“The tears of the world are a constant quantity. For each one who begins to weep somewhere else another stops. The same is true of the laugh.”
― Samuel Beckett, Waiting for Godot

Trong những điều được nói về Sikiew, tất cả chỉ là bịa đặt, hoặc tô điểm. Duy có điều này: Nó thực sự là một địa ngục.
-Nước mắt cũng có hạn. Nơi này đổ ra nhiều thì nơi khác dè xẻn lại.
-Bạn muốn nói, đừng lạm dụng cảm xúc?
-Người ta chỉ đọc khi xúc động. Nhưng chớ bao giờ lạm dụng cảm xúc của độc giả cũng như của chính mình.
NQT: Bụi

Cái truyện ngắn Bụi, của GCC, được viết ở Trại Cấm Sikiew, Thái Lan. Đúng thời gian đó, Gấu vớ được "Trong khi chờ Godot", bản tiếng Anh.
Câu, “Nước mắt cũng có hạn… “, hóa ra chôm của Beckett, lúc nào không biết, nó ăn mẹ vô tiềm thức, rồi phọt ra.

Cũng thế với Beckett, hà, hà!

Một cách nào đó, ông viết, ở 1 Trại Cấm nào đó, những câu văn thần sầu của ông. Thua, thua nữa, thua cho bảnh, là từ Worstward Ho:
 “All of old. Nothing else ever. Ever tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better.”
― Samuel Beckett, Worstward Ho

Trong cuốn tiểu sử của ông, Trầm Luân vào Danh Vọng, “Damned to Fame”, chương dành cho Thua Cho Bảnh, "Fail Better", chứng minh điều GCC phán, Beckett viết văn từ 1 trại tị nạn. Đúng hơn, từ cái bóng của Lò Thiêu, đúng hơn nữa, ông viết cho nạn nhân Lò Thiêu.
Một số từ ngữ mà ông sử dụng trong "Tiến Lên Tàn Mạt, Già Hồ", là để mô tả tình trạng thiếu ăn của nạn nhân Lò Thiêu
Nếu Nazi có giải pháp chót, thì Beckett có “grand finale”, chữ của Beckett. Kịch “Catastrophe”, thảm họa, viết bằng tiếng Pháp – bà vợ của ông, Suzanne, dùng từ này, khi biết tin ông được Nobel văn chương - được Beckett đề tặng Vaclav Havel. Sau khi ra tù, Havel chơi 1 cái kịch đáp lễ, Lỗi Lầm, “The Mistake”. Hai kịch bổ túc cho nhau. Havel nói với một đấng Mẽo, một cách khiêm tốn, tôi không có ý đứng ngang hàng với ông ta, như là hai nhà soạn kịch - đừng bắt hai ông đứng kế nhau nhe, Thầy Phúc - "I am not suggesting that I am equal as a playwright to Samuel Beckett".

Beckett phải mất 7 tháng chỉ để viết bản nháp đầu tiên, the first draft, của Worstward Ho, [Hồ, Hồ, Tiến Lên Tàn Mạt. “Hồ, Hồ”, là từ tiếng reo hò, thời cả thế giới ủng hộ Bắc Kít]. Vào thời gian, trong mùa đông 1981-82, ông suy sụp, bịnh, Ông viết cho bạn, "Chiến đấu với văn xuôi bất khả. Tiếng Anh. Với tởm lợm”:

