thu gọn vào trong một buồng nhỏ vì nay cụ cũng chỉ là một công nhân của xí nghiệp. Cụ Chánh qua đời, anh con trai đi đâu mất tiêu. Về sau cơ sở nhà đất của cụ Chánh được phân phối bán “hóa giá” rất rẻ cho những cán bộ nào đang lưu cư để hợp thức hóa nhà cửa đất đai cho họ luôn. Những người vô sản nay thành tư sản. Diễn tiến của cuộc cách mạng theo chu kỳ như sau: “Tổ chức đấu tranh bạo lực, cướp chính quyền, xoá bỏ tư hữu, vô sản hóa tất cả. Xong. Chia nhau chiếm lĩnh, hóa giá, tiến sang kinh tế thị trường, làm giầu cá thể, hình thành giai cấp mới. Mấy triệu thanh niên hai miền đã bỏ mạng.”

         Cậu vượt biên mấy lần đều thất bại. Những binh thư và những kiến thức tiếp nhận được trong các khóa huấn luyện “Rừng núi sình lầy” và “Mưu sinh thoát hiểm” trước kia không áp dụng được bao nhiêu vào cuộc chạy trốn này. Là một tù binh vô thừa nhận, ngay cả khi chiến tranh không còn, cậu cũng không nằm trong “diện” nào để cho hậu chiến giải quyết. May mà cậu tự tìm được cách giải quyết cho riêng mình. Cậu lập gia đình với một bà góa có mấy người con, làm hồ sơ đem mẹ con bà ấy xuất cảnh, sang đến nước Mỹ mẹ con bà muốn tự lập, cho nên từ vài năm nay cậu lại trở thành một kẻ độc thân như ngày nào.   

         Cậu bị “bụp” không chết, em bị “bụp” cũng không chết. Cậu cháu mình bị “bụp” không chết nhưng đau đớn còn hơn chết nữa, chúng ta đều đã vỡ mặt, em lại không muốn chúng ta rồi đời. Em muốn đón cậu sang với em. Em không phải lo chuyện hài cốt của cậu vì em đã tìm thấy cậu còn sống, em đã lại có cậu như hồi xưa. 

