|
|
VƯƠNG
TRÍ NHÀN Cây
bút, [Tập
chân dung văn học] Lời dẫn. Với tư cách
một người chuyên viết
phê bình văn học có thể nói tôi có nhiều may mắn, bởi trong suốt cuộc
đời làm
nghề, tôi luôn có dịp được sống gần gũi với các nhà văn nhà thơ, ở cùng
cơ
quan, hàng ngày trò chuyện với họ, cùng họ bàn bạc về công việc văn
chương cũng
như việc đời. Nhiều người từng gặp nhau ở nhận xét: bên cạnh các bài
thơ cuốn
truyện thì các nhà văn còn thường xuyên sáng tác ra một tác phẩm độc
đáo, đấy
là con người của chính ông ta tính cách của ông ta. ở đây tôi đã gặp
những mẫu
người khác nhau. Có người may mắn được trời phú cho khả năng đặt bút là
thành
văn, người hàng ngày ngồi trước bàn kỳ khu dập dập xoá xoá mãi mới ra
được mấy
dòng tầm thường. Có những người lúc nào cũng như trong cơn say tưởng
đời không
còn ý nghĩa gì khác hơn là được viết, được thiên hạ kêu là văn sĩ thi
sĩ. Lại
rất nhiều người hiểu rằng tài năng của mình cũng vừa phải, nên bên cạnh
lao
động trên trang giấy biết lo liệu hết sức cho những việc chẳng văn
chương chút
nào song nhờ thế cũng có một đời sống khá giả. Một thời gian dài, trong
suốt
những năm tháng ta quen gọi là thời bao cấp, nhiều nhà văn ở ta làm
việc như
một tín đồ chỉ mải viết mà không hề bận tâm tới cuộc sống của gia đình
vợ con.
Trái lại thời gian gần đây lại có loại người chỉ đá gà vào văn chương
một chốc
một nhát đủ tạo ra được một sự công nhận là có viết văn rồi lấy danh
hiệu nhà
văn dùng vào những việc kiếm sống khác. Tóm lại bên
cạnh kẻ ảo tưởng có người
biết điều, cạnh kẻ khôn có người dại, mà cái sự khôn dại này không dễ
gì nhận
biết ngay được. Nhìn vào cách
sống của các đồng
nghiệp, tôi - Sao anh trăn
trở hoài về nghề - Phải nghĩ chứ,
nghĩ và đọc nữa để xem
đồng nghiệp trong nước ngoài nước đã viết gì và còn chỗ nào họ chưa kịp
viết
thì mình mới viết tiếp. - Lam lũ viết
thật nhiều in thật lắm mà
làm gì, muốn làm giàu thì đi làm nghề khác ở nghề này giàu sao nổi. Chi
bằng
tôi cứ chơi dài, nhỡ xuất thần lại có bài thơ để cho đời sau không biết
chừng. - Không anh bạn
ơi, trời bắt tôi phải
động bút hàng ngày, viết cho tương lai là chuyện tôi không dám mơ mà
chỉ lo
viết cho người hôm nay đọc. Nhưng mà nói thật nhé, tôi không thích cái
cách
sống gặp đâu hay đấy, không chịu làm việc. Cứ cầu may vậy thì làm gì có
văn
hay? - Văn chương là
một trò chơi. - Đúng, nhưng đó
là một trò chơi nghiêm
túc, tức luôn luôn là một cuộc phấn đấu. ... Người đời đôi
khi thành kiến rằng
đám người viết văn chẳng qua là một bọn dông dài. Trong khi ấy một số
đồng
nghiệp viết phê bình của tôi (nhất là các nhà giáo) có xu thế lý tưởng
hoá
những người viết văn xem cây bút nào cũng tâm huyết đầy mình. Về phần
tôi, tôi
muốn nghĩ ngoài đời có bao nhiêu kiểu người thì trong văn chương có bấy
nhiêu
kiểu người cầm bút, ở đây cũng có thánh thần và có ma quỷ, và trừ một
số tài
năng sáng chói, thì phần lớn người cầm bút cũng có cả những chỗ tầm
thường lẫn
chỗ cao quý. Và điều quan trọng hơn: mỗi con người ở đây là một tư cách
một số
phận. Không phải chỉ những tài năng lớn tên tuổi được lưu lại trong
lịch sử mới
có một cuộc đời thú vị. Mà ngay những nhà văn tạm gọi là bình thường
thực ra
nhìn kỹ cũng có cách phấn đấu riêng những bi kịch riêng. Có thể bảo
những cuộc
làm người của họ trong văn chương cũng đáng được ghi chép lại. Đây đó trong
một vài tập sách mỏng
đã in ra trước đây Lần này, xin
phép dược kính trình
bạn đọc và các đồng nghiệp một tập chân dung đầy đặn hơn. Có những
người tôi đã
thử viết một hai lần, lần này xin tiếp tục đưa ra những cách giải thích
mới.
Tôi biết các hoạ sĩ vẽ chân dung có thói quen trở đi trở lại với những
khuôn
mặt đã quen, mỗi lần đưa ra một phác thảo khác. Tôi mong những bài viết
này của
tôi cũng được đối xử 21- 12- 2001 Mục lục *Lời dẫn
|
|