BACK IN PARIS for the summer, after meeting his German publisher, Dr. Siegfried Unseld, for coffee in the PLM hotel on Sunday morning, August 9, 1981,84 Beckett returned to his desk to write three brief paragraphs of a new piece of prose in English. After starting with his 1960s concern with imagining "a body" and "a place" where there was neither, he wrote: "All before. Nothing else ever. lwer tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better." The will to "fail better" provided this text with its initial impetus. And, in order to fail better, the strategy Beckett adopted was to strive for the worst.
    He took his cue from Edgar's speech in King Lear. He copied out quotations from three different points in the speech into his little commonplace book:"The lamentable change is from the best, / The worst returns to laughter"; "Who is't can say, I am at the worst"; and "The worst is not so long as one can say, This is the worst." For some time, when he alluded to his new text in letters, he entitled it "Better worse." Later on, he called the book Worstward Ho, playing on the title of Webster and Dekker's play Westward Hoe (1607) and Charles Kingsley's better known novel Westward Ho! (1855). At one level, the text, like III Seen III Said, is concerned with the failure of language: when anything is said, it must inevitably be missaid. So language is deliberately pared down, reduced to a few lexical items assembled in a variety of combinations, so that it reaches out toward an "unworsenable worse." It is part of the strategy to be rid of Romantic accretions. So images evoking human memories or literary allusions are excised. That at least is how it first appears.

Bạn, đọc văn Mít Butor, cũng 1 thứ “Romantic” mà Beckett vứt vô sọt rác (to be rid of).
Vậy mà thất bại rực rỡ. Kiệt tác!
Chỉ nội mấy dòng GCC trích dẫn, là đủ chửi bố mấy đấng bịp bợm!

Và, quả đúng, hai đấng này, không đọc nổi Beckett!
Cái thất bại được thấy ra, chỉ ra, từ Beckett, một phần, là do/của ngôn ngữ: Khi cái gì được nói ra thì nó bắt buộc phải là nói trật, trìa: When anything is said, it must inevitable be missaid.
Thê thảm hơn thế nhiều, đây là hiện tượng đói ăn, thiếu dinh dưỡng, chết dần chết mòn, không phải chỉ của ngôn ngữ, mà là của nạn nhân Lò Thiêu.
“Every word is like an unnecessary stain on silence and nothingness.”
― Samuel Beckett
Mọi từ thì cũng như vết trầy không cần thiết lên im lặng và hư vô.

V/v Không đọc được.

GCC đã từng thú nhận, không đọc được Dickinson, và không chỉ Dickinson, mà còn nhiều nhà thơ khác, và trước đó, không đọc được thơ.
Tuy nhiên, chưa bao giờ không đọc được, mà chê 1 tác giả, như NDT và bà Huệ, chủ diễn đàn Gió O. Bà này chê thơ TTT, thua cả thơ Nguyễn Đăng Thường, và Nguyễn Đăng Thường cũng nhân đó, bèn chê TTT tơi bời hoa lá cành. Sa-đích. Thua cả thơ Đỗ Quí Toàn! 
Ui chao đến thơ TTT mà còn không đọc được, thì làm sao đọc được Beckett?

Lê Thị Huệ: So sánh hai bài thơ "Tiễn Một Nguời Vào Dĩ Vãng Đậm Màu" với bài thơ "Phục Sinh" của Thanh Tâm Tuyền. Là một khoảng cách lớn lao. Bài Phục Sinh làm dáng và rỗng, chỉ được cái phá cách, self-esteem vào thời đó. Bài "Tiễn Một Người Vào Dĩ Vãng Đậm Màu", già dặn, trí tuệ cũng phá cách nhưng cái phá cách của một lõi trí. Anh có tự cảm thấy cái khoảng cách chữ nghĩa giữa anh và nhà thơ lãnh tụ thơ Tự Do thời 1960 ở Việt Nam.

 

Nguyễn Đăng Thường: Ngôn ngữ thơ Thanh Tâm Tuyền được công nhận là ngôn ngữ thơ. Ngôn ngữ thơ tôi là ngôn ngữ đời thường, có thể chưa được đóng mộc. Khi nhại, hay cập nhựt Bài Ngợi Ca Tình Yêu của Thanh Tâm Tuyền với tựa đề mới Bài Ngợi Ca Chó Đá, tôi nghĩ tới nội dung bài thơ của Thanh Tâm Tuyền, và hiện tình đất nước ta hôm nay nhiều hơn ngôn ngữ, dù nội dung và hình thức như hình với bóng, không thể tách đôi. Tác phẩm bị giễu nhại vẫn còn y nguyên, nhưng đã có thêm những tác phẩm song đôi. Tác phẩm bị, được giễu nhại nhiều nhứt, là bức tranh La Joconda, cho ra đời vô số những tranh "nhại họa" vô cùng thú vị. Salvador Dalí cũng nhại tranh Andy Warhol với các tranh Marilyn Mao. Các lãnh tụ độc tài vì bất an nên rất sợ bị chế giễu. Cậu Ủn Bắc Hàn là một thí dụ. 
http://www.gio-o.com/NguyenDangThuong/NguyenDangThuongPhongVan4.htm