        Tôi đón cậu sang ở với tôi, cậu nói nay cậu không có gì ràng buộc, cậu là người tự do. Tôi nói tôi nay cũng tự do không có gì ràng buộc. Hai thân phận tự do không bị sự gì ràng buộc ở với nhau được một ngày chợt có một lúc thân phận nọ hỏi thân phận kia:
         - Cậu nhớ của em chỉ là hai cái chũm, sao… bây giờ lại nẩy nở tròn lẳn hơn hẳn xưa kia.
         Tôi phát bật cười:
         - Em cũng không biết tại sao nữa, tự nhiên mỗi ngày em thấy “nó” mỗi khác ra.
         Cậu cũng cười:
         - Em có đến mỹ viện, có sửa chữa, có mổ sẻ, có độn cái gì vào trong đó không?
         - Không. Không hề. Em cũng không tập tành, không chuyên một môn thể thao nào, không làm một hành động nào có tính cách rèn luyện cho nó phát triển lên. Em hoàn toàn không hiểu vì sao từ ngày sang Mỹ nó lại sinh ra như thế này.
         Cậu nói như nói một mình:
         - Lạ nhỉ, không lẽ ở nước nhỏ thì nó nhỏ, sang nước lớn bá quyền thì cái gì cũng lớn theo.
         Tôi thì thầm với cậu:
         - Ngày xưa con lọ lem được cậu gọi là hai cái chũm, nay dù nó có phì nhiêu ra em cũng vẫn chỉ muốn cậu coi nó là hai cái chũm của cậu như xưa kia.
         Tôi giải thích rằng ngày còn bé ăn uống kham khổ cho nên nó “khổ”, sang Mỹ dinh dưỡng thừa mứa, nhiều người phát phì ra trông rất tội nghiệp, em giữ được thế này là may lắm rồi.
         Cậu gật gù cười:
          - Đúng, em không trở thành phì nộn, cổ em chưa có cái giải yếm con gà tây, cánh tay em chưa bị bệu xuống, các cơ bắp của em vẫn tròn lẳn, thế là cậu may lắm rồi.
          Tôi đưa cậu đi thăm các nơi. Tôi đưa cậu đi uống bia vại ở cái “quán cóc Mỹ” đầu hẻm cạnh hãng bia, hai chúng tôi mới uống hết một ly cối mà mặt ai cũng đỏ rực. Tôi hỏi cậu còn nhớ  kho bia và những chai bia bị rạn nứt cụ Chánh cho cậu cháu mình uống không. Cậu gật đầu nói:
 - Cụ Chánh bảo vỡ rồi không bán được đâu, chúng mày chịu khó uống kẻo bỏ phí của trời.
         Khi thấy tôi móc bóp trả tiền, cậu hỏi:
          - Sao bảo hãng bia của em mà em cũng phải trả tiền.
        - Chồng em, ông ấy dặn như thế.
        Cậu buông một câu:
         - Đúng là ăn chơi nước Mỹ. 
         Tôi lục tìm ra bài báo và những tấm hình chụp các bức hoạ khỏa thân cậu cho tôi ngày xưa. Cậu xem hồi lâu rồi hỏi: 
         - Em còn giữ và mang đi được những thứ này sao? 
         Tôi gật đầu: 
         - Vì đây là những vật kỷ niệm quí và hiếm mà em có được do cậu cho nên đêm trốn ra khỏi nhà cụ Chánh em đã mang theo và cất giữ cho đến bây giờ. 
         Cậu ôm vai tôi ngả sang cậu, thì thầm:
         - Cậu cám ơn em, em đã nghĩ đến cậu hơn là cậu nghĩ tới em.
         Tôi nói:
         - Em còn nhớ là cậu có nói rằng sẽ chẳng bao giờ cậu được nhìn tận mắt những bức tranh ấy, đúng không, có đúng là ngày ấy cậu đã than như thế không. Em sẽ đưa cậu đến tận chỗ đang trưng bầy những bức tranh ấy để cậu thưởng ngoạn.
         Tôi đã đưa những tấm hình nhờ ông quản lý và ông luật sư của gia đình tìm hiểu cho tôi biết bảo tàng viện nào trên thế giới hiện đang trưng bầy những tác phẩm của nhà danh họa. Ít ngày sau họ báo cáo cho tôi các tác phẩm ấy nay đang ở Paris. Thế là tôi dẫn cậu đi Pháp. Chúng tôi làm một chuyến du lịch dài ngày ở châu Âu. Cậu đã đến viện bảo tàng, đã đứng trước những bức tranh các bà khoả thân, nhìn ngắm những thứ mà ngày xưa cậu chỉ được xem qua ảnh in trên báo. Cậu xem đi xem lại, cậu đứng gần rồi lùi xa, cậu trầm ngâm nhìn mà không nói gì, tôi vẫn ở phía sau cậu, tôi đang xem người xem tranh, tôi đang thưởng thức cậu, tôi đang nghiền ngẫm cái tình cảm của chúng tôi ngày ấy. Khi ở khách sạn, tôi gợi lại chuyện những bức tranh, cậu nói:
         - Lạ ở chỗ bây giờ được nhìn tận mắt những tác phẩm hội họa nổi tiếng, cậu lại không có được cái cảm giác háo hức như hồi đó cậu xem nó qua ảnh trên báo. Em biết tại sao không, ngày ấy khi lần đầu nhìn những bức ảnh trên tờ tạp chí là cậu nghĩ ngay tới em, cậu mang nó về nhà cho em xem cũng là vì cậu xem nó mà liên tưởng tới em. Em có nhớ ngày ấy nhiều lần cậu đòi được nhìn em đi đứng nằm ngồi lăn qua lăn lại không, chính là cậu thưởng thức thẩm mỹ ở em đó, và em đã chiều cậu, nhiều lần chiều cậu, cho nên cậu là người đã được tận hưởng những nét tuyệt mỹ ở em mà những tấm ảnh tranh in báo chỉ là gợi ý. Cậu đã đích thực được thưởng ngoạn từ ngày ấy cho nên bây giờ được đến viện bảo tàng xem tranh, cậu cũng thấy sung sướng nhưng không bằng sự sung sướng thưở xưa em tặng cho cậu.
         Tôi ôm hôn cậu tôi nồng nàn, tôi vò đầu vò tóc cậu, tôi xoa bóp lưng cậu. Cậu cũng ghì tôi thật chặt trong vòng tay của cậu. Cậu nói như trong mơ:
         - Đời cậu đã trải qua hai sự tận cùng: Sự sung sướng tận cùng trong tình yêu của em…
         Cậu ngưng nói và trầm tư, tôi gặng hỏi:
         - Còn sự tận cùng thứ hai ?
         Hai mắt cậu đỏ hoe:
         - Thứ hai là sự đau khổ tận cùng trong nhà tù cộng sản.
         Tôi ôm đầu cậu trong ngực tôi, lần đầu tiên tôi thấy cậu bé bỏng trong vòng tay của tôi. Tôi nói:
         - Tuổi em còn có thể có con được mà, cậu có muốn một đứa con với em không?
         - Tuổi em còn có thể có con, nhưng sự tàn tạ của cậu có lẽ chẳng thể làm nên sự ấy. Như  em đã thấy đó, những ngày vừa qua chúng ta sống chung với nhau đã chứng tỏ cậu không còn là của em như ngày xưa, cậu nay năm thì mười họa, có cũng như không, tuổi già và sự cùng khổ đã tiêu hủy hết sức sống của cậu rồi. 

