|
From
Cakes
to Stones
A note on Beckett's French
Note: Gấu vẫn
nghĩ tay Auster này chỉ viết tiểu thuyết. Không ngờ viết phê bình tiểu
luận thật
ác. Nhất là những bài viết về thơ. TV sẽ giới thiệu tiếp, bài viết
về Già Ung, và về Celan: Thơ lưu vong, The poetry of Exile.
Tuyệt.
Từ
Bánh tới Ðá
Một ghi chú
về Tiếng Tây của Beckett.
Mercier and Carnier là cuốn tiểu thuyết thứ nhất của Bekett viết
bằng tiếng Tây. Hoàn tất
vào năm 1946, nhưng được giữ lại không cho xb, tới 1970; nó cũng là
cuốn cuối,
trong những tác phẩm dài hơn, được chuyển qua tiếng Anh. Cái sự trễ nải
này có
vẻ như cho thấy, Beckett không mặn với nó. Giả như ông không bệ Nobel,
[mà ông đã từng than, thật là đại họa, khi được tin], có thể nó chẳng
được trình mặt với đời. Sự
dùng dằng này ở nơi tác giả, xem ra hơi bị lạ, bởi là vì, nếu nó là 1
tác phẩm
của thời kỳ di chuyển, thì liền lập tức, nó đưa chúng ta trở lại với Murphy and Watt, và khiến chúng ta hướng
tới những tuyệt tác của những năm đầu của thập niên 1950; tuy nhiên đây
quả là
một tác phẩm sáng chói, với những nét mạnh và quyến rũ của riêng nó,
chẳng bàn
cãi lôi thôi, đây không phải một tác phẩm lập lại, một phó bản, của bất
cứ một
trong sáu cuốn tiểu thuyết của Beckett. Ngay cả khi không ở đỉnh cao,
thì
Beckett vẫn là Beckett, và đọc ông, thì không như đọc, bất cứ 1 tay nào
khác.
Mercier and Camier và là hai gã
đựa rựa,
chừng nửa đời người, quyết định bỏ mọi thứ ở lại phía sau, và chơi một
chuyến
đi. Như Bouvard
của Flaubert, như Laurel và Hardy [Thằng
Ốm và Thằng Mập], như những “cặp-giả”, khác trong những tác phẩm của
Beckett, họ không phải là những hai
nhân vật
khác nhau, mà là hai phần tử của một thực tại bộ đôi, và “một chẳng thể
sống, nếu
thiếu một”. Mục đích của chuyến đi, hướng đi, nơi tới thì chẳng bao giờ
được nói
thẳng ra. “Cả hai đã bàn bạc, cân nhắc cái được cái mất, cái mặt tối,
cái mặt hồng.
Ðiều chính xác độc nhất mà họ có
được,
sau những bàn bạc, là, chuyến đi sẽ không rơi vào miền không tên”.
Beckett,
sư
phụ của dấu phẩy, và chỉ bằng vài câu văn, vài cú phẩy, là gạt bỏ mọi
khả
thể về một cái “goal” của chuyến đi.
Thật giản dị, Mercier
và Camier OK gặp nhau, và gặp
nhau [sau lầm
lẫn thương đau, bởi vì, xém tí nữa là Gấu Ðực vờ Gấu Cái, đúng vào lúc
bả cần đến
Gấu Ðực nhất!], và lên đường! Họ chẳng bao giờ đi tới đâu, chỉ hai lần
vượt qua
hai thành phố, một Hà Nội, một Sài Gòn. Thực sự, vượt những thành phố
giới hạn
hoàn toàn không phải là diễn tiến của cuốn sách. Cuốn sách không phải
là về Mercier
và Camier làm cái gì, mà là về,
họ
là ai, là
cái gì.