---

Although approved by Beckett, these lost translations of "Mirlitonnades" (Doggerels) have never been published, until now.
We are grateful to Grove Press for allowing us to reprint the originals here.

[The Paris Review Winter 2015]


vive rnorte ma seule saison
lis blancs chrysanthèmes
nids vifs abandonnés
boue des feuilles d'avril
beaux jours gris de givre

alive dead only season mine
white lilies feverfews
vivid nests forsaken
silt of April leaves
frost fair hoar grey days

ce qu'ont les yeux
mal vu de bien
les doigts laissé
de bien filer
serre-les bien
les doigts les yeux
le bien revient
en mieux

what good the eyes
have ill seen
good the fingers
have let escape
close them tight
the fingers the eyes
good is back
better still

 ce qu'a de pis
le coeur connu
la tête pu
de pis se dire
fais-les
ressusciter
le pis revient
en pire
what worse
the heart has known
worse the head
to itself said
make them
resuscitate
worse is back
worst still

le nain nonagénaire
dans un dernier murmure
de grâce au moins une bière
grandeur nature
 the dwarf in his last
nonagenarian gasp
for mercy's sake at least
a full-size coffin

fous qui disiez
plus jamais
vite
redites

fools who said
nevermore
quick
say it again

pas davantage
de souvenirs qu'à l’âge
d'avril un jour
d'un jour
 
no more
memories than at the age
of April one day
of a day
 
- Translated from the French by Edith Fournier

Beckett có 1 từ, ông chuyển từ tiếng Pháp qua tiếng Anh, nhưng khi chuyển lại tiếng Tẩy, thì từ gốc không xứng với nó.
Trên TV có từ thần sầu này, nhưng không làm sao kiếm.

Bài thơ trên đây, tuy được tác giả gật đầu OK, nhưng bây giờ kiếm thấy, và đây là lần in thứ nhất của nó. (1)


Có nhiều câu đúng điệu Beckett, “nửa đêm, mưa, tớ về nhà, không phải nửa đêm, không phải mưa.”
Khi ông mới xuất hiện, gần như chẳng ai chịu nổi thứ văn này, nhưng bây giờ thì quá tuyệt

Sống chết mùa độc nhất của tớ
Huệ trắng
Tổ chim sặc sỡ bỏ hoang
Mùn lá tháng Tư
Ngày đẹp xám màu sương giá

(1). Sự thực, không đúng như tờ Paris Review. Bài thơ chưa từng in ấn này, đã xuất hiện, trong Selected Poems 1930-1989, nhưng chỉ có khổ đầu. NQT

Bài này, cũng tuyệt, trong Selected Poems 1930-1989


Tous les arbres toutes leurs branches toutes leurs feuilles
L'herbe à la base les rochers et les maisons en masse
Au loin la mer que ton oeil baigne
Ces images d'un jour après l'autre
Les vices les vertus tellement imparfaits
La transparence des passants dans les rues de hasard
Et les passantes exhalées par tes recherches obstinées
Tes idées fixes au cceur de plomb aux lèvres vierges
Les vices les vertus tellement imparfaits
La ressemblance des regards de permission avec les yeux
            que tu conquis
La confusion des corps des lassitudes des ardeurs
L'imitation des mots des attitudes des idées
Les vices les vertus tellement imparfaits

L'amour c'est l'homme inachevé,
 



All the trees all their boughs all their leaves
The grass at the base the rocks the massed houses
Mar the sea that thine eye washes
Those images of one day and the next
The vices the virtues that are so imperfect
The transparence of men that pass in the streets of hazard
And women that pass in a fume from thy dour questing
The fixed ideas virgin-lipped leaden-hearted
The vices the virtues that are so imperfect
The eyes consenting resembling the eyes thou didst
            vanquish
The confusion of the bodies the lassitudes the ardours
The imitation of the words the attitudes the ideas
The vices the virtues that are so imperfect

Love is man unfinished.

