NHÀ
THƠ LINH PHƯƠNG- NHẠC SĨ PHẠM DUY : BÀI THƠ VÀ CA
KHÚC KỶ VẬT CHO EM.
April 2, 2014 at 8:28am
- Nhà văn Nguyễn Thị Thu
Hiền -
( Hà Nội )
Hơn 30 năm trôi qua, bài thơ và ca khúc “ Kỷ Vật Cho Em” nổi tiếng
trước năm
1975 tưởng đã đi vào quá khứ cùng với cuộc chiến tranh kết thúc. Nhưng
cho đến
bây giờ, với ngần ấy thời gian, lớp người lớn tuổi trong và ngoài nước
vẫn
không quên từng lời thơ, từng ca từ và những huyền thoại quanh bài thơ
– ca
khúc đó.
1-Những năm đầu thập niên 70, người tốn khá nhiều giấy mực của các ký
giả là
nhà thơ Linh Phương khi anh cho ra đời bài thơ “ Kỷ Vật Cho Em “ vào
ngày
20/02/1970, và ngay sau đó đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc. Hầu hết
báo chí
Sài Gòn đều lên tiếng quanh sự kiện tác quyền bài thơ, tạo nên những
huyền thoại.Như
ký giả Thiện Một Lan đã viết trên tờ nhật báo Đuốc Nhà Nam : “ Tên tuổi
của người
thơ lớn thêm song song với sứ ăn khách của nhạc phẩm, khiến bây giờ mỗi
lần nhắc
đến Linh Phương, giới ái mộ thơ nhạc đã đặt cho Phương biệt danh là
“nhà thơ Kỷ
vật cho em “. Thưởng thức nhạc phẩm “ Kỷ Vật Cho Em “, người ta chỉ
biết phần
nào về nhà thơ Linh Phương ít nhiều tâm sự gói ghém trong đó. Nhạc bản
được phổ
biến sâu rộng trong đại chúng nên từ chỗ “ văn kỳ thinh “ nhưng “ bất
kiến kỳ
hình “ đã tạo ra nhiều huyền thoại về nhà thơ trẻ này…”.
Linh
Phương trầm
tĩnh giữa bạn bè. Gặp anh ngày Kiên Giang biển động, tôi không dừng
được, khẽ
thì thầm :Người thơ. Mấy người – bình - thường chúng tôi đều gật gù :
Người
thơ. Phẩm chất thi sĩ của anh lồ lộ, dẫu Đuốc Nhà Nam xưa đã đăng 1
trong 4 cái
títqua 4 kỳ báo ( * ) : “ Linh Phương thích làm thơ nhưng không mang
danh thi
sĩ “.
Quanh bàn trà, chúng tôi phải gợi rất nhiều Linh Phương mới nói. Anh
đăng “ Kỷ
Vật Cho Em “ trên nhật báo Độc Lập vào năm 1970, với tưa “ Để trả lời
một câu hỏi
“ đề tặng một người con gái tên Hương. Bài thơ rồi nhạc phẩm ra đời lúc
chiến
tranh đang trở nên dữ dội. Linh Phương trầm giọng :- Kỷ Vật Cho Em nói
lên cái
định mệnh của tuổi trẻ lớn lên đi vào cuộc chiến bằng những tâm hồn ướt
át với
tấm lòng đầy nhân bản như trong Hồi ký nhạc sĩ Phạm Duy đã viết. “ Kỷ
Vật Cho
Em “ đã đánh động từ sâu thẳm tâm hồn của những bà mẹ, những người vợ,
người
yêu của những người mà vì hoàn cảnh lịch sử phải cầm súng trở thành
quân nhân…
Đã có nguồn tin Linh Phương nằm lại vùng Hạ Lào, và nhật báo Sóng Thần
đã đăng
bài viết vế cái chết của anh, các báo khác thì phân ưu, chia buồn…Khó
chấp nhận
nguồn tin khai tử này, ký giả Thiện Mộc Lan cố công tìm sự thật về cái
chết của
Linh Phương…
Giờ , anh ngồi đây- sau ba chìm bảy nổi, giữa bạn bè, giữa rất nhiều
người vẫn
yêu và nhớ “ Kỷ Vật Cho Em “. Một chị bạn anh đã kể với tôi rằng : Mỗi
lần Linh
Phương từ Kiên Giang lên Sài Gòn chơi, các anh chị lại đón anh bằng bài
thơ
trong ca khúc . Linh Phương chiều lòng tôi, kiểu một người anh lớn
chiều cô em
gái nhỏ cách rất xa thế hệ, mở điện thoại cho tôi nghe thu âm ca khúc
ngày nào.