         Tôi muốn nhân cơ hội này sẽ lần lần đánh thức cái tiềm năng trong cậu mà tôi nghĩ có lẽ chỉ vì sự tù đầy nghiệt ngã làm cho cậu bị ngủ quên chứ chưa phải là bị tê liệt. Chúng tôi đến các cung điện, tất cả các viện bảo tàng, lâu đài thành quách cổ xưa của Âu châu, xuống các hầm rượu nếm thử những mỹ tửu, tôi thầm cầu mong sao nhân dịp này tôi có được một đứa con với người tôi yêu quí, cho nên nhất cử nhất động tôi hết sức trân trọng với cậu. Và tôi nhận thấy cậu cũng rất ân cần với tôi, cậu không hùng hổ như hồi xưa, cậu nâng niu dịu dàng, cậu đã từ bỏ cái tính quân phiệt mà cậu bị nhiễm sau một thời gian cậu đi theo phong trào sinh viên chống độc tài quân phiệt. Ở nhà thờ Đức Bà, cậu cũng dừng lại rất lâu trước một bức tranh lớn vẽ Đức Mẹ cho hài nhi bú sữa. Tôi thấy bức tranh sáng rực hơn tất cả những bức danh họa khác treo xung quanh tường Vương cung thánh đường. Cậu kể cho tôi nghe, khi cậu ra tù trở về Saigòn đi lễ ở nhà thờ Vườn Xoài đường Trương minh Giảng, cậu được biết chuyện một pho tượng đức trinh nữ Maria, bằng thạch cao rất to và rất đẹp, do Việt Kiều mang về tặng, trưng bầy trong nhà thờ cho giáo dân thờ lạy một thời gian thì có vấn đề được đặt ra là nhà điêu khắc đã tạc hình hài mẹ có bộ ngực to quá, người ta phàn nàn nên linh mục đã họp hội đồng giáo xứ  bàn bạc lấy ý kiến. Kết quả quyền nhân dân làm chủ đã quyết định đem Đức Mẹ cất vô kho. Cậu kể xong phàn nàn: “Chẳng biết bây giờ Đức Mẹ bị giữ ở đâu”. 

         Chúng tôi đến viếng Cathedral ở Reims, ngôi thánh đường lớn nhất xây dựng đã 15 thế kỷ, lớn hơn cả Notre Dame ở Paris, đặc biệt nơi đây có tượng thiên thần mỉm cười trong một phù điêu nhiều vị dựng ngay bên trên cửa trái thánh đường. Cậu chỉ cho tôi coi và nói rằng các thánh, các thiên thần, đều được vẽ hoặc tạo hình với dáng vẻ nghiêm trang, người ta không tìm thấy ở đâu có thiên thần hay các thánh cười vui. Tất cả các vị đều được nghệ thuật thể hiện trong cung cách nghiêm chỉnh lạnh lùng. Chỉ có ở đây, chỉ có ở Cathedral Reims này mà thôi. Nụ cười hiếm thế cho nên nụ cười rất quí giá. Đi một vòng bên trong thánh đường xem các kiến trúc, các cửa kính mầu, các bức tranh thêu, các bức họa, các pho tượng… khi ra gặp hai bà đầm chặn cửa xin tiền uống rượu, hai bà thú nhận nghiền nặng, hàng ngày uống một chai vang đỏ thì mới khoẻ, thiếu là ốm đau ngay. Cậu móc tiền cho và biểu tôi mỉm cười theo gương vị nữ thiên thần trên bậu cửa. Chúng tôi bước qua công trường tới phố cổ, thấy tiệm fast food Mc Donald của Mỹ, cậu kéo tôi vào ngay, làm như cậu gặp được người quen vậy. Chúng tôi dùng bữa ngon lành sau nhiều ngày ăn món lạ.