Chẳng
có gì xẩy ra. Hay, chính xác hơn, cái xẩy ra là cái không
xẩy ra. Ðược trang bị bằng đủ thứ vui nhộn, nào ô dù, túi xách, áo mưa,
hai nhân
vật quanh quẩn trong thành phố, và vùng phụ cận, gặp đồ vật, con người:
họ thường
ngưng, nghỉ ở đủ những thứ hạng những quán, những ba, những nơi chốn
công cộng;
kết giao với một em điếm có trái tim ấm áp tên là Helen, họ làm thịt
một anh cớm;
họ mất dần đồ đạc mang theo, và mỗi người mỗi ngả. Ðó là những sự kiện
ở bên
ngoài trời, tất cả đều được kể một cách thật chính xác, thông minh và
duyên dáng,
và cảm động, và được xen kẽ bằng vài đoạn miêu tả đẹp tuyệt vời (“Biển
thì không
xa, nhìn thấy nó, quá một tí những thung lũng phía đông, chân biển nhợt
nhạt như
tường trời nhợt nhạt”). Nhưng cái cực riêng của cuốn tiểu thuyết, cái
mà dân phê
bình gọi là bản chất, substance, thì nằm ở trong những cuộc chuyện trò
của
Mercier và Camier:
Nếu đếch có mẹ gì để nói,
thì nói mẹ làm gì. Camier
Chúng ta có điều để nói. Mercier.
Thế thì tại nàm sao chúng ta không thể nói? Camier.
Nhưng chúng ta cố. Mercier
Trong 1
đoạn thần sầu của
Nói về Dante, Talking about Dante, Mandelstam viết:
Ðịa ngục,
và nhất là Lò Luyện Ngục,
vinh danh dáng đi của con người [nhất là cái
dáng cao
đen, đi nhẹ như đêm vào đời GNV, như đã từng được TCS vinh danh,
“Từ vườn
khuya bước về, bàn chân ai rất nhẹ, tựa hồn những năm xưa. Borges cũng
tán về đoạn
này, cũng nhắc tới Lò Luyện Ngục, y chang Mandelstam,
qua câu thần sầu, BHD đi
trong cái đẹp, như đêm: She
walks in beauty, like the night]
“Ðịa ngục,
và đặc biệt Lò Luyện Ngục, vinh danh dáng đi của con
người, nhịp điệu khi đi bộ, bàn chân và hình dáng của nó… Trong Dante,
triết học
và thơ ca thì vĩnh viễn hoài hoài ở trong cái thế chuyển động, dời đổi,
vĩnh
viễn trên đôi chân của chúng. Ngay cả khi đứng 1 chỗ, thì vẫn là ở
trong cái thế
chuyển động được tích tụ; làm 1 chỗ, tạo 1 chỗ cho con người đứng lại
và trò
chuyện, thì cũng gây phiền hà chẳng khác gì leo núi Alp.” Beckett, một
trong những người đọc bảnh nhất của Dante, đã học được những bài học
này tới chỉ.
Hầu như huyền bí, văn xuôi của Mercier và Camier chuyển động dọc theo
không
gian tản bộ, và sau một lúc, người ta bắt đầu cảm thấy một cảm tưởng
thật rõ rệt
là đâu đó, chìm thật sâu ở trong những từ ngữ, một nhịp lặng bật ra từ
những
bước tản bộ của Mercier và Camier.
Mercier and Carnier was the first of Samuel
Beckett's
novels to be written in French. Completed in 1946, and withheld from
publication until 1970, it is also the last of his longer works to have
been
translated into English. Such a long delay would seem to indicate that
Beckett
is not overly fond of the work. Had he not been given the Nobel Prize
in 1969,
in fact, it seems likely that Mercier and
Carnier would not have been published at all. This reluctance on
Beckett's
part is somewhat puzzling, for if Mercier and Carnier is clearly a
transitional
work, at once harking back to Murphy and Watt and looking forward to
the
masterpieces of the early fifties, it is nevertheless a brilliant work,
with
its own particular strengths and charms, unduplicated in any of
Beckett's six
other novels. Even at his not quite best, Beckett remains Beckett, and
reading
him is like reading no one else.