Mai xa, tôi mãi mong anh thỉnh thoảng lại thả vào điện thoại của tôi
những câu
thơ mới. Đẹp như Kỷ Vật Cho Em.
2- Linh Phương bảo tôi : Nhiều người nói anh là Linh Phương giả, làm gì
có khả
năng làm một bài thơ hay như thế, còn Linh Phương “ thứ thiệt “ hoặc đã
chết
như tin đồn ngày nào, hoặc đã đi ra nước ngoài khi giải phóng. Anh
cười. Nhạc
sĩ Phạm Duy đã trở về định cư Việt Nam,đó là một nhân chứng sống xung
quanh những
tin đồn.
Nhạc sĩ Phạm Duy và nhà thơ Linh Phương đã có sự thông cảm với nhau về
chuyện
tác quyền. Tại phòng trà Queen-Bee, nhạc sĩ đã giới thiệu nhà thơ
trướccông
chúng. Sau đó, Phạm Duy mời Linh Phương tới tư gia dùng bữa cơm thân
mật và ký
hợp đồng tác quyền. Trong bản hợp đồng, tiền tác quyền là 30.000 đồng,
nhưng
theo Linh Phương, thực tế nhạc sĩ đã trả cho anh 50.000 đồng(**).
Khi ký giả Thiện Mộc Lan tìm đến Phạm Duy hỏi thăm tin tức về Linh
Phương, ông
đã sửng sốt : “ Linh Phương mới thăm tôi cách đây nửa tháng mà.
Lẽ
nào…như vậy được. Ôi dzồi ! Tôi nghĩ rằng anh ấy chưa chết đâu…”.Và lần
theo địa
chỉ một người bạn thân của Linh Phương ở Sài Gòn do nhạc sĩ cung cấp,
ký giả đã
có được hàng loạt bài báo xua tan những tin đồn thất thiệt.
Lần đầu phổ nhạc, Phạm Duy để nguyên văn bài thơ “ Kỷ Vật Cho Em “ của
Linh
Phương, gây nên hiện tượng xáo trộn mà chính quyền Sài Gòn cho rằng “
đã làm
băng hoại hàng ngũ quân đội” nên sau đó có những câu được sửa khác đi,
chẳng hạn:“
…Anh trở về có khi là hòm gỗ cài hoa. Anh trở về bằng chiếc băng ca.
Trên trực
thăng sơn màu tang trắng…” thành “ Anh trở về có khi là một
chiếc vòng
hoa. Anh trở về bằng khúc hoan ca. Trên trực thăng vang trời thanh vắng…”
hoặc “ Anh trở về bại tướng cụt chân “ thành “ Anh trở về
người đã bị
thương “ để làm nhẹ đi tính khốc liệt, bi thảm của chiến tranh.
Song khi ca
khúc “ Kỷ Vật Cho Em “ được hát là khi người dân đang phải đối mặt với
thực tế
nghiệt ngã của cuộc chiến tranh nên càng dấy thêm tinh thần phản chiến.
Trong hồi
ký của mình, nhạc sĩ Phạm Duy đã dành chưng 22 viết về “ Kỷ Vật Cho Em
“ :
“…Tôi hát bài trước tiên tại phòng trà Rizt của Jo Marcel với ban nhạc
Dreamers, rồi hầu hết các ca sĩ từ Thái Thanh, Lệ Thu, Khánh Ly qua
Thanh Lan,
Nhật Trường đều thu thanh vào băng nhạc. Bài hát trở thành một hiện
tượng lớn của
thời đó. Ở phòng trà, khi ca sĩ hát bài đó lên bao giờ cũng có sự náo
động nơi
khán thính giả. Nếu là thường dân thì phản ứng vừa phải. Nhưng vì hồi
đó dân
nhà binh ở bốn vùng chiến thuật về Sài Gòn là đi phòng trà, và khi
trong đám
khán thính giả có một sĩ quan đi nghỉ phép hay một thương phế binh là
có sự phản
ứng ghê hồn nơi người nghe. Có thể nói bài này gây
một không khí phản chiến, nhưng có một cái gì cao hơn chính trị…”.
( 2005 )
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
(*) 4 tít 4 kỳ báo của nhật báo Đuốc Nhà Nam :
1. -Nhà thơ có nhiều huyền thoại,
tác giả “ Kỷ Vật Cho Em “ Linh Phương còn sống hay đã vĩnh viễn ra đi.
2. Liên lạc khắp nơi ĐNN- VN mới tìm ra tông tích tác
giả “ Kỷ
Vật Cho Em “.
3. Linh Phương đã nói gì với ĐNN- VN ?
4. Linh Phương thích làm thơ nhưng không mang danh
thi sĩ.
(**) – 50.000 đồng bằng 5 lượng vàng.