Trên tờ Điểm Sách London, số 6 Tháng Tám, 2009, dưới cái tít Who to Be, Colm Tolbin đọc “Thư Beckett, 1929-40”, có nhắc tới bài thơ trên, thoạt đầu Beckett làm bằng tiếng Tây, và “tình tôi” ở đây là tình bạn giữa Beckett và Thomas McGreevy, một người bạn thân nhất của ông, một nhà phê bình nghệ thuật và một thi sĩ, hơn ông 13 tuổi. Bài thơ Lưu vong của McGreevy có câu:

I knew if you had died that I should grieve
Yet I found my heart wishing you were dead.
Tôi biết nếu bạn chết tôi sẽ đau khổ
Vậy mà thâm tâm tôi lại mong điều đó.

Bài thơ không đề của Beckett, là từ hai câu thơ trên, của bạn ông.
Bài thơ trên, lần đầu Gấu đọc, là ở trong Thơ ở đâu xa của TTT.

Nhưng, thú vị nhất, hay đúng hơn, thê lương nhất, lại là cái tít của bài viết của Tolbin. Về những năm tháng thê thảm của Beckett, thời kỳ 1930-1936, Tolbin viết: Vấn đề của ông trong những năm này xem ra thật dễ, nhưng lại khó giải quyết: it was how to live, what to do, and who to be, sống thế nào, làm cái gì, là thằng gì. Ông [Beckett] thì khôn khéo [clever], có học [well-educated], ông nói rành tiếng Anh, tiếng Ý, tiếng Đức của ông thì thật tốt. Nhưng cuốn sách đầu, truyện ngắn, của ông không bán được, và ông không làm sao kiếm được nhà xb cho tiểu thuyết của ông. Ông không biết làm cách nào kiếm sống.
Rất nhiều giai thoại thật tuyệt vời về chuyện Beckett mê tranh của Jack Yeats. Tình bạn giữa ông và McGreevy là cũng từ chuyện mê tranh Yeats.

je suis ce cours de sable qui glisse
entre le galet et la dune
la pluie d'été pleut sur ma vie
sur moi ma vie qui me fuit me poursuit
et finira le jour de son commencement

cher instant je te vois
dans ce rideau de brume qui recule
où je n'aurai plus à fouler ces longs seuils mouvants
et vivrai le temps d'une porte
qui s'ouvre et se referme

my way is in the sand flowing
between the shingle and the dune
the summer rain rains on my life
on me my life harrying fleeing
to its beginning to its end

my peace is there in the receding mist
when I may cease from treading these long shifting
                                                                  thresholds
and live the space of a door
that opens and shuts
Samuel Beckett in Collected Poems in English & French. Grove Press.

Bản tiếng Tây theo tôi tuyệt hơn bản tiếng Anh, cũng của Beckett:

la pluie d'été pleut sur ma vie
sur moi ma vie qui me fuit me poursuit 

Mưa hạ mưa trên đời tôi
Trên tôi đời tôi chạy trốn tôi rượt đuổi tôi

Ui chao, sao mà tuyệt thế!
Lại nhớ mưa Sài Gòn!

Nhưng xét ra thì đó là một ảnh hưởng rất tốt, vì nó không cho ra đời một thứ văn chương ngoại lai, gút mắc, không đọc được, như của một số những tác giả bây giờ (sách của họ chỉ là những sự cóp nhặt tư tưởng ngoại nhân nhưng chưa “tiêu hoá nổi”, những bảng ghi tên các tác giả Đông Tây và tên những quyển sách danh tiếng),...