Mercier and
Camier are two men of indeterminate middle age who decide to leave
everything
behind them and set off on a journey. Like Flaubert's Bouvard and
Pecuchet,
like Laurel and Hardy, like the other "pseudo couples" in Beckett's
work, they are not so much separate characters as two elements of a
tandem
reality, and neither one could exist without the other. The purpose of
their
journey is never stated, nor is their destination ever made clear.
"They
had consulted together at length, before embarking on this journey,
weighing
with all the calm at their command what benefits they might hope from
it, what
ills apprehend, maintaining turn about the dark side and the rosy. The
only certitude
they gained from these debates was that of not lightly launching out,
into the
unknown." Beckett, the master of the comma, manages in these few
sentences
to cancel out any possibility of a goal. Quite simply, Mercier and
Camier agree
to meet, they meet (after painful confusion), and set off. That they
never
really get anywhere, only twice, in fact, cross the town limits, in no
way
impedes the progress of the book. For the book is not about what
Mercier and
Camier do; it is about what they are.
Nothing
happens. Or, more precisely, what happens is what does not happen.
Armed with
the vaudeville props of umbrella, sack, and raincoat, the two heroes
meander
through the town and the surrounding countryside, encountering various
objects
and personages: they pause frequently and at length in an assortment of
bars
and public places; they consort with a warm-hearted prostitute named
Helen;
they kill a policeman; they gradually lose their few possessions and
drift
apart. These are the outward events, all precisely told, with wit,
elegance,
and pathos, and interspersed with some beautiful descriptive passages
("The sea is not far, just visible beyond the valleys disappearing
eastward,
pale plinth as pale as the pale wall of sky"). But the real substance
of
the book lies in the conversations between Mercier and Camier:
If we have
nothing to say, said Camier, let us say nothing.
We have things to say, said
Mercier.
Then why
can't we say them? said Camier.
We can't, said Mercier.
Then let us
be silent, said Camier.
But we try, said Mercier.
In a
celebrated passage of Talking about
Dante, Mandelstam wrote:
"The Inferno
and especially the Purgatorio glorify the human gait,
the measure
and rhythm of walking, the foot and its shape ... In Dante philosophy
and
poetry are forever on the move, forever on their feet. Even standing
still is a
variety of accumulated motion; making a place for people to stand and
talk
takes as much trouble as scaling an Alp." Beckett, who is one of the
finest readers of Dante, has learned these lessons with utter
thoroughness.
Almost uncannily, the prose of Mercier and Camier moves along at a
walking
pace, and after a while one begins to have the distinct impression that
somewhere, buried deep within the words, a silent metronome is beating
out the
rhythms of Mercier and Camier's perambulations. The pauses, the
hiatuses, the
sudden shifts of conversation and description do not break this rhythm,
but
rather take place under its influence (which has already been firmly
established), so that their effect is not one of disruption but of
counterpoint
and fulfillment. A mysterious stillness seems to envelop each sentence
in the
book, a kind of gravity, or calm, so that between each sentence the
reader
feels the passing of time, the footsteps that continue to move, even
when
nothing is said. "Sitting at the bar they discoursed of this and that,
brokenly, as was their custom. They spoke, fell silent, listened to
each other,
stopped listening, each as he fancied or as bidden from within."
This notion
of time, of course, is directly related to the notion of timing, and it
seems
no accident that Mercier and Camier immediately precedes Waiting
for Godot in Beckett's oeuvre. In some sense, it can be
seen as a warm-up for the play. The music-hall banter, which was
perfected in
the dramatic works, is already present in the novel:
What will it
be? said the barman.
When we need
you we'll tell you, said Camier.
What will it be? said the barman.
The same as
before, said Mercier.
You haven't
been served, said the barman.
The same as this gentleman, said Mercier.
The
barman looked at Camier's empty glass.
I forget what it was, he said.
I too, said
Camier.
I never
knew, said Mercier.
But whereas Waiting
for Godot is sustained by the
implicit drama of Godot's absence - an absence that commands the scene
as
powerfully as any presence - Mercier and Camier progresses in a void.