NDT giải thích, cách viết của HNB, là từ Butor và Proust, cùng lúc, khều nhẹ mấy tên như GCC, dân trường Mít bày đặt đọc Camus, Sartre. Đọc, thì lại nhớ đến nét mặt khinh khỉnh của Mít Butor, mỗi lần ra Quán Chùa. GCC hồi đó mê bạn quá, cứ nghĩ là, tính bạn ta vốn vậy!
Lạ, là NDT đang viết về 1 sáng tác của bạn mình, mắc mớ gì tới một số tác giả bây giờ mà sách của họ là những cóp nhặt... ?
Nếu có, thì đâu phải sáng tác, mà là 1 thứ biên khảo.
Lẽ ra, ông nên đưa ra thí dụ.

Đây là thái độ chung, và lạ, là đều nhắm vào Gấu Cà Chớn!

Thầy Đạo, ra hải ngoại rồi mà còn “mét” Sến, thằng khốn đó đâu phải dân khoa bảng!
Trường hợp Thầy Đạo không nói, vì, tuy khoa bảng, có cái cử nhân triết Văn Khoa Saigon, nhưng dân trường Mít, học sau Gấu, vì cùng học với ông anh BHD; hai đấng NDT & HNB, thì ra ý, chúng tao học trường Tây, tiếng Tây đầy mình, mày biết gì mà bày đặt giới thiệu "Thế nào là văn chương dấn thân?" [loạt bài Gấu viết cho tờ Nghệ Thuật], giới thiệu Beckett, điểm Hồi Ký Viết Dưới Hầm của Dos, Thạch Chương dịch…

Có thể Gấu nổi/nổ quá, chúng ghét!
Hà, hà!

Thê thảm nhất, là Gấu không hề biết chúng ghét Gấu.
Vẫn bạn quí là bạn quí!

Để Gấu kể về lần Gấu nhờ Mít Butor nói giùm với băng đảng Thanh Niên của Huỳnh Tấn Mẫm, xin 1 chân tà lọt ở tờ báo, để “sống sót”, sau 1975.
Vụ này nhà thơ Đại Hàn Chung Đô Quan rất rành.
Viết ra, vì tất cả đều còn sống, có gì “chất chính, phản biện”!

Phải nói là, Gấu không hề có ý định bỏ nước ra đi. Thời gian đó, cai Cô Ba, cố kiếm cái gì làm, để khỏi dính lại, biết bạn quí đang làm cho tờ Thanh Niên, bèn có ý nhờ cậy.
Nhưng gì thì gì, phải có tí gì làm quà. Nhân cuốn Trăm Năm Cô Đơn, bản dịch, mới ra lò. Ông Garcia Marquez này, Gấu rành, vì rành thầy của ổng là Faulkner, bèn đi 1 đường điểm, gửi cho Thanh Niên.
Chờ báo đăng xong xuôi Gấu đi 1 cái thư xin việc, chừng hơn chục trang, tả oán, xin chân tà lọt, đưa cho Mít Butor, nhờ đưa cho HTM.
Thời gian sửa Mặt Trời Vẫn Mọc, bản Gấu dịch trước 1975, nhà xb Văn Học tính tái bản, quen thi sĩ Đại Hàn ở đây, và trong 1 lần Nguyễn Mai mời tới nhà anh chơi, có thi sĩ Đại Hàn, anh cho biết, anh có đọc thư, và nhận xét, cảm động lắm, chẳng khác gì một tiểu phẩm văn học!
Tiểu phẩm văn học cái con mẹ gì, vì, chắc là Mít Butor sau đó quăng sọt rác.
Không biết anh ta có đưa cho Huỳnh Tấn Mẫm đọc không.
Cũng đếch thèm trả lời trả vốn gì cho Gấu, cho biết kết quả.

Chỉ đến khi ra hải ngoại, GCC mới biết bạn quí không quí Gấu.
Thời gian viết cho tạp chí văn học của NTH, do GCC về lại Đất Bắc, “bắt tay với Việt Cộng”, như đám hải ngoại nhận xét, NTH bực quá, xì cho biết, sau khi đọc bài viết GCC ca ngợi Mít Butor, người đầu tiên áp dụng kỹ thuật tiểu thuyết mới vô Việt Nam, mi khen nó như thế, trong khi ta xin bài cho báo, hắn trả lời, báo nào có thằng lùn lé viết, là không có ta!

Mít Butor, Gấu có gặp lại 1 lần ở San Jose, (1), khi đi cùng ông bạn DTL, bạn tù Bangkok ngày nào.
Hằm hằm nhìn, rồi bỏ đi.
Cũng đếch thèm chào hỏi cái con mẹ gì!
Dã man thật!

(1)

7 tháng Tám 2004

Đêm hòa nhạc Vinh Danh & Họp Mặt tại Nhà Hát Le Petit Trianon Theatre, San Jose.
Họp mặt, là giữa học sinh nhiều thế hệ của trường Âm Nhạc và Kịch Nghệ Quốc Gia, trụ sở cũ ở đường Nguyễn Du, Sài Gòn.
Vinh Danh, những thầy cô. Hiện diện, có cô Đỗ Thế Phiệt, thầy Nghiêm Phú Phi...

Gấu tui có cảm tưởng sống lại một buổi tối tại Sài Gòn, giữa những bạn bè Quán Chùa như Nguyễn Xuân Hoàng, Cao Thanh Tùng, Hoàng Ngọc Biên...
Nhưng những bạn thân ở đây, của Gấu tui, lại là những người bạn đã từng chia sẻ những ngày ở Trại Cấm Thái Lan, như Dương Thanh Liêm, Nguyễn Phước.
Phước, từ Úc qua. Liêm, từ Tiểu Sài Gòn lên. Đã trên 10 năm chúng tôi mới gặp lại.
Vì họ, mà tôi tới đây.
Nhờ họ, tôi quen 'cọp biển' Lương.
Dự định cho ngày mai, thứ hai: Tới chân cầu Golden Gate, chụp vài cái hình. Thăm Cựu Kim Sơn, để hiểu câu hát của tụi Mẽo ngày nào, khi quá chán cuộc chiến Việt Nam:

Tôi để trái tim của tôi tại Cựu Kim Sơn.

Giờ chót: Vụ đi thăm Cựu Kim Sơn bị huỷ bỏ, do không có ai rảnh để mà làm tài xế.
Như vậy là sẽ lên Tiểu Sài Gòn sáng mai, cùng Liêm.
Đọc màn nâng bi bạn - điểm Chuyến Xe của HNB, trên Văn Vịt - Gấu có tí thắc mắc.

NDT trích dẫn Beckett:
Làm hoài. Thất bại mãi. Chả sao. Làm nữa. Thất bại thêm. Thất bại rực rỡ hơn. Nói theo Beckett thì Chuyến xe là thất bại rực rỡ nhất của nhà văn Hoàng Ngọc Biên. Thông thường mà nói thì nó là một kiệt tác.

Cái gọi là thất bại rực rỡ nhất, kiệt tác, là của Beckett.
Ai đọc Beckett thì cảm nhận ra được.
Gấu phải đến cuối đời mới đọc được Beckett, 1 phần còn là nhờ cuộc đời thê lương thảm hại của Gấu.
GCC chiêm nghiệm đời mình, và ngộ ra cõi văn Beckett.
Người đọc, đã từng đọc HNB, và đọc bài điểm, thì không làm sao ngộ ra được cái thất bại rực rỡ và kiệt tác của HNB.

Đây là trò bịp bợm. Lấy của Beckett, rồi choàng lên HNB.

Cả 1 đời HNB, hay NDT, làm sao có nổi thất bại, đừng nói thất bại rực rỡ nhất.
Cũng thuộc loại đời nào, chế độ nào cũng sống được, làm sao nói thất bại?

NDT làm thơ suốt đời, không tạo riêng cho mình 1 văn phong, 1 air thơ. Mỗi lần làm thơ là nhại thơ người khác.
HNB thì áp dụng cách viết của Butor, đúng như NDT nhận ra, khi đọc Chuyến Xe, nhưng phải thổi vào nó, 1 cái gì đó, của riêng HNB.
Cái riêng này, ông ta không có. Rõ ràng là tác phẩm của HNB không được độc giả nhìn nhận, nên cứ thế mà chìm dần.
Nhiều người như ông, nhưng cái đó không phải là thất bại rực rỡ, kiệt tác.

Beckett, Gấu giới thiệu, trước khi ông được Nobel, trên tờ Nghệ Thuật.
Vẫn còn nhớ những câu, thí dụ, nửa đêm, trời mưa, tôi trở về nhà. Không phải nửa đêm. Không phải mưa.

Cái trò lấy râu Beckett cắm vào cằm HNB này, không chỉ một NDT sử dụng.
Thầy Phúc cũng đã từng bắt Beckett đứng bên Vũ Khắc Khoan, và rồi tặc lưỡi, với cả hai ông, kịch chỉ là "cái cớ".  
Trần Vũ thì nhét cái bào thai đứa trẻ Mít chết, của Linda Lê, vô... bụng Thận Nhiên.
Thì cũng hình thái lưu vong như nhau!

Cái sự đọc & dịch Linda Lê, Beckett, ở hai đấng này, theo Gấu, chỉ là trò làm dáng trí thức. Mít Butor chẳng đã từng trả lời tờ Văn, NXH, trong khi Saigon lên cơn sốt hiện sinh, thì anh ta đã bước qua tiểu thuyết mới rồi!

Và cái sự kiện NDT dịch Linda Lê, bị Sến chê, theo GCC, là do “Người” quá dốt tiếng Mít.
GCC “chẳng đã từng” phán rất ư là ngược ngạo, bạn phải thật rành tiếng Mít, thì mới đọc được Beckett.

Kafka phán, ông nói tất cả các thứ tiếng bằng tiếng Do Thái, ‘I speak all languages but in Yiddish,” là cũng ý đó.
Trên Tin Văn  chẳng đã từng chỉ ra, Mít Butor dịch sai thơ Brodsky, và cái sự sai sót này, không phải là do dốt tiếng Mít hay tiếng mũi lõ, mà là vì “tâm tư” của anh có cái gì “khuất tất”.
Gấu, một bữa lướt net, vô trang Hậu Vệ, tình cờ đọc bài thơ dịch của ông ta, thấy quái quá, không lẽ Brodsky mà "máu" y chang 1 tên Bắc Kít thế này ư, đành phải đi kiếm bản tiếng Anh.
Hoá ra Người dịch sái đi, để lấy lòng lũ Vẹm!

(1)

Nhân chuyện nói không với cuộc chiến, và nhân đọc thơ Brodsky (1940-1996), do Hoàng Ngọc Biên dịch, đăng trên Tiền Vệ, Gấu tôi xin ghi ra đây.

Odysseus nói với Telemachus
Telemachus con yêu của ta,
                                               Cuộc chiến thành Troy
giờ đây đã kết thúc; ta không còn nhớ ai đã thắng trận.
Người Hy lạp, hẳn thế, bởi cho đến nay chỉ có họ mới có thể
đánh gục được nhiều người đến vậy khi xa quê hương mình.
[HNB dịch]

Bản tiếng Anh [Collected Poems in English]

My dear Telemachus,
              The Trojan war
is over now; I don't recall who won it.
The Greeks, no doubt, for only they would leave
so many dead so far from their own homeland.

Câu trên, ông bố nói với thằng con, ta đếch thèm nhớ, ai thắng trận.
Câu dưới, ông bố quả quyết, chắc chắn mấy thằng... VC, ấy chết xin lỗi, mấy thằng Hy Lạp, bởi vì chỉ chúng nó mới dám đi xa quê hương của chính chúng nó. Để... ăn cướp!

Nhưng Brodsky viết, họ "để lại nhiều xác chết", chứ không phải "đánh gục nhiều người".
Nhà thơ không hề phân biệt, giữa rất nhiều xác chết đó, cái nào "được" coi là... liệt sĩ, cái nào "bị" coi là... nguỵ.

HNB chẳng đã từng khoe, người đầu tiên giới thiệu Brodsky tới độc giả Mít, ở trong nước
 
Tâm tư, tâm địa như thế, làm sao dịch Beckett, Brodsky?
Cũng thế, với NDT, khi dịch Linda Lê.

Một trong thi sĩ mà Linda Lê ngưỡng mộ là Tsvetaeva.
Đồng bệnh tương lân. Họ có cái gì giống nhau, và tương kính lẫn nhau.

Cái gì giống nhau đó, NDT không có, làm sao dịch?

Đọc màn nâng bi bạn - điểm Một Chuyến Xe của HNB, trên Văn Vịt - Gấu có tí thắc mắc. NDT trích dẫn Beckett:
Làm hoài. Thất bại mãi. Chả sao. Làm nữa. Thất bại thêm. Thất bại rực rỡ hơn. Nói theo Beckett thì Chuyến xe là thất bại rực rỡ nhất của nhà văn Hoàng Ngọc Biên. Thông thường mà nói thì nó là một kiệt tác.

Cái gọi là thất bại rực rỡ nhất, kiệt tác, là của Beckett. Ai đọc Beckett thì cảm nhận ra được.
Gấu phải đến cuối đời mới đọc được Beckett, 1 phần còn là nhờ cuộc đời thê lương thảm hại của Gấu.
GCC chiêm nghiệm đời mình, và ngộ ra cõi văn Beckett.
Người đọc, đã từng đọc HNB, và đọc bài điểm, thì không làm sao ngộ ra được cái thất bại rực rỡ và kiệt tác của HNB.

Đây là trò bịp bợm. Lấy của Beckett, rồi choàng lên HNB.

Cả 1 đời HNB, hay NDT, làm sao có nổi thất bại, đừng nói thất bại rực rỡ nhất.
Cũng thuộc loại đời nào, chế độ nào cũng sống được, làm sao nói thất bại?

NDT làm thơ suốt đời, không tạo riêng cho mình 1 văn phong, 1 air thơ. Mỗi lần làm thơ là nhại thơ người khác.
HNB thì áp dụng cách viết của Butor, đúng như NDT nhận ra, khi đọc Một Chuyến Xe phân tích, nhưng phải thổi vào nó, 1 cái gì đó, của riêng HNB.
Cái riêng này, ông ta không có. Rõ ràng là tác phẩm của HNB không được độc giả nhìn nhận, nên cứ thế mà chìm dần.
Nhiều người như ông, nhưng cái đó không phải là thất bại rực rỡ, kiệt tác.

Beckett, Gấu giới thiệu, trước khi ông được Nobel, trên tờ Nghệ Thuật.
Vẫn còn nhớ những câu, thí dụ, nửa đêm, trời mưa, tôi trở về nhà. Không phải nửa đêm. Không phải mưa.

Cái trò lấy râu Beckett cắm vào cằm HNB này, không chỉ một NDT sử dụng.
Thầy Phúc cũng đã từng bắt Beckett đứng bên Vũ Khắc Khoan, và rồi tặc lưỡi, với cả hai ông, kịch chỉ là "cái cớ".  
Trần Vũ thì nhét cái bào thai đứa trẻ Mít chết, của Linda Lê, vô... bụng Thận Nhiên.
Thì cũng hình thái lưu vong như nhau!

Note: Một vị thuộc lớp xuất hiện sau 1975, ở hải ngoại, khen bài viết:

Tôi rất thích đọc những tài liệu của báo Văn, và những bài phê bình đăng trước 75 của ông, như bài viết về Nguyễn Xuân Hoàng và Thanh Tâm Tuyền. Những tài liệu đặc sắc này đã giúp tôi kiếm đọc lại những tác phẩm của các nhà văn này. (Hiện tôi đang đọc Bếp Lửa của Thanh Tâm Tuyền và hy vọng sẽ có dịp chia sẻ với ông ở vị trí một người đọc tác phẩm khoảng 60 năm sau lần xuất bản đầu tiên).

Đâu cần bạn quí khen, như NDT khen HNB!