From one
moment to the next, it is impossible to foresee what will happen. The
action,
which is not buoyed by any tension or intrigue, seems to take place
against a
background of nearly total silence, and whatever is said is said at the
very
moment there is nothing left to say. Rain dominates the book, from the
first
paragraph to the last sentence (" And in the dark he could hear better
too, he could hear the sounds the long day had kept from him, human
murmurs for
example, and the rain on the water") an endless Irish rain, which is
accorded the status of a metaphysical idea, and which creates an
atmosphere
that hovers between boredom and anguish, between bitterness and
jocularity. As
in the play, tears are shed, but more from a knowledge of the futility
of tears
than from any need to purge oneself of grief. Likewise, laughter is
merely what
happens when tears have been spent. All goes on, slowly waning in the
hush of
time, and unlike Vladimir and Estragon, Mercier and Camier must endure
without
any hope of redemption.
The key word
in all this, I feel, is dispossession. Beckett, who begins with little,
ends
with even less. The movement in each of his works is toward a kind of
unburdening, by which he leads us to the limits of experience - to a
place
where aesthetic and moral judgments become inseparable. This is the
itinerary
of the characters in his books, and it has also been his own progress
as a
writer. From the lush, convoluted, and jaunty prose
of More Pricks than Kicks (1934) to
the desolate spareness of The Lost Ones
(1970), he has gradually cut closer and closer to the bone. His
decision thirty
years ago to write in French was undoubtedly the crucial event in this
progress. This was an almost inconceivable act. But again, Beckett is
not like
other writers. Before truly coming into his own, he had to leave behind
what
came most easily to him, struggle against his own facility as a
stylist. Beyond
Dickens and Joyce, there is perhaps no English writer of the past
hundred years
who has equaled Beckett's early prose for vigor and intelligence; the
language
of Murphy, for example, is so packed that the novel has the density of
a short
lyric poem. By switching to French (a language, as Beckett has
remarked, that
"has no style"), he willingly began all over again. Mercier and
Carnier stands at the very beginning of this new life, and it is
interesting to
note that in this English translation Beckett has cut out nearly a
fifth of the
original text. Phrases, sentences, entire passages have been discarded,
and
what we have been given is really an editing job as well as a
translation. This
tampering, however, is not difficult to understand. Too many echoes,
too many
ornate and clever flourishes from the past remain, and though a
considerable
amount of superb material has been lost, Beckett apparently did not
think it
good enough to keep.
In spite of
this, or perhaps because of this, Mercier
and Carnier comes close to being
a flawless work. As with all of Beckett's self-translations, this
version is not
so much a literal translation of the original as a re-creation, a
"repatriation" of the book into English. However stripped his style
in French may be, there is always a little extra something added to the
English
renderings, some slight twist of diction or nuance, some unexpected
word
falling at just the right moment, that reminds us that English is
nevertheless
Beckett's home.
George, said
Camier, five sandwiches, four wrapped and one on the side. You see, he
said,
turning graciously to Mr Conaire, I think of everything. For the one I
eat here
will give me the strength to get back with the four others.
Sophistry,
said Mr Conaire. You set off with your five, wrapped, feel faint, open
up, take
one out, eat, recuperate, push on with the others.
For all response
Camier began to eat.
You'll spoil
him, said Mr Conaire. Yesterday cakes, today sandwiches, tomorrrow
crusts, and
Thursday stones.
Mustard,
said Camier.
There is a
crispness to this that outdoes the French. "Sophistry" for
"raisonnement du clerc," "crusts" for "pain see,"
and the assonance with 'mustard' in the next sentence give a neatness
and
economy to the exchange that is even more satisfying than the original.
Everything
has been pared down to a minimum; not a syllable is out of place.
We move from
cakes to stones, and from page to page Beckett builds a world out of
almost
nothing. Mercier and Camier set out on a journey and do not go
anywhere. But at
each step of the way, we want to be exactly where they are. How Beckett
manages
this is something of a mystery. But as in all his work, less is more.
1975
Paul Auster:
CRITICAL ESSAYS
|